Tworzenie stron internetowych

Karlino
Karliński Rynek
Herb Karlina Flaga Karlina
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	białogardzki
Gmina	Karlino gmina miejsko-wiejska
Data założenia	1240
Prawa miejskie	1385
Burmistrz	Waldemar Miśko
Powierzchnia	9,4 km²
Wysokość	14 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	5958[1] 633,8 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 94
Kod pocztowy	78-230
Tablice rejestracyjne	ZBI
Położenie na mapie powiatu białogardzkiego Karlino
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Karlino
Położenie na mapie Polski Karlino
54°02′07″N 15°52′37″E/54,035278 15,876944
TERC (TERYT)	3201034
SIMC	0949968
Urząd miejski plac Jana Pawła II 6 78-230 Karlino
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Karlino (niem. Körlin a/Persante^[2]) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Karlino.

Według danych z 30 czerwca 2013 roku, miasto miało 5982 mieszkańców.

Położenie[edytuj]

Rzeka Parsęta w okolicach Karlina

Miasto leży ok. 6 km na północny zachód od Białogardu, w widłach dwóch rzek Parsęty i Radwi, na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 6 z drogą wojewódzką nr 163, przy linii kolejowej nr 404. Atrakcyjne usytuowanie znalazło swoje źródła w historii, przez miejscowość bowiem w XIII wieku przebiegał jeden z głównych traktów handlowych, tzw. Szlak Solny^{[potrzebny przypis]}.

Znajduje się w północno-wschodniej części woj. zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim.

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 9,40 km²^[3]. Miasto stanowi 1,1% powierzchni powiatu.

Historia[edytuj]

Panorama Karlina na Wielkiej Mapie Księstwa Pomorskiego Eilerta Lübbena z l. 1610-18

Herb Karlina na Ratuszu

Pierwsza wzmianka o miejscowości Karlino pochodzi z 1240 roku i głosi, że Karlino należało wtedy do tzw. księstwa kamieńskiego. Pierwsza jednak notka pochodzi z 1299 roku, gdzie istnieje zapis "Civis In Corlin". Biskupi kamieńscy weszli w posiadanie Karlina w 1280 roku, jako spadek po księciu Warcisławie III. W 1308 roku biskup kamieński wspomina o swoim zamku w Karlinie, będącym ongiś niewielkim, drewnianym grodem w widłach dwóch rzek Parsęty i Radwi. W 1372 roku postanowiono przenieść siedzibę biskupstwa z Kamienia do Karlina i w tym celu zaczęto budować zamek obronny. Na ten cel biskup Filip von Rehberg pożyczył od rady miejskiej Słupska kwotę 350 grzywien. Ten sam biskup w 1385 roku nadał osadzie Karlino prawa miejskie na prawie lubeckim oraz ustanowił herb i pieczęć miejską^{[potrzebny przypis]}.

Rok 1409 to okres wielkich zniszczeń miasta w efekcie zajęcia Karlina przez wojska pomorskie. Reformacja i przyjęcie luteranizmu w 1534 roku, diametralnie zmieniło sytuację miasta. Biskupi zamienili zamek w renesansową rezydencję a miasto przeżywało rozkwit gospodarczy i kulturalny^{[potrzebny przypis]}.

Wojna trzydziestoletnia (1618-1638) przerwała rozwój miasta, powodując stagnację Karlina na prawie 100 lat. Od 1653 r. pod panowaniem brandenbursko - pruskim, dzieliło losy polityczne Pomorza Zachodniego (zgermanizowana nazwa Korlin a Persante). W 1699 r. Fryderyk I Hohenzollern osiedlił w Karlinie emigrantów francuskich, którzy założyli gorzelnie.

