Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta w woj. podlaskim. Zobacz też: inne znaczenia hasła Białystok.

Białystok
Dom Koniuszego, Ratusz, pałac Branickich, rynek Kościuszki, sobór św. Mikołaja, kościół św. Rocha, pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej
Herb Białegostoku Flaga Białegostoku
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	Miasto na prawach powiatu
Gmina	gmina miejska
Aglomeracja	białostocka
Data założenia	1320
Prawa miejskie	27 lipca 1691
Prezydent	Tadeusz Truskolaski
Powierzchnia	102,12[1] km²
Wysokość	120–160 m n.p.m.
Populacja (31.12.2016) • liczba ludności • gęstość	296 628[2] 2902 os./km²
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	15-XXX
Tablice rejestracyjne	BI
Położenie na mapie województwa podlaskiego Białystok
Położenie na mapie Polski Białystok
53°08′07″N 23°08′44″E/53,135278 23,145556
TERC (TERYT)	2061011
SIMC	0922410
Hasło promocyjne: Wschodzący Białystok
Urząd miejski ul. Słonimska 1 15-950 Białystok
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Położenie Białegostoku na mapie powiatu białostockiego

Białystok (wymowa ⁱ (lit. Balstogė, biał. Беласток, ukr. Білосток, jid. ביאַליסטאָק, ros. Белосток) – miasto na prawach powiatu w północno-wschodniej Polsce, położone na Nizinie Północnopodlaskiej, nad rzeką Białą. Jest stolicą województwa podlaskiego i siedzibą władz ziemskiego powiatu białostockiego.

Według danych z 31 grudnia 2016 r. miasto liczyło 296 628 mieszkańców^[2].

Wśród miast wojewódzkich Polski, Białystok jest drugim miastem pod względem gęstości zaludnienia i jedenastym pod względem liczby ludności^[3]. Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Miasto z przyległymi gminami tworzy aglomerację białostocką.

Położenie[edytuj]

Białystok leży na Wysoczyźnie Białostockiej, będącej częścią makroregionu Nizina Północnopodlaska. Znajduje się w centralnej części województwa podlaskiego. Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 102,12 km²^[4]. Historycznie Białystok leży na Podlasiu. Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie Białorusi, Litwy i Rosji) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości, co ukształtowało specyficzny charakter miasta.

Warunki naturalne[edytuj]

Miasto jest położone nad rzeką Białą, będącą lewym dopływem Supraśli.

Klimat[edytuj]

Zgodnie z podziałem rolniczo-klimatycznym Polski Romualda Gumińskiego, Białystok położony jest w dzielnicy podlaskiej. Klimat jej jest wyraźnie chłodniejszy od innych dzielnic nizinnych. Średnie temperatury stycznia mieszczą się w granicach od -4 do –6 °C, należą one do najniższych w Polsce. Średnia temperatura roczna wynosi ok. +7 °C. Liczba dni mroźnych wynosi od 50 do 60, z przymrozkami od 110 do 138 dni, a czas zalegania pokrywy śnieżnej od 90 do 110 dni. Średnie sumy opadów rocznych oscylują wokół wartości 550 mm, a okres wegetacyjny trwa 200 do 210 dni^[5].

Przyroda[edytuj]

Stawy Dojlidzkie

Znajduje się w obszarze funkcjonującym pod nazwą Zielone Płuca Polski (dawne tereny województw: białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego). Około 32% jego powierzchni zajmują tereny zielone. Parki i skwery oraz 1779 ha lasów znajdujących się w granicach miasta tworzą specyficzny i zdrowy mikroklimat. W obrębie Białegostoku znajdują się dwa rezerwaty przyrody o powierzchni łącznej 105 ha, będące pozostałościami Puszczy Knyszyńskiej. Aglomeracja miejska sąsiaduje z Narwiańskim Parkiem Narodowym. Takie usytuowanie rezerwatów przyrody w bezpośrednim sąsiedztwie miasta jest unikatowe. Ze względu na te walory w 1993 r. Białystok jako pierwsze miasto w Polsce został przyjęty do międzynarodowego projektu Sieci Zdrowych Miast prowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia^[6]. Na terenie miasta znajdują się 2 rezerwaty przyrody:

• Las Zwierzyniecki
• Rezerwat Antoniuk

Zieleń miejska[edytuj]

 Osobny artykuł: Tereny zielone w Białymstoku.

Parki w Białymstoku

Dywan kwiatowy Park Planty

Fontanna w parku Planty

Schody prowadzące do pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej w Białymstoku położonego na terenie Parku Centralnego

Park Poniatowskiego (Stary)

Ogród Zoologiczny w Parku Konstytucji 3 Maja

• Park Antoniuk
• Park Branickich
• Park Centralny
• Park Dojlidy
• Park im. J. Dziekońskiej
• Park Planty
• Park im. księcia J. Poniatowskiego
• Park Konstytucji 3 Maja
• Park im. Bł. ks. Michała Sopoćki

Historia[edytuj]

Szkic parku Branickich autorstwa Pierre Ricaud de Tirregaille z widokiem na pałac – rycina z 1752 roku

 Osobne artykuły: Historia Białegostoku i Kalendarium historii Białegostoku.

Pierwsza pisana wzmianka o Białymstoku pochodzi z 1426 r. W miejscu obecnego Rynku Kościuszki krzyżowały się drogi do Suraża, Wasilkowa oraz Choroszczy i to wokół tego skrzyżowania zaczęła samowolnie powstawać zabudowa. Około 1547 r. w miejscu dzisiejszego klasztoru Sióstr Miłosierdzia wybudowano drewniany kościół, przy którym w 1578 r. stanęła karczma. W latach 1617–1626 z fundacji marszałka Piotra Wiesiołowskiegozbudowano zachowany do dziś Stary Kościół Farny. To on wzniósł w Białymstoku murowany gotycko-renesansowy zamek, który po gruntownej przebudowie w latach 90. XVII wieku, stał się barokową rezydencją magnackiego rodu Branickich znaną do dziś jako pałac Branickich. Z 1727 r. pochodzi pierwsza wzmianka o białostockiej cerkwi, która znajdowała się w miejscu obecnej Katedry św. Mikołaja. Miasto prywatne, położone w ziemi bielskiej województwa podlaskiego posiadało prawo magdeburskie w 1745 roku^[7]. W 1745 roku rozpoczęto budowę białostockiego ratusza. Całość założenia urbanistycznego Białegostoku przypisywana jest architektom związanym z dworem hetmana Jana Klemensa Branickiego. W 1769 w pobliżu Białegostoku konfederaci barscy stoczyli z armią carską przegraną bitwę pod Olmontami. W XIX wieku miejscowość zmieniła charakter z rezydencjonalnego na administracyjny i przemysłowy. W latach 1807–1915 Białystok znajdował się w granicach Imperium Rosyjskiego. Do 1842 r. miasto było stolicą obwodu białostockiego, następnie przyłączono je do guberni grodzieńskiej. Po powstaniu listopadowym w pobliżu miasta ustalono granicę celną między Kongresówką a Rosją, co wywołało gwałtowną falę migracji ekonomicznej łódzkich fabrykantów. Przyczyniło się to do dynamicznego rozwoju prowincjonalnego wówczas miasteczka. W tym okresie rozrastający się Białystok zyskał miano Manchesteru Północy. W 1862 r. przez Białystok przeprowadzono Kolej Warszawsko-Petersburską, która także przyczyniła się do rozwoju gospodarczego miasta. W 1892 uruchomiono w mieście system wodociągów. W latach 1915–1919 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. W 1920 Wojsko Polskie stoczyło zwycięską bitwę białostocką z Armią Czerwoną, uwalniając miasto spod wschodniej okupacji. Do 1939, już w niepodległej Polsce, miasto było stolicą województwa białostockiego. W pierwszej połowie 1936 roku doszło tam do ekscesów o podłożu antysemickim^[8].

Getto w Białymstoku

W październiku 1939 Białystok przyłączono do Białoruskiej SRR i nadano mu status stolicy obwodu białostockiego. Od września 1939 r. do wybuchu wojny radziecko-niemieckiej Białystok był jednym z dwóch głównych (obok Lwowa) ośrodków działania polskich komunistów, którzy po 1945 roku objęli władzę w Polsce. Przywódcą tego środowiska był Alfred Lampe, pod przywództwem którego działali m.in.: Janina Broniewska, Paweł Finder, Małgorzata Fornalska, Marceli Nowotko, Jakub Berman, Czesław Skoniecki i Leon Lipski^[9].

