Tworzenie stron internetowych

	Nowa Słupia
	Nowa Słupia
	Herb Nowej Słupi
	; Rynek
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Nowa Słupia
Liczba ludności (2006)	ok. 1600
Strefa numeracyjna	(+48) 41
Kod pocztowy	26-006
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0255510
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Nowa Słupia
	Położenie na mapie Polski Nowa Słupia
	50°51′45″N 21°05′13″E/50,862500 21,086944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa miejscowości

Nowa Słupia (daw. Słupia Nowa) – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, siedziba gminy Nowa Słupia^[1]. W latach 1351–1869 miasto.

Części miejscowości[edytuj]

Integralne części miejscowości Nowa Słupia:
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości
1017066	Kolonijki	część wsi
1017072	Łazy	część wsi
1017089	Radoszów	część wsi
0255527	Święty Krzyż	część wsi
Źródło: Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

Położenie[edytuj]

Nowa Słupia położona jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Obniżenia Wilkowskiego. Znajduje się u stóp Łysej Góry (zwanej także Świętym Krzyżem) – drugiego co do wysokości wzniesienia Łysogór. Wieś graniczy ze Świętokrzyskim Parkiem Narodowym, znajdując się w jego otulinie.

Około 5 km na południowy wschód od Słupi położony jest szczyt Góry Jeleniowskiej w Paśmie Jeleniowskim. 3 km na północny wschód znajduje się Góra Chełmowa z rezerwatem przyrody chroniącym naturalne stanowiska modrzewia polskiego.

Przez Nową Słupię przebiegają drogi wojewódzkie: droga wojewódzka nr 751 – z Suchedniowa do Ostrowca Świętokrzyskiego, 753 – do Woli Jachowej (łącząca Słupię z Kielcami) oraz 756 – ze Starachowic do Stopnicy

Nowa Słupia jest punktem początkowym zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Łagowa, czarnego szlaku turystycznego prowadzącego na Szczytniak, czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Cedzyny oraz czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Opatowa. Przez wieś przechodzi niebieski szlak turystyczny z Łysej Góry do Pętkowic.

Historia[edytuj]

Osobny artykuł: Kalendarium Nowej Słupi.

W XIII i XIV w. wieś była własnością opactwa benedyktynów na Świętym Krzyżu. Osada nosiła wówczas nazwę Słup. W 1351 r. opaci świętokrzyscy założyli miasto na mocy przywileju króla Kazimierza Wielkiego. Powstało ono w dogodniejszym miejscu, w porównaniu z poprzednim położeniem wsi, noszącej współcześnie nazwę Stara Słupia.

Kościół parafialny w Nowej Słupi

Rozwój miasta związany był z obsługą pielgrzymek na Święty Krzyż. W Nowej Słupi kilkukrotnie zatrzymał się m.in. król Władysław Jagiełło, pielgrzymujący do świętokrzyskiego klasztoru.

W 1405 r. Słupia otrzymała przywilej na odbywanie cotygodniowych targów. Liczba jarmarków z czasem zwiększyła się do dziewięciu. W 1578 r. miasto posiadało 2,5 łana, 21 warsztatów rzemieślniczych, 6 garncy gorzałczanych, młyn i stępę.

Po kasacji klasztoru w 1819 r. miasteczko podupadło. W 1869 r., po powstaniu styczniowym, Nowa Słupia utraciła prawa miejskie.

Przed II wojną światową osada miała 3350 mieszkańców. Na skutek wojny ich liczba zmniejszyła się do 1353 w 1946 r. W 1959 r. w Nowej Słupi wybudowano wodociąg i dom wycieczkowy. W 1960 r. powstało Muzeum Staropolskiego Hutnictwa.

W latach 1975–1998 Nowa Słupia położona była w województwie kieleckim.

Współcześnie Nowa Słupia jest ośrodkiem turystycznym w Górach Świętokrzyskich. W miejscowości tej co roku odbywa się festyn archeologiczny Dymarki Świętokrzyskie, na którym prezentowane są m.in. starożytne metody wytopu żelaza.

Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj]

Kamienny pielgrzym

Fragment Centrum Kulturowo-Archeologicznego

Dom Opata

Kamienny pielgrzym – figura klęczącego mężczyzny usytuowana nieopodal głównego wejścia do Świętokrzyskiego Parku Narodowego, przy drodze na Święty Krzyż. Według legendy to pełen pychy, pielgrzymujący ongiś na Święty Krzyż rycerz, który skamieniał po tym, gdy oświadczył, że bijące na szczycie klasztorne dzwony biją na jego cześć. Od tego czasu ma przesuwać się co rok o ziarenko piasku, a kiedy dotrze na szczyt nastąpi koniec świata.
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana – wybudowane w miejscu, w którym odkryto pozostałości dymarek pochodzących z okresu od I do III wieku. W muzeum, poza odkrytymi dymarkami, prezentowane są także wyroby żelazne wykonane z pochodzącego z nich surowca. Wyjaśniona jest również technologia wytopów.
Centrum Kulturowo-Archeologiczne – w którym znajdują się rekonstrukcje chat wiejskich, dymarek i fragment umocnień wykonanych na wzór Wału Hadriana. Centrum stanowi zaplecze dla festiwalu „Dymarki Świętokrzyskie”, który odbywa się w Nowej Słupi w jeden z weekendów sierpniowych^[2].
Kościół parafialny pw.Św. Wawrzyńca – wybudowany w 1678 r. w stylu późnorenesansowym; wyposażenie kościoła barokowe.

Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.437 z 16.10.1956 i z 15.02.1972)^[3].

Dom Opata – przy ul. Świętokrzyskiej; dawna plebania, nieistniejącego już kościoła św. Michała; obecnie siedziba biblioteki publicznej i punkt informacji turystycznej.

Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.438 z 19.01.1973)^[3].

Kapliczka z początku XX w. – wzniesiona na miejscu figury św. Floriana; wewnątrz znajdują się figury Chrystusa i św. Marii Magdaleny.

Atrakcje turystyczne umiejscowione na Świętym Krzyżu

Osobny artykuł: Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego na Świętym Krzyżu.

Osobny artykuł: Bazylika na Świętym Krzyżu.

Atrakcje turystyczne na terenie Łazów

Badania archeologiczne wykonane przez zespoły badaczy wykazały na obszarze Łaz 24 stacje żużla ponumerowane i opisane z okresu wpływów rzymskich

Ludzie związani z Nową Słupią[edytuj]

Mieczysław Fatyga pseud. Kirgiz (ur. 1923, w Nowej Słupi, zm. 1997) – kapitan UB, pułkownik MO.
Stanisław Rychter (ur. 1906, w Nowej Słupi, zm. 1940) – major WP, organizator w czasie II wojny światowej pierwszych struktur SZP i ZWZ na Kielecczyźnie.
January Zaradny (ur. 1941, w Nowej Słupi) – polski gitarzysta, klawiszowiec i kompozytor muzyki rozrywkowej.

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-10-14].
↑ Dymarki Świętokrzyskie. dymarki.pl. [dostęp 2015-11-12].
↑ ^a^b Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 31 marca 2017; 7 miesięcy temu. [dostęp 2015-11-12]. s. 29.

Bibliografia[edytuj]

Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967
Kalendarz świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce 2004.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Dymarki Świętokrzyskie
Słupia Nowa (5) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.

[teryt-1] Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-10-14].

[2] Dymarki Świętokrzyskie. dymarki.pl. [dostęp 2015-11-12].

[zabytek-3] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 31 marca 2017; 7 miesięcy temu. [dostęp 2015-11-12]. s. 29.

[1]

[2]

[3]

Tworzenie stron internetowych

Nowa Słupia

Strony internetowe

Sklepy internetowe

Portfolio

O mieście: Nowa Słupia