Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejsca o tej nazwie.

Bolesławiec
Stary rynek i ratusz
Herb Bolesławca Flaga Bolesławca
Dewiza: Miasto Ceramiki
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	bolesławiecki
Gmina	gmina miejska
Prawa miejskie	1251
Prezydent	Piotr Roman
Powierzchnia	23,57 km²
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość	39 303[1] 1667,5 os./km²
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-700
Tablice rejestracyjne	DBL
Położenie na mapie powiatu bolesławickiego Bolesławiec
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Bolesławiec
Położenie na mapie Polski Bolesławiec
51°15′50″N 15°33′39″E/51,263889 15,560833
TERC (TERYT)	0201011
SIMC	0935989
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Bolesławiec (łac. Boleslavia, niem. Bunzlau, Buntzlau, śl-niem. Bunzel) – miasto w Polsce, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu bolesławieckiego, historycznie leżące na Dolnym Śląsku.

Przez miasto przepływa rzeka Bóbr, okoliczne obszary leśne należą do Borów Dolnośląskich.

W latach 1975–1998 miasto należało administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego 31 grudnia 2015 r. miasto liczyło 39 373 mieszkańców^[2].

Struktura powierzchni[edytuj]

Według danych z 2007^[3] Bolesławiec ma obszar 23,57 km² (235. miejsce w kraju), w tym:

• użytki rolne: 33%,
• użytki leśne: 18%.

Miasto stanowi 1,75% powierzchni powiatu.

Sąsiednie gminy: gmina Bolesławiec, gmina Warta Bolesławiecka, gmina Nowogrodziec, gmina Gromadka, gmina Osiecznica.

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji: Sekcja „historia Bol-ca” wygląda na żywcem skądś przepisaną… wymaga pochylenia się nad jej wikizacją, itp.. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Epoka paleolitu (ok. 10 000 – ok. 8300 lat p.n.e.)[edytuj]

Rzeka Bóbr w Bolesławcu

Najstarsze ślady pobytu człowieka w rejonie Bolesławca pochodzą z młodszej fazy późnego paleolitu, tj. ok. 10 000 lat p.n.e. W 1974 na wysokim tarasie Bobru w Bobrowicach koło Szprotawy odnalezione zostały narzędzia krzemienne z tego okresu (liściak typu Lyngby wraz z dwoma fragmentami odłupków). W tym samym czasie w Golnicach koło Bolesławca, również na terasie dopływu Bobru odkryte zostały podobne wyroby (asymetryczny tylczak z retuszowaną bazą oraz dwa duże łuskowe fragmenty odłupków). Usytuowanie znalezisk ma ścisły związek z górskim charakterem Bobru. Dolina tej rzeki, szeroka od 500 do 3500 m, w okresie wiosennym i w czasie ciągłych opadów deszczu znajdowała się pod wodą. Poziom wód gruntowych sprawiał, iż opadała ona powoli. W związku z tym dolina przez długi czas była trudno dostępna. Dla własnego bezpieczeństwa człowiek późnego paleolitu przebywał więc na tym obszarze na terenach zabezpieczających go przed żywiołem wodnym.

Epoka mezolitu (ok. 8300 p.n.e. – ok. 4500 lat p.n.e.)[edytuj]

W dorzeczu Bobru odkryto 45 stanowisk datowanych na epokę mezolitu, od Bolesławca do Krosna Odrzańskiego. Wszystkie one, podobnie jak i w paleolicie, usytuowane są przy krawędziach dolin, na terasach lub wydmach, przede wszystkim po stronie południowej lub południowo-zachodniej. Odkryte znaleziska to obozowiska wielkości od 2–3 arów do 1 ha (w tym przypadku byłoby to kilka małych funkcjonalnych w tamtym czasie stanowisk), na których terenie odnaleziono nieliczne wyroby krzemienne. Zamieszkująca w tym czasie dorzecze Bobru ludność przybyła tutaj u schyłku paleolitu z kręgu tzw. kultury Federmesser i ahrensburskiej. Po ociepleniu się klimatu pozostała tu część ludności uczestniczyła w powstaniu społeczności mezolitycznej, określanej mianem grupy protokomornickiej. Po dalszym ociepleniu opuściła ona jednak rejon Bobru, a na te obszary przybyła u schyłku okresu borealnego ludność postmaglemoska, zapewne z kultury chojnicko-pieńkowskiej. Zajmowała się głównie eksploatacją środowiska leśno-wodnego (łowiectwo, rybołówstwo). Kres osadnictwa mezolitycznego nastąpił w końcu II okresu neolitu.

Epoka neolitu (ok. 4500 p.n.e. – 1800 lat p.n.e.)[edytuj]

Rejon Bolesławca penetrowany był także w epoce neolitu, zwłaszcza przez plemiona kultury ceramiki sznurowej. Potwierdzeniem tego jest stanowisko tej kultury odkryte w Bolesławicach (kamienny toporek). Największe skupiska osadnicze wystąpiły w Pradolinie Głogowsko-Baryckiej, Nizinie Śląskiej i Kotlinie Raciborskiej, w miejscach występowania najżyźniejszych gleb i nieco już przetrzebionych lasów. Ze względu na znaczną ruchliwość plemion tej kultury sądzi się, że w ich sposobie gospodarowania dominował chów oraz pewne formy pasterstwa. Z czasem ludność tej kultury została zasymilowana przez napływającą z zewnątrz społeczność posługującą się lepszymi wyrobami z brązu.

Epoka brązu (1800 p.n.e. – 700 lat p.n.e.)[edytuj]

Najważniejszą kulturą archeologiczną epoki brązu była kultura łużycka, poprzedzona kulturą przedłużycką, która nie zatracając charakteru mogiłowego, wytworzyła cały szereg cech lokalnych. Umiejscawiana między Kaczawą a górnym Bobrem i Szprotawą. Prawdopodobnie w tym czasie miała miejsce stabilizacja osadnicza ludności tej kultury na Śląsku, Saksonii, Łużycach i w Wielkopolsce. Z tego okresu tzw. fazy klasycznej kultury przedłużyckiej odnaleziono w Bobrowicach koło Szprotawy uchatą szpilę o zdobionej główce. W niedalekiej od Bolesławca Osiecznicy znaleziono z kolei brązową siekierkę z brzegami. Mimo iż ślady pobytu ludności kultury łużyckiej odnaleziono na brzegach niemal całego biegu Bobru, to jednak teren ten nie należy do dużych obszarów osadniczych (z wyjątkiem okolic Żagania i Nowogrodu Bobrzańskiego). Kilkanaście stanowisk odkrytych w pobliżu Bolesławca wskazuje wszelako na dość intensywną penetrację tej części ziem nadbobrzańskich przez społeczności kultury łużyckiej. Stanowiska te (cmentarzyska) usytuowane są m.in. w Bolesławcu, Bolesławicach, Buczku Małym, Kruszynie-Godnowie, Rakowicach-Otoku.