W czerwcu 1941 do Białegostoku wkroczyły wojska niemieckie. Od lipca 1941 do lipca 1944 był on ośrodkiem administracyjnym Okręgu Białostockiego. Pod koniec lipca 1941 roku w mieście utworzono getto, w którym w 1943 r. wybuchło powstanie. Ostatecznie białostoccy Żydzi zginęli w obozach zagłady w Treblince i na Majdanku. Po zajęciu miasta, w dawnych koszarach 10 Pułku Ułanów Litewskich hitlerowcy utworzyli obóz dla jeńców radzieckich. Pierwotnie przetrzymywano tam ok. 10–12 tys. jeńców, którzy na skutek ekstremalnych warunków bytowych, głodu i chorób masowo ginęli. Obóz zlikwidowano jesienią 1943 roku^[10]. W lipcu 1944 miały miejsce ciężkie walki o wyzwolenie Białegostoku spod okupacji hitlerowskiej, w wyniku których miasto poważnie ucierpiało. Po II wojnie światowej odbudowane miasto na zawsze utraciło swój poprzedni charakter, będący dziedzictwem parowiekowej jego historii. Dzięki powojennym migracjom ludności wiejskiej Białystok powiększył się, kilkukrotnie przewyższając liczbę swoich mieszkańców sprzed 1939 r. W tym okresie powstały liczne uczelnie i nowe ośrodki przemysłowo-usługowe.

Od 1999 r. stolica województwa podlaskiego i obecnie dynamicznie się rozwija. W 2006 Białystok wchłonął 4 kolejne miejscowości.

Architektura[edytuj]

Rynek Miejski z ratuszem

Zespół pałacowo-parkowy Branickich

Tympanon Pałacu Branickich wraz z herbem rodowym, wyżej rzeźba, tzw. Grupy Atlasa

Brama główna – (wieża Gryfa) wejście do zespołu pałacowo-parkowego w Białymstoku, widok z pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego

Ogród przed Pałacem Branickich

Wieża zegarowa

Jedna z wielu rzeźb w ogrodzie Pałacu Branickich – Akteon

Pawilon Włoski w Parku Branickich

Pałacyk gościnny Branickich

Sobór św. Mikołaja (1843-46)

Pałac Lubomirskich

Pałac Hasbacha

Kamienice Białegostoku

Kamienica Ginzburga

Willa pod Kariatydami

Kamienica Abrama Cytrona

Kamienica Jossema, obecnie Hotel Aristo

Kamienica Kantorowiczów

Kamienica Makowskich

Kamienica Szturmanów

Kamienica Rozenblumów

Kamienica Puchalskiego

Kamienica Malinowskiego

Kamienica Świńskiego

Pierzeja zachodnia Rynku Kościuszki

Kamienica, Rynek Kościuszki 7 – obecnie bank

Dawna szkoła żydowska (1905 r.), ul. Pałacowa 3

Kamienica, ul. Ciepła 1

Hotel Villa Tradycja

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny(1900-1906)

Zabytki[edytuj]

Budynki gotyckie:

• piwnice pałacu Branickich w Białymstoku

Budynki renesansowe:

• Stary Kościół Farny – Rynek Kościuszki (1617-1626)

Budynki barokowe:

• Zespół pałacowo-parkowy Branickich, ul. Jana Kilińskiego 1 (XVIII w.)
• Cerkiew św. Marii Magdaleny, ul. Konstantego Kalinowskiego (ufundowana w II poł. XVIII w. przez Jana Klemensa Branickiego jako kaplica katolicka, od 1864 r. prawosławna)
• Ratusz, Rynek Kościuszki 10 (1745-1761)
• Dawna austeria, ul. Henryka Sienkiewicza 4 (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
• Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego, Rynek Kościuszki (1769)
• Pałacyk gościnny Branickich, ul. Jana Kilińskiego 6 (poł. XVIII w.)
• Plebania przy ul. Kościelnej (1760)
• Dawny szpital, Rynek Kościuszki (II poł. XVIII w.)

Obiekty powstałe w XIX wieku:

• Loża masońska, ul. Jana Kilińskiego (klasycystyczna, 1803-1806)
• Dawna zbrojownia Cekhauz, Rynek Kościuszki (barokowo-klasycystyczna, 1795-1807)
• Sobór św. Mikołaja Cudotwórcy, ul. Lipowa (klasycystyczny, 1846)
• Domek Napoleona (klasycystyczny, poł. XIX w.)
• Pałac Rüdigerów, później Kreuzensternów i Lubomirskich, ul. Dojlidy Fabryczne 26 (neoklasycystyczny, poł. XIX w.)
• Cmentarz ewangelicko-ausburgski przy ulicy Produkcyjnej z poł. XIX wieku
• Dwór Weltera (połowa XIX w.)
• Dworzec kolejowy, ul. Kolejowa (neorenesansowy, lata 60. XIX w.)
• Fabryka Towarzystwa Białostockiej Manufaktury „E.Becker i s-ka”, ul. Świętojańska (neorenesansowa, 1895-1901) – obecnie Centrum Handlowe Alfa
• Pałac Hasbacha, ul. Dojlidy Fabryczne 23 (neorenesansowy, lata 80. XIX w.)
• Kościół Najświętszego Serca Jezusowego, ul. Romualda Traugutta 25 (1884 – wybudowany jako cerkiew, w okresie międzywojennym przemianowany na kościół rzymskokatolicki)
• Cmentarz Farny, ul. Władysława Raginisa (1888)
• Zespół kamienic i pałaców miejskich z XIX w. przy ulicy Warszawskiej
• Willa gen. von Driesena, ul. Świętojańska (zbudowana po 1878 w stylu szwajcarskim)
• Kamienica dawnego Wileńskiego Banku Handlowego, ul. Henryka Sienkiewicza/Warszawska (neorenesansowy, lata 90. XIX w.)
• Drewniana zabudowa dzielnicy Bojary
• Cerkiew Wszystkich Świętych na terenie prawosławnej nekropolii Wszystkich Świętych, ul. Władysława Wysockiego 1 (koniec XIX w.)
• Cmentarz ewangelicko-augsburski przy ulicy 27 Lipca (założony w 1890 r.)
• Cmentarze żydowskie – założone w XVIII, XIX i XX wieku
• Synagoga Piaskower (XIX w.)
• Willa pod Kariatydami (koniec XIX w.)
• Zespół koszar 10. Pułku Ułanów Litewskich, ul. Kawaleryjska (1890-1950)
• Zespół fabryki Chany Marejn, ul. Włókiennicza (1892-1920)
• Zespół fabryki Wolfa Zilberblatta, ul. Włókiennicza (1892-1910)
• Kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika, ul. Wiadukt 2B (koniec XIX w. – pierwotnie cerkiew prawosławna)
• Pałac Tryllingów (1898-1899)
• Zespół koszarowy Pułku Huzarów, ul. Józefa Bema (II poł. XIX-XX w.) – obecnie siedziba Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej
• Zespół fabryki Steina, ul. Poleska (XIX/XX w.)
• Kamienice w centrum miasta w tym:
  • Kamienica Kantorowiczów (II poł. XIX w.)
  • Kamienica Cytrona (koniec XIX w.)
  • Kamienica Moesa (koniec XIX w.)
  • Kamienica Jossema (1897)
  • Kamienica Malinowskiego (XIX/XX w.)
  • Kamienica Rozenblumów (XIX/XX w.)
  • Kamienica Szturmanów (XIX/XX w.)
  • Kamienica Świńskiego (XIX/XX w.)
• Dworek Stefanowiczów znajdujący się przy ul. Bacieczki (XIX w.)

Pałac Nowika jest punktem Szlaku Esperanto i Wielu Kultur, Szlaku Białostockich Fabrykantów oraz Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego

Obiekty powstałe w XX wieku:

• Willa fabrykanta Steina, ul. Artyleryjska (pocz. XX w.)
• Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900-1905)
• Dawny Zespół Fabryki Sukna Nowik i Synowie, ul. Augustowska/ ul. Adama Mickiewicza (pocz. XX w.)
• Kamienica Ginzburga (pocz. XX w.)
• Areszt Śledczy, dawniej zespół więzienia carskiego, ul. Mikołaja Kopernika (ok. 1905)
• Kościół św. Wojciecha, ul. Warszawska (neoromański, 1909-1912) – dawny zbór ewangelicko-augsburski
• Kamienica Makowskich (1900-1910)
• Dom Zbirohowskich-Kościów (1910)
• Pałac Nowika (eklektyzm, 1910-1912)
• Wieża ciśnień (1923-1925)
• Kościół św. Rocha, ul. św. Rocha (modernistyczny, 1927-1946)
• Składnica Materiału Intendenckiego Nr 13, ul. Węglowa (modernistyczna, 1934-1936), obecnie zespół budynków powojskowych o różnym przeznaczeniu (w jednym z nich w 2016 r. zostanie utworzone Muzeum Pamięci Sybiru^[11])
• Dawny Dom Ludowy, obecnie Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki, ul. Elektryczna (modernistyczny, 1936-1938)
• Zespół d. Sądu Okręgowego i Izby Skarbowej, ul. Adama Mickiewicza (modernistyczny, lata 30. XX w.)
• Kościół św. Andrzeja Boboli, ul. św. Andrzeja Boboli 49 (modernistyczny, 1939-1967)
• Kościół Niepokalanego Serca Maryi, ul. Ks. Stanisława Suchowolca 27 (modernistyczny, zbudowany w 1949-1955 na miejscu rozebranej cerkwi z 1727)
• Wille przy ul. Akademickiej w stylu modernistycznym z lat 30. XX wieku, w tym Willa Prezydencka (1936-1937)
• Bank, Rynek Kościuszki (socrealizm, 1947-1950)
• Komitet Wojewódzki PZPR, ul. Władysława Liniarskiego (socrealizm, 1953-1954), obecnie Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku
• Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej, Plac Uniwersytecki (socrealizm, 1975)

Obiekty niezachowane:

• Wielka Synagoga ul. Suraska (zbudowana w latach 1903–1913, spalona w 1941)
• Sobór Zmartwychwstania Pańskiego, ob. ul. H. Sienkiewicza (zbudowany w latach 1898–1913, rozebrany w 1938)
• Hotel Ritz, ul. Kilińskiego (zbudowany w latach 1912–1913, spalony w 1944)

Turystyka[edytuj]

Hotele

Hotel Gołębiewski

Hotel Cristal

Hotel Branicki

Hotel Turkus

Hotel Gromada

Szlaki turystyczne[edytuj]

Część z zabytków została oznakowana na pięciu turystycznych szlakach tematycznych utworzonych w mieście w latach 2008–2010:

• Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego,
• Szlaku esperanto i wielu kultur w Białymstoku^[12],
• Szlaku architektury PRL,
• Szlaku śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki^[13],
• Szlaku kulinarnym.

W maju 2011 dodatkowo powstały^[14]:

• Szlak rodu Branickich
• Szlak architektury drewnianej w Białymstoku
• Szlak białostockich świątyń
• Szlak białostockich fabrykantów

Alternatywę dla pieszych szlaków stanowi „Białostocki Audiobus. Dźwiękowy przewodnik do słuchania w autobusach komunikacji miejskiej” – utworzony w 2011 roku szlak turystyczny oparty na trasach linii autobusowych numer 2 i 10.

Rynek Kościuszki[edytuj]

Rynek Kościuszki

Pod koniec roku 2007 otwarto plac miejski za Ratuszem (pomiędzy ul. Suraską i Rynkiem Kościuszki). W marcu 2008 r. UM przedstawił plan remontu ścisłego centrum. Według tego planu w roku 2009 Rynek Kościuszki, Suraska i Kilińskiego nabrały charakteru miejskiego centrum. Rynek został wyłożony kostką i płytami granitowymi, znajduje się tam stylowe oświetlenie oraz donice z kwiatami i ławki^{[potrzebny przypis][15][16]}. Historia Rynku Kościuszki sięga roku 1753, kiedy to po pożarze miasta jego przebudową zajął się ówczesny właściciel Białegostoku – Jan Klemens Branicki. Do najważniejszych zachowanych obiektów z tego okresu należy Ratusz z wieżą zegarową, ukończony w 1761 roku. Dawniej pełnił on funkcje usługowo-handlowe, znajdowały się w nim kramy kupieckie, w większości należące do ludności żydowskiej. W roku 1939 radzieccy okupanci zburzyli Ratusz, a na jego miejscu planowano wybudowanie pomnika Józefa Stalina. W latach 1954–1958 odbudowano rozebrany budynek. Obecnie mieści się w nim główna siedziba Muzeum Podlaskiego^[17]. Przy Rynku Miejskim znajduje się także cekhauz – hetmańska zbrojownia. Jest to barokowo-klasycystyczny budynek w kształcie typowego dla XVIII wieku dworku szlacheckiego. W swojej historii był wykorzystywany głównie jako magazyn sprzętu strażackiego. Dziś znajduje się tu Archiwum Państwowe^[17]. Do najefektowniejszych obiektów na Rynku Kościuszki zalicza się budynek dawnej austerii, czyli karczmy. Jest to budowla dwukondygnacyjna, pokryta mansardowym dachem z lukarnami, ze ściętym narożem z balkonem ozdobionym portykiem i frontonem wspartym na dwóch kolumnach. Obecnie mieści się w niej restauracja Astoria, która stanowi wraz z sąsiednim budynkiem część kompleksu gastronomiczno-usługowego pod nazwą Centrum Astoria. W jego skład wchodzi cukiernia z tarasem widokowym, na którym serwowana jest kawa i desery. W piwnicach Astorii znajduje się pub, a na parterze stylowy bar. Ponadto w Centrum Astoria znajdują się sale konferencyjno-bankietowe. Przy wschodniej pierzei Rynku wznosi się zespół katedralny Wniebowzięcia NMP, w którego skład wchodzi XX-wieczna bazylika wybudowana w stylu neogotyckim, barokowa plebania zbudowana w 1761 roku oraz XVII-wieczny kościółek farny, który jest najstarszym zachowanym zabytkiem murowanym w mieście^[17]. Przy zachodniej pierzei Rynku znajdują się kolorowe fasady odbudowanych po wojnie kamieniczek. w których mieszczą się galerie, kawiarnie, puby, księgarnia i sklepy^[17].

Demografia[edytuj]

Ludność Białegostoku[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Białegostoku.

• Wykres liczby ludności miasta Białegostoku w ciągu ostatnich 150 lat^[18]

Największą populację Białystok odnotował 30 czerwca 2016 roku – według danych GUS 296 628 mieszkańców^[2].

• Piramida wieku mieszkańców Białegostoku w 2014 roku^[19].

Powierzchnia Białegostoku[edytuj]

Zmiany granic miasta Białegostoku na przestrzeni lat

     – granice Białegostoku w roku 1691, pow. 0,43 km²
     – obszar przyłączony w roku 1749, pow. 1,20 km²
     – obszar przyłączony w roku 1845, pow. 6,00 km²
     – obszar przyłączony w roku 1877, pow. 10,00 km²
     – obszar przyłączony w roku 1919, pow. (42,00) 44,00 km²
     – obszar przyłączony w roku 1954, pow. 71,00 km²
     – obszar przyłączony w roku 1973, pow. 89,00 km²
     – obszar przyłączony w roku 1980-81, pow. 89,75 km²
     – obszar przyłączony w roku 2002, pow. 93,96 km²
     – obszar przyłączony w roku 2006, pow. 102,12 km²

Mniejszości narodowe[edytuj]

Konsulat Generalny Republiki Białorusi w Białymstoku

Białorusini[edytuj]

Białystok to ośrodek kulturalno-społeczny Białorusinów (według spisu powszechnego z 2002 roku mieszka ich tutaj prawie 7,5 tys., co stanowi 2,5% mieszkańców Białegostoku). Działają tu Konsulat Białorusi oraz takie organizacje jak: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Związek Młodzieży Białoruskiej, Związek Białoruski w RP, Białoruskie Stowarzyszenie Literackie „Białowieża”, Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś, Towarzystwo Kultury Białoruskiej. W Białymstoku odbywają się także ogólnopolskie imprezy kulturalne m.in. Festiwal „Piosenka Białoruska” oraz Święto Kultury Białoruskiej. Działa niezależne białoruskie Radio Racja, nadające sygnał także na Białoruś. Wydawane są tu białoruskie czasopisma: Niwa, Białoruskie Zeszyty Historyczne, Pravincyja oraz Czasopis.

Rosjanie[edytuj]

Rosjanie to mniejszość narodowa, która liczy około 10–15 tys. osób, mieszkających głównie w Białymstoku, na Suwalszczyźnie i Mazurach. W Białymstoku działa ich główna organizacja – Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe, organizujące Dni Kultury Rosyjskiej.

Tatarzy[edytuj]

W Białymstoku mieszka ok. 1800 Tatarów. Działa Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej (oddział podlaski), wydawane jest czasopismo „Życie Tatarskie”. W planach jest stworzenie w stolicy województwa podlaskiego Instytutu Historii Tatarów.

Pozostałe narodowości[edytuj]

W Białymstoku mieszkają również: Romowie (działa Centralna Rada Romów w Polsce, ukazuje się ich miesięcznik „Rrom p-o Drom)” oraz Ukraińcy (według spisu powszechnego z 2002 roku w Białymstoku mieszka 417 Ukraińców; działają: Związek Ukraińców Podlasia, Związek Ukraińskiej Młodzieży Niezależnej).

Gospodarka[edytuj]

Zespół apartamentowców mieszkalno-usługowych przy ul. Tysiąclecia 10

Wieżowiec mieszkalny (17 pięter, wys.46,5 m) położony przy ul. Waszyngtona 36

Browar Dojlidy, ul. Dojlidy Fabryczne 28

Yuniversal Podlaski Sp. z o.o. – deweloper z Białegostoku realizujący inwestycje w budownictwie, m.in. w Warszawie

Siedziba Kuriera Porannego przy ul. Świętego Mikołaja 1

Galerie i centra handlowe

Atrium Biała

Alfa Centrum Białystok

Dawna Fabryka pluszów później Fabryka Wyrobów Runowych „Biruna” SA, obecnie Alfa Centrum Białystok

Zielona Kamienica

Pasaż

Trzy Kłosy

 Osobny artykuł: Białostocki Okręg Przemysłowy.