Miasta nie ominęły także wielkie pożary: pierwszy w 1685 roku który strawił całe miasto (ocalał jedynie zamek i kościół). Pożar w 1765 roku strawił również przedmieścia Karlina. W międzyczasie wojska gen. Rumiancewa splądrowały i podpaliły zamek, który nigdy nie został już odbudowany. Po tym burzliwym okresie w dziejach miasta, nastąpił rozwój Karlina. Na miejscu wypalonego zamku powstał browar, a na parcelach w centrum miasta zaczęły powstawać pierwsze murowane kamienice. W 1724 roku nastąpiła regulacja Parsęty, a przez rzekę przerzucono pierwszy most betonowy.

Tę dobrą koniunkturę przerwał okres wojen napoleońskich. W lutym 1807 roku Karlino było główną kwaterą wojsk podczas szturmu na Kołobrzeg. Duża liczba francuskich wojsk doprowadziła w mieście do wybuchu epidemii czerwonki, na którą zmarło 1/3 ówczesnej populacji Karlina^{[potrzebny przypis]}. Na przełomie XVIII/XIX w. Karlino było małym ośrodkiem tkactwa.

W latach 1846-1849 wybudowano drogę łączącą miasto z Kołobrzegiem i Szczecinkiem, a niespełna dziesięć lat później, w 1859 roku przez stację Karlino przejechał pierwszy pociąg. Największy rozkwit handlu oraz przemysłu przeżyło Karlino w XIX wieku i na początku XX wieku. W 1873 r. zlikwidowano malutki powiat karliński, a miasto przyłączono do ziemskiego powiatu kołobrzesko-karlińskiego (Bezirk Kolberg-Körlin), który istniał do 1946 roku. Koniec XIX wieku to okres uprzemysłowienia – powstała wtedy m.in. Karlińska Fabryka Maszyn (Maschinenfabrik Körlin). Rozwinął się przemysł spożywczy (młyny, olejarnia) i drzewny (tartak, stolarnia).

Na początku XX wieku Karlino dotknięte było w szczególnym stopniu tzw. Ostfluchtem, czyli odpływem ludności z tego regionu do bogatszych rejonów Niemiec, w wyniku tego liczba ludności spadła o ponad 2% - z 3 183 do 3 108 osób^{[potrzebny przypis]}. W 1905 roku wybudowano sąd rejonowy, a w 1907 roku pożar starego ratusza wymusił budowę nowego.

Życie miasta zasadniczo odmieniła II wojna światowa i jej następstwa. W 1940 roku do Karlina przybyła grupa 150 jeńców francuskich. Wobec zbliżających się wojsk radzieckich w styczniu 1945 roku wydano rozkaz o ewakuacji ludności cywilnej, który dotarł do miasta dopiero w nocy 3 marca 1945 roku. Mieszkańcy chcieli się ewakuować przez Dygowo i Kołobrzeg jednak żołnierze radzieccy wysadzili most na Parsęcie i 4 marca zajęli miasto (w 1985 roku odsłonięto na ul Parkowej pomnik ku ich czci)^[4]. Zabudowa miasta nie ucierpiała zbyt mocno.

Wkrótce miasto zostało przekazane polskiej administracji i wcielone do państwa polskiego. Dotychczasowych mieszkańców Karlina wysiedlono do Niemiec. Pierwsi polscy osadnicy pojawili się w mieście 20 marca 1945.

W związku ze znacznym zniszczeniem Kołobrzegu, Karlino pełniło funkcję siedziby władz powiatu do roku 1947. W 1958 roku miasto zostało przyłączone do powiatu białogardzkiego. W latach 1950–1998 miasto administracyjnie należało do województwa koszalińskiego.

Na przełomie lat 1980 i 1981 podczas prac przy odwiertach poszukiwawczych doszło w podkarlińskich Krzywopłotach do wybuchu i zapłonu ropy naftowej.

Obecnie Karlino kontynuuje tradycje przemysłu przetwórczego drewna. W mieście i najbliższych okolicach istnieje kilka zakładów przemysłowych produkujących płyty pilśniowe, sklejki, forniry itp. produkty; lokalnym wyrobem jest tzw. „płyta karlińska” produkowana z gałęzi, kory i podobnych odpadów. miasto jest również niewielkim ośrodkiem przemysłu mechanicznego (piece) i wydobywczego (ropa, gaz)^[5].