Epoka żelaza (okres lateński i rzymski 400–500 lat n.e.)[edytuj]

Po krótkim okresie halsztackim (700–400 lat p.n.e.), w którym upadła kultura łużycka, nastąpił okres lateński (w okolicach Wrocławia datowany na czas między IV w. p.n.e. a schyłkiem II w. n.e.). Rejon Bolesławca znajdował się poza oddziaływaniem „celtyckich” grup kulturowych. Pomimo tego w Bolesławcu znaleziono brązową zapinkę z wolną piętką i tarczką. Reprezentuje ona rzadki okaz zapinki Munssingenskiej z cięciwą obwiniętą wokół kabłąka. Druga z fibul, żelazna z wolną piętką i niedużą zdobioną kulką przynależy do późnej wersji zapinki duchcowskiej (nazwa od skarbu w Duchcowie). Obie są formami wczesnolateńskimi. Przypuszcza się, że te znaleziska wskazują na istnienie dodatkowego szlaku kontaktu Celtów z Północą. W rejonie Szprotawy i Starej Koperni koło Żagania odkryto żelazne zapinki kowalewicke w grobach kultury pomorskiej. Pod koniec II w. n.e. miejsce Celtów zajęła ludność kultury luboszyckiej (połowa II w. – IV–V w. n.e). Badania nad osadnictwem w tym rejonie w okresie przedrzymskim i wpływów rzymskich z wyjątkiem luźnych znalezisk oraz ceramiki dowodzącej istnienia osady, jak dotychczas, nie potwierdziły istnienia tutaj zawartego osadnictwa. Znajdowało się ono bowiem na pograniczu kultury luboszyckiej i legnickiego rejonu kultury przeworskiej. Wspomniane znaleziska z okresu wpływów rzymskich (I w. p.n.e. – VI w. n.e) nie należą do imponujących. W latach 1932–1933 w Bolesławicach odkryto dwie monety rzymskie (jedna z brązu), które znajdowały się w prywatnym posiadaniu, a obecnie uważane są za zaginione. Znacznie wcześniej (1820 rok) w Bolesławcu odkryto denar rzymski wraz z ostrzem włóczni, a następnie w 1941 r. denar Gordiana III z lat 238–244. Monety te dowodzić mogą istnienia szlaku handlowego w tym rejonie już w I połowie I tysiąclecia. Uwagę zwraca natomiast odkrycie w Bolesławcu osady (ceramika) kultury luboszyckiej. Nieco dalej na północ od miasta, w Parkoszowie, odnaleziono cmentarzysko tej kultury z pięcioma grobami wyposażonymi w ceramikę i ułamkami ciałopalenia oraz stopione szkło i ułamek grzebienia. Sądzi się, że osadnictwo w tym okresie zajmowało niewielki obszar wzdłuż Bobru.

Osadnictwo wczesnośredniowieczne (VI–X wiek)[edytuj]

W VI/VII wieku Śląsk oraz Łużyce nie były jeszcze zasiedlone przez Słowian. Przybyli oni na Śląsk w VII w., jednak w rejonie Bolesławca nie odnaleziono śladów ich pobytu w tym czasie, podobnie jak pozostałości tzw. kultury Sukow-Szeligii, obejmującym swoim zasięgiem m.in. Pomorze Zachodnie, Meklemburgię, Brandenburgię, Łużyce, Mazowsze płockie, Wielkopolskę, Śląsk oraz prawdopodobnie przejściowo Małopolskę południową. Występowała ona w północnych rejonach Dolnego Śląska koło Ślęży. Podobnie niejasno przedstawia się sytuacja osadnicza w rejonie Bolesławca w VIII w. Zdaniem niektórych badaczy obszar ten wchodził do strefy Tornow-Klenica, która obejmowała część Łużyc, Ziemię Lubuską, część Wielkopolski i północne terytoria Dolnego Śląska. Podobnie jak poprzednio nie odkryto jeszcze stanowisk potwierdzających przynależność Bolesławca do tej strefy. Pierwsze znaleziska potwierdzające istnienie osadnictwa w Bolesławcu na przełomie VIII i IX w. są ze względu na ich formę niezwykle cenne. Odnaleziono bowiem zakończenie pasa tzw. typu blatnickiego, pochodzące ze strefy Blatnica-Mikulżice datowanej na lata 790–830. Wyróżnia się ona wyrobami powstałymi po upadku kaganatu awarskiego, nawiązującymi do wyrobów zachodnich. Zakończenie pasa odnalezione w Bolesławcu posiada cechy karolińskie. Odnaleziona zaś ostroga jest naśladownictwem wyrobów wczesnokarolińskich. Bolesławiec znajduje się więc na granicy wpływów wczesnokarolińskich, obejmujących swoim zasięgiem Słowian Połabskich, a potem pas na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej aż do Bolesławca, a następnie aż do rejonu Ślęży i w kierunku południowo-zachodnim obejmując Czechy. Niezwykle ważnym znaleziskiem jest misa żelazna tzw. typu śląskiego. Uważa się je ostatnio coraz częściej za pierwotną formę pieniądza pozakruszcowego, którą na Morawach i w Małopolsce wyparła doskonalsza jego forma – grzywna siekieropodobna. Bolesławiecka miska jest najdalej na zachód wysuniętym znaleziskiem dosyć zwartej strefy występowania takich produktów na Śląsku. Po wejściu Śląska w obieg wpływów państwa wielkomorawskiego w rejon Bolesławca nie dotarły oddziaływania Wielkich Moraw, które są widoczne na terenach sąsiednich Trzebowian czy Dziadoszan. Podobnie nie dotarły tutaj oddziaływania czeskie widoczne u pierwszego plemienia.

X–XIII wiek[edytuj]

Kościół przy placu Zamkowym po renowacji.

Pl. Zamkowy – wieża zamkowa do której dobudowano kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy

Sytuacja dotycząca osadnictwa na Śląsku w X–XI w. staje się nieco jaśniejsza po sięgnięciu do źródeł pisanych. W ich świetle na zachód od Trzebowian i Dziadoszan, w dorzeczu środkowego Bobru, rozsiadło się plemię Bobrzan. Ich obecność tutaj poświadcza jedynie tak zwany dokument praski z 1086 roku, wprawdzie podejrzany, ale dane w nim zawarte są przyjmowane powszechnie jako odpowiadające sytuacji z 973 roku. Stwierdza się w nim, iż północne granice biskupstwa praskiego wyznaczają plemiona Trebouane (Trzebowianie), Pobrane (Bobrzanie), Dedosize (Dziadoszanie), które graniczą przez las z Miliczanami. Z nich faktycznie graniczyć mogli z Miliczanami tylko Bobrzanie. Nazwa tego plemienia wyraźnie wskazuje, że ich siedzib należy szukać nad Bobrem. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie większego skupiska osadniczego między Szprotawą a Nowogrodem Bobrzańskim, zajmowało ono obszar 350–400 km². W tym rejonie większość badaczy sytuuje właśnie siedziby Bobrzan. Zatem Ilua (Iława) wspomniana w kronice Thietmara byłaby stołecznym grodem Bobrzan i wokół niego koncentrowałoby się osadnictwo tego plemienia. Byliby więc Bobrzanie jakąś małą jednostką terytorialną, jakie spotkać można m.in. na Łużycach i u Serbów połabskich. Ich plemię mogło się wydzielić podczas rozwoju terytorialnego Dziadoszan, przez których zostali ponownie wchłonięci. w rozumieniu politycznym Bobrzanie nie byli więc plemieniem, ale częścią rozleglejszej jednostki. Obszar okolic Bolesławca pokrywa rozległa, dobrze poświadczona źródłowo, puszcza. Badania archeologiczne pozwoliły stwierdzić, że osadnictwo w tym rejonie w okresie wczesnośredniowiecznym było słabo rozwinięte. W zasadzie poświadczone zostało funkcjonowanie grodu jedynie w Otoku, mniej prawdopodobne wydaje się istnienie grodziska w Łagowie nad Kwisą. W niektórych pracach dopuszcza się istnienie grodu w Bolesławicach. Były to prawdopodobnie jedne z najdalej na południe wysuniętych grodów Bobrzańskich (Dziadoszańskich), którym łączność z głównym ośrodkiem osadnictwa zapewniały Bóbr i Kwisa. Gród na lewym brzegu na terenie Bolesławic datowany na okres przed połową X wieku, zlokalizowany został przez archeologów niemieckich w okresie przedwojennym w ramach badań powierzchniowych. Podczas nowych badań prowadzonych w 1960 roku nie udało się zlokalizować grodziska. Stąd wysunięto przypuszczenie, iż w tym czasie zostało ono całkowicie zniszczone. Nowsze prace nie zajmują się już tym grodem, uznając go i chyba słusznie, za byt nieistniejący, wytwór przedwojennej historiografii niemieckiej. Słabo poświadczone w tym rejonie osadnictwo w okresie wczesnośredniowiecznym spowodowane było początkowo istnieniem tak zwanej granicy strefowej biegnącej pasmem puszcz między Nysą Łużycką a Bobrem. Wraz z rozwojem osadnictwa – z jednej strony śląskiego, a z drugiej łużycko-milczańskiego – w związku z rozgraniczaniem posiadłości dominialnych, granica strefowa przechodzić zaczęła w granicę linearną na Kwisie i Bobrze, ukształtowaną ostatecznie na przełomie XII i XIII wieku. Granicą zachodnią Śląska stała się wtedy Kwisa.

Bolesławiec w czasach średniowiecznych. ^[4][5][edytuj]

W połowie XIII wieku na prawym brzegu Bobru powstał gród, będący zalążkiem późniejszego miasta.. W pobliżu grodu, znanego na początku XIII wieku jako ''Bolezlauech'' powstawały wtedy grody we Lwówku Śląskim i Nowogrodźcu, a także warownia w Warcie Bolesławieckiej. Wały tego grodziska, zwane ''Szwedzkimi Szańcami'' zachowały się do dziś i znajdują się we wschodniej części Osiedla Staszica. Mimo to już na przełomie XII i XIII wieku na południe od grodu, w miejscu obecnego Starego Miasta, powstał kościół św. Doroty, w pobliżu którego powstał wkrótce kościół pw. Najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja, istniejący do dzisiaj. Na terenie obecnego Rynku miała znajdować się podobno karczma ''Pod Trzema Wieńcami'', po której pamiątką są trzy wieńce, wmurowane w jedną z kamienic przy pierzei wschodniej, gdzie znajduje się restauracja ''Starówka''. Bolesławiec został lokowany w 1251 roku właśnie w rejonie obecnego Starego Miasta, co spowodowało z czasem upadek grodu Bolezlauech. W 1392 roku Bolesławiec, należący wtedy do księstwa jaworsko-świdnickiego, dostał się pod panowanie czeskie, podobnie jak całe księstwo. W 1427 i 1429 roku miasto padło ofiarą niszczycielskich najazdów husytów, podczas których wymordowano znaczną ilość mieszkańców oraz spalono kościół św. Doroty i pierwszy miejski ratusz. Bolesławiec czekała po tych wydarzeniach wieloletnia odbudowa.

Bolesławiec w Koronie Czeskiej.[edytuj]

Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Bolesławcu

Bolesławiec do Korony Czeskiej należał aż do 1741 roku. Pod koniec XV wieku miała miejsce rozbudowa kościoła Mariackiego, co zaowocowało rozbiórką kościoła św. Doroty. Część tej świątyni włączono do poszerzającej się świątyni. Pamiątki po jej przebudowie zachowały się do dziś w postaci inskrypcji, umieszczonych w jego murach. Od 1525 roku w Bolesławcu działał wybitny architekt Wendel Rosskopf, który brał udział w pracach nad wnętrzem kościoła Mariackiego i stworzył ''Pałac Ślubów'', znajdujący się do dziś w miejskim ratuszu. W dolnej części wieży ratusza zachowało się do dzisiaj renesansowe sgraffita, wokół których wykonano nawiązującą do nich kopię. XVI wiek to czas Reformacji, która nie ominęła Bolesławca. W odróżnieniu od pobliskiego Nowogrodźca, który zachował swój katolicki charakter, Bolesławiec stał się miastem w większości protestanckim. Zlikwidowano wtedy klasztor Dominikanów, a kościół parafialny zamieniono w świątynię luterańską, który to stan rzeczy odmienił się dopiero w następnym stuleciu, kiedy kościół wrócił w ręce katolików. W Bolesławcu urodził się jeden z najwybitniejszych niemieckich poetów barokowych, Martin Opitz, którego niewielki pomnik znajduje się od niedawna przy ulicy Komuny Paryskiej. Miasto poważnie ucierpiało podczas wojny trzydziestoletniej, kiedy to przez miasto niejednokrotnie przetoczyły się wojska szwedzkie, pozostawiając za sobą zgliszcza. Mimo wielkich zniszczeń, Bolesławiec zdołał się podźwignąć ze strat, jakie poniósł, na co dowodem może być kolejna przebudowa kościoła Mariackiego, podczas której przybrał on obecny wygląd.

Bolesławiec w czasach pruskich i niemieckich.[edytuj]

Wiadukt kolejowy w Bolesławcu.