Białystok jest dużym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, rozwinięty jest też przemysł elektromaszynowy (elektroniczny, maszynowy i metalowy), drzewny, spożywczy (największy w Polsce Polmos), materiałów budowlanych, huta szkła oraz elektrociepłownia.

Miasto jest ośrodkiem handlu, głównie ze wschodem. Działa tu Centrum Promocji Rynku Wschodniego. W Białymstoku odbywają się międzynarodowe Targi Tekstylno-Odzieżowe, Żywności i Przetwórstwa, Konsumpcyjne, Rolno-Spożywcze. W Białymstoku znajduje się: 7 hipermarketów, 27 supermarketów, 18 centrów handlowych (Atrium Biała, Alfa Centrum, Galeria Jurowiecka, Auchan Produkcyjna, Auchan Hetmańska, Outlet Center, Outlet Białystok, Galeria Zielone Wzgórze, Galeria M, Galeria Antoniuk, CH Panorama, Dom Handlowy Wenus, Centrum Handlowe Park, CH Sienny Rynek Centrum Handlowe, CH Zielona Kamienica, Centrum Handlowe Fasty, Centrum Handlowe M2, Podlaskie Centrum Rolno-Towarowe), 19 marketów elektronicznych, marketów budowlano-dekoracyjnych^{[potrzebny przypis][20]}. W miejscowości działało państwowe gospodarstwo rolne – Państwowe Gospodarstwo Ogrodnicze Białystok^[21].

W końcu listopada 2010 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Białymstoku obejmowała ok. 14,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 12,0% do aktywnych zawodowo^[22]. Według GUS w październiku 2013 roku stopa bezrobocia wynosiła 13,6% – najwięcej z miast wojewódzkich.

Transport[edytuj]

Białystok to największy węzeł komunikacyjny północno-wschodniej Polski. Przez miasto przebiega linia kolejowa Rail Baltica o znaczeniu europejskim (Warszawa – Suwałki – Kowno – Ryga – Tallinn).

Drogi[edytuj]

Drogi w Białymstoku

Tunel Augusta Emila Fieldorfa Nila w Białymstoku

ul. Popiełuszki (widok z mostu Fieldorfa)

Aleja Jana Pawła II

ul. Bohaterów Monte Cassino

Widok na osiedle Słoneczny Stok

Przez Białystok przebiega międzynarodowa drogowa trasa europejska E67, pokrywająca się na terenie kraju z drogą krajową nr 8, łącząca kraje Europy Zachodniej ze Skandynawią, znana też pod nazwą Via Baltica. W mieście krzyżuje się ona z drogą krajową nr 19. Z Białegostoku biegnie również droga krajowa nr 65, którą można dojechać do przejścia granicznego z Białorusią (Bobrowniki-Bierestowica). W skrócie:

• trasa europejska E67: Helsinki – Kowno – Warszawa – Praga
• droga krajowa nr 8: Kudowa-Zdrój (granica polsko-czeska) – Wrocław – Warszawa – Białystok – Augustów – Suwałki – Budzisko (granica polsko-litewska)
• droga krajowa nr 19: Rzeszów – Lublin – Białystok – Kuźnica Białostocka
• droga krajowa nr 65: Bobrowniki – Białystok – Grajewo – Ełk – Gołdap
• droga wojewódzka nr 676: Białystok – Supraśl – Krynki
• droga wojewódzka nr 678: Białystok – Wysokie Mazowieckie, z odbiciem do Łap w okolicach miejscowości Tołcze o nr 682

Dodatkowo wokół Białegostoku przewidywana jest realizacja dwóch dróg ekspresowych:

• droga ekspresowa S8 – aktualnie w Łyskach (9–10 km na zachód od miasta) rozpoczyna się ok. 20 km odcinek oficjalnie nazwany odcinkiem Stare Jeżewo – Białystok. W przyszłości trasa ma połączyć Białystok z Warszawą i Wrocławiem.
• droga ekspresowa S19 – trasa będąca aktualnie w fazie projektowej, ma połączyć granicę polsko-białoruską z Białymstokiem, Lublinem i Rzeszowem. Przy Białymstoku ma tworzyć obwodnicę, która ominie miasto od strony zachodniej przechodząc przez okolice miejscowości m.in. Zalesiany, Tołcze, Choroszcz (gdzie będzie się krzyżować z droga S8).

Transport kolejowy[edytuj]

XIX-wieczny Dworzec kolejowy w Białymstoku – widok od strony peronów

W Białymstoku krzyżują się następujące linie kolejowe: linia kolejowa nr 6 (Zielonka – Kuźnica Białostocka), nr 38 (Białystok – Bartoszyce), nr 32 (Białystok – Czeremcha) oraz linia kolejowa nr 37 (Białystok – Zubki Białostockie).

 Osobny artykuł: Białystok (stacja kolejowa).

Białystok posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z: Warszawą, Olsztynem, Krakowem, Gdańskiem, Katowicami, Wrocławiem, Bielskiem-Białą oraz Jelenią Górą. Pociągi lokalne docierają do Suwałk, Ełku, Sokółki, Kuźnicy, Czeremchy, Łap, Szepietowa, Czyżewa, a do niedawna również do Małkini. Rozwinięty jest również transport autobusowy, obsługiwany zarówno przez przedsiębiorstwo PKS Białystok, które utrzymuje wiele linii dalekobieżnych (m.in. do Warszawy, Zielonej Góry, Gdańska, Szczecina, Lublina, Gołdapi, Suwałk) oraz lokalnych do większości miast i wsi województwa podlaskiego, jak i przewoźników prywatnych, obsługujących połączenia m.in. do Warszawy, Moniek, Bielska Podlaskiego, Czeremchy, Czarnej Białostockiej i Tykocina oraz Krynek.

22 września 2014 roku z inicjatywy stowarzyszenia Kolejowe Podlasie w celu zbadania możliwości uruchomienia w Białymstoku SKM, na jeden dzień eksperymentalnie uruchomiono 23 bezpłatne pociągi specjalne relacji Białystok Bacieczki – Białystok Starosielce – Białystok – Białystok Fabryczny, z których skorzystało 1551 osób^[23].

Komunikacja miejska[edytuj]

 Zobacz też: Tramwaje w Białymstoku i Autobusy miejskie w Białymstoku.

Solaris Urbino 12 w barwach KPK Białystok

Ścieżka dla rowerów, przystanek autobusowy komunikacji miejskiej w Białymstoku przy ul. Wiejskiej.

Aglomerację białostocką obsługuje Zarząd Białostockiej Komunikacji Miejskiej. Białystok jest największym miastem w Polsce posiadającym tylko jeden rodzaj komunikacji miejskiej, autobusową. W ramach komunikacji organizowanej przez UM w Białymstoku operują trzy przedsiębiorstwa autobusowe: Komunalny Zakład Komunikacyjny, Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej oraz Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, istniały także spółki Abra, BIATRA. Białostocka komunikacja miejska wyróżnia się prowadzeniem mobilnego systemu informacji o rozkładzie jazdy, który jest dostępny także dla osób niewidomych i słabowidzących – Ginger. 21 października 2016 roku, Białystok posiadał 49 linii autobusowych, w tym 29 linii miejskich dziennych (1–29), 6 linii nocnych (N1–N6) oraz 14 linii podmiejskich (100–108, 110, 200–202)^[24]. W czerwcu 2009 powstał Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej w Białymstoku.

Infrastruktura rowerowa[edytuj]

W Białymstoku od połowy lat 90. wybudowano ponad 40 km dróg rowerowych. Przyjęty w połowie lat 90. XX w. tzw. AZ Plan zakładał pokrycie całego miasta gęstą siecią ścieżek, jednak część projektu nie została zrealizowana. Obecnie przy prawie każdej większej inwestycji drogowej jest tworzona wydzielona droga dla rowerów. Liczba ścieżek rowerowych wzrasta dzięki ujmowaniu w ramach inwestycji drogowych również sąsiadujących traktów rowerowych. Istnieje również plan połączenia ścieżką rowerową wszystkich województw Polski Wschodniej, dzięki czemu Białystok znalazłby się w ciągu „północ – południe” rowerowej komunikacji.

Transport lotniczy[edytuj]

Na obszarze miasta istnieje lotnisko sportowe Aeroklubu Białostockiego. Od wielu lat trwają dyskusje co do miejsca lokalizacji, celowości i zakresu działania nowego lotniska, gdyż z uwagi na położenie miasta nie będzie miało ono charakteru portu lotniczego.
Decyzją z dnia 31 lipca 2009 r. zarząd województwa postanowił, iż podlaskie lotnisko regionalne, będzie budowane w Sanikach, znajdujących się około 27 km od centrum Białegostoku. Około 14 km na południowy zachód od miasta leży lądowisko Turośń Kościelna, natomiast 12 km na południe lądowisko Lewickie. W 2013 przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie oddano do użytku sanitarne lądowisko Białystok-Uniwersytecki Szpital Kliniczny.

