Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta w województwie świętokrzyskim. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Kielce
ul. Sienkiewicza, Pałac Biskupów Krakowskich, Bazylika katedralna, plac Artystów, pomnik Homo Homini, Kadzielnia
Herb Kielc
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Aglomeracja	kielecka
Prawa miejskie	1364
Prezydent	Wojciech Lubawski
Powierzchnia	109,45[1] km²
Wysokość	od 260 do 408 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	197 704[2] 1722 os./km²
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	25-001 do 25-900
Tablice rejestracyjne	TK
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Kielce
Położenie na mapie Polski Kielce
50°52′27″N 20°38′00″E/50,874167 20,633333
TERC (TERYT)	2661011
SIMC	0945930
Urząd miejski Rynek 1 25-303 Kielce
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Kielce – miasto na prawach powiatu w środkowo-wschodniej Polsce, stolica województwa świętokrzyskiego. Położone w Górach Świętokrzyskich, nad rzeką Silnicą, historycznie w Małopolsce. Centralny ośrodek aglomeracji kieleckiej. Stanowi regionalne centrum gospodarcze, naukowe, kulturalne oraz wystawienniczo-targowe.

Miasto zamieszkuje 198 046 mieszkańców (stan na 31 grudnia 2015)^[3], natomiast jego powierzchnia wynosi 109,45 km² (stan na 28 listopada 2011)^[1].

Położenie[edytuj]

Kielce położone są w Górach Świętokrzyskich. W obrębie miasta ulokowane są pasma Kadzielniańskie i Dymińskie. Kielce przecina niewielka rzeka Silnica, będąca prawostronnym dopływem Bobrzy. Na terenie miasta znajduje się szereg rezerwatów przyrody ożywionej i nieożywionej, m.in. Kadzielnia, Karczówka, Ślichowice, Wietrznia, Biesak-Białogon. Ponadto granice administracyjne miasta obejmują sporą część Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego. Historycznie i kulturowo Kielce leżą w północnej Małopolsce, w ziemi sandomierskiej. Charakterystyczną mową tego regionu jest tzw. gwara kielecka, którą posługują się mieszkańcy południowej i środkowej części regionu. Miasto charakteryzuje się znaczną różnicą poziomów – od 260 do 408 m n.p.m. (najwyższe wzniesienie: Telegraf, najniżej położone miejsce – dolina Silnicy)^[1].

Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Kielc.

Legenda[edytuj]

Kościół św. Wojciecha – najstarsza świątynia w mieście

Legenda wiąże powstanie Kielc z Mieszkiem, synem Bolesława Szczodrego. Przed ponad 900 laty w miejscu, gdzie dziś leży stolica województwa świętokrzyskiego, były nieprzebyte, pełne zwierzyny lasy, które przyciągały myśliwych. Polował tu także Mieszko. Kiedy w pogoni za zwierzyną zgubił swoich kompanów, wyjechał na nieznaną polanę i strudzony zasnął w trawie. Przyśniło mu się, że został napadnięty przez zbójców, a ci usiłują wlać mu do ust truciznę. Gdy zaczął już tracić siły, nagle objawił mu się św. Wojciech, uniósł pastorał i na ziemi nakreślił kręty szlak, który przemienił się w strumień wody. Mieszko obudził się, nieopodal ujrzał źródło. Woda w nim była smaczna, przejrzysta, taka jak we śnie. Poczuł przypływ nowych sił i szybko odnalazł swój orszak. Odjeżdżając z polany Mieszko zauważył ogromne, białe kły nieznanego zwierzęcia, być może dzika. Zapowiedział, że wybuduje tu gród z kościołem. Niedługo potem zbudowano w sercu puszczy osadę. Na polanie postawiono kościół pw. św. Wojciecha, a strumień, z którego woda przywróciła księciu siły, mianowano Silnicą. Osadę nazwano zaś Kiełce – na pamiątkę znalezionych tajemniczych kłów. Nazwa z biegiem czasu przekształciła się w Kielce.

Obóz wojsk rosyjskich pod Kielcami w czasie powstania styczniowego w 1863 roku

Kielecki rynek na początku XX w

Józef Piłsudski ze swoim sztabem w Kielcach w 1914

Ratusz (2012 r.)

Kalendarium[edytuj]

• 1171 r. – powstanie kolegiaty pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny
• 1364 r. – nadanie Kielcom prawa magdeburskiego
• 1496 r. – kardynał Fryderyk Jagiellończyk nadaje Kielcom herb
• 1655 r. – zniszczenie miasta podczas potopu szwedzkiego
• 1661 r. – pobyt w Kielcach króla Jana Kazimierza i jego dworu
• 1662 r. – okupacja miasta przez zbuntowane oddziały (ok. 12 tysięcy żołnierzy) Związku Święconego
• 27 lipca 1789 r. – przejście miasta na własność Rzeczypospolitej
• 24 maja 1800 r. – groźny pożar strawił niemal wszystkie domy mieszkalne w centrum, spalił się także ratusz
• 1809 r. – włączenie miasta do Księstwa Warszawskiego
• 1815 r. – przejęcie Kielc przez Rosję
• 1816 r. – powstanie w Kielcach, z inicjatywy Stanisława Staszica, pierwszej polskiej publicznej wyższej uczelni technicznej^[4] – Szkoły Akademiczno-Górniczej
• 1818 r. – przeniesienie do Kielc stolicy województwa krakowskiego
• 1844 r. – wykrycie spisku i aresztowanie ks. Piotra Ściegiennego przygotowującego powstanie przeciwko administracji rosyjskiej
• 1 stycznia 1845 r. – Kielce przestały być miastem gubernialnym (ponownie były nim od 1867 roku)
• 1870 r. – powstanie „Gazety Kieleckiej”
• 1885 r. – budowa linii kolejowej, przebiegającej przez Kielce z Dęblina do Dąbrowy Górniczej
• 3 lutego 1905 r. – strajk szkolny uczniów gimnazjum męskiego i uczennic gimnazjum żeńskiego
• 3 lipca 1905 r. – W Kielcach doszło do krwawych starć Organizacji Bojowej PPS z rosyjskim wojskiem i policją. Ranne zostały cztery osoby, w tym dwie pochodzenia żydowskiego
• 2 września 1906 r. – w parku miejskim odsłonięto pomnik Stanisława Staszica, powstały z inicjatywy prezydenta Kielc Władysława Garbińskiego
• 13 października 1906 r. – ukazał się pierwszy numer tygodnika postępowo-demokratycznego „Echa Kieleckie”, redagowanego przez Leona Rygiera i jego żonę Zofię Nałkowską
• 8 sierpnia 1914 r. – poseł kielecki do Dumy Państwowej Wiktor Jaroński wygłosił w imieniu Koła Polskiego deklarację o solidarności narodu polskiego z Rosją w jej walce z państwami centralnymi
• 12 sierpnia 1914 r. – I batalion (w składzie: Pierwsza Kompania Kadrowa, druga i trzecia kompania) wkracza do Kielc.
• 30 sierpnia 1914 r. – Kapelan 1 Pułku Legionów Polskich Kosma Lenczowski, przed katedrą odprawiła mszę polową, w której nie mogli uczestniczyć kieleccy księża diecezjalni powołujący się na zakaz biskupa Augusta Łosińskiego.
• 5 września 1914 r. – zaprzysiężenie w Kielcach I Pułku Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego
• 11 listopada 1918 r. - pogromu antyżydowski. W jego wyniku zginęły 4 osoby a 250 zostało rannych^[5]
• 2 sierpnia 1919 r. – utworzenie województwa kieleckiego
• 4 i 5 września 1939 r. – bombardowanie miasta przez lotnictwo niemieckie, początek okupacji hitlerowskiej
• 5 kwietnia 1941 r. – utworzenie przez okupantów niemieckich getta
• 20-24 sierpnia 1942 r. – Zagłada Żydów kieleckich; trzy masowe transporty do obozu zagłady w Treblince
• 24 lutego 1943 r. - sekcja oddziału Gwardii Ludowej im. Ziemi Kieleckiej pod dowództwem Jerzego Piwowarka ps. Jurek” obrzuca granatami kawiarnię niemiecką przy ul. Sienkiewicza. Ginie pięciu hitlerowców^[6].
• 15 stycznia 1945 r. – wyzwolenie miasta spod okupacji hitlerowskiej przez oddziały 3 armii gwardyjskiej, 13 armii, 4 armii pancernej i 25 samodzielnego korpusu pancernego I Frontu Ukraińskiego^[7].
• 5 sierpnia 1945 r. – rozbicie więzienia na ul. Zamkowej i uwolnienie kilkuset więźniów, przez zgrupowanie oddziałów poakowskich pod dow. kpt. „Szarego”^[8].
• 4 lipca 1946 r. – pogrom Żydów zwany pogromem kieleckim
• 1974 r. – założenie Politechniki Świętokrzyskiej
• 1 stycznia 1999 r. – Kielce zostały stolicą województwa świętokrzyskiego
• 12 czerwca 2016 r. – Pierwsze referendum w sprawie odwołania prezydenta miasta Kielce Wojciecha Lubawskiego.

Gospodarka[edytuj]

 Osobny artykuł: Gospodarka Kielc.

Podstawą rozwoju gospodarczego miasta była – począwszy od XV wieku – eksploatacja i przetwórstwo surowców mineralnych: rud żelaza, miedzi i ołowiu oraz marmurów i piaskowców^[9]. Dziś rozwija się tu m.in. przemysł budowlany, materiałów budowlanych, elektromaszynowy, a także spożywczy i przetwórczy^[10]. W Kielcach swoje siedziby mają m.in. Cersanit, Barlinek, Opoczno, Echo Investment, North Fish, Kolporter oraz Vive. Znajdują się tu także zakłady produkcyjne WSP Społem (producent Majonezu Kieleckiego), Kerry Polska, Iskra, Chemar, DS Smith oraz SHL (znana głównie z produkcji motocykli starszej generacji). Targi Kielce są obecnie wiceliderem rynku targowego w Polsce^[11]. W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Kielce^[12].

Handel[edytuj]

W ostatnich latach w Kielcach powstały trzy galerie handlowe: Centrum Radomska, Pasaż Świętokrzyski oraz Galeria Echo, która po zakończonej w 2011 roku rozbudowie stała się największą galerią w Polsce pod względem liczby sklepów^[13]. 16 maja 2012 otwarta została Galeria Korona^[14]. Planowana była również budowa Centrum Plaza^[15], jednakże grunty pod tę realizację zostały już sprzedane i w tym miejscu planowana jest budowa nowych bloków mieszkalnych. Wyremontowany został także główny deptak miasta: ulica Sienkiewicza, na której znajduje się kilka domów handlowych oraz wiele mniejszych sklepów, butików i lokali usługowych. Oprócz centrów handlowych, w mieście funkcjonują 2 targowiska miejskie – przy ul. Seminaryjskiej oraz ul. Mielczarskiego, a także kilka mniejszych targowisk położonych przy osiedlach mieszkaniowych.

Demografia[edytuj]

Rynek w Kielcach nocą

 Osobny artykuł: Rozwój demograficzny Kielc.

Według stanu na 30 czerwca 2014 w Kielcach mieszkało 199 475 osób, w tym 93 792 mężczyzn i 105 683 kobiet^[3].

Na koniec października 2012 bez pracy pozostawało 10,6% (9 988) osób.

Według danych z 2010 roku^[16]przeciętny dochód na mieszkańca wynosił 3000 zł.

• Wykres liczby ludności Kielc na przestrzeni ostatnich 4 stuleci

Liczba osób zameldowanych na terenie Kielc ogółem 198 046 (stan na dzień 30.12.2015r.)[1]

Największą populację Kielce odnotowały w 1991 roku – według danych GUS 215 005 mieszkańców^[17]

• Piramida wieku mieszkańców Kielc w 2014 roku^[18].

Administracja publiczna i wymiar sprawiedliwości[edytuj]

Sąd Okręgowy

Kielce są siedzibą władz powiatu kieleckiego oraz samorządowego województwa świętokrzyskiego.

W Kielcach urzęduje wojewoda świętokrzyski oraz organy administracji niezespolonej takie jak: dyrektor izby celnej, naczelnik urzędu celnego, dyrektor okręgowego urzędu górniczego, naczelnik obwodowego urzędu miar, dyrektor izby skarbowej, naczelnicy pierwszego i drugiego urzędu skarbowego, dyrektor urzędu kontroli skarbowej, dyrektor urzędu statystycznego, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego oraz dwaj wojskowi komendanci uzupełnień (Kielce-Bukówka i Kielce-Śródmieście). Mieści się tu również oddział Urzędu Dozoru Technicznego, a także delegatura Ministerstwa Skarbu Państwa.

W Kielcach znajduje się sąd okręgowy (jednostką nadrzędną jest dla niego Sąd apelacyjny w Krakowie) oraz sąd rejonowy wraz z jednostką powołaną do rozpoznawania spraw gospodarczych i upadłościowych. Od 1 lipca 2005 roku działa również wojewódzki sąd administracyjny. Funkcjonuje prokuratura okręgowa i dwie prokuratury rejonowe: Kielce-Wschód i Kielce-Zachód. W kieleckiej dzielnicy Piaski znajduje się areszt śledczy.

Architektura[edytuj]

Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem: Architektura miejska Kielc

Pałac Biskupów Krakowskich

Mapa centrum Kielc

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP

Pałac Tomasza Zielińskiego

Gmach Towarzystwa Wzajemnego Kredytu – obecnie BGŻ

Lapidarium z macew na Cmentarzu żydowskim

Park Miejski w Kielcach

Zabytki[edytuj]

 Osobny artykuł: Zabytki Kielc.