Budynek teatru w Bolesławcu, II połowa XIX wieku.

W czasie wojen śląskich miasto, znane wtedy pod nazwą Buntzlau, w miarę upływu czasu zamienioną na Bunzlau, dostało się pod panowanie pruskie. W 1745 roku powstała grafika, przedstawiająca ze szczegółami ówczesne Buntzlau, wykonana przez F.B.Wernera. Widać na niej, że miasto zajmowało tylko niewielką część swojej obecnej powierzchni, ograniczone przez średniowieczne mury obronne. W centrum miasta znajdował się rynek z ratuszem, na prawo od którego znajdował się kościół parafialny, obecna Bazylika. Miasto posiadało trzy bramy- Górną (rejony obecnego placu Piłsudskiego), Dolną (okolice obecnych Term przy ulicy Zgorzeleckiej) i Mikołajską (znajdowała się w pobliżu miejsca, gdzie teraz znajduje się skrzyżowanie ulic Kutuzowa, Kubika i Komuny Paryskiej). Miasto posiadało także niewielkie przedmieścia w rejonach obecnych ulic Asnyka i Komuny Paryskiej, a w miejscu obecnego Parku Obrońców Helu znajdował się cmentarz ewangelicki (przetrwał aż do II połowy XX wieku). W rejonach obecnego placu Zamkowego widać jeszcze pozostałości po średniowiecznym zamku, spalonym jeszcze podczas wojny trzydziestoletniej, a w których miejscu dziesięć lat później powstał kościół ewangelicki. W II połowie XVIII wieku w Bolesławcu otwarto sierociniec, którego zabudowania zachowały się do dzisiaj i można je podziwiać przy ulicy Bankowej. Bolesławiec zapisał się na kartach wielkiej historii w czasie wojen napoleońskich- w mieście aż sześciokrotnie gościł Napoleon, a 28 kwietnia 1813 roku w mieście zmarł Michaił Kutuzow, sławny rosyjski feldmarszałek. Dom, w którym dokonał żywota, zachował się do dziś i mieści się w nim obecnie Dział Historii Miasta Muzeum Ceramiki w Bolesławcu. Kilka miesięcy po jego śmierci, w sierpniu 1813 roku, doszło do bitwy rosyjsko-francuskiej o Bolesławiec, zakończonej wyparciem Francuzów z miasta. Po zakończonej wojnie Bolesławiec, którego mury obronne zostały częściowo zniszczone przez wojska francuskie, zaczął się dynamicznie rozwijać. 1 października 1845 roku w mieście otwarto dworzec kolejowy, a rok później otwarto wielki wiadukt kolejowy, jeden z najdłuższych w skali europejskiej. Wkrótce potem powstał zabytkowy kompleks szpitala psychiatrycznego, w którym obecnie funkcjonuje Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych. Znajduje się on pomiędzy obecnymi ulicami Piastów i Tysiąclecia. Wielu bolesławian brało udział w wojnie francusko-pruskiej i w walkach I Wojny Światowej. Ci drudzy zostali upamiętnieni poprzez odsłonięcie pomników w kościele ewangelickim i w lesie miejskim przy obecnej ulicy Jeleniogórskiej (oba nie zachowały się). Mimo tych wojen miasto intensywnie się rozwijało- powstawały nowe ulice, otwarto kolej podmiejską, a także otwarto teatr miejski. W 1913 roku w Bolesławcu otwarto kino ''Metropol''. Zmiany w Bolesławcu zaszły po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera w Rzeszy. Obecna ulica Bolesława Chrobrego została nazwana Adolf Hitler Strasse, ponadto w mieście zainstalowało się NSDAP i Gestapo. W czasie wojny w bolesławieckim teatrze przez pewien czas wystawiano nazistowskie sztuki propagandowe, a bolesławianie walczyli między innymi podczas kampanii wrześniowej^[6]. W okolicach miasta pracowali polscy robotnicy przymusowi. Warto zaznaczyć, że podczas wojny przeciwko postępowaniu nazistów występował proboszcz kościoła Mariackiego, ks. Paul Sauer. W lutym 1945 roku do nietkniętego dotychczas wojną Bolesławca zaczęła się zbliżać Armia Czerwona. Wielu mieszkańców uciekło wtedy z miasta, które zostało zajęte przez Sowietów 12 lutego 1945 roku bez większych walk.

Bolesławiec w granicach państwa polskiego.[edytuj]

Osiedle Piastów w Bolesławcu, widok z wieżowca przy ul. Jana Pawła II

Mimo braku większych walk, miasto zostało bardzo poważnie zniszczone przez Sowietów, którzy urządzili po kapitulacji III Rzeszy tzw. ''ognie zwycięstwa''. Rabunki, gwałty i podpalenia były wtedy na porządku dziennym i Bolesławiec stracił bezpowrotnie bardzo wiele zabytków. Spłonęły niemal wszystkie zabytkowe kamienice, stojące przy miejskim rynku, zniszczeniu uległy niemal wszystkie zabudowania podominikańskie przy obecnej ulicy Armii Krajowej, a także wiele pięknych kamienic i gmachów użyteczności publicznej. Sprofanowano i zniszczono miejskie cmentarze, cudem udało się ocalić przed tym losem kościół Mariacki. Po konferencji poczdamskiej z miasta wypędzono jego niemieckich mieszkańców, których miejsce zajęli wysiedleńcy z Kresów Wschodnich i repatrianci z Jugosławii i Francji. W pobliżu Bolesławca stacjonowały liczne wojska sowieckie (Pstrąże, Świętoszów, Szczytnica, Karczmarka). Miasto pod rządami polskimi powoli powstawało z ruin, jednak bezsensownie wyburzono wiele zabytkowych kamienic, które można było jeszcze uratować. Taki los spotkał choćby kamieniczki przy ulicy Asnyka, zastąpione przez brzydkie bloki mieszkalne. Na szczęście udało się zapobiec wyburzeniu kościoła poewangelickiego, który ostatecznie został przejęty i wyremontowany przez Kościół rzymskokatolicki. Stopniowo miasto zaczęło znów się poszerzać- wchłonięto południową część dużej wsi Bolesławice i utworzono nowe osiedla we wschodniej części miasta. W latach 80-tych w Bolesławcu przez pewien czas działała uczniowska grupa konspiracyjna, drukująca patriotyczne ulotki i odezwy, wspomagana przez miejską Solidarność. Po transformacji ustrojowej miasto zaczęło jeszcze prężniej się rozwijać- powstały nowe kościoły, działalność poszerzyły Młodzieżowy Dom Kultury i Bolesławiecki Ośrodek Kultury, rozpoczęto liczne renowacje i remonty wielu miejsc na terenie Bolesławca, z wiaduktem kolejowym, miejskimi Platami i Rynkiem na czele. Nadal trwa stopniowa restauracja kościoła Mariackiego, podniesionego 7 października 2012 roku do godności bazyliki mniejszej. W 2016 roku swoje siedemdziesięciolecie obchodziło I Liceum Ogólnokształcące. Od lat 90-tych XX wieku w Bolesławcu w przedostatni tydzień sierpnia odbywa się Bolesławieckie Święto Ceramiki, przyciągające już turystów nie tylko z innych zakątków Polski, ale i Europy i reszty świata.

Filia Groß-Rosen[edytuj]

W miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen^[7].

Nazwa[edytuj]

Nazwa Bolesławiec wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie^[8].

Nazwa Bolesławiec jest patronimiczną nazwą wywodzącą się od słowiańskiego imienia Bolesław, złożonego z dwóch członów staropolskiego nieużywanego obecnie określenia bole(j) oznaczającego bardzo oraz sław oznaczającego sławę. Imię to oznacza dosłownie „bardzo sławny” i nadano ją miastu na cześć fundatora Bolesława I Wysokiego, który założył miasto około 1190 roku, nadając mu liczne przywileje^[9]. Heinrich Adamy w swoim spisie nazw miejscowości na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie z 1196 roku – Boleslawez, podając jej znaczenie Stadt des Boleslaw I (pol. Miasto Bolesława I)^[10].

Miejscowość pod zlatynizowaną nazwą castrum Boleslavec wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1277 roku sygnowanym przez księcia polskiego Bolesława (łac. Boleslaus dux Polonie)^[11]. W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis miejscowość wymieniona pod zlatynizowaną nazwą Boleslavia oraz Boleslawetz, Bolezlavitz^[12].

Nazwa miejscowości w zlatynizowanej formie Boleslavicz wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie^[13]. W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym z dnia 31 października 1310 roku miasto wymienione jest pod zlatynizowaną nazwą Boleslauia^[14]. W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest pod zlatynizowaną nazwą Boleslauia^[15].

Występująca od XIII w. niemiecka nazwa Bunzlau jest zgermanizowaną formą wywodzącą się od nazwy polskiej^[16][17]. W dziele szwajcarskiego geografa Matthäusa Meriana pt. „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae” z 1650 roku miasto wymienione jest pod nazwą Boleslau^[18].

W 1750 roku polska nazwa Bolesławiec wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska^[19]. Nazwę miasta jako Bolesław w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[20]. Polską nazwę Bolesławiec oraz niemiecką Bunzlau wymienia w 1896 roku śląski pisarz Konstanty Damrot w książce o nazewnictwie miejscowym na Śląsku^[21]. Damrot w swojej książce wymienia również starsze nazwy z łacińskich dokumentów: 1377 – Boleslawcze, 1417 – Boleslawicz, 1446 – Boleslavice.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje dwie nazwy miejscowości: polską nazwę Bolesławiec oraz niemiecką Bunzlau^[9].

Obecna nazwa została urzędowo zatwierdzona w 1946^[22].

Kalendarium[edytuj]

Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• przed kilkunastoma wiekami (według kronik już około 800 n.e.) miejscem kultowym Słowian zamieszkujących dzisiejsze okolice Bolesławca była pogańska świątynia znajdująca się na terenie dzisiejszej miejscowości Ołobok.
• 

  Miejsce, gdzie znajdowało się kiedyś grodzisko kasztelańskie.
  koniec IX–X w. – powstanie słowiańskiego grodu plemiennego^[23]
• XIII w. – osada strzegąca przeprawy przez Bóbr
• ok. 1251 – uzyskanie praw miejskich na prawie magdeburskim
• XVII i XVIII w. – ośrodek produkcji krzemionki i garncarski – Bolesławiec jest znany do dziś z ceramiki bolesławieckiej.
• W latach 1740–1763 Bolesławiec wraz z większością Śląska znalazł się w wyniku wojen śląskich w granicach Prus.
• 1813 – tu umiera Michaił Kutuzow^[24], rosyjski feldmarszałek^[25]
• XIX w. – powstały huty szkła
• doprowadzenie 2-torowej linii kolejowej z Miłkowic w październiku 1845^[26]
• 

  Wnętrze Bolesławieckiej Bazyliki Maryjnej.
  Początek XX wieku – posadzenie roślinności na elewacjach Ratusza
• 1922 – budowa Pomnika Bohaterów I Wojny Światowej w lesie przy obecnej ulicy Jeleniogórskiej
• 1944 – utworzenie oddziałów Volkssturmu
• 1945
  • styczeń Zbliżanie się Armii Czerwonej spowodowało ucieczkę i nieprzygotowaną ewakuację ludności niemieckiej^[27]. Wielu uciekinierów zginęło – bądź to w wyniku działań frontowych, bądź wskutek wysokich mrozów^[28].
  • 12 lutego 1945 nastąpiło zajęcie miasta przez Armię Czerwoną
  • Bolesławiec zostaje włączony do Polski
  • 22 lipca 1945 zmarł pierwszy polski burmistrz Bolesławca Śląskiego Bolesław Kubik. Śmierć Kubika była skutkiem ran odniesionych dzień wcześniej, w wyniku wybuchu miny, podczas prac polowych w folwarku, we wsi Tillendorf (dziś Bolesławice)^[29][30][31].
• 1945–1947
  • Nieliczna ludność niemiecka, która nie uciekła w styczniu 1945 roku^[27] przed nadciągającą Armią Czerwoną została wysiedlona z miasta na mocy układu między USA, Wielką Brytanią i ZSRR zawartego w czasie konferencji jałtańskiej.
  • Do miasta przybywają depatrianci z Kresów Wschodnich. Do Bolesławca przybywają także reemigranci z Jugosławii^[32][33] i Francji^[34]
• 1945–1975 Bolesławiec miastem powiatowym województwa wrocławskiego^[35]
• 1975–1998 Bolesławiec w granicach województwa jeleniogórskiego^[36][37]
• 1994: Pierwszy Bolesławiecki Kiermasz Ceramiczny (obecnie Bolesławieckie Święto Ceramiki)^[38]
• 18 maja 2008 roku: podczas Eucharystii na rynku miasta, w obecności władz miejskich i z mieszkańcami - nastąpiło ogłoszenie przez nuncjusza apostolskiego abp. Józefa Kowalczyka św. Marii de Mattias Patronką Miasta, co było uznaniem zasług dla budowania po 1945 r. z „tułaczy powojennych” społeczności Bolesławian, pośród ludzi poranionych wojną i przybyłych skutkiem jej przemocy, dokonanego w sposób skuteczny również dzięki ofiarowanemu ludziom wieloletniemu zaangażowaniu ze strony sióstr z założonego przez tę świętą zgromadzenia Adoratorek Krwi Chrystusa^[39].
• 7 października 2012 roku Sanktuarium Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja zostało podniesione do godności Bazyliki Mniejszej.
• 2012: otwarcie odnowionego Teatru Starego^[40]
• 2012–2013: renowacja ratusza miejskiego^[41]

Układ urbanistyczny[edytuj]

Miasto posiada bardzo dobrze zachowaną średniowieczną siatkę ulic okalającą barokowy ratusz. Wzdłuż pierzei rynkowych i ulic staromiejskich ciągnie się zabudowa kamieniczna. Miasto okalał ciąg murów obronnych z trzema bramami miejskimi: „Górną” (u wylotu ul. Sierpnia '80), „Mikołajską” (na początku ul. Michała Kutuzowa) i „Dolną” (u wylotu ul. Bolesława Prusa)^{[potrzebny przypis]}

Zabytki[edytuj]

Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja

Ratusz z XVI wieku

Południowo-zachodnia część Rynku

Iluminacja wiaduktu kolejowego w Bolesławcu

Teatr

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[42]:

• miasto – ośrodek historyczny
• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, z drugiej poł. XV-XVI w., Sanktuarium Maryjne. Wnętrze barokowe wykonane przez Giulio Simonetiego. Szczególną uwagę zwracają: chrzcielnica i ambona z II połowy XVIII wieku. W środku znajduje się obraz „Chrystusa cierpiącego na krzyżu” z 1736 namalowany przez J. W. Neunhertza. Wokoło kościoła znajdują się barokowe rzeźby wykonane przez konstruktora ołtarza głównego Jerzego Leonarda Webera. Na początku XX wieku dobudowano hełm do najwyższej wieży kościoła. Od 7.10.2012 Bazylika Mniejsza.
• kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. pw. MB Nieustającej Pomocy; na miejscu kościoła stał zamek książęcy, a w XVIII wieku, po rozebraniu budowli powstał kościół i dom pastora; pl. Zamkowy 1b.
• wieża, z 1833 r.
• klasztor oo. dominikanów z drugiej poł. XVIII w; obecnie biura Urzędu Gminy Wiejskiej Bolesławiec, ul. Teatralna.
• dom klasztorny elżbietanek z 1907 r.; obecnie dom dziecka, ul. Bolesława Kubika 4.
• zabytkowe mury obronne, z XIV w.; średniowieczne mury obronne zachowane w licznych fragmentach. Rozebrano je w okresie wojen napoleońskich. Wzdłuż nich ciągnie się pas Plant i trasa spacerowa. Zachowała się jedna baszta, w której urzęduje Bolesławieckie Towarzystwo Fotograficzne.
• kaplica przy murach obronnych, z XVII w.
• planty miejskie powstałe po 1867 r., zmiany w XX w.
• ratusz miejski, z 1525 r., przebudowany w 1781 r.; obecny kształt budowli uzyskany został po wielu przebudowach w 1776 r. Wcześniej, w 1522 r., Wendel Roskopf odbudował go ze zniszczeń. Obecnie ratusz spełnia funkcję urzędu miasta. Najpiękniejszą częścią jest Pałac Ślubów. Budowla posiada jedną wieżę. W latach 2012-2013 ratusz przeszedł gruntowną renowację i odzyskał dawny blask.
• z kamienic wokół Rynku Starego Miasta wyróżniają się:
  • dom Rynek 6, XVIII w.
  • dom „Brama Piastowska”, Rynek 7a, z k. XVII w., przebudowany w XIX/XX w.
  • kamienica Rynek 28, z 1900 r.; obecnie księgarnia „Agora”, barokowa kamienica, w której urodził się znany badacz i podróżnik K. F. Appun
  • dom Rynek 29/30 (d. 28/29), z końca XV w., przebudowany w XVIII i XIX w. mieści się tu kawiarnia „Pod Złotym Aniołem”; renesansową elewację zdobi rokokowa płaskorzeźba przedstawiająca anioła, z wykutą datą 1776
  • dom Rynek 32, z XVIII w., przebudowany w XIX–XX w.
  • dom Rynek 35, z XVIII w., przebudowany w XIX–XX w.
  • dom Rynek 38, z XVIII w., przebudowany XX w.
• dom, ul. Kościelna (d. Dąbrowszczaków) 3, z 1800 r.
• dom, ul. Kościelna (d. Dąbrowszczaków) 9, z 1750 r., przebudowany w 1967 r.
• dawna miejska sala koncertowa „Odeon”, restauracja, ul. Bolesława Kubika 1, z 1860 r.; w XIX w. odbywały się tutaj koncerty i przedstawienia teatralne
• dom, ul. Michała Kutuzowa 13, z XVIII w.
• dom „Muzeum Kutuzowa”, ul. Michała Kutuzowa 14, z XVIII w.
• dom, ul. Piaskowa 18, z 1767 r.
• willa, ul. Grunwaldzka 5, wybudowana po 1870 r.
• dom, ul. Jeleniogórska 5a, z 1907 r.
• budynek filii Muzeum Ceramiki w Bolesławcu z 1908 roku, w którym zmarł Michaił Kutuzow; wybudowany w sąsiedztwie jednej z baszt należących do murów obronnych
• budynek gimnazjum, ul. Sądowa 1, z l. 1861–1864 – z XIX w., wybudowany w stylu neogotyckim początkowo spełniał rolę gimnazjum, obecnie w budynku mieści się Sąd Rejonowy
• park przy gimnazjum, z 1865 r., ul. Sądowa – Grunwaldzka – Tamka
• teatr, ul. Teatralna 1, z l. 1885–1886, dawny arsenał miejski. W 1913 został przebudowany. Do 1945 roku posiadał stały zespół aktorski. Po wojnie wykorzystywany przez Młodzieżowy Dom Kultury w Bolesławcu. W 2012 roku zakończyła się jego gruntowna renowacja. Jest wykorzystywany przez zespoły aktorskie, taneczne, literackie i muzyczne MDK w Bolesławcu i przez powiat bolesławiecki.
• pawilon parkowy, obecnie dom, ul. Heleny i Wincentego Tyrankiewiczów 1, z XIX/XX w.
• dom, pl. Zamkowy 2/3, z 1767 r., przebudowany w XIX/XX w.
• willa, ul. Zgorzelecka 19, z 1837 r.
• 

  Gmach I Liceum Ogólnokształcącego w Bolesławcu.
  budynek dawnego zakładu kąpielowego – pływalnia miejska, ul. Zgorzelecka 52, z 1895 r., przebudowywana w l. 1913–1915, wkomponowana w jedną z baszt należących do pasa murów miejskich. Od 2013 roku w renowacji.
• zespół zakładu włókienniczego „Salteks”, ul. Orla 3:
  • szwalnia z częścią administracyjną i warsztatową, z 1889 r., przebudowana w 1927 r.
  • dwa magazyny, z l. 1889-90
  • dziewiarnia, z 1925 r.
  • budynek biurowy, z l. 1889-90
  • brama wjazdowa z fragmentem ogrodzenia, z pocz. XX w.

inne zabytki:

• 

  Centrum Integracji Kulturalnej ''Orzeł'', dawniej kino.
  kamienica przy ul. Adama Mickiewicza 1 – u zbiegu z ul. Sierpnia '80; jej elewacja jest wykonana z płytek ceramicznych w stylu secesyjnym, posiada wiele roślinnych ornamentów
• staw oraz głaz narzutowy ustawiony tu w poł. XIX w. na pamiątkę wybudowania sieci wodociągowej i kanalizacji w mieście, naprzeciw sali koncertowej „Odeon”, przy ul. Bolesława Kubika
• najstarsza sala gimnastyczna w Bolesławcu, niegdyś należała do gimnazjum żeńskiego, u wylotu ul. Bolesława Prusa. W 2014 roku przeszła gruntowny remont.
• gmach arsenału miejskiego – Teatr Stary w Bolesławcu, wybudowany w 1822 roku
• zabytkowy pomnik Kutuzowa w formie obelisku – wzniesiony w XIX w. na rynku; w 1893 roku przeniesiony w obecne miejsce na promenadzie przy ul. Bolesława Kubika
• cmentarz żołnierzy rosyjskich z 1812 i 1945 roku z wmurowanym sercem feldmarszałka Kutuzowa
• wiadukt kolejowy – wybudowany nad rzeką Bóbr w latach 1844-1846.
• 

  Zabytkowa siedziba Poczty Polskiej w Bolesławcu, ul. Kaszubska.
  rzeźba „Jezus przyjaciel dzieci” z karraryjskiego marmuru, autorstwa P. Breuera stojąca obecnie na pl. Zamkowym
• kościół pw. Matki Bożej Różańcowej – jest najstarszą świątynią i budowlą w mieście. Prezbiterium zbudowano w XIII w., budowę dokończono w XIV–XVI w.
• grodzisko średniowieczne – numer rejestru 186/Arch z 1966-03-10 (stanowisko 1)

Bolesławiec- wieczorna panorama rynku

Droga świętego Jakuba[edytuj]

Przez miasto przebiega Dolnośląska Droga św. Jakuba – odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.

Demografia[edytuj]

 Główny artykuł: Ludność Bolesławca.

Według danych z 31 grudnia 2009 w Bolesławcu mieszkało 40 021 osób (108. miejsce w kraju). Według danych z 30 czerwca 2010 miasto liczyło 39 891 mieszkańców.

Średni dochód na jednego mieszkańca wynosi 1465,22 zł^[43].

Rozwój demograficzny miasta[edytuj]

• Wykres liczby ludności miasta na przestrzeni ostatnich 120 lat

Największą populację Bolesławiec odnotował w 1993 r. – według danych GUS 44 711 mieszkańców^[44].

Piramida wieku mieszkańców Bolesławca w 2014 roku^[1].

Gospodarka[edytuj]

Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Ceramika bolesławiecka

Zakłady ceramiczne[edytuj]

• Zakłady Ceramiczne Bolesławiec sp. z o.o.^[45]
• Spółdzielnia Rękodzieła Artystycznego „Ceramika Artystyczna”^[46]
• Fabryka Naczyń Kamionkowych „Manufaktura”^[47]
• Zrzeszone w Bolesławieckim Bractwie Ceramicznym (z terenu miasta)^[48]: Zebra Ceramika^[49], PPHU „TYRCZ”^[50], Ceramika Bolesławiecka Kalich^[51]

Pozostałe zakłady[edytuj]

• Zakłady Tkanin Technicznych Bonitex S.A. (w likwidacji)^[52]
• Bolesławieckie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych Sp. z o.o.^[53]
• Gerresheimer Bolesławiec S.A.^[54] (dawniej Bolesławiecka Fabryka Materiałów Medycznych „Polfa” S.A.^[55][56], a wcześniej Bolesławiecka Fabryka Fiolek i Ampułek^[57])
• Bader Polska Sp. z.o.o.^[58]
• Zehnder Group Bolesławiec Sp. z o.o.^[59]

Od 2007 roku na terenie miasta istnieje podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „INVEST-PARK”. Podstrefa Bolesławiec obejmuje łącznie obszar o powierzchni 39,9 ha i jest w całości terenem niezabudowanym.

Osiedla[edytuj]

Planty miejskie powstałe po 1867 roku

Transport[edytuj]

Wiadukt kolejowy w Bolesławcu odnowiony i wzmocniony w związku z remontem linii kolejowej

Dworzec kolejowy

Widok na pl. marsz. Józefa Piłsudskiego

Drogi[edytuj]

Bolesławiec położony jest na skrzyżowaniu tras Wschód-Zachód oraz Północ-Południe. Przez miasto przebiegają następujące trasy drogowe:

Z Bolesławca są też lokalne trasy do Lubania, Krzyżowej, Starych Jaroszewic i Ocic.

Kolej[edytuj]

Historia[edytuj]

Historia kolei żelaznych w Bolesławcu sięga I połowy XIX wieku. 1 września 1846 otwarto dwutorową linię kolejową Miłkowice – Bolesławiec – Żary o długości 102,4 km^[60]. 30 marca 1900 linię tę przedłużono o 21 km odcinek Żary – Jasień. Po zakończeniu II wojny światowej rozebrano drugi tor na 63 km odcinku Węgliniec – Jasień. W grudniu 1985 zakończono elektryfikację 61,5 km odcinka Miłkowice – Bolesławiec – Węgliniec.

Linie kolejowe[edytuj]

• Linia kolejowa nr 282
• Linia kolejowa nr 323 (zlikwidowana)

Transport zbiorowy[edytuj]

W mieście znajduje się zajezdnia autobusowa.

Przewoźnicy[edytuj]

• PKS w Bolesławcu Sp. z o.o.^[61]
• Auto-Linie^[62]
• Grażyna^[63]

Komunikacja miejska[edytuj]

Teren Bolesławca i ościennych wiosek obsługuje Miejski Zakład Komunikacji w Bolesławcu.

Transport lotniczy[edytuj]

Około 17 km na północny wschód od miasta funkcjonuje lądowisko Krzywa, na terenie byłego lotniska.

Oświata[edytuj]

Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne, szkoły prywatne i szkoły wyższe w Bolesławcu:

Gimnazjum samorządowe nr 3. Dawniej szkoła podstawowa z tradycjami morskimi

Media[edytuj]

• Prasa:
  • Gazeta Bolec.Info – bezpłatny dwutygodnik
  • Gazeta istotne.pl – bezpłatny dwutygodnik wydawany od 2009 roku (wcześniej pod nazwą Istotne Informacje)
  • Express Bolesławiecki (wydawana przez grupę Expressy Dolnośląskie)
• Telewizja:
  • Telewizja Łużyce
  • Telewizja Lokalna Azart-Sat
• Internet:
  • bobrzanie.pl
  • istotne.pl (wcześniej: boleslawiec.org, istotneinformacje.pl)
  • bolec.info
  • dbl.info.pl
  • wboleslawcu.pl

Kultura[edytuj]

• Do 1944 roku w Teatrze Starym funkcjonował Śląski Teatr Krajowy (Schlesisches Landestheater von Bunzlau), posiadający stały zespół teatralny. Po wojnie teatr był sceną Młodzieżowego Domu Kultury w Bolesławcu. Budynek ze względu na stan techniczny został w roku 2007 zamknięty. Po uzyskaniu dofinansowania unijnego przeprowadzono gruntowny remont. 23 marca 2012 r. został ponownie otwarty i wykorzystywany jest przez MDK i powiat bolesławiecki.
• W 2014 odbył się 50. Międzynarodowy Plener Ceramiczno-Rzeźbiarski^[91].
• Od 1994 roku w przedostatni weekend sierpnia w Bolesławcu odbywa się Święto Ceramiki. Jest to trzydniowy (od 2012 pięciodniowy) festyn, mający na celu promowanie bolesławieckiej ceramiki. Od 2007 roku w trakcie Bolesławieckiego Święta Ceramiki odbywa się Parada Glinoludów.
• Od 1990 roku organizowany jest Blues nad Bobrem – międzynarodowa impreza bluesowa, połączona z warsztatami bluesowymi. W roku 2007 pojawili się m.in. Dżem, Nocna Zmiana Bluesa i rodzima Obstawa Prezydenta.
• Co roku w czerwcu odbywają się Dni Miasta
• Tradycją jest też Dzień Kultury Bałkańskiej, odbywający się na początku lata.

Religia[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Katolicyzm[edytuj]

Kościół MB Różańcowej

• Kościół rzymskokatolicki
  • parafia Świętych Cyryla i Metodego, ul. Krótka 1
  • parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja, ul. Kościelna 3
  • parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy, pl. Zamkowy 1b
  • parafia Matki Bożej Różańcowej, ul. Ptasia 5
  • parafia Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, ul. Elizy Orzeszkowej 3
  • parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. Jarzębinowa 49
  • 

    Kościół św. Cyryla i Metodego
    parafia Chrystusa Króla, ul. Jana Pawła II 20a

Protestantyzm[edytuj]

• Kościół Ewangelicko-Augsburski
  • filiał w Bolesławcu
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
  • zbór w Bolesławcu
• Kościół Zielonoświątkowy
  • zbór w Bolesławcu

Świadkowie Jehowy[edytuj]

• trzy zbory Świadków Jehowy (w tym grupa rosyjskojęzyczna) (Sala Królestwa, ul. Sadowa 36)^[92][93].

Miasta partnerskie[edytuj]

na podstawie materiału źródłowego:^[94]

Honorowi obywatele[edytuj]

• Edward Bober (ur. 1930): duchowny katolicki, Prałat Domowy Jego Świątobliwości. W 1969 został skierowany z misją odbudowy poewangelickiego kościoła w Bolesławcu i utworzenia nowej parafii. W latach 1969–2006 proboszcz parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Bolesławcu i dziekan dekanatu Bolesławiec-Zachód.
• Hubert Bonin (ur. 1912 zm. 2008): harcerz, założyciel harcerstwa w powiecie bolesławieckim, więzień obozu koncentracyjnego Stutthof.
• Adam Wacław Kowalski (ur. 1907 zm. 2003): zegarmistrz, jeden z pierwszych polskich przymusowych wysiedleńców z Kresów Wschodnich przybyłych do Bolesławca w 1945, dzięki jego pracy odnowiony został po II wojnie światowej zegar na ratuszowej wieży.
• Władysław Rączka (zm. 8 czerwca 2008): duchowny katolicki, dziekan, wieloletni proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja.
• Włodzimierz Weselski

Zobacz też[edytuj]

• Bolesławiec (stacja kolejowa)
• Bolesławiec Wschód (stacja kolejowa)
• Zakłady Chemiczne Wizów
• Synagoga w Bolesławcu
• Cmentarz żydowski w Bolesławcu

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Urząd Miasta Bolesławiec
• Urząd Gminy Bolesławiec
• Historia Żydów w Bolesławcu na portalu Wirtualny Sztetl
• Chronik der Stadt Bunzlau von den Altesten Zeiten bis zur Gegenwart, Bunzlau 1884.
• Bolesław w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.

p • d • e Miasta województwa dolnośląskiego Bardo • Bielawa • Bierutów • Bogatynia • Boguszów-Gorce • Bolesławiec • Bolków • Brzeg Dolny • Bystrzyca Kłodzka • Chocianów • Chojnów • Duszniki-Zdrój • Dzierżoniów • Głogów • Głuszyca • Góra • Gryfów Śląski • Jawor • Jaworzyna Śląska • Jedlina-Zdrój • Jelcz-Laskowice • Jelenia Góra • Kamienna Góra • Karpacz • Kąty Wrocławskie • Kłodzko • Kowary • Kudowa-Zdrój • Lądek-Zdrój • Legnica • Leśna • Lubań • Lubawka • Lubin • Lubomierz • Lwówek Śląski • Mieroszów • Międzybórz • Międzylesie • Milicz • Mirsk • Niemcza • Nowa Ruda • Nowogrodziec • Oborniki Śląskie • Oleśnica • Olszyna • Oława • Piechowice • Pieńsk • Pieszyce • Piława Górna • Polanica-Zdrój • Polkowice • Prochowice • Prusice • Przemków • Radków • Siechnice • Sobótka • Stronie Śląskie • Strzegom • Strzelin • Syców • Szczawno-Zdrój • Szczytna • Szklarska Poręba • Ścinawa • Środa Śląska • Świdnica • Świebodzice • Świeradów-Zdrój • Świerzawa • Trzebnica • Twardogóra • Wałbrzych • Wąsosz • Węgliniec • Wiązów • Wleń • Wojcieszów • Wołów • Wrocław • Zawidów • Ząbkowice Śląskie • Zgorzelec • Ziębice • Złotoryja • Złoty Stok • Żarów • Żmigród Portal:Województwo dolnośląskie • Wikiprojekt:Dolny Śląsk

p • d • e Powiat bolesławiecki Miasta Bolesławiec • Nowogrodziec Gminy miejskie Bolesławiec Gminy miejsko-wiejskie Nowogrodziec Gminy wiejskie Bolesławiec • Gromadka • Osiecznica • Warta Bolesławiecka