Kultura[edytuj]

Muzea i galerie sztuki

Muzeum Podlaskie

Muzeum Historyczne

Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego

Białostockie Muzeum Wsi

Muzeum Wojska

Galeria im. Sleńdzińskich dawna Synagoga Cytronów

Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

Teatry

Opera i Filharmonia Podlaska

Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki

Białostocki Teatr Lalek

Teatr Arkadia

Chór Politechniki Białostockiej

W Białymstoku działa ponad 570 organizacji pozarządowych (w tym 56 towarzystw i związków m.in. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne). Białystok w 2010 r. przegrał rywalizację o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Nie znalazł się na tzw. „krótkiej liście” miast-kandydatów.

Muzea i galerie[edytuj]

Białystok jest największym ośrodkiem kulturalnym w północno-wschodniej Polsce. Działa tu największe w województwie Muzeum Podlaskie, posiadające oddziały w Białymstoku (Muzeum Historyczne, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Białostockie Muzeum Wsi), w Choroszczy (Muzeum Wnętrz Pałacowych), w Supraślu, Tykocinie oraz Bielsku Podlaskim. W Białymstoku działają także: Muzeum Wojska oraz Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu w Białymstoku. Mieści się tu również jedna z najlepszych polskich galerii sztuki współczesnej – Galeria Arsenał. Drugą miejską galerią jest Galeria im. Sleńdzińskich, posiadająca największy w Polsce zbiór dzieł sztuki i pamiątek archiwalnych polskiego rodu artystów z Wilna. Ponadto działa tu 19 prywatnych galerii sztuki.

Teatry i filharmonia[edytuj]

Dzięki Białostockiemu Teatrowi Lalek oraz Wydziałowi Sztuki Lalkarskiej warszawskiej Akademii Teatralnej Białystok uzyskał miano polskiego centrum sztuki lalkarskiej. Oprócz BTL-u istnieje tu także Teatr Dramatyczny oraz kilkanaście teatrów prywatnych (w tym Teatr Wierszalin z Supraśla oraz Teatr K3 z Białegostoku). Miasto posiada również filharmonię. Miasto wraz z Urzędem Marszałkowskim planuje budowę Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki, w skład którego wchodzić mają: Opera i Filharmonia Podlaska, rozbudowany teatr lalek oraz multikino.

Chóry[edytuj]

• Chór Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
• Chór Katedralny Carmen
• Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej
• Chór Politechniki Białostockiej
• Chór Akademicki Uniwersytetu w Białymstoku
• Białostocki Chór Kameralny Cantica Cantamus
• Schola Cantorum Bialostociensis
• AKSION Młodzieżowy Chór Prawosławnej Katedry pw. św. Mikołaja w Białymstoku
• Chór Wyższej Szkoły Administracji Publicznej
• Chór Szkoły Muzycznej I Stopnia
• Chór Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania
• Chór Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku
• Młodzieżowy Chór Miasta Białegostoku

Kina[edytuj]

• Helios (6 sal, 967 miejsc) – Galeria Jurowiecka
• Helios (8 sal, 1705 miejsc) – Atrium Biała
• Helios (7 sal, 1322 miejsca) – Alfa Centrum
• Kino Forum (1 sala)
• Kino Camera Cafe Kino Pokój (1 sala, 49 miejsc)[2]
• Kino Ton (1 sala, 410 miejsc) – kino katolickie
• Kino Studenckie (1 sala) – nieczynne do odwołania
• Kino Pokój (2 sale, 648 miejsc) – kino zlikwidowane
• Kino Syrena – zlikwidowane

Biblioteki[edytuj]

Biblioteki

Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia

Książnica Podlaska

Wojewódzka Biblioteka Publiczna

Na terenie Białegostoku znajduje się 17 czynnych bibliotek:

Inne ośrodki kultury[edytuj]

W Białymstoku działa kilkanaście bibliotek. Największe z nich to Książnica Podlaska oraz Biblioteka Uniwersytecka. Osoby starsze i niepełnosprawne mogą bezpłatnie korzystać z biblioteki Fundacji Edukacji i Twórczości, która oferuję usługę „Książka na telefon” skierowaną do osób nie będących w stanie dotrzeć osobiście do wypożyczalni. Pozostałe instytucje kulturalne to min. Białostocki Ośrodek Kultury, Centrum Kultury Prawosławnej, Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku, Dom Kultury „Śródmieście”, Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury.

Imprezy cykliczne[edytuj]

Ta sekcja od 2009-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Obchody święta Policji w Białymstoku

• Festiwal Przedsiębiorczości BOSS w Białymstoku
• Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich
• Białysztuk – prezentacja inicjatyw teatralnych
• Original Source Up To Date – festiwal muzyki elektronicznej i hip-hopowej
• Podlaskie Spotkania Teatrów Lalkowych
• Międzynarodowy Dzień Teatru
• Dni Hiszpańskie w Białymstoku
• Dni Kultury Studenckiej – Juwenalia
• Dni Miasta Białegostoku
• Dni Sztuki Współczesnej
• Dzień Munduru – piknik rekonstrukcyjny
• Klub Sztuki Opery i Filharmonii Podlaskiej
• Jesień z Bluesem
• Zaduszki Bluesowe
• Białostockie Spotkania Folkowe
• Festiwalu Polskiej Kultury Niezależnej UNDERGROUND.pl
• Filmowe Podlasie Atakuje
• Pokazy filmowe Szorty i Cinema Off
• Podlaski Festiwal Krótkich Filmów Niezależnych ŻubrOFFka
• Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych
• Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej
• Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej (tylko koncert galowy)
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka (tylko koncert galowy)
• Ogólnopolski Konkurs Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego
• Letnie Koncerty w Ogrodach Branickich
• Katedralne Koncerty Organowe
• Dni Kultury Chrześcijańskiej
• Liga Kabaretów Białostockiej Pustyni Kabaretowej
• Białostockie Dni Zamenhofa
• Białostocka Wiosna Muzyczna
• Festiwal Muzyki Barokowej
• Moniuszkowski Festiwal Podlasia
• Międzynarodowy Przegląd Orkiestr Dętych
• „Frankofonia na Wiosnę”
• Festiwal Piosenki Żeglarskiej Kopyść
• Międzynarodowy Turniej Tańca „Złote Pantofelki”
• Białostocka Masa Krytyczna
• Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki
• Tydzień Nauk Humanistycznych
• Centralia
• Dzień Kultury Ulicy
• Rap Piknik – przegląd różnych nurtów kultury hip-hopowej
• Ulica Dla Hospicjum
• MyStage Rock Festival – przegląd młodych zespołów rockowych
• Marsz Godności Osób Niepełnosprawnych – Inicjatorem jest Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Niepełnosprawnych Intelektualnie „AKTYWNI”
• Wampiriada – studenckie honorowe krwiodawstwo

Festiwale mniejszości narodowych:

• Ogólnopolski Festiwal „Piosenka Białoruska”
• Festiwal Piosenki Polskiej i Białoruskiej „Białystok – Grodno”
• Święto Kultury Białoruskiej
• Dni Kultury Rosyjskiej
• Festiwal Kultury Ukraińskiej Na Podlasiu „Podlaska Jesień”
• Urodziny Rafała Lipki

Bezpieczeństwo publiczne[edytuj]

W Białymstoku znajduje się centrum powiadamiania ratunkowego^[41].

W Białymstoku znajduje się utworzony w 1996 zakład karny. Pojemność jednostki wynosi 299 miejsc^[42].

Szpitale w Białymstoku

Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie przy ul. Ogrodowej 12

Uniwersytecki Szpital Kliniczny przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a

Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa w Białymstoku

Uniwersytecki Szpital Kliniczny przy ul. Warszawskiej 18 (szpital gruźliczy)

Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w Białymstoku

Szpitale publiczne[edytuj]

• Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku (tworzą go 3 szpitale)
• Wojewódzki Szpital Zespolony im. J. Śniadeckiego w Białymstoku
• Samodzielny Szpital Miejski im. PCK w Białymstoku
• Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa w Białymstoku
• Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie
• Szpital MSW w Białymstoku

Szpitale niepubliczne[edytuj]

Prywatna Klinika Położniczo-Ginekologiczna ul. Parkowa 6 w Białymstoku

Oświata i nauka[edytuj]

Uczelnie

Pałac Branickich zwany Wersalem Północy – siedziba Uniwersytetu Medycznego

Wydział Informatyki Politechniki Białostockiej na ul. Wiejskiej 45A

Centrum Nowoczesnego Kształcenia

Domy studenta na terenie kampusu PB przy ul. Zwierzynieckiej 4, 6 (DS4-Delta), 8 (DS3-Gamma), 12 (DS2-Beta) i 14 (DS1-Alfa)

Wydział Prawa UwB na ul. Mickiewicza 1

Wydział Ekonomii i Zarządzania UwB na ul. Warszawskiej 63

Wydział Pedagogiki i Psychologii UwB przy ul. Świerkowej 20

Katedra Teologii Katolickiej UwB na ul. Warszawskiej 50

Uczelnie[edytuj]

• Politechnika Białostocka
• Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
• Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie filia w Białymstoku
• Uniwersytet w Białymstoku
• Akademia Teatralna w Warszawie filia w Białymstoku
• Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku
• Papieski Wydział Teologiczny Sekcja św. Jana Chrzciciela Studium Teologii w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Menedżerska w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Gospodarowania Nieruchomościami w Warszawie wydział zamiejscowy w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku
• Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku
• Nauczycielskie Kolegium Rewalidacji, Resocjalizacji i Wychowania Fizycznego w Białymstoku
• Niepubliczna Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. Anny German w Białymstoku

Instytucje naukowo-badawcze[edytuj]

• Jednostki Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie: Zakład Profilaktyki Chorób Metabolicznych oraz Zakład Biologii i Patologii Rozrodu Człowieka
• Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie
• Stacja Doświadczalna Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu
• Zakład Doświadczalny Instytutu Energetyki w Warszawie
• Podlaskie Laboratorium Oceny Mleka
• Centrum Doskonałości Zrównoważonego Rozwoju i Zarządzania Środowiskiem PB
• Centrum Innowacji i Transferu Technologii PB
• Wschodni Ośrodek Transferu Technologii UwB
• Oddział Instytutu Pamięci Narodowej
• Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową
• Oddział Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej
• Oddział Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie
• Pracownia Badań Żywności Genetycznie Modyfikowanej WSSE w Białymstoku (bada żywność także w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz mazowieckim)

Historia oświaty[edytuj]

Kamienica czynszowa – ul. Sienkiewicza 14, obecnie w gestii Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza – Wydział Sztuki Lalkarskiej z siedzibą w Warszawie

We wrześniu i listopadzie 1939 roku w Białymstoku było 55 szkół wszystkich typów, w tym 6 gimnazjów państwowych, 6 gimnazjów prywatnych, liceum pedagogiczne i liceum handlowe. Po wejściu Białegostoku w skład Białoruskiej SRR władze radzieckie na ich bazie w roku szkolnym 1940/1941 zaczęły tworzyć technika, „dziesięciolatki”, „siedmiolatki” i szkoły początkowe. Wszystkie szkoły prywatne upaństwowiono. W ten sposób starano się upodobnić szkolnictwo do systemu panującemu w innych częściach ZSRR. Zmiany przerwał wybuch wojny niemiecko-radzieckiej^[43]. Najstarszą uczelnią w Białymstoku jest Uniwersytet Medyczny (zał. 1950, 3900 studentów), zarządzający dwoma szpitalami klinicznymi: Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalem Klinicznym i Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym. Dzięki Klinice Ginekologii UMB (pierwsze w Polsce zapłodnienie in vitro) oraz Kriobankowi Białystok jest znanym ośrodkiem leczenia niepłodności. Do grona najlepszych w Polsce placówek badających alergie pokarmowe należy III Klinika Chorób Dziecięcych UMB. Politechnika Białostocka powstała w 1964 r. i obecnie jest największą uczelnią techniczną (15 tys. studentów) w północno-wschodniej Polsce. W 1968 r. powstała filia Uniwersytetu Warszawskiego, która w 1997 r. przekształcona została w samodzielny Uniwersytet w Białymstoku (16 tys. studentów). Jest to największa uczelnia w województwie podlaskim. Białostockie środowisko muzyczne dążyło do utworzenia uczelni muzycznej, mającej być kontynuatorką tradycji Konserwatorium Wileńskiego. Udało się to w 1974 roku. Powstała wtedy filia warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (później Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina). Filia dostała już od macierzystej uczelni zgodę na usamodzielnienie się. W 1975 r. powstał Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, który z Białostockim Teatrem Lalek, rozsławił miasto i uczynił je polskim centrum sztuki lalkarskiej. Po 1990 roku w Białymstoku zaczęły powstawać uczelnie prywatne (obecnie jest ich 12), są to m.in. Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania (zał. 1993, jedna z najlepszych niepaństwowych uczelni magisterskich w Polsce) oraz Wyższa Szkoła Ekonomiczna (1996). Uczelnie niepubliczne – Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku 1996, najlepsza polska uczelnia zawodowa 2005 i 2007 według rankingu „Rzeczpospolitej” i „Perspektyw”). Została założona przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej. Od roku akademickiego 2008/2009 istnieje tam możliwość kształcenia na studiach drugiego stopnia (studia magisterskie) na kierunku „administracja”. W Białymstoku działa również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne, a także Sekcja św. Jana Chrzciciela Papieskiego Wydziału Teologicznego, która prowadzi Studium Teologii.

Lokalne media[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Białymstoku.

Religia[edytuj]

Kościoły katolickie

Kościół św. Rocha

Kościół Zmartwychwstania Pańskiego

Kościół pw. Wszystkich Świętych

Kościół św. Wojciecha

Kościół Najświętszej Maryi Panny

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa

Chrześcijaństwo[edytuj]

Katolicyzm[edytuj]

Miasto jest stolicą metropolii i archidiecezji białostockiej Kościoła rzymskokatolickiego. Powstanie diecezji, a następnie archidiecezji i metropolii białostockiej zakończyło okres tymczasowej administracji kościelnej na ziemiach białostocczyzny należących przez wieki do diecezji wileńskiej, a które po II wojnie światowej pozostały w granicach Polski. Papież Jan Paweł II w dniu 5 czerwca 1991 r., w czasie wizyty w Białymstoku ogłosił decyzję o utworzeniu diecezji białostockiej^[44]. W dniu 25 marca 1992 r., Jan Paweł II w bulli Totus Tuus Poloniae populus dokonał reorganizacji metropolii i diecezji polskich. Dokumentem tym podniósł diecezję białostocką do rangi archidiecezji i ustanowił metropolię białostocką, składającą się z archidiecezji białostockiej oraz diecezji łomżyńskiej i drohiczyńskiej. Utworzenie diecezji białostockiej (1991) i podniesienie jej do rangi arcybiskupstwa, a Białegostoku do godności stolicy metropolii (1992), było ukoronowaniem procesu usamodzielniania się tego Kościoła lokalnego^[44]. Pierwszym arcybiskupem metropolitą białostockim w dniu 25 marca 1992 r. został mianowany dotychczasowy biskup białostocki dr Edward Kisiel, któremu papież w czasie uroczystej mszy w bazylice św. Piotra na Watykanie dnia 29 VI 1992 r. wręczył paliusz arcybiskupi. Abp Kisiel poprowadził uroczysty ingres do Bazyliki Metropolitalnej Białostockiej 4 października 1992^[44] Miasto posiada 36 parafii, które znajdują się 6 dekanatach. W Białymstoku znajduje się również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne oraz filia Papieskiego Wydziału Teologicznego. Na Uniwersytecie w Białymstoku istnieje Międzywydziałowa Katedra Teologii Katolickiej.

Cerkwie

Cerkiew św. Jerzego

Cerkiew Hagia Sophia

Cerkiew Świętego Ducha

Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego

Cerkiew Wszystkich Świętych – Świątynia parafialna położona na głównym cmentarzu prawosławnym miasta

Prawosławie[edytuj]

Miasto jest stolicą diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Białystok jest największym skupiskiem wyznawców prawosławia w Polsce. Istnieje tu 12 parafii prawosławnych^[a] (w tym 1 wojskowa). Działają m.in. Centrum Kultury Prawosławnej, Radio Orthodoxia, Bractwo Świętych Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Chór AKSION oraz Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia ELEOS. Diecezja posiada także własną przychodnię. Wydawane są czasopisma: „Arche. Wiadomości Bractwa”, „Fos” oraz „Przegląd Prawosławny”. Odbywają się liczne prawosławne festiwale, m.in. Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej oraz Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej. W strukturach Uniwersytetu w Białymstoku działa Katedra Teologii Prawosławnej. W pobliskim Supraślu znajduje się Akademia Supraska oraz męski Klasztor Zwiastowania Bogurodzicy, a w podbiałostockiej wsi Zwierki – żeński Klasztor Narodzenia Bogurodzicy. W Białymstoku znajduje się największa w Polsce świątynia prawosławna, Cerkiew Świętego Ducha. W 2007 w Białymstoku utworzono Prawosławną Szkołę Podstawową im. Świętych Cyryla i Metodego.

Kościół ewangelicko-augsburski

Protestantyzm[edytuj]

W Białymstoku działalność prowadzą następujące kościoły protestanckie: parafia luterańska, 2 zbory zielonoświątkowe, 2 zbory baptystów, zbór Kościoła Bożego w Chrystusie oraz zbór Adwentystów Dnia Siódmego.

Mormoni[edytuj]

• zbór Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.

Świadkowie Jehowy[edytuj]

• cztery Sale Królestwa Świadków Jehowy, 13 zborów^[45].

Wolni Badacze Pisma Świętego[edytuj]

• zbór Wolnych Badaczy Pisma Świętego

Islam[edytuj]

W stolicy województwa mieszkają również muzułmanie, jest ich ponad 2 tys. (gł. Tatarzy). Działa tu Centrum Islamskie, Dom Modlitwy oraz organizacje: Muzułmańska Gmina Wyznaniowa, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich oraz Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego. Wydawane jest czasopismo „Pamięć i trwanie”. Budowane jest także Centrum Kultury Islamu oraz meczet.

Synagogi

Dawna Synagoga Piaskower

Synagoga Cytronów obecnie galeria

Judaizm[edytuj]

W 1931 roku w Białymstoku mieszkało 40 tysięcy Żydów na ok. 100 tysięcy mieszkańców, funkcjonowało ponad 60 synagog oraz innych placówek żydowskich. W 2008 roku w mieście z inicjatywy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku utworzono turystyczno-edukacyjny Szlak Dziedzictwa Żydowskiego^[46].

 Zobacz też: Synagogi Białegostoku.

Buddyzm[edytuj]

• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu

Baha’i[edytuj]

Pierwsze artykuły o bahaitach w lokalnej prasie ukazały się w drugiej połowie 1991 roku po wizytach bahaitów esperantystów oraz innych nauczycieli z Polski i zza granicy. W lipcu 1992 roku pierwszym białostockim bahaitą został Jan Zimnoch. We wrześniu utworzone zostało pierwsze Lokalne Zgromadzenie Duchowe składające się z dziewięciu dorosłych bahaitów, w tym czterech czarnoskórych studentów medycyny. W październiku 1992 roku odbyła się na terenie Szkoły Gastronomicznej Jesienna Szkoła Baha’i, na którą przyjechało kilkadziesiąt osób z Polski i zza granicy. W kolejnych latach bahaici zorganizowali kameralne spotkania modlitewne, spotykali się na świętach, uczestniczyli też w międzynarodowych projektach, m.in. spotykali się z bahaitami ze wspólnot Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Rosji i Ukrainy. Na dzień dzisiejszy w Polsce mieszka ok. 400 wyznawców, z czego kilkunastu w Białymstoku^[47].

Sport i rekreacja[edytuj]

Kluby i organizacje sportowe[edytuj]

Lista drużyn biorących udział w rozgrywkach wojewódzkich i ogólnopolskich (stan na 04.07.2017r.):

Obiekty sportowo-rekreacyjne[edytuj]

Stadion Miejski w Białymstoku

Stadion BOSIR „Zwierzyniec”

Lodowisko BOSiR w Białymstoku

Hala widowiskowo-sportowa Politechniki Białostockiej

Stadiony i hale sportowe

• Stadion BOSiR „Zwierzyniec” – lekkoatletyczny – ul. 11 Listopada 28
• Stadion Miejski w Białymstoku – piłkarski – ul. Słoneczna 1
• Stadion Miejski w Białymstoku – boisko boczne futbol Amerykański – ul. Słoneczna 1
• Boiska piłkarskie MOSP – ul. Świętokrzyska
• Stadion Miejski (dawny KKS Ognisko) – ul. Elewatorska 7
• Hala widowiskowo-sportowa Politechniki Białostockiej – ul. Wiejska 45a
• Hala Sportowa Uniwersytetu Medycznego – ul. Wołodyjowskiego 1
• Hala sportowa Uniwersytetu w Białymstoku ul. Świerkowa 20a

Baseny^[52]

• MOSiR Pływalnia nr 1 – ul. Włókiennicza 4 (kryta)
• MOSiR Pływalnia nr 1 – ul. Mazowiecka 39 c (kryta)
• MOSiR Pływalnia nr 1 – ul. Stroma 1a (kryta)
• Pływalnia Domu Pomocy Społecznej – ul. Baranowicka 203 (kryta)
• Basen Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego „Mleczak” – ul. Zwycięstwa 28 (kryty)
• Basen „Tropicana” (kompleks rekreacyjny) – Hotel Gołębiewski, ul. Pałacowa 7 (kryty)
• Basen „Maniac Gym” – ul. Warszawska 79a (kryty)

Korty tenisowe

• Korty tenisowe BOSIR „Centrum Tenisowe Zwierzyniec” – ul. 11 Listopada 28
• Korty Tenisowe „Richi” – ul. Antoniuk Fabryczny 4
• Korty Tenisowe Politechniki Białostockiej – ul. Wiejska 45
• Korty Towarzystwa Tenisowego „Stanley” – ul. Niedźwiedzia 56A

Inne

• Ośrodek Sportów Wodnych „Dojlidy” – ul. Plażowa 1
• Areoklub białostocki – ul. Ciołkowskiego 2
• Centrum Zabaw dla Dzieci FIKOLAND & RE-kreacja – ul. Handlowa 1a
• Centrum Sportu i Rekreacji „Maniac Gym” – ul. Warszawska 79A
• Skatepark w Parku im. Jadwigi Dziekońskiej
• Skatepark Węglowa – ul. Węglowa 8
• Lodowisko (w okresie letnim rolkowisko) BOSiR – ul. 11 Listopada 28
• Strzelnica sportowa – ul. Produkcyjna 113
• Strzelnica sportowa „UKS Kaliber” – ul. Grunwaldzka 18
• Strzelnica sportowa Zespół Szkół Metalowo-Drzewnych – ul. Stołeczna 21
• Strzelnica sportowa Zespół Szkół Mechanicznych – ul. Broniewskiego 14
• Strzelnica sportowa V Liceum Ogólnokształcące – ul. Miodowa 5

Wojsko[edytuj]

Stacjonuje tu 18 Pułk Rozpoznawczy (ul. Kawaleryjska).

Administracja[edytuj]

Oficjalna pieczęć prezydenta miasta

Administracja publiczna w Białymstoku

Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego

Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego

Pierwszy Urząd Skarbowy w Białymstoku

ZUS Oddział w Białymstoku

Sąd Apelacyjny w Białymstoku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

Sąd Rejonowy w Białymstoku

Prokuratura Apelacyjna w Białymstoku

Prokuratura Okręgowa w Białymstoku

Prokuratura Rejonowa w Białymstoku

Białystok ma status miasta na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Białystok 28 radnych. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Siedziba władz miasta znajduje się na ul. Słonimskiej. Prezydenci Białegostoku: II Rzeczpospolita

• Józef Karol Puchalski (1919)
• Bolesław Szymański (1919–1927)
• Wincenty Hermanowski (1928–1932)
• Seweryn Nowakowski (1934–1939)

III Rzeczpospolita

• Jerzy Czaban (1989-1990)
• Lech Rutkowski (1990-1994)
• Andrzej Piotr Lussa (1994-1995)
• Krzysztof Jurgiel (1995-1998)
• Ryszard Tur (1998-2006)
• Tadeusz Truskolaski (od 2006)

Rada Miasta[edytuj]

W 2007 roku władze miasta powołały do życia Młodzieżową Radę Miasta, która jest organem samorządowym młodzieży zamieszkałej na terenie Białegostoku i uczącej się w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w mieście. Młodzieżowa Rada jest apolitycznym organem konsultacyjnym dla organów samorządu miejskiego^[57]. Urząd Wojewódzki mieści się na ulicy Mickiewicza. Białystok należy do kilku organizacji miejskich: Unia Metropolii Polskich, Euroregion Niemen, Fundacja Zielone Płuca Polski (siedziba), Eurocities.

Podział administracyjny[edytuj]

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Białegostoku.

Uchwałą Nr XXXI/331/04 z 25.10.2004r. uchwalono nowy podział miasta na osiedla. Białystok podzielony jest na 28 osiedli, z których każde posiada swoją radę i zarząd. Do zadań organów osiedla należy dbanie o potrzeby mieszkańców, m.in. załatwianie spraw związanych z życiem osiedla, zapewnianie ścisłego współdziałania z organami władz miasta w sprawach związanych z osiedlem, wyrażanie opinii, o które zwrócą się organy miasta, organizowanie prac mieszkańców na rzecz osiedla, współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi.

Miasta partnerskie[edytuj]

Urodzeni w Białymstoku[edytuj]

Ludwik Zamenhof – twórca języka esperanto

Albert Sabin – lekarz, wynalazca szczepionki przeciwko wirusowi polio

Ryszard Kaczorowski – ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie

• Tomasz Bagiński – rysownik, animator, reżyser
• Bożena Baranowska – aktorka
• Justyna Bartoszewicz – aktorka
• Jacek Bayer – piłkarz
• Piotr Bobras – szachista
• Henryk Boukołowski – aktor
• Jacek Chańko – piłkarz
• Grzegorz (Jerzy Charkiewicz) – prawosławny biskup supraski
• Marek Citko – piłkarz
• Izabela Dąbrowska – aktorka
• Joanna Domańska – aktorka
• Irena Doroszkiewicz – policjantka, pierwsza w historii Polski kobieta w randze nadinspektora
• Bartłomiej Drągowski – piłkarz
• Monika Dryl – aktorka
• Jarosław Dunaj – aktor
• Aleksandra Ekster – malarka
• Mieczysław Fiodorow – aktor
• Tomasz Frankowski – piłkarz
• Hermann Friedmann – filozof, prawnik
• Anna Gajewska – aktorka
• Jan Gałązka – bokser, olimpijczyk
• Jarosław Gierejkiewicz – piłkarz
• Wiktor Grotowicz – aktor
• Anna Grycewicz – aktorka
• Małgorzata Guzowska – lekkoatletka
• Ervin Hasbach – poseł
• Szymon Hołownia – dziennikarz
• Ewa Hołuszko – polska fizyk, działaczka na rzecz osób transpłciowych
• Konrad Ignatowski – aktor
• Bartosz Jurkowski – piłkarz
• Joanna Kaczanowska – wokalistka
• Ryszard Kaczorowski – Prezydent RP na uchodźstwie
• Alfons Karny – rzeźbiarz
• Boris Kaufman – operator filmowy, zdobywca Oskara w 1954, oraz Złotego Globu w 1955
• Michaił Kaufman – operator filmowy i fotograf
• Jarosław Kazberuk – kierowca i pilot rajdowy
• Artur Krajewski – aktor
• Antoni Komendo-Borowski – piłkarz
• Marta Kosakowska (Marika) – wokalistka
• Wojciech Kowalewski – piłkarz
• Jan Kozaczuk – aktor
• Andrzej Kozłowski – aktor
• Edward Linde-Lubaszenko – aktor
• Maksim Litwinow – dyplomata ZSRR
• Jerzy Łazewski – aktor
• Agnieszka Maciąg – modelka, aktorka

• Roman Malinowski – polityk, marszałek sejmu
• Mirosława Marcheluk – aktorka
• Jacek Markiewicz – piłkarz
• Piotr Matys – piłkarz
• Jarosław Matwiejuk – prawnik
• Robert Ninkiewicz – aktor
• Krzysztof Nitkiewicz – biskup diecezjalny sandomierski
• Anna Oberc – aktorka
• Sylwia Oksiuta-Warmus – aktorka, lalkarz, scenarzystka, reżyser, arteterapeuta, pedagog, działaczka społeczna
• Jerzy (Mariusz Pańkowski) – prawosławny biskup siemiatycki, ordynariusz Wojska Polskiego
• Tadeusz Paradowicz – aktor
• Czesław Petelski – reżyser filmowy
• Adam Piechocki (PIH) – raper
• Mariusz Piekarski – piłkarz
• Samuel Pisar – pisarz
• Łucja Prus – piosenkarka
• Krzysztof Putra – polityk, wicemarszałek sejmu, wicemarszałek senatu
• Damian Raczkowski – polityk
• Anna Romantowska – aktorka
• Rafał Rutkowski – aktor
• Albert Sabin – lekarz, wynalazca szczepionki przeciwko wirusowi polio
• Piotr Sawicki – polski karateka kyokushin
• Izabella Scorupco – aktorka
• Simon Segal – malarz, grafik i projektant tkanin
• Marcin Siegieńczuk – piosenkarz
• Hubert Siejewicz – sędzia piłkarski
• Justyna Sieńczyłło – aktorka
• Chaim Zelig Słonimski – pisarz, matematyk, astronom
• Radosław Sobolewski – piłkarz
• Joanna Sydor-Klepacka – aktorka
• Jakub Szapiro – dziennikarz, literat
• Patrycja Szczepanowska – aktorka, dziennikarka
• Krzysztof Szubzda – satyryk
• Jarosław Tioskow – gitarzysta, wokalista
• Aneta Todorczuk-Perchuć – aktorka
• Łukasz Tupalski – piłkarz
• Marek Twardowski – kajakarz
• Robert Tyszkiewicz – poseł
• Marta Walesiak – aktorka
• Magdalena Warzecha – aktorka
• Marek Wasiluk – piłkarz
• Piotr Wawrzyńczak – aktor
• Max Weber – malarz
• Mirosław Wieński – aktor
• Dziga Wiertow – scenarzysta, reżyser filmowy, twórca idei kroniki filmowej
• Adam Woronowicz – aktor
• Maciej Wysocki – tłumacz dubbingowy
• Dariusz Zakrzewski – kolarz szosowy
• Ludwik Zamenhof – inicjator języka międzynarodowego esperanto
• Jacek Żalek – poseł

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Białymstokiem.

Honorowi obywatele Białegostoku^[58][59][edytuj]

Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego

• Józef Piłsudski – 1921
• Marian Zyndram-Kościałkowski – 1934
• Alfons Karny – 1975
• Lech Wałęsa – 1990
• Ryszard Kaczorowski – 1990
• Sławoj Leszek Głódź – 1995
• Jan Paweł II – 1996
• Stanisław Szymecki – 1998
• Henryk Gulbinowicz – 2000
• Jerzy Maksymiuk – 2000
• Zdzisław Peszkowski – 2005
• Wojciech Ziemba – 2006^[60]
• Calherine Stankiewicz von Ernst – 2006^[60]
• Ludwik Krzysztof Zamenhof-Zaleski – 2007^[60]
• ks. abp Edward Ozorowski- 2014^[61]

Zobacz też[edytuj]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Białystok

• Gwara białostocka
• Komedialnia – pierwszy stały teatr na ziemiach polskich – 1748
• Bitwa pod Białymstokiem – 1769
• Bialy – rodzaj małej bułki
• Max Bialystock
• (19981) Bialystock – jedna z asteroid w pasie planetoid układu słonecznego nazwana na cześć miasta
• Białystok (meteoryt)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Jauhien Siamaszka: Armija Krajowa na Biełarusi. Mińsk: Biełaruskaje wydawieckaje Tawarystwa „Chata”, 1994, s. 270. ISBN 985-6007-09-7. (biał.)

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Darmowa aplikacja mobilna „Handy Belostok”
• Oficjalny portal miejski
• Urząd Miejski w Białymstoku
• Gigapanorama miasta
• GIS Białystok
• Białystok w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.
• Białystok na starej fotografii

p • d • e Osiedla Białegostoku Antoniuk • Bacieczki • Bema • Białostoczek • Bojary • Centrum • Dojlidy • Dojlidy Górne • Dziesięciny I • Dziesięciny II • Jaroszówka • Kawaleryjskie • Leśna Dolina • Mickiewicza • Młodych • Nowe Miasto • Piaski • Piasta I • Piasta II • Przydworcowe • Sienkiewicza • Skorupy • Słoneczny Stok • Starosielce • Wygoda • Wysoki Stoczek • Zawady • Zielone Wzgórza

p • d • e Województwo podlaskie Miasta na prawach powiatu Białystok (siedziba) • Łomża • Suwałki Powiaty augustowski • białostocki • bielski • grajewski • hajnowski • kolneński • łomżyński • moniecki • sejneński • siemiatycki • sokólski • suwalski • wysokomazowiecki • zambrowski Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga

p • d • e Województwo białostockie (II Rzeczpospolita) miasto wojewódzkie – Białystok Powiat miejski Białystok (od 1928) Powiaty augustowski • białostocki • białowieski (1921-22) • bielski • grodzieński (od 1921) • kolneński (do 1932) • łomżyński (do 1939) • ostrołęcki (do 1939) • ostrowski (do 1939) • sejneński (do 1925) • sokólski • suwalski • szczuczyński • wołkowyski (od 1921) • wysokomazowiecki

p • d • e Miasta województwa podlaskiego Miasta powiatowe Augustów • Białystok • Bielsk Podlaski • Grajewo • Hajnówka • Kolno • Łomża • Mońki • Sejny • Siemiatycze • Sokółka • Suwałki • Wysokie Mazowieckie • Zambrów Miasta gminne Brańsk • Choroszcz • Ciechanowiec • Czarna Białostocka • Czyżew • Dąbrowa Białostocka • Drohiczyn • Goniądz • Jedwabne • Kleszczele • Knyszyn • Krynki • Lipsk • Łapy • Michałowo • Nowogród • Rajgród • Stawiski • Suchowola • Supraśl • Suraż • Szczuczyn • Szepietowo • Tykocin • Wasilków • Zabłudów

p • d • e Podział administracyjny Polski Województwa dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Siedziby wojewodów i sejmików Białystok • Bydgoszcz • Gdańsk • Gorzów Wielkopolski • Katowice • Kielce • Kraków • Lublin • Łódź • Olsztyn • Opole • Poznań • Rzeszów • Szczecin • Toruń • Warszawa • Wrocław • Zielona Góra Podziały administracyjne województw dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Herby województw dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Flagi województw dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Województwa proponowane staropolskie • środkowopolskie • środkowopomorskie • Warszawa Inne jednostki podziału powiaty • gminy

p • d • e Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej Białystok • Brześć nad Bugiem • Katowice • Kielce • Kraków • Lublin • Lwów • Łódź • Łuck • Nowogródek • Poznań • Stanisławów • Tarnopol • Toruń • Warszawa • Wilno