Erupcja ropy naftowej[edytuj]

Erupcja ropy naftowej na przełomie 1980 i 1981, która odbiła się echem nawet w mediach światowych.

 Osobny artykuł: Erupcja ropy w Karlinie.

Zabytki[edytuj]

Widok na kościół i ratusz

Spichlerz przy ul. Szczecińskiej 17

Ulica Koszalińska

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest^[6][7]:

• śródmieście miasta z fontanną z 3 strażakami
• kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła, do 1962 r. pw. Chrystusa Króla, z 1510 roku. Kościół parafialny należy do dekanatu Białogard, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej
• park miejski, ul. Szczecińska 12, z drugiej połowy XIX wiek wieku
• zespół folwarczny, z XIV wieku, XIX wiek wieku, obejmujący:

 Osobny artykuł: Zamek Biskupów Kamieńskich w Karlinie.

• przyziemie zamku Biskupów Kamieńskich, z XIV wiek wieku, przebudowane w latach 30. XIX wieku, obecnie spichlerz
  • dworek, obecnie budynek administracyjny, z przełomu XIX wieku/XX wieku, obecnie budynek administracyjny
  • magazyn zbożowy, z końca XIX wieku
  • obora, z końca XIX wieku
  • stodoła, z końca XIX wieku
  • kuźnia, po 1945 roku
• dom, przy ul. Konopnickiej 29, szachulcowy budynek mieszkalny w stylu eklektycznym z połowy XIX wieku
• dom, przy ul. Koszalińskiej 94, szachulcowy, budynek mieszkalny w stylu eklektycznym z przełomu XIX wieku i XX wiek wieku; ściany i dach wyłożone czarnym łupkiem. Oryginalna stolarka drzwiowa i okienna – z gzymsem i sztukaterią (arabeskami) i kolumnami
• spichlerz, przy ul. Szczecińskiej 17, szachulcowy budynek w stylu neogotyckim z lat 30. XIX wieku, nr rej. 1181 z dnia 20 lipca 1983 r. Szczególne wykończenie szczytowe z neogotyckimi wieżycami

inne zabytki:

• dom tzw. Napoleona, Rynek 17, szachulcowo-murowany budynek z 1792 r.
• ratusz, zbudowany w latach 1908 - 1912 w południowo-zachodnim narożniku rynku. Poprzedni ratusz spłonął 27 stycznia 1907 r. podczas obchodów urodzin cesarza niemieckiego Wilhelma II. Nowy ratusz został zbudowany w stylu eklektycznym ze sklepieniem neogotyckim. Charakteryzuje się bogatą sztukaterią, szczytem neorenesansowym z kartuszem miasta; obecnie jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy.
• kamienica, przy ul. Koszalińskiej 4, pochodzi z drugiej połowy XIX wieku, murowana, zbudowana w stylu neorenesansowym
• kamienica, przy ul. Koszalińskiej 16 z 1902 r., secesyjna, murowana, nad witrynami sklepowymi maszkarony.
• kamienica, przy ul. Koszalińskiej 22 z końca XIX wieku, neoklasycystyczna, murowana.
• budynek mieszkalny, przy ul. Koszalińskiej 77 z końca XIX wieku, neoklasycystyczny, murowany, z bogatą sztukaterią, gzymsem kostkowym, pilastrami i tympanonem.
• budynek mieszkalny na ul. Koszalińskiej 86, z 2. połowy XIX wieku. Zbudowany w stylu eklektycznym z oryginalną stolarką drzwiową i okienną, z gzymsem kostkowym i sztukaterią (arabeskami), pilastrami i tympanonem. Budynek wyremontowany, pokryty nowym dachem a na dwupiętrowym strychu urządzono mieszkania.
• kamienica, przy ul. Białogardzkiej – eklektyczna, murowana z 2. poł. XIX wieku.
• kamienica, przy ul. Szczecińskiej – murowana, zbudowana w drugiej połowie XIX wieku w stylu secesyjnym.
• dwór Fryderyka Wilhelma na wyspie. Budynek murowany, eklektyczny, szachulcowy, zbudowany pod koniec XIX wieku. Po II wojnie światowej pełnił funkcję budynku biurowego, należącego do PGR Karlino.
• spichlerz przy ul. Spichrzowej, został zbudowany pod koniec XIX wieku. Obiekt murowany, z cegły palonej, szachulcowy.
• pomnik pamięci sportowców
• cmentarz żydowski.

Gospodarka[edytuj]

Kopalnia ropy naftowej

Karlino jest ośrodkiem przemysłowym. Ważną rolę odgrywa tu przemysł drzewny.

Do największych zakładów należą:^[8]

• HOMANIT Polska Sp. z o.o. i Sp. Komandytowa – producent płyt pilśniowych surowych, płyt wiórowych oraz oklein.
• DLH NORDISK Sp. z o.o. – suszarnia drewna
• Gminna Spółdzielnia "SAMOPOMOC CHŁOPSKA" - skup i sprzedaż płodów rolnych
• PROMECH Sp. z o.o. – szlifiernia wałów korbowych, głowic

Oprócz tego w mieście istnieje wiele przedsiębiorstw usługowych, punktów handlowych, hurtowni, istnieją stacje benzynowe, poczta, posterunek policji, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

W Karlinie istnieją liczne placówki opieki zdrowotnej:

• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "EBW"
• Indywidualna Praktyka Lekarska
• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Therapia"
• Indywidualne praktyki stomatologiczne
• Apteki

Demografia[edytuj]

Pod koniec 2014 w Karlinie mieszkało 5 989 mieszkańców. Gęstość zaludnienia Karlina wyniosła więc 637 osób na km². Na 100 mężczyzn w mieście przypadało 104 kobiet.

• Wykres liczby ludności Karlina w latach 2002-2014 ^[9].

• Piramida wieku mieszkańców Karlina w 2014 roku ^[10].

Kultura[edytuj]

W mieście działa Karliński Ośrodek Kultury, Biblioteka Publiczna, liczne świetlice i kluby. Oferują one zajęcia plastyczne, muzyczne, sportowe, fotograficzne oraz konkursy, zawody, czy też licznie organizowane festyny i imprezy. Ważnymi imprezami w mieście są:

• Europejski Festiwal Twórczości Dziecięcej na który zjeżdżają się reprezentacje dzieci z krajów takich jak: Niemcy, Czechy, Węgry, Hiszpania, Grecja czy Portugalia. Udział też biorą dzieci z Polski m.in. z Kaszub, Zakopanego, Ustrzyk Dolnych czy Białogardu^[11].
• Bieg Papieski, który wcześniej odbywał się w Koszalinie
• Turniej Tańca Towarzyskiego
• Spartakiada dla osób niepełnosprawnych
• Ogólnopolski konkurs fotograficzny
• Międzynarodowy Dzień Dziecka
• Regionalne Zawody Konne w skokach przez przeszkody
• Ogólnopolski Przegląd Poezji Śpiewanej "Peccadilo"
• Międzynarodowe Dni Karlina
• Rajd Monte Karlino
• Noc Muzyki Elektronicznej

Atutem miasta i gminy jest wyremontowany amfiteatr.

Edukacja[edytuj]

Szkolnictwo na terenie Karlina obejmuje zakres przedszkolny, podstawowy, gimnazjalny i średni. W mieście istnieje:

• Szkoła Podstawowa im. Bohaterów 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty
• Przedszkole Miejskie im. Marii Skłodowskiej-Curie
• Gimnazjum Miejskie im. Ludzi Wielkiego Serca i Umysłu utworzone w 2001
• Zespół Szkół utworzony w 2014

Sport[edytuj]

Hala sportowa

Na terenie miasta istnieją i działają dwa kluby, kilka sekcji sportowych oraz kluby i kółka sportowe amatorskie, Miejski Klub Sportowy, Międzyszkolny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy. Najważniejszymi klubami są:

• Klub Sportowy Sokół Karlino
• Klub Sportowy "Szejk" Karlino reprezentujący piłkę siatkową.
• KSW "Róża" Karlino
• MLUKS Karlino

Ponadto w mieście istnieje hala sportowa wyposażona w nowoczesne urządzenia, stadion miejski, bieżnię na 400 m oraz boiska do gry w siatkówkę i piłkę nożną, istnieją też korty tenisowe, pseudo-skatepark i pseudo-minigolf.

Stadion Miejski w Karlinie dla 5 tys. osób ma wymiary 100 × 50 m. Miejski Klub Sportowy "Sokół" grał w sezonie 2010/2011 w V lidze okręgowej piłki nożnej^[12].

W październiku 2014 została otwarta nowoczesna hala widowiskowo-sportowa wyposażona w widownie dla 523 osób,kręgielnie,siłownie,salkę do zabaw dla dzieci oraz kort do squasha

Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół św. Michała Archanioła

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i zwiąski wyznaniowe:

• kościół pw. św. Michała Archanioła - kościół rzymskokatolicki, parafialny należący do dekanatu Białogard, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej
• kościół Adwentystów Dnia Siódmego - grupa należąca do okręgu zachodniopomorskiego, diecezji zachodniej
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa)^[13]

Komunikacja[edytuj]

Stacja kolejowa Karlino

Na południe od Karlina biegnie droga krajowa nr 6, będąca trasą Szczecin–Koszalin–Gdańsk. Miasto jest połączone z tą drogą poprzez dwa zjazdy. Przez Karlino przechodzi droga wojewódzka nr 163 biegnąca z Kołobrzegu do Białogardu i Wałcza.

W mieście i gminie działają również połączenia PKS-u.

W Karlinie znajduje się stacja kolejowa, a do 1964 roku istniał również przystanek linii wąskotorowej.

Administracja[edytuj]

Ratusz

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej, posiada 43 ulice. Mieszkańcy Karlina wybierają do swojej rady miejskiej 10 radnych (10 z 15). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Karlino. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz na placu Jana Pawła II.

Części miasta: Dębolas, Karlinko, Kolonia Miejska, Krzywopłoty, Witolub.

Burmistrzowie Karlina:

• Jan Ciszek (od 1990 do 1991)
• Jan Latkowski (od 1991 do 1992)

• Waldemar Włodzimierz Miśko (od 1993)

Mieszkańcy Karlina wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Koszalinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Gmina Karlino utworzyła w obrębie miasta 2 jednostki pomocnicze, zwane osiedlami (tj. Osiedle Nr 1 i Nr 2). Organem uchwałodawczym w obu jest ogólne zebranie mieszkańców, które wybiera zarząd osiedla, składający się z 3 osób, w tym przewodniczącego^[14].

Współpraca zagraniczna[edytuj]

19 czerwca 2000 roku została podpisana umowa pomiędzy Karlinem a gminą Dargun w Meklemburgii-Pomorze Przednie. Współpraca ta skutkuje wzajemnymi spotkaniom i mieszkańców, kontaktami pomiędzy szkołami z obydwu gmin, współpracę samorządów w zakresie inwestycji, kultury i oświaty. Od 2000 roku działa w mieście Stowarzyszenie Polsko-Niemieckie, które powstało w efekcie działania obecnych i dawnych mieszkańców Karlina, którzy mieszkają obecnie w Reinfeld (Holstein) koło Lubeki (Lübeck). W 2002 roku podpisana została umowa z duńską gminą Skælskør, a w styczniu 2006 roku została zawarta umowa partnerska z niemieckim miastem Wolgast^[15].

Miasta i gminy partnerskie
Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Dargun	Niemcy	19 czerwca 2000
Skælskør	Dania	20 czerwca 2002
Wolgast	Niemcy	3 stycznia 2006

Gmina Karlino należy również do Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty.

Stowarzyszenia[edytuj]

W mieście działają liczne stowarzyszenia operujące na różnych płaszczyznach zainteresowań:^[16]

• Karlińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego - powstało w 1996 roku i zajmuje się budową, eksploatacją domów mieszkalnych oraz wynajmem lokali użytkowych. Towarzystwo zajmuje się również sprzedażą lokali mieszkalnych i użytkowych.

• Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno-Gospodarczych - powstało w 1995 roku w efekcie współdziałania czterech gmin: miasta Białogard, miasta Karlino, gminy Białogard oraz gminy Tychowo. Ma ono za zadanie wspomagać lokalnych przedsiębiorców, aktywizować przedsiębiorczość na terenie tych gmin oraz promować gminy. Siedziba towarzystwa znajduje się w Karlinie.

• SOS Wioski Dziecięce - najmłodsza Wioska Dziecięca SOS w Polsce (otwarta w sierpniu 2005 r.). Obecnie mieszka w niej 48 dzieci wraz z rodzicami zastępczymi, ponieważ nie wszystkie domki zostały jeszcze zasiedlone. Docelowo w wiosce będzie mieszkało 100 dzieci.
• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej- Organizacja pozarządowa. W Karlinie działają 2 drużyny(1 żeńska, 1 męska). Drużyny harcerskie działają stale od roku 2012

Osoby urodzone w Karlinie[edytuj]

• Johann Ernst Benno (ur. 1777, zm. 1848) - niemiecki pisarz

Honorowi obywatele miasta[edytuj]

• Fritz Homann - przewodniczący Rady Nadzorczej HOMANIT Polska Sp. z o.o. i Sp. Komandytowa, firmy będącej jednym z największych pracodawców gminy.

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Katarzyna Łukaszewicz, Karlino, Omega Bydgoszcz, 2001, ​ISBN 83-7263-834-9​
• Folder promocyjny UMiG, Karlino, 2003

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona miasta
• Wirtualny spacer po mieście Karlino

p • d • e Gmina Karlino Siedziba gminy: Karlino Sołectwa Daszewo • Domacyno • Garnki • Gościnko • Karlinko • Karścino • Karwin • Kowańcz • Lubiechowo • Malonowo • Mierzyn • Mierzynek • Pobłocie Wielkie • Syrkowice • Zwartowo Wsie Chotyń • Czerwięcino • Krukowo • Poczernino • Ubysławice • Wyganowo • Wietszyno Osady Brzeźno • Dębolas • Kozia Góra • Krzywopłoty • Lubiechowo-Przystanek • Witolub Nieistniejące miejscowości Lisiny

p • d • e Powiat białogardzki Miasta Białogard • Karlino • Tychowo Gminy miejskie Białogard Gminy miejsko-wiejskie Karlino • Tychowo Gmina wiejska Białogard

p • d • e Miasta województwa zachodniopomorskiego Miasta powiatowe Białogard • Choszczno • Drawsko Pomorskie • Goleniów • Gryfice • Gryfino • Kamień Pomorski • Kołobrzeg • Koszalin • Łobez • Myślibórz • Police • Pyrzyce • Sławno • Stargard • Szczecin • Szczecinek • Świdwin • Świnoujście • Wałcz  Miasta gminne Barlinek • Barwice • Biały Bór • Bobolice • Borne Sulinowo • Cedynia • Chociwel • Chojna • Czaplinek • Człopa • Darłowo • Dębno • Dobra k. Nowogardu • Dobrzany • Drawno • Dziwnów • Golczewo • Gościno • Ińsko • Kalisz Pomorski • Karlino • Lipiany • Maszewo • Mielno • Mieszkowice • Międzyzdroje • Mirosławiec • Moryń • Nowe Warpno • Nowogard • Pełczyce • Płoty • Polanów • Połczyn-Zdrój • Recz • Resko • Sianów • Stepnica • Suchań • Trzcińsko-Zdrój • Trzebiatów • Tuczno • Tychowo • Węgorzyno • Wolin • Złocieniec