Tworzenie stron internetowych

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Ropczyce

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Ropczyce (ujednoznacznienie).

Ropczyce
Herb Ropczyc
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	ropczycko-sędziszowski
Gmina	Ropczyce gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1362
Burmistrz	Bolesław Bujak
Powierzchnia	47,10[1] km²
Populacja (2013) • liczba ludności • gęstość	15 655[1] 332[1] os./km²
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	39-100
Tablice rejestracyjne	RRS
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Ropczyce
Położenie na mapie Polski Ropczyce
50°03′10″N 21°36′33″E/50,052778 21,609167
TERC (TERYT)	1815034
SIMC	0974825
Urząd miejski ul. Krisego 1 39-100 Ropczyce
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ropczyce – miasto w zachodniej części województwa podkarpackiego, siedziba powiatu ropczycko-sędziszowskiego i miejsko-wiejskiej gminy Ropczyce. Położone jest na pograniczu Pogórza Środkowobeskidzkiego i Kotliny Sandomierskiej, nad rzeką Wielopolką.

1 stycznia 2013 r. miasto miało 15 655 mieszkańców^[1], co lokuje miasto pod względem ludności na 14. miejscu w województwie.

Miasto stanowi centrum administracyjne powiatu – znajduje się tu m.in. starostwo, sąd rejonowy, prokuratura rejonowa, komenda powiatowa Policji i Państwowej Straży Pożarnej. Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2].

Położenie[edytuj]

Ropczyce (przy współrzędnych 50°05′N 21°38′E/50,083333 21,633333) położone są na granicy mezoregionów Pradoliny Podkarpackiej i Pogórza Strzyżowskiego, na granicy dwóch makroregionów Pogórza Środkowobeskidzkiego i Kotliny Sandomierskiej. Przez miasto przepływa rzeka Wielopolka.

Historycznie Ropczyce wchodziły w skład województwa sandomierskiego (I Rzeczpospolita), Galicji (XVIII – 1918 rok), województwa krakowskiego (okres II Rzeczypospolitej), tzw. dużego województwa rzeszowskiego (w latach 1945–1975) oraz tzw. małego województwa rzeszowskiego (w latach 1975–1998).

Według danych z 1 stycznia 2013 r. powierzchnia miasta wynosi 47 km²^[1].

Toponimia[edytuj]

Nazwy Ropczyce nie da się w żaden prosty sposób wyjaśnić. Istnieją 3 różne hipotezy na temat jej pochodzenia:

• W 1906 Józef Sulisz, etnograf pochodzący z Ropczyc, szukał źródła jej nazwy. Napisał, że Pierwotnymi osadnikami mieli być Niemcy, a ponieważ w tych stronach były wtedy liczne bandy rozbójnicze, stąd nazwali swoją osadę z niemiecka Raub-schütze, by się mieć na baczność przed napastnikami^[3].
• W 1975 A. Orzechowska w swojej książce przytacza zapisy pt. Ropczyca, Ropczicze, Antiqua Roboczicze seu Chechli, Ropczyce. Twierdzi, że nazwa pochodzi od nazwy osobowej Ropek, która została zanotowana w 1482^[4]
• W dokumencie zakonu koprzywnickiego wystawionym w 1363 wśród świadków wymieniony jest Zbygniew de Ropaczycz. Dokument zachował się w późniejszej kopii^[5]. W dokumencie z 1391 dotyczącym plebana ropczyckiego nazwa miasta została zapisana kilkakrotnie Robczicze, a raz Robszicze. To pierwszy zapis, który zachował się w oryginale^[6]. W przywileju lokacyjnym Gnojnicy z 1394 wspomniane są też Ropczicze, w którym występuje Więcesław de Ropczicze^[7]. Do końca XIV w. nazwa została zanotowana w sześciu różnych wariantach: Robcice (1400); Ropczyce (1356, 1394, 1397, 1399); Ropczyca (1362); Robczyce (1391, 1399, 1400); Robszyce (1391); Ropszyce (1399)^[8][9].