• Pałac Biskupów Krakowskich, wzniesiony w latach 1637–1641 przez Tomasza Poncino z inicjatywy biskupa Jakuba Zadzika. Przykład polskiej rezydencji z epoki dynastii Wazów. Pomimo licznych przekształceń dokonywanych w XIX w. przez rosyjskiego zaborcę, pałac zachował pierwotną bryłę, dekorację elewacji oraz oryginalny wystrój większości wnętrz. Od 1971 roku mieści się tu Muzeum Świętokrzyskie, natomiast od 1975 Muzeum Narodowe na tyłach którego znajduje się Ogród Włoski.
• Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP, wzniesiona w 1171 przez biskupa krakowskiego Gedeona, wielokrotnie przebudowywana w XVI, XVII i XIX wieku uzyskała wygląd wczesnobarokowej trójnawowej bazyliki.
• Kościół św. Wojciecha, najstarsza świątynia w Kielcach; jej początki sięgają X w; obecne zabudowania pochodzą z 1763 roku. Na placu przed kościołem zachowano fragment muru, przed którym hitlerowcy publicznie rozstrzelali w 1943 roku zakładników – żołnierzy Armii Krajowej.
• Kościół Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1640-1644. Wyposażenie świątyni pochodzi głównie z XVIII wieku – barokowe i późnobarokowe ołtarze, ambona, trójkondygnacyjny chór oraz późnorenesansowa dekoracja stiukowa zdobiąca sklepienie kolebkowe z lunetami.
• Pałacyk Zielińskiego, w latach 1847–1858 był własnością Tomasza Zielińskiego, wielkiego orędownika kultury. Obecnie znajduje się tu Dom Środowisk Twórczych.
• Kościół i klasztor na wzgórzu Karczówka, zbudowany w latach 1624–1631, pierwotnie zasiedlony przez zakon bernardynów (rozwiązany przez władze carskie w 1864). Od 1957 gospodarzami obiektu są pallotyni.
• Kościół garnizonowy, dawna cerkiew, wzniesiona w latach 1902–1904, wzorowana na soborze Izaakowskim w Petersburgu. W okresie międzywojennym świątynię odremontowano i przystosowano do liturgii rzymskokatolickiej, przeznaczając ją na kościół garnizonowy pw. Matki Boskiej Królowej Polski. Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z 1926.
• Kościół ewangelicko-augsburski pw. Świętej Trójcy – jedna z nielicznych świątyń ekumenicznych w Polsce. Wybudowany w stylu klasycystycznym w 1837 Posiada jednonawowy korpus i wieżę od strony północnej. Użytkowany przez wyznawców Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Polskokatolickiego i Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej.
• Dworek Laszczyków, modrzewiowy dworek z 1788 roku, kryty łamanym gontem, z bielonymi ścianami i portykiem kolumnowym. Obecnie siedziba Muzeum Wsi Kieleckiej.
• Rynek, jego lokalizacja została wyznaczona jeszcze w średniowieczu. Zabudowa pochodzi głównie z XVIII i XIX w. Na skwerku przy Rynku znajduje się figura św. Tekli z 1765.
• Ulica Henryka Sienkiewicza, wytyczona w latach 20. XIX w. jako ulica Konstantego, później ulica Pocztowa. Główna ulica miasta, wyłączona z ruchu kołowego. Znajduje się tu szereg zabytkowych budowli, m.in. hotele Wersal i Bristol, Teatr im. Stefana Żeromskiego, a także będący przykładem architektury secesyjnej budynek Banku Gospodarki Żywnościowej.
• Synagoga – wybudowana w 1902 roku.
• Cmentarz żydowski – założony w 1868 roku.
• Cmentarz Stary, założony ok. 1800, początkowo przeznaczony zarówno dla katolików, jak i dla ewangelików, prawosławnych i unitów. Znajdują się tu cenne nagrobki żeliwne i kamienne oraz kaplice z początku XIX w.
• Park miejski im. Stanisława Staszica, założony w 1830 na terenie istniejącego ogrodu z XVIII w.
• Dworek Karscha, wzniesiony w I połowie XIX w. przez rodzinę Stumpfów. W latach 1888–1890 miał w tym dworze swoją pracownię słynny malarz – Jan Styka.
• Kaplica NMP Matki Kościoła, na kieleckiej Dąbrowie wzniesiona w 1866 roku.
• Kościół Świętego Krzyża, budowany od 1904 z przerwami a prace zakończyły się po 1945, parafia powstała 13 czerwca 1913 roku.

Turystyka[edytuj]

Ulica Sienkiewicza

Panorama miasta z Pierścienicy, na pierwszym planie wyciąg narciarski i nieistniejąca już skocznia

Rezerwat przyrody Kadzielnia

 Osobny artykuł: Świętokrzyskie szlaki turystyczne.

Kielce są punktem początkowym:

• czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin,
• czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Cedzyny^[19],
• czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Podzamcza Piekoszowskiego.

Na terenie miasta znajdują się:

• czerwony szlak miejski w Kielcach,
• niebieski szlak spacerowy Kielce, ul. Zamkowa – Stadion Leśny,
• zielony szlak spacerowy Kielce Słowik – rezerwat Biesak-Białogon,
• zielony szlak spacerowy Kielce, ul. Zamkowa – Bukówka,
• żółty szlak spacerowy wokół Kielc,
• czarny szlak turystyczny Kielce, ul. Szczepaniaka – Pierścienica,
• ścieżka rowerowa prowadząca przez centrum (od ul. Jesionowej, poprzez ul. Sienkiewicza aż na Stadion Leśny),
• czerwona ścieżka rowerowa prowadząca na Stadion Leśny (bardzo trudna),
• niebieska ścieżka rowerowa prowadząca na Stadion Leśny (nieco łatwiejsza),
• czerwona ścieżka rowerowa prowadząca na Telegraf (bardzo trudna),
• niebieska ścieżka rowerowa prowadząca na Telegraf (bardzo trudna).

Przez Kielce przechodzi niebieski szlak turystyczny z Chęcin do Łagowa. Na terenie dawnego kamieniołomu na Kadzielni znajduje się podziemna trasa turystyczna mająca ok. 160 metrów.

Przyroda[edytuj]

W granicach administracyjnych Kielc znajduje się część Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego, Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, a także 5 rezerwatów przyrody:

• Rezerwat przyrody Kadzielnia
• Rezerwat przyrody Biesak-Białogon
• Rezerwat przyrody Karczówka
• Rezerwat przyrody Ślichowice im. Jana Czarnockiego
• Rezerwat przyrody Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego

Bezpieczeństwo publiczne[edytuj]

W Kielcach znajduje się centrum powiadamiania ratunkowego, które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999^[20].

Opieka zdrowotna[edytuj]

Kielce posiadają pięć publicznych szpitali^[21]:

• Wojewódzki Szpital Zespolony w Kielcach
• Świętokrzyskie Centrum Psychiatrii w Morawicy k. Kielc
• Szpital MSWiA w Kielcach
• Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach

W mieście znajdują się nawet dwie prywatne kliniki lekarskie:

• Szpital Kielecki
• Świętokrzyskie Centrum Matki i Noworodka w Kielcach

Edukacja i Nauka[edytuj]

Uniwersytet Jana Kochanowskiego

Rektorat i Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego

Instytut Chemii UJK

Instytut Edukacji Muzycznej UJK

Instytut Sztuk Pięknych UJK

Centrum Przedsiębiorczości i Biznesu

Centrum Języków Obcych

Centrum Edukacji Artystycznej

Wydział Pedagogiczny i Artystyczny UJK

Wydział Matematyczno-Przyrodniczy UJK

Wydział Zarządzania i Administracji UJK

Wydział Nauk o Zdrowiu UJK

Akademiki UJK

 Osobny artykuł: Szkoły w Kielcach.

Kielce są silnym ośrodkiem naukowym o czym świadczy fakt istnienia w tym mieście dwunastu szkół wyższych:

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego,
• Politechnika Świętokrzyska,
• Świętokrzyska Szkoła Wyższa,
• Wszechnica Świętokrzyska,
• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej,
• Wyższa Szkoła Ekonomii Prawa i Nauk Medycznych im. prof. Edwarda Lipińskiego (poprzednio Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. prof. Edwarda Lipińskiego),
• Wyższa Szkoła Handlowa im. Bolesława Markowskiego,
• Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji,
• Wyższa Szkoła Telekomunikacji i Informatyki,
• Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica (poprzednio Wyższa Szkoła Ubezpieczeń),
• Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych,
• Wyższe Seminarium Duchowne w Kielcach.

Dzielnice i osiedla Kielc[edytuj]

Dzielnice i osiedla Kielc

Kielce nie posiadają jednolitego, usankcjonowanego ustawą podziału administracyjnego, stąd nie można jednoznacznie określić granic poszczególnych części. W skład miasta wchodzą następujące części: Baranówek, Barwinek, Białogon, Biesak, Bocianek, Bukówka, Cedro Mazur, Cegielnia, Centrum, Czarnów, Dąbrowa, Dobromyśl, Domaszowice Wikaryjskie, Dyminy, Herby, Jagiellońskie, Karczówka, KSM, Łazy, Na Stoku, Nowy Folwark, Niewachlów I, Niewachlów II, Osiedle Jana Czarnockiego, Osiedle Jana Kochanowskiego, Ostra Górka, Pakosz, Panorama, Piaski, Pietraszki, Pod Dalnią, Podhale, Podkarczówka, Pod Telegrafem, Posłowice, Sady, Sandomierskie, Sieje, Sitkówka, Skrzetle, Słoneczne Wzgórze, Słowik, Szydłówek, Ślichowice, Osiedle Świętokrzyskie, Uroczysko, Wielkopole, Wietrznia, Zacisze, Zagórska Południe, Zagórska Północ, Zagórze, Zalesie, Osiedle Związkowiec.

Kultura[edytuj]

Teatr Żeromskiego

Kieleckie Centrum Kultury

Dom kultury „Zameczek”

Biblioteka Uniwersytecka w Kielcach

Pałac Biskupów Krakowskich obecnie Muzeum Narodowe

Muzeum Zabawek i Zabawy

Dworek Laszczyków – siedziba Muzeum Wsi Kieleckiej

Kielce są zdecydowanie centrum kulturalnym regionu, to tutaj odbywa się większość koncertów i imprez kulturalnych.

Festiwale[edytuj]

Cykliczne wydarzenia kulturalne, odbywające się na terenie Kielc.

• Festiwale muzyczne
  • Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej „Kielce”
  • Anima Mundi – Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Sakralnej
  • Hasarapasa – festiwal muzyki i sztuki alternatywnej
  • Memorial to Miles – festiwal muzyki jazzowej
  • Świętokrzyskie Dni Muzyki
  • Firmament – festiwal muzyki elektronicznej
• Festiwale filmowe i teatralne
  • NURT
  • Plebiscyt publiczności 'O Dziką Różę'
• inne
  • Kielecki Festiwal Tańca
  • OFF Fashion
  • Sabat Czarownic

Instytucje kulturalne działające na terenie Kielc[edytuj]

• Kina
  • Kino Helios (wcześniej Kinoplex), znajdujące się w budynku Galerii Echo, zbudowanej pod koniec listopada 2002 u zbiegu ulic Świętokrzyskiej i Manifestu Lipcowego (od 2006 Aleja Solidarności). Składa się z 7 sal kinowych liczących łącznie 1614 miejsc.
  • Moskwa, przy ul. Staszica, liczące 396 miejsc.
  • Studyjne, w budynku kina Moskwa, liczące 47 miejsc
  • Kino WDK, w budynku Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach, liczące 500 miejsc
  • Multikino w Galerii Korona Kielce^[22] składa się z 9 sal i 1471 miejsc
• Teatry^[23]
  • Teatr im. Stefana Żeromskiego, istnieje od 1945, zlokalizowany jest w zabytkowej kamienicy z drugiej połowy XIX w., dawnej siedzibie Hotelu Polskiego. Odbywa się tu kilka premier rocznie, każdy sezon kończy się plebiscytem o „Dziką Różę”.
    • Teatr Lalki i Aktora „Kubuś”, utworzony w 1955, posiada jedną z najnowocześniejszych widowni w Polsce.
    • Kielecki Teatr Tańca, założony w 1995 przez Elżbietę Szlufik-Pańtak.
    • Teatr Ecce Homo, kielecki teatr poruszający się głównie w formule performance.
    • Teatr S.T.R.E.F.A – kielecki teatr offowy, powstały 21 marca 2008 roku z inicjatywy Łukasza Piotra Strzelczyka, Daniela Karpety oraz pasjonatów teatru, jako niezależny alternatywny teatr.
    • Teatr Panika przy IV LO założony w 1997, występujący m.in. na deskach Teatru im. Stefana Żeromskiego, jest kontynuatorem Teatru bez Kurtyny działającego przy Sawickiej w latach 80. XX wieku.
• Filharmonia
  • Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga, o tradycjach sięgających lat 20. XX w., z siedziba w nowym budynku prize up. Zeromskiego
• Chóry
  • Chór Kameralny Fermata
  • Chór Akademicki Politechniki Świętokrzyskiej
  • Chór Instytutu Edukacji Muzycznej Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach
  • Chór II Liceum Ogólnokształcące im. Jana Śniadeckiego w Kielcach
• Centra kultury
  • Kieleckie Centrum Kultury, działające od 1992, mieszczące się w budynku zbudowanym na wzór Teatru Muzycznego w Gdyni
  • Wojewódzki Dom Kultury, mieszczący się w gmachu wzniesiony w 1935 jako Dom Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego im. J. Piłsudskiego
  • Młodzieżowy Dom Kultury w Kielcach ul. Kozia
  • Dom Kultury „Zameczek”, ul. Słowackiego
  • Ośrodek kultury „Ziemowit” (filia DK Zameczek)
  • Ośrodek Kultury „Białogon” (filia Domu Kultury Zameczek)
  • Dom Środowisk Twórczych, mieszczący się w zabytkowym Pałacyku Tomasza Zielińskiego, ul. Zamkowa
  • „Baza Zbożowa”, galeria młodych artystów, ul. Zbożowa
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Kielcach im. Witolda Gombrowicza, posiadająca cenny zbiór starodruków oraz liczący niemal 550 tys. tomów księgozbiór
  • Miejska Biblioteka Publiczna w Kielcach
  • Studenckie Centrum Kultury Politechniki Świętokrzyskiej

Muzea[edytuj]

• Muzeum Narodowe w Kielcach – mieści się w pałacu biskupim. Zgromadzono tu cenne XVII- i XVIII-wieczne obrazy, meble, gobeliny nadające wnętrzom charakter zbliżony do dawnej siedziby magnackiej.
• Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego – znajdujące się w budynku dawnego gimnazjum, w którym nauki pobierali m.in. Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Józef Kenig, Adolf Dygasiński, Gustaw Herling-Grudziński, Wiesław Jażdżyński oraz Józef Ozga-Michalski. Muzeum gromadzi liczne eksponaty szkolne z drugiej połowy XIX w.
• Muzeum Zbiorów Geologicznych – świętokrzyski oddział Państwowego Instytutu Geologicznego. Znajduje się tu bogata kolekcja skał i minerałów charakterystycznych dla Gór Świętokrzyskich.
• Muzeum Zabawek i Zabawy – jedyne muzeum tego rodzaju w Polsce. Posiada ono kolekcję zabawek historycznych i współczesnych z całego świata.
• Muzeum Wsi Kieleckiej – mieści się w zabytkowym Dworze Laszczyków. Prezentowane są tu głównie wystawy czasowe. Należący do muzeum park etnograficzny (skansen) znajduje się w pobliskiej miejscowości Tokarnia.
• Muzeum Pamięci Narodowej – budynek mieszczący muzeum służył w latach 1939–1956 jako więzienie. Podczas wojny znajdował się tu obóz przejściowy dla polskich jeńców wojennych. Po wkroczeniu wojsk sowieckich osadzani byli tu Polacy zsyłani później w głąb ZSRR. Do 1956 gmachem zarządzał UB.
• Skarbiec Katedralny – znajduje się na zakrystii bazyliki katedralnej. Zgromadzono tu cenne dzieła sztuki sakralnej, m.in. rękopisy z XIV-XVI w., naczynia i szaty liturgiczne, inkunabuły oraz starodruki.
• Muzeum Diecezjalne – nowo powstałe Muzeum Diecezji Kieleckiej znajdujące się na tyłach gmachu kurii prezentuje szeroką kolekcję przedmiotów sakralnych, w tym cennych obrazów czy monstrancji.
• Muzeum Historii Kielc – mieści się w zabytkowej kamienicy przy ul. św. Leonarda w ścisłym centrum miasta. Prezentuje dzieje Kielc na przestrzeni wieków.
• Centrum Geoedukacji – obiekt geoturystyczny – placówka edukacyjno-ekspozycyjna będąca częścią Geoparku Kielce. Znajduje się w granicach rezerwatu Wietrznia prezentuje przeszłość geologiczną Kielc, a szczególnie czasy okresu dewońskiego, kiedy na terenie obecnych Kielc znajdowało się ciepłe morze.

Media[edytuj]

Siedziba Radio Kielce

Historia kieleckich mediów sięga 1870 roku, kiedy to w trudnych czasach przepełnionych carskimi represjami wyszedł pierwszy numer Gazety Kieleckiej, ukazującej się dwa razy w tygodniu w środy i w soboty (wersja zdigitalizowana dostępna w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej). W tym samym roku działalność rozpoczęli redaktorzy periodyku Pamiętnik kielecki, zawierającego artykuły o tematyce historyczno-krajoznawczej. Po II wojnie światowej wydawano dzienniki: „Słowo Ludu” (od 27 września 1949) oraz „Echo Dnia” (od 1971). Historia radiofonii w Kielcach sięga początków lat 50. XX wieku^[24]. Wówczas to, 2 października 1952, Radio Kielce nadało swoją pierwszą audycję za pomocą sieci radiowęzłowej rozmieszczonych w całym mieście. Stacja zyskała swój pierwszy nadajnik radiowy w 1957 roku, na terenie ówczesnej siedziby radia przy ul. Świerczewskiego (dziś Jana Pawła II). Sygnał nadawany był na częstotliwości 1484 kHz, zaś jego zasięg wynosił około 20 km wokół miasta. Pierwsza prywatna stacja radiowa w mieście – Radio FaMa rozpoczęło nadawanie 17 września 1995 1 stycznia 2005 r., po wielu latach starań, uruchomiono samodzielny oddział Telewizji Polskiej – TVP3 Kielce z siedzibą w Kieleckim Centrum Kultury. Oprócz tego w mieście działa Nowa TV Kielce dostępna w sieci telewizji kablowej Vectra, oraz utworzona w 2007 roku z inicjatywy władz miasta Internetowa Telewizja Kielce.

Transport[edytuj]

Drogowy[edytuj]

Zachodnia obwodnica Kielc

Sieć drogowa na terenie miasta składa się z dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych i wewnętrznych. Wszystkimi drogami publicznymi zarządza Miejski Zarząd Dróg w Kielcach^[25]. Kielce stanowią węzeł komunikacyjny, przez miasto przebiegają drogi międzynarodowe i krajowe:

• 7 S7 Gdańsk – Elbląg – Warszawa – Radom – Kielce – Kraków – Chyżne
• 73 Wiśniówka – Kielce – Tarnów – Pilzno – Jasło
• 74 S74 Sulejów – Kielce – Opatów – Szczebrzeszyn – Zamość – granica polsko-ukraińska (przejście graniczne w Zosinie)

Drogi wojewódzkie:

• droga wojewódzka nr 745 Kielce-Dąbrowa – Masłów Pierwszy – Radlin
• droga wojewódzka nr 761 Kielce – Piekoszów
• droga wojewódzka nr 762 Kielce – Chęciny – Małogoszcz
• droga wojewódzka nr 764 Kielce – Raków – Staszów – Połaniec – Tuszów Narodowy
• droga wojewódzka nr 786 Kielce – Ruda Strawczyńska – Łopuszno – Włoszczowa – Koniecpol – Święta Anna – Częstochowa

Łączna długość sieci drogowo-ulicznej na terenie miasta wynosi 384 km i obejmuje:

• drogi krajowe przebiegające przez 9 ulic o łącznej długości 23,1 km;
• drogi wojewódzkie nr 745, nr 786, nr 761, nr 762 i nr 764 przebiegające przez 17 ulic o łącznej długości 25,5 km;
• drogi powiatowe, w skład których wchodzi 109 ulic o łącznej długości 114,9 km;
• drogi gminne obejmujące 446 ulic o łącznej długości 220,9 km;
• drogi wewnętrzne, położone na gruntach będących własnością gminy Kielce, w skład których wchodzi 69 ulic o łącznej długości 19,6 km (położone są głównie na terenie osiedli mieszkaniowych)^[25].

Nawierzchnię twardą ulepszoną (bitumiczną, betonową, z kostki prefabrykowanej) posiada 220,6 km dróg (57,5% wszystkich dróg) – drogi krajowe i wojewódzkie oraz część dróg powiatowych i gminnych. Nawierzchnię twardą nieulepszoną (tłuczniową, żużlową itp.) posiada 32,4 km dróg (8,4% wszystkich dróg). Nawierzchnię gruntową posiada 131 km dróg. (34,1% wszystkich dróg). Na terenie miasta funkcjonuje około 60 ulic nie zakwalifikowanych do żadnej z powyższych kategorii^[25].

Kolejowy[edytuj]

Dworzec kolejowy obecnie, na pierwszym planie Pomnik Niepodległości

Transport kolejowy jest obecny w Kielcach od 1885, kiedy to ukończono budowę linii łączącej Iwanogród (Dęblin) z Dąbrową Górniczą, przebiegającej przez centrum miasta. Obecnie Kielce stanowią skrzyżowanie linii kolejowych łączących Warszawę, Kraków i Częstochowę:

• linia kolejowa nr 8 Warszawa – Warka – Radom – Skarżysko-Kamienna – Kielce – Kraków
• linia kolejowa nr 61 Kielce – Małogoszcz – Włoszczowa – Częstochowa – Lubliniec – Fosowskie (Kolej lubliniecko-kielecka).

W granicach administracyjnych miasta znajduje się stacje kolejowe: dworzec kolejowy Kielce, Kielce Białogon i Kielce Herbskie, przystanki: Kielce Czarnów (stanowiący część stacji Kielce Herbskie) i Słowik Przystanek, oraz przystanek Kielce Piaski z leżącym tuż obok posterunkiem odgałęźnym Piaski koło Kielc. Przez teren miasta przebiegają także dwie łącznice kolejowe:

• łącznica kolejowa nr 567 Piaski koło Kielc – Kielce Herbskie
• łącznica kolejowa nr 568 Sitkówka Nowiny – Szczukowice.

Lotniczy[edytuj]

Cywilne lotnisko sportowe Kielce-Masłów, posiadające drogę startową o długości 1155 m, może przyjmować samoloty do 20 pasażerów. Rozmowy pomiędzy władzami województwa a prywatną firmą lotniczą na temat uruchomienia regularnych połączeń zakończyły się fiaskiem^[26].

 Osobny artykuł: Port lotniczy Kielce-Obice.

W 2006 zapadła decyzja o lokalizacji nowego portu lotniczego na terenach Obic i Grabowca w gminach Morawica i Chmielnik^[27]. W 2012 wykonano pierwsze prace budowlane, polegające na przebudowie napowietrznej linii elektroenergetycznej. Jednakże z końcem 2013 wygasła wydana przez Urząd Lotnictwa Cywilnego promesa zezwalająca na założenie lotniska cywilnego w Obicach. Kilka miesięcy wcześniej Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska uchyliła decyzję środowiskową. Do maja 2014 roku na planowaną inwestycję przeznaczono ponad 31 mln zł^[28].

Najbliższe międzynarodowe lotniska znajdują się w Radomiu-Sadkowie, Krakowie-Balicach, Katowicach-Pyrzowicach, Warszawie-Okęciu, Łodzi-Lublinku, Rzeszowie-Jasionce oraz Lublinie-Świdniku.

W 2011 przy ul. Grunwaldzkiej oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Ok. 31 km na północny zachód od miasta ulokowane jest prywatne, śmigłowcowe lądowisko Gliniany Las.

Komunikacja miejska i podmiejska[edytuj]

 Osobne artykuły: Autobusy w Kielcach i Tramwaje w Kielcach.

Komunikacji miejska w Kielcach funkcjonuje od 22 lipca 1951 roku, gdy powstał Wydział, a następnie Zakład Komunikacji Miejskiej w ramach Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Kielcach, istniejący do dzisiaj pod nazwą Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji. (Pełna historia komunikacji miejskiej w Kielcach, wraz z historią biletów, dostępna na Kieleckiej Platformie Komunikacyjnej)

W 2003 roku, w formie zakładu budżetowego gminy Kielce, powstał Zarząd Transportu Miejskiego z siedzibą przy ul. Głowackiego 4. Organ zarządza i nadzoruje komunikację miejską w imieniu miasta Kielce (tworzy rozkłady, nakłada kary na przewoźnika itp.) Dyrektorem ZTM jest Marian Sosnowski, zaś jego zastępcą Barbara Damian. Nadzór nad przewozami, sprawuje kierownik Działu Przewozów Zbigniew Michnicki. Przewoźnikiem jest Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji, z siedzibą i bazą przy ul. Jagiellońskiej 92, zarządzane przez Prezesa Elżbietę Śreniawską.

W latach 2004–2009 liczba pasażerów kieleckiej komunikacji miejskiej spadła z 33,9 mln do 30,3 mln. W następnych czterech latach zaczęła rosnąć, osiągając w 2013 poziom 35,1 mln osób. Główny powód wzrostu stanowiły: zakup 40 autobusów i utworzenie 13 nowych linii komunikacyjnych, zakup Systemu Informacji Pasażerskiej oraz wprowadzenie systemu Kieleckiej Karty Miejskiej^[29].

Kilkukrotnie, w latach 30. i 80. XX wieku oraz na początku XXI wieku planowano budowę linii tramwajowej w Kielcach.

W Kielcach funkcjonuje Platforma Komunikacyjna będąca oddolną inicjatywą społeczną. Założyciel – Filip Jackowski – skupia pasażerów komunikacji miejskiej, którym zależy na poprawie jakości transportu zbiorowego w stolicy województwa Świętokrzyskiego. Na swoim koncie mają wiele istotnych zmian, a pasażerowie w większości są zwolennikami ich działań. Współpracują z Zarządem Transportu Miejskiego.

Komunikacja międzymiastowa[edytuj]

Dworzec autobusowy o charakterystycznym kształcie spodka w oddali wieże Kościoła Świętego Krzyża

Historia komunikacji autokarowej w Kielcach sięga 1945, kiedy to powołano Okręgową Bazę PKS. Już w 1946 organizowane były regularne kursy do Krakowa, Warszawy, Jeleniej Góry, Cieplic oraz do ościennych miejscowości. W 1984 oddano do użytku Dworzec PKS w Kielcach, wówczas jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. Jego nietypowa architektura oraz nowatorskie rozwiązania komunikacyjne kwalifikują go do grona najciekawszych atrakcji miasta^[30]. Po roku 1990 kielecki PKS został przemianowany na Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej SA w Kielcach, od tego czasu prowadzi regularną komunikację pasażerską dalekobieżną i międzynarodową. W listopadzie 2010 roku Ministerstwo Skarbu Państwa podjęło decyzję o postawieniu spółki w stan likwidacji ze względu na złą kondycję finansową.

Komunikacja prywatna[edytuj]

W Kielcach intensywnie rozwijają się indywidualne usługi przewozowe. Usługi taksówkarskie oferuje 12 korporacji. Kursy dalekobieżne obsługiwane są przez minibusy należące w większości do Świętokrzyskiego Zrzeszenia Transportu Prywatnego. Firma dysponuje dworcem busowym zlokalizowanym przy ul. Żelaznej 18.

Polityka[edytuj]

Mieszkańcy miasta wybierają posłów i senatorów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji wyborczej w Kielcach, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 10.

Dzięki inicjatywie „Komitetu Referendalnego” 12 czerwca 2016 roku mieszkańcy miasta mieli okazję uczestniczyć w „Referendum w sprawie odwołania prezydenta miasta Kielce Wojciecha Lubawskiego”. Nieoficjalnie frekwencja wynosiła ok. 20%, by referendum było wiążące potrzebne było 25% czyli 39,371 osób.

Sport[edytuj]

Mecz el. ME 2008 Polska – Armenia

Kielce są miastem stawiającym na sport. W mieście funkcjonuje dzisiaj 113 zarejestrowanych klubów i stowarzyszeń sportowych^[31]. Do dyspozycji mieszkańców udostępniona jest bogata baza sportowa, na którą składa się m.in. jeden z najnowocześniejszych stadionów piłkarskich w Polsce – Stadion Miejski w Kielcach, 9 hal sportowych (w tym Hala Legionów z widownią na 4200 miejsc), Stadion Lekkoatletyczny przy ul. Bocznej 15 oraz 5 krytych pływalni. W miejscowości Miedziana Góra, 12 km od centrum miasta znajduje się Tor wyścigowy Kielce, będący jednym z 2 tego typu obiektów w Polsce^[32]. Do najbardziej utytułowanych kieleckich klubów sportowych należą:

• Błękitni Kielce – nieistniejący klub sportowy, z którego wywodziło się wielu medalistów mistrzostw Polski w boksie
• Budowlani Kielce – nieistniejący klub sportowy, z sekcji lekkoatletycznej wywodziło się wielu medalistów mistrzostw Polski
• Klub Sportowy „Tęcza – Społem” w Kielcach – najstarszy wielosekcyjny klub sportowy, mający wielu medalistów oraz wicemistrzów i mistrzów Polski, Europy i Świata
• UMKS Kielce – zespół koszykówki, awans do pierwszej ligi w sezonie 2011/2012
• Effector Kielce – zespół piłki siatkowej mężczyzn, powstały na licencji i po wycofaniu się z rozgrywek Farta Kielce w sezonie 2012/2013 który awansował do PlusLigi w sezonie 2009/2010
• Kielecki Klub Karate Kyokushin – jeden z największych klubów karate kyokushin w Polsce.
• Korona Kielce – zespół piłki nożnej, awans do ekstraklasy w sezonie 2004/2005
• Korona-Swim Kielce - Miejski Uczniowski Klub Pływacki
• Nosan Kielce – zespół bilardowy, wielokrotny medalista drużynowych mistrzostw Polski
• Vive Tauron Kielce – zespół piłki ręcznej, trzynastokrotny mistrz Polski, trzynastokrotny zdobywca pucharu Polski oraz ośmiokrotny uczestnik Ligi Mistrzów (3. miejsce w sezonie 2012/13 oraz sezonie 2014/15, 1.miejsce w sezonie 2015/16)
• KSS Kielce – zespół piłki ręcznej kobiet,
• Towarzystwo Sportowe Akwedukt Kielce – Klub triathlonowy, mający wielu medalistów mistrzostw polski i reprezentantów na zawodach międzynarodowych.
• Stella Kielce – klub łuczniczy odnoszące wiele sukcesów na mistrzostwach Polski, oraz posiadający zawodników w ścisłej kadrze narodowej
• Czarnovia Kielce – klub piłkarski grający w grupie I świętokrzyskiej klasy A
• Jokers Kielce – klub futbolu amerykańskiego
• UMKS „Żak” – judo, klub mający wielu medalistów mistrzostw Polski juniorów i seniorów. W 2015 zdobył drużynowe wicemistrzostwo Polski seniorów.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół NMP Królowej Polski (garnizonowy) dawna cerkiew (1902–1904)

Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy

Kościół pw. św. Karola Boromeusza i klasztor palotynów na Karczówce

Na terenie miasta działalność prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Osoby uhonorowane przez miasto[edytuj]

Nagrody Miasta Kielce[edytuj]

 Osobny artykuł: Nagroda Miasta Kielce.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Miasta Kielce.

Nagroda Miasta Kielce to prestiżowe, przyznawane corocznie (od 1995) wyróżnienie dla osób, które swoją postawą, pracą i działalnością przyczyniły się do promocji i rozwoju Kielc. Laureat otrzymuje statuetkę oraz drobną nagrodę pieniężną^[36].

Nadzieje Kielc[edytuj]

Nagroda przyznawana jest uczniom i absolwentom szkół ponadgimnazjalnych danego roku szkolnego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauki, kultury, sportu oraz działalności społecznej, a w szczególności^[37]:

• laureatom olimpiady przedmiotowej lub konkursu naukowego,
• laureatom ogólnopolskiego konkursu artystycznego (muzyka, sztuka, rzemiosło),
• mistrzom i wicemistrzom świata, Europy i Polski w olimpijskiej konkurencji sportowej o dobrych wynikach w nauce,
• osobom szczególnie wyróżniającym się w działalności społecznej.

Honorowi obywatele[edytuj]

Pomnik Czynu Legionowego

Poniżej w kolejności chronologicznej wymienione są osoby, które otrzymały od miasta honorowe obywatelstwo. W przypadku Józefa Piłsudskiego obywatelstwo to zostało zawieszone aż do lat 90. XX wieku^[38].

• Józef Piłsudski (20 października 1921 oraz od 11 listopada 1991 r.)
• 4 Pułk Piechoty Legionów (11 listopada 1928 r.)
• 2 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów (11 czerwca 1933 r.)
• Józef Beck (21 listopada 1934 r.)
• Edward Śmigły-Rydz (10 lutego 1936 r.)
• płk Michaił Romanowicz Burłak (1968)
• gen. armii Dmitrij Daniłowicz Leluszenko (1975)
• gen. mjr Georgij Wasiliewicz Iwanow (1975)
• płk Wiktor Iwanowicz Woronin (1975)
• ppłk Dymitrij Josifowicz Awrutow (1980)
• sierż. Zinajda Grigorijewna Awrutowa (1980)
• kpt. Dawid Władimirowicz Eskin (1980)
• por. Sofia Moisiejewna Eskinowa (1980)
• kpt. Wiktor Fiodorowicz Kondraszew (1980)
• ppłk Konstantin Aleksandrowicz Borisow (1980)
• por. Michaił Wasiliewicz Biegłarjan (1980)
• szer. Mirzalie Mingbajew (1980)
• mjr Michaił Trofimowicz Mołokostow (1980)
• płk Iwan Aleksiejewicz Charitonow (1980)
• ppłk Wasilij Naumowicz Topojew (1980)
• kpt. Iwan Szamiliewicz Gurżinian (1980)
• ppłk Fiodor Michajłowicz Awierianow (1980)
• kpt. Paweł Jemielianowicz Niecziepurienke (1980)
• płk Iwan Fomicz Pomazkow (1980)
• Leon Pająk – uczestnik obrony Westerplatte (1983)
• Gustaw Herling-Grudziński – pisarz, publicysta (9 maja 1991 r.)
• Leszek Mądzik – twórca sceny plastycznej KUL (14 maja 1998 r.)
• Aleksander Kwaśniewski – prezydent RP (23 września 1999 r.)
• Jan Paweł II (25 września 2003 r.)
• Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent RP na Uchodźstwie (23 lipca 2009 r.)
• Wiesław Myśliwski – (30 maja 2012 r.)
• Ks. Biskup Kazimierz Ryczan - (14 czerwca 2013 r.)

Kielce jako garnizon wojskowy[edytuj]

Kielce to także garnizon wojskowy o długich tradycjach, w których stacjonowało wiele jednostek organizacyjnych wojska.

 Osobny artykuł: Garnizon Kielce.

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie, z którymi Miasto Kielce aktywnie współpracuje^[39]:

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy partnerskiej
Herning	Dania	20 listopada 1991 r.
Orange	Francja	1992 r.
Winnica	Ukraina	10 sierpnia 1993 r.
Gotha	Niemcy	2 maja 1997 r.
Budapeszt, Csepel	Węgry	21 kwietnia 2005 r.
Ramla	Izrael	29 maja 2006 r.

Od 5 października 2009 roku działa w Kielcach konsul honorowy Republiki Federalnej Niemiec. Funkcję tę pełni prezes Targów Kielce dr Andrzej Mochoń.

Zobacz też[edytuj]

• miasta w Polsce
• biskupi kieleccy
• diecezja kielecka
• Getto w Kielcach

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Kalendarz świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce 2004.
• Kielecka Platforma Komunikacja (Historia komunikacji miejskiej)

Linki zewnętrzne[edytuj]

• [www.komunikacja-kielce.pl Kielecka Platforma Komunikacyjna]
• Kielce.pl
• Szlaki PTTK w okolicach Kielc
• Urząd Miasta Kielce
• Kielce w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.

p • d • e Województwo świętokrzyskie Miasto na prawach powiatu Kielce (siedziba) Powiaty buski • jędrzejowski • kazimierski • kielecki • konecki • opatowski • ostrowiecki • pińczowski • sandomierski • skarżyski • starachowicki • staszowski • włoszczowski Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga

p • d • e Podział administracyjny Polski Województwa dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Siedziby wojewodów i sejmików Białystok • Bydgoszcz • Gdańsk • Gorzów Wielkopolski • Katowice • Kielce • Kraków • Lublin • Łódź • Olsztyn • Opole • Poznań • Rzeszów • Szczecin • Toruń • Warszawa • Wrocław • Zielona Góra Podziały administracyjne województw dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Herby województw dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Flagi województw dolnośląskie • kujawsko-pomorskie • lubelskie • lubuskie • łódzkie • małopolskie • mazowieckie • opolskie • podkarpackie • podlaskie • pomorskie • śląskie • świętokrzyskie • warmińsko-mazurskie • wielkopolskie • zachodniopomorskie Województwa proponowane staropolskie • środkowopolskie • środkowopomorskie • Warszawa Inne jednostki podziału powiaty • gminy

p • d • e Miasta województwa świętokrzyskiego Bodzentyn • Busko-Zdrój • Chmielnik • Chęciny • Ćmielów • Daleszyce • Działoszyce • Jędrzejów • Kazimierza Wielka • Kielce • Koprzywnica • Końskie • Kunów • Małogoszcz • Morawica • Opatów • Osiek • Ostrowiec Świętokrzyski • Ożarów • Pińczów • Połaniec • Sandomierz • Sędziszów • Skalbmierz • Skarżysko-Kamienna • Starachowice • Staszów • Stąporków • Stopnica • Suchedniów • Wąchock • Włoszczowa • Zawichost

p • d • e Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej Białystok • Brześć nad Bugiem • Katowice • Kielce • Kraków • Lublin • Lwów • Łódź • Łuck • Nowogródek • Poznań • Stanisławów • Tarnopol • Toruń • Warszawa • Wilno

p • d • e Dawne powiaty Generalnego Gubernatorstwa Miasta na prawach powiatu Kielce • Krakau • Lemberg (Lwów) (od 1941) • Lublin • Radom • Tschenstochau (Częstochowa) • Warschau (Warszawa) Powiaty Biala-Podlaska (Biała Podl.) • Bilgoraj (Biłgoraj) • Brzezany (Brzeżany) (od 1941) • Cholm (Chełm) • Czortkow (Czortków) (od 1941) • Debica (Dębica) • Drohobycz (od 1941) • Garwolin • Grojec (Grójec) • Hrubieszow (Hrubieszów) • Jaroslau (Jarosław) • Jaslo (Jasło) • Jedrzejow (Jędrzejów) • Kalusz (Kałusz) (od 1941) • Kamionka-Strumilowa (Kamionka Strumiłowa) (od 1941) • Kielce-Land (Kielce) • Kolomea (Kołomyja) (od 1941) • Konskie (Końskie) • Krakau-Land (Kraków) • Krasnystaw • Krosno (od 1941) • Lemberg-Land (Lwów) (od 1941) • Lowitsch (Łowicz) • Miechow (Miechów) • Minsk (Mińsk Maz.) • Neumarkt (Nowy Targ) • Neu-Sandez (Nowy Sącz) • Opatow (Opatów) • Ostrow (Ostrów Maz.) • Petrikau (Piotrków Tryb.) • Przemysl (Przemyśl) • Pulawy (Puławy) • Radom-Land (Radom) • Radzyn (Radzyń Podl.) • Rawa Ruska (od 1941) • Reichshof (Rzeszów) • Sambor (od 1941) • Sanok • Siedlce • Sochatschew (Sochaczew) • Sokolow-Wengrow (Sokołów-Węgrów) • Stanislau (Stanisławów) (od 1941) • Starachowice • Stryj (od 1941) • Tarnopol (od 1941) • Tarnow • Tomaschow Mazowiecki (Tomaszów Maz.) • Warschau-Land (Warszawa) • Zamosc (Zamosc) • Zloczow (Złoczów) (od 1941)