Tworzenie stron internetowych

	Lądek-Zdrój
	Lądek-Zdrój
	; Ratusz w Lądku-Zdroju
Herb Lądka-Zdroju	Flaga Lądka-Zdroju
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Lądek-Zdrój; gmina miejsko-wiejska
Data założenia	1 poł. XIII wieku
Prawa miejskie	1282
Burmistrz	Roman Kaczmarczyk
Powierzchnia	20,32 km²
Wysokość	440–480 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 5 766; 283,8 os./km²
Strefa numeracyjna;	74
Kod pocztowy	57-540
Tablice rejestracyjne	DKL
	Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Lądek-Zdrój
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lądek-Zdrój
	Położenie na mapie Polski Lądek-Zdrój
	50°20′35″N 16°52′46″E/50,343056 16,879444
TERC; (TERYT)	0208084
SIMC	0984203
	Urząd miejski Rynek 31; 57-540 Lądek-Zdrój
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Lądek-Zdrój (ujednoznacznienie).

Lądek-Zdrój (niem. Landeck, od 1935 r. Bad Landeck^[2], czes. Landek) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lądek-Zdrój. Położone w Sudetach Wschodnich, w dolinie rzeki Białej Lądeckiej.

Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 6091 mieszkańców^[3].

Położenie[edytuj]

Lądek-Zdrój położony jest na wysokości od 440 do 500 m n.p.m^[4].

Teren miasta jest zaliczany do mezoregionu Góry Złote^[5]. Położone jest pomiędzy pasmem Gór Złotych a Krowiarek w dolinie rzeki Białej Lądeckiej, 25 km na południowy wschód od Kłodzka.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 20,32 km²^[6].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.

Symbole miasta[edytuj]

Herb Lądka-Zdroju[edytuj]

Osobny artykuł: Herb Lądka-Zdroju.

Głównym symbolem gminy jest jej herb. Obecny został ustanowiony 27 lipca 2015 roku^[7]. Zastąpił on herb obowiązujący od 1989 roku, który przedstawiał kłody z dawnego herbu Hrabstwa Kłodzkiego oraz inicjał „L”. Herb przyjęty w 2015 przedstawia czeskiego lwa, motyw ten zaczerpnięty został z najstarszych pieczęci miejskich Lądka-Zdroju. Godło z kłodami i „L” było miastu przypisane błędnie, należało w rzeczywistości do sądu w Lądku-Zdroju.

Flaga Lądka-Zdroju[edytuj]

Flaga miejska Lądka-Zdroju została ustanowiona 27 lipca 2015 roku i przedstawia na czerwonym płacie godło herbowe miasta oraz wąski żółty pas u dołu^[7]. Flaga zastąpiła wcześniej używaną, która przedstawiała stylizowane bijące źródło na tle kłodzkich skosów.

Hejnał Lądka-Zdroju[edytuj]

Hejnałem Lądka-Zdroju jest utwór zatytułowany Hejnał Lądka-Zdroju, autorstwa Grzegorza Helcyka. Powstał on w 2004 roku i został ustanowiony przez Radę Miejską w wyniku konkursu. Został wybrany spośród czterech propozycji^[8].

Patron Lądka-Zdroju[edytuj]

Patronem Lądka-Zdroju w drodze konkursu z 2004 roku został wybrany św. Jerzy. Propozycja ta została zgłoszona poza trybem konkursowym przez radnego Lechosława Siarkiewicza, miłośnika historii regionalnej. Wybór św. Jerzego wiązał się z tym, iż jest on patronem najstarszego zdroju w mieście^[8]^[9].

Historia[edytuj]

Zakład przyrodoleczniczy „Wojciech” z 1678 (2014)

Prawa miejskie uzyskał w 1282 roku z nadania księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. Jest jednym z najbardziej znanych oraz najstarszych uzdrowisk polskich – jako uzdrowisko był znany już pod koniec XV w. Uważany jest za najstarsze uzdrowisko w Polsce, gdyż według źródeł historycznych już w 1241 roku istniały tu urządzenia kąpielowe zniszczone przez Mongołów wracających z pola bitwy pod Legnicą. Najstarszy zakład przyrodoleczniczy „Jerzy” z basenem zbudowanym na źródle o tej samej nazwie został wzniesiony w 1498 r.^[10]

W połowie XIX wieku na terenie Kotliny Kłodzkiej działała księżna Marianna Orańska. Także Lądek wiele jej zawdzięcza, dzięki jej inicjatywie wybudowano drogę łączącą miasto z Kamieńcem i Ziębicami, Bolesławowem oraz morawskim Starym Mĕstem^[10].

Na fali przydawania uzdrowiskom predykatu Bad, 15 lutego 1935 r. zmieniono również i nazwę Landeck na Bad Landeck^[11]. Zmiana ta wynikała z promocji miasta i nie miała związku z germanizacją nazw przeprowadzoną również na ziemi kłodzkiej.

W czasie II wojny miasto nie odniosło żadnych strat. 9 maja 1945 r. zostało zajęte bez walk przez oddział zwiadowców Armii Czerwonej. Niemiecka administracja działała do 15 czerwca 1945 roku; ostatnim urzędującym niemieckim burmistrzem był dr Hänsch. Natomiast pierwszym polskim był Stanisław Latos, który rozpoczął urzędowanie 15 czerwca 1945 r. W budynku przy ulicy Orlej 4 umieściła się radziecka komendantura miasta. Polscy osadnicy zaczęli napływać od sierpnia 1945 roku. Początkowo mieszkali razem z Niemcami. W kwietniu oraz wrześniu 1946 roku przeprowadzono akcję wysiedlenia niemieckich mieszkańców miasta. W latach 1945–1953 oraz 1956–1991 działało sanatorium Armii Radzieckiej. W 1950 roku liczba mieszkańców zrównała się z przedwojenną liczbą mieszkańców miasta. Wśród mieszkańców przeważali przesiedleńcy zza nowo utworzonej granicy wschodniej (około 52%)^[12].

W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Lądek Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Landeck^[13].

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Lądka-Zdroju w 2014 roku ^[1].

Zabytki[edytuj]

Kościół Narodzenia NMP

Kaplica św. Jerzego

Rezydencja „Proharmonia”, dawna Villa Barbara z 1906 roku

Gotycki most św. Jana

Pręgierz, pomnik, kościół ewang.

Pręgierz w Lądku Zdroju

Pomnik Marianny w Lądku Zdroju

Kościół ewang. w Lądku Zdroju (fragm.)

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty^[14]:

ośrodek historyczny miasta
kościół par. pw. kościół Narodzenia NMP, barokowy z l. 1688–92 z rzeźbami Michaela Klahra
kościół cmentarny pw. św. Rocha, ul. Śnieżna 10, z drugiej poł. XVII w.
kaplica NMP „Na Pustkowiu”, ul. Lipowa, z drugiej poł. XVIII w.
park centralny, z k. XVIII w.-XIX w.
park Moniuszki, z pocz. XIX w.
kaplica św. Jerzego z dzwonnicą, z 1658 r., pocz. XIX w.
park 1000-lecia, z drugiej poł. XIX w.
ratusz, neorenesansowy z l. 1537, 1739, 1872
zespół budynków zdrojowych w parku zdrojowym
pijalnia wód mineralnych, z 1842 r., 1905 r.
sala do spotkań towarzyskich (kawiarnia), ul. Orla, z l. 1782, 1852, 1900
muszla koncertowa, z 1905 r.
wieża zegarowa, z XIX w.
zakład przyrodoleczniczy „Jerzy”, ul. Ostrowicza 1/2, z XVIII w.-XX w.
zakład przyrodoleczniczy „Wojciech”, z 1678
dom, ul. Kłodzka 3, 4, 6, 8, 10 z XVIII w.
dom, ul. Kłodzka 8, z XIX w.
dom, ul. Kościelna 16, z 1739 r., pocz. XX w.
dom, ul. Kościelna 18, z 1800 r.
pensjonat „Villa Barbara” obecnie Rezydencja Wellness „Proharmonia”, ul. Leśna 4, z 1906 r.
willa, ul. Miła 3, z 1910 r.
dom, ul. Pstrowskiego 1, z 1739 r., drugiej poł. XIX w.
barokowe i renesansowe kamienice w Rynku:
- domy, Rynek 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 13 z XVIII w.
- domy, Rynek 10, 14 17, z XIX w.
- domy, jedenaście budynków: Rynek 18–24, 26–29, z XVIII w., XIX w., XX w.
- dom, Rynek 25, z XVII w., XIX w.
dawna słodownia, ul. Słodowa 41 (d. Nowotki 1), z 1567 r., po 1920 r.
willa, ul. Spacerowa 10, z 1860 r.
Katolickie Seminarium Nauczycielskie, ob. centrum kultury, pl. Staromłyński 5, z 1886 r.
dom, ul. Zamenhofa 5, z XIX w./XX w.
dom, ul. Zdrojowa (d.1 Maja) 11, z poł. XVI w., XVIII w., pocz. XX w.
most św. Jana na rz. Białej Lądeckiej, gotycki z figurą św. Jana Nepomucena z XVI w., XVIII w.

inne:

kościół ewangelicki (St. Salvatorkirche) w ruinie, ul. Zdrojowa
pręgierz ze wsi Skrzynka, z drugiej poł. XVI w., pl. Rynek
barokowy pomnik Trójcy Świętej w Lądku-Zdroju dłuta Michaela Klahra
marmurowy pomnik księżnej Marianny Orańskiej z 1866 r.^[15]

Uzdrowisko[edytuj]

Zakład przyrodoleczniczy „Jerzy”

Występują tu radoczynne (zawierające radon) cieplice siarczkowe i fluorkowe. Przyjeżdżają tu przede wszystkim osoby z chorobami reumatycznymi, chorobami ortopedycznymi i chorobami neurologicznymi. Wody radonowe powodują wzrost poziomu hormonów płciowych. Najbardziej reprezentacyjnym sanatorium jest zakład przyrodoleczniczy „Wojciech” (dawny Marienbad). Wyróżnia się neobarokowymi zdobieniami, marmurowymi misami z ujęciami wód leczniczych. Zakład posiada również okrągły basen z wodą ze źródła termalnego, wokół którego rozmieszczone są marmurowe XIX-wieczne wanny do kąpieli perełkowych^[10].

W Bad Landeck leczyli się m.in. Goethe, cesarzowa Katarzyna II, cesarz Aleksander I, królowie pruscy, John Quincy Adams – przyszły prezydent USA^[10].

Atrakcje turystyczne[edytuj]

Panorama miejskiej części Lądka z Trojaka

Arboretum – leśny ogród botaniczny
Park Zdrojowy im. Jana Pawła II

Okolice[edytuj]

Ruiny średniowiecznego zamku Karpień oraz położony w lesie kościółek Matki Bożej od zagubionych
Jaskinia Radochowska i kalwaria na szczycie Cierniaka w pobliżu Radochowa
Stołowe Skały w pobliżu Stójkowa, atrakcyjne widokowo i dobre do uprawiania wspinaczki skałkowej
Kilkunastometrowy krzyż na stoku Iglicznej z dobrą panoramą
Skalna Brama, Skalny Mur, Trzy Baszty, Trojan – skupiska malowniczych skał na szczycie Trojaka z punktem widokowym
Czarne Urwisko koło Lutyni - obszar Natura 2000 chroniący cenne ekosystemy

Piesze szlaki turystyczne[edytuj]

(Główny Szlak Sudecki) Czarna Góra • Przełęcz Puchaczówka • Pasiecznik • Przełęcz pod Chłopkiem • Kąty Bystrzyckie • Lądek-Zdrój • Przełęcz pod Konikiem • Orłowiec • Przełęcz Jaworowa • Przelęcz pod Trzeboniem • Złoty Stok
(Szlak E3) Nowa Morawa • Przełęcz Sucha • Jawornik Kobyliczny • Przełęcz Dział • Stary Gierałtów • ruiny zamku Karpień • Trojak • Lądek-Zdrój • Radochów • Jaskinia Radochowska • Przełęcz Leszczynowa • Ptasznik • Przełęcz Kłodzka

Kultura[edytuj]

Cykliczne imprezy:

Diecezjalny Przegląd Piosenki Pielgrzymkowej na początku czerwca
Lądeckie Lato Baletowe na początku lipca
Lądeckie Lato Muzyczne w lipcu i sierpniu
Przegląd Filmów Górskich im. Andrzeja Zawady – najstarszy i największy festiwal filmów górskich w Polsce. Odbywa się co roku we wrześniu.

Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół pomocniczy św. Rocha

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie^[17]:

Ludzie związani z Lądkiem[edytuj]

Marian Ciężkowski (1911–1986), główny geolog uzdrowiska
Georg Hartmann (1887-1954), niemiecki dyrygent, poeta, twórca pieśni i muzyki teatralnej
Michael Klahr (1693–1742), niemiecki rzeźbiarz barokowy
Michael Ignatius Klahr (1727–1807), niemiecki rzeźbiarz barokowy syn Michaela Klahra
Marianna Orańska (1810–1883), sfinansowała budowę kościoła ewangelickiego
Aleksander Ostrowicz (1839–1903), lekarz, autor pierwszego polskiego przewodnika po Lądku
Czesław Pogoda (ur. 1952), polski polityk, przedsiębiorca, poseł na Sejm II, III i IV kadencji.
Franz Thamm (1831-1902), niemiecki szewc i rzeźbiarz.
Vitus Seipel (1650-1711), duchowny katolicki, biskup pomocniczy archidiecezji praskiej
Martin Stenzel (1946), niemiecki kolarz torowy

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Ladek_Zdroj, w oparciu o dane GUS.
↑ Zarządzenie ministerstwa spraw wewnętrznych Prus z 15 lutego 1935 r. Zob. Kreisblatt des Kreises Habelschwerdt 1935, nr 14, s. 59.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011.
↑ Strona Gminy Lądek-Zdrój – położenie
↑ Jerzy Kondracki, Andrzej Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ ^a^b Uchwała Rady Miejskiej Lądka-Zdroju z dnia 27 lipca 2015 w sprawie przyjęcia projektów: herbu, flagi, baneru, flagi stolikowej, pieczęci, łańcuchów i sztandaru Gminy Lądek-Zdrój
↑ ^a^b Uchwała nr XXIII/275/04 Rady Miejskiej w Lądku-Zdroju z dnia 24 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia hejnału i patrona Lądka Zdroju
↑ V Obchody Dnia Patrona Miasta św. Jerzego (23 kwietnia 2009 r. i 2 maja 2009 r.). – oficjalny serwis internetowy gm. Lądek-Zdrój [data dostępu: 2010-03-21].
↑ ^a^b^c^d Wojciech Ciężkowski Lądek Zdrój, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 1998, ISBN 83-7125-044-4.
↑ Henryk Grzybowski. Zagadka nazwy Altheide/Polanica. „Ziemia Kłodzka”. 2013 (231), s. 16–17, 2013-10. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, OKiS Wrocław. ISSN 1234-9208. OCLC 499751393 (pol.).
↑ Historia miasta
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85)
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2012-09-09]. s. 73–75.
↑ Obelisk Księżnej Marianny Orańskiej
↑ Znajdź miejsce zebrań Świadków Jehowy. jw.org. [dostęp 2016-11-02].
↑ Miasta partnerskie. Urząd Miasta i Gminy Lądek-Zdrój. [dostęp 2015-11-26].

Bibliografia[edytuj]

Wojciech Ciężkowski Lądek Zdrój, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 1998, ISBN 83-7125-044-4.
Zbigniew Piotrowicz i Jerzy Bielecki Skałki Lądeckie. Przewodnik wspinaczkowy, wydano nakładem własnym autorów, Konradów – Lądek Zdrój 1996, ISBN 83-905765-0-3.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalny miejski serwis samorządowy
Lądek Zdrój z lat 60. XX wieku jest pokazany w filmie „Dwa żebra Adama”
Landeck (niem.) 2 w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa, 1884.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Ladek_Zdroj, w oparciu o dane GUS.

[2] Zarządzenie ministerstwa spraw wewnętrznych Prus z 15 lutego 1935 r. Zob. Kreisblatt des Kreises Habelschwerdt 1935, nr 14, s. 59.

[ludnosc_marzec2011-3] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011.

[4] Strona Gminy Lądek-Zdrój – położenie

[5] Jerzy Kondracki, Andrzej Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994.

[6] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[edzienniki.duw.pl-7] Uchwała Rady Miejskiej Lądka-Zdroju z dnia 27 lipca 2015 w sprawie przyjęcia projektów: herbu, flagi, baneru, flagi stolikowej, pieczęci, łańcuchów i sztandaru Gminy Lądek-Zdrój

[Uchwa.C5.82a_Rady_Miejskiej_z_dnia_24_czerwca_2004_r.-8] Uchwała nr XXIII/275/04 Rady Miejskiej w Lądku-Zdroju z dnia 24 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia hejnału i patrona Lądka Zdroju

[9] V Obchody Dnia Patrona Miasta św. Jerzego (23 kwietnia 2009 r. i 2 maja 2009 r.). – oficjalny serwis internetowy gm. Lądek-Zdrój [data dostępu: 2010-03-21].

[ciezkowski-10] Wojciech Ciężkowski Lądek Zdrój, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 1998, ISBN 83-7125-044-4.

[zag-11] Henryk Grzybowski. Zagadka nazwy Altheide/Polanica. „Ziemia Kłodzka”. 2013 (231), s. 16–17, 2013-10. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, OKiS Wrocław. ISSN 1234-9208. OCLC 499751393 (pol.).

[12] Historia miasta

[13] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85)

[nid-14] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2012-09-09]. s. 73–75.

[15] Obelisk Księżnej Marianny Orańskiej

[16] Znajdź miejsce zebrań Świadków Jehowy. jw.org. [dostęp 2016-11-02].

[partn-17] Miasta partnerskie. Urząd Miasta i Gminy Lądek-Zdrój. [dostęp 2015-11-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]