Historia[edytuj]

Osada na terenie dzisiejszych Ropczyc istniała prawdopodobnie już XIII wieku^[10]. Wiadomo, że w 1226 roku została spalona podczas najazdu Rusinów. Dokument wydany w 1282 roku przez Leszka Czarnego wymienia Ropczyce i okoliczne wsie z nazwy^[11]. W 1362 roku, król Kazimierz Wielki nadał Mikołajowi i Janowi Gielnicom przywilej lokacyjny miasta. Powstało ono na terenie osad Starej i Nowej Ropczycy. Miasto królewskie zostało założone na prawie magdeburskim w1353 roku^[12].

Wiek XV i XVI zaznacza się ożywiony rozwojem Ropczyc. Rozwija się rzemiosło i handel, a położenie miasta na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych aktywizuje miejscowych kupców, których kontakty sięgają Rusi, Krakowa oraz miast węgierskich. Przez pewien czas Ropczyce szczyciło się mianem „małego Gdańska”, co najlepiej świadczy o znaczeniu tego miasta^[13].

Wiek XVII zaznaczył się kryzysem miasta. Kryzys dotknął wtedy większość miast Rzeczypospolitej. W 1607 roku miasto spustoszyli żołnierze Zebrzydowskiego. W 1655 roku splądrowali je Szwedzi. Kryzys pogłębiały dodatkowo coraz wyższe podatki oraz niekorzystne dla mieszczan prawodawstwo.

Po rozbiorze (1772) miasto weszło w skład zaboru austriackiego. Parę lat później znów zaczął się w nim rozwijać rzemiosło i handel. W 1856 roku miasto straciło szansę na rozwój, gdyż nowo budowana linia kolejowa Kraków-Rzeszów ominęła je. W 1873 roku wielki pożar strawił niemal całą drewnianą zabudowę miasta^[14].

Po pierwszej wojnie światowej miasto weszło w skład odrodzonej Polski. W 1937 roku straciło funkcję miasta powiatowego na rzecz dynamicznie rozwijającej się Dębicy. Status ten odzyskało w 1955 roku.

Symbole miasta[edytuj]

Herb Ropczyc

Herb miasta przedstawia w polu błękitnym ptaka – symbolizującego sokoła, barwy naturalnej (cielistej), o rozpostartych skrzydłach, ze złotą literą „R” w dziobie, stojącego na białej podkowie ze złotym krzyżem maltańskim w środku^[15].

Architektura[edytuj]

Układ urbanistyczny[edytuj]

Centrum Ropczyc

We współczesnym planie miasta wyraźnie widać, że zabudowa miejska koncentruje się wzdłuż głównych dróg przebiegających przez miasto (przed oddaniem obwodnicy miasta), tj. droga krajowa nr 94 i drogi wojewódzkiej nr 986. 10 października 2010 oddano do użytku obwodnicę miasta o długości 4,7 km^[16][17].

Widocznym podziałem miasta są osiedla o odmiennej zabudowie urbanistycznej. Najbardziej charakterystyczne to tzw. górka, czyli osiedla św. Barbary i Północ. Potoczna nazwa wzięła się od ulokowania osiedli na wzgórzu. Dominuje tu budownictwo mieszkalne wielorodzinne zbudowane z wielkiej płyty w latach 80. i 90. XX wieku (os. Św. Barbary i Północ I) oraz zabudowa mieszkalna jednorodzinna (os. Północ II). Odmienny typ to tzw. dół lub miasto, czyli osiedle Śródmieście z typową miejską zabudową, gdzie zlokalizowane są urzędy, sklepy, gastronomia oraz budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne, tutaj znajduje się centralny punkt miasta, czyli rynek oraz planty. Osiedle Czekaj natomiast to część przemysłowa miasta gdzie znajdują się największe ropczyckie zakłady pracy, osiedle mieszkaniowe wielorodzinne zbudowane w latach 90. XX wieku dla pracowników cukrowni oraz typowe budownictwo jednorodzinne. Pozostałe osiedla w Ropczycach mają charakter budownictwa jednorodzinnego z większym lub mniejszym charakterem rolniczym.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Ropczyc w 2014 roku^[18]:

Zabytki[edytuj]

Kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego

• Kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego zbudowany ok. 1368 roku, przebudowany po pożarze w 1873;
• sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin wzniesione ok. 1730 roku, dwukrotnie remontowane w latach 1883 i 1951, wraz z bramą wejściową i ogrodzeniem z XIX wieku;
• kapliczka św. Jana Nepomucena, zbudowana w XIX wieku;
• dom drewniany z XIX wieku (ul. Najświętszej Marii Panny) – miejsce urodzenia Józefa Mehoffera;
• cmentarz żydowski.

Administracja[edytuj]

Miasto ma 9 jednostek pomocniczych zwanych osiedlami: Świętej Barbary, Brzyzna, Chechły, Czekaj, Granice, Pietrzejowa, Północ, Śródmieście, Witkowice. W każdej z nich mieszkańcy wybierają radę osiedla, która z kolei wybiera zarząd osiedla i przewodniczącego zarządu.

Organem wykonawczym władz jest burmistrz, którym obecnie jest Bolesław Bujak (PSL), wybrany po raz kolejny w wyborach samorządowych. Siedzibą władz jest budynek na ul. Krisego, w którym mieści się także większość urzędów.

Burmistrzowie Ropczyc (przed 1990 r.)

• Jakub Dobrowolski (ur. 1827, zm. 13.10.1919)

– pełnił obowiązki Kasjera Miejskiego Ropczyc przez kilkanaście lat – wiceburmistrz od 1878 – Burmistrz Ropczyc Od 1892 do 1895

Burmistrzowie Ropczyc (od 1990 r.)

• 1990-1998 do uzupełnienia
• Bolesław Bujak (1998-2001 w trakcie pełnienia kadencji został wybrany na posła do Sejmu IV kadencji)
• Ryszard Kapała (2001-2002 wybrany w miejsce ustępującego Bolesława Bujaka)
• Stanisław Fąfara (Porozumienie Samorządowe, 2002-2006)
• Bolesław Bujak (od 2006 – nadal)

W Ropczycach znajdują się 2 biura poselskie: Kazimierza Moskala (PiS), Jana Tomaki (PO). Parlamentarzyści zostali wybrani z okręgu wyborczego numer 23 (rzeszowsko-tarnobrzeski). W Ropczycach działa prokuratura rejonowa, znajduje się tu również sąd rejonowy, urząd skarbowy.

Przemysł[edytuj]

Ta sekcja od 2011-09 wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Zakład Produkcji Cukierniczej CUKROMIX-BIS Sp. z o.o.
• Zakłady Magnezytowe „Ropczyce” S.A.
• UTC CCS Manufacturing – produkcja przenośnych gaśnic
• REGA YACHT
• Cukrownia Ropczyce
• Cargill Pasze Sp. z o.o
• WELDON Sp. z o.o.
• Eurovia Polska S.A.
• GS Ropczyce

Edukacja i kultura[edytuj]

Centrum Kultury w Ropczycach

• Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna (obecnie uczelnia ta ma swoją siedzibę w Rzeszowie)
• Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki
• Zespół Szkół im. ks. dr. Jana Zwierza
• Zespół Szkół Agrotechnicznych im. Wincentego Witosa
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych (zlikwidowane)
• Centrum Kształcenia Praktycznego
• Biblioteka Powiatowa oraz 2 filie miejskie
• Centrum Kultury

Media[edytuj]

• miesięcznik „Ziemia Ropczycka”
• miesięcznik „Wspólnota Królowej Rodzin”
• tygodnik „Głos Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego”
• tygodnik „Dobry Tydzień”
• lokalna gazeta „Spichlerz Galicyjski”
• Telewizja Miejska
• Tygodnik „Reporter”

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła

Rzymskokatolicki dekanat Ropczyce obejmujący parafie

• parafia św. Anny w Ropczycach
• parafia św. Barbary w Ropczycach
• parafia św. Michała Archanioła w Ropczycach
• parafia Przemienienia Pańskiego w Ropczycach
• parafia Świętej Rodziny w Ropczycach
• parafia św. Urszuli Ledóchowskiej w Ropczycach

Świadkowie Jehowy

• Zbór Ropczyce (oraz grupa j. migowego)^[19].

Sport i rekreacja[edytuj]

Kluby sportowe[edytuj]

• KS Błękitni Ropczyce – siatkówka mężczyzn
• MZKS Błękitni Ropczyce – piłka nożna
• UKS Sokół Ropczyce – badminton
• MUKP „Fala” Ropczyce – pływanie
• UKS Czekaj Ropczyce – piłka nożna

Obiekty sportowe[edytuj]

• Kryta pływalnia
• Hala Widowiskowo-Sportowa
• „Moje Boisko – Orlik 2012” powstałe w ramach programu Orlik 2012.
• Sztuczne lodowisko

Rekreacja[edytuj]

• Rezerwat przyrody Szwajcaria Ropczycka
• Planty miejskie
• Rynek
• Miejsko-Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Deptako-park przy ul. Witosa

Trasy rowerowe[edytuj]

• Ropczyce – Gnojnica – Ropczyce
• Ropczyce – Mała – Ropczyce
• Ropczyce – Kamionka – Ropczyce

Trasy piesze[edytuj]

• Ropczyce – Łączki Kucharskie – Mała – Brzeziny – Góra Bardo (skrzyżowanie szlaków)
• Ropczyce – Zawada – Pustków – Ocieka – Blizna – Niwiska (skrzyżowanie szlaków)
• Ropczyce – Borki Chechelskie – Broniszów – Wielopole Skrzyńskie – Szufnarowa-Pniaki (skrzyżowanie szlaków)

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

• Ochsenfurt
• Busk
• Stropkov
• Lokeren

Osoby związane z miastem[edytuj]

Ta sekcja od 2013-01 wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Jan Babicz – polski polityk ludowy i samorządowiec, poseł na Sejm Ustawodawczy
• Adam Banaś (polityk) – polski polityk, poseł na Sejm PRL IX kadencji
• Władysław Bartosik – ps. „Broda”, major Wojska Polskiego zmordowany w Lubzinie.
• Kazimierz Bojarski – żołnierz AK, działacz WiN.
• Bolesław Bujak – polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm III RP IV kadencji
• Rafał Buszek – polski siatkarz, zawodnik Asseco Resovii, wychowanek Błękitnych Ropczyce
• Marcin Daniec – artysta, satyryk
• Henryk Dembiński – polski generał dywizji podróżnik i inżynier
• Stanisław Depowski – żołnierz, podporucznik WP, członek 3 Dywizji Strzelców Karpackich, uczestnik Bitwy o Monte Cassino
• Jan Dudziak (kanonista)-kanonista, kapłan
• Wojciech Durek – polski artysta rzeźbiarz i malarz
• Stanisław Dydo – żołnierz, podporucznik AK, działacz WiN.
• Michał Grendys – działacz państwowy za czasów PRL, prawnik
• Stanisław Jarmoliński – polski polityk i lekarz
• Jan Henryk Jedynak – działacz ludowy okresu II RP, polityk sanacji, wicemarszałek sejmu V kadencji
• Michał Jedynak – działacz ludowy, polityk
• Tadeusz Kantor – polski reżyser, malarz, scenograf, grafik
• Grzegorz Kopala – polski kompozytor, wokalista
• Stanisław Kot – polski historyk i polityk
• Maciej Kuciapa – żużlowiec
• Wilhelm Mach – polski prozaik, eseista i krytyk literacki
• Edward Mazur – polski przedsiębiorca działający w USA
• Józef Mehoffer – artysta malarz
• Piotr Michałowski – artysta malarz
• Lidia Miś – polska pisarka, twórczyni literatury dla dzieci i młodzieży
• Kazimierz Moskal (polityk) – polski polityk, nauczyciel, poseł na Sejm III RP V i VI kadencji.
• Naftali z Ropczyc – cadyk, rabin
• Henryk Józef Nowacki – arcybiskup tytularny Blery, nuncjusz apostolski w Nikaragui, prałat honorowy papieża, kapelan honorowy Jego Świątobliwości.
• Karol Olszewski – polski fizyk i chemik
• Leopold Paliszewski – podporucznik – 18 pułk piechoty liniowej, odznaczony Orderem VIRTUTI MILITARI – 9 Września 1831 r.
• Piotr Puskarz – członek 3 Dywizji Strzelców Karpackich, uczestnik Bitwy o Tobruk i Monte Cassino.
• Julian Rataj – pułkownik Ludowego Wojska Polskiego i działacz ruchu ludowego, poseł na Sejm Ustawodawczy RP
• Edward Raczyński – w Lubzinie-Sepnicy posiadał dwór
• Józef Rojek – polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm III RP V i VI kadencji
• Kazimierz Rymut – polski językoznawca, onomasta
• Michał Siewierski – kapłan
• Tadeusz Sinko – polski filolog klasyczny
• Stanisław Skorodecki – polski duchowny katolicki, kapelan prymasa Stefana Wyszyńskiego w więzieniu
• Saturnin Skrzeczyński – kolator, właściciel Lubziny (zm. 1898).
• Franciszek Stachnik – polski polityk ludowy, poseł na Sejm III kadencji (1930–1935) oraz na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)
• Karolina Stachoń-Weit – łączniczka i skarbniczka dębickich Szarych Szeregów w pierwszych latach II wojny światowej.
• Maksymilian Stanisławski – jeden z dowódców, oficerów powstania listopadowego, współorganizator powstania krakowskiego, kapłan.
• Łukasz Trałka – piłkarz, reprezentant Polski w piłce nożnej
• Seweryn Udziela – etnograf, badacz i popularyzator folkloru i kultury ludowej Małopolski
• Stanisław Ujejski - generał brygady Wojska Polskiego, lotnik obserwator
• Tomasz Wrotoń – piłkarz, trener piłki nożnej
• Roman Zawiliński – językoznawca, pedagog i etnograf
• Jan Zwierz – kapłan, społecznik

Honorowi obywatele Miasta Ropczyce[edytuj]

• Kazimierz Badeni (1897)^[20]
• Bruno Krise
• ks. Stanisław Skorodecki
• Magdalena Kocójw maju 2007 r.
• Stanisław Misztal
• Jan Winter
• ks. prałat Stanisław Słowik
• Mirosław Karapyta
• ks. prałat Michał Heller w maju 2010 r.
• ks. prałat Jan Delekta w 2012 r.
• Jan Kopeć w 2012 r.
• Stanisław Ziemiński w 2012 r.
• bp. Kazimierz Górny 16 listopada 2012 r.

Zobacz też[edytuj]

• powiat ropczycko-sędziszowski
• powiat ropczycki
• Ropczyce (stacja kolejowa)
• Ropczyce-Witkowice
• Chechły (Ropczyce)

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Ropczyce w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IX: Pożajście – Ruksz. Warszawa, 1888.

p • d • e Gmina Ropczyce Miasta Ropczyce Sołectwa Brzezówka • Gnojnica • Lubzina • Łączki Kucharskie • Mała • Niedźwiada • Okonin

p • d • e Powiat ropczycko-sędziszowski Miasta Ropczyce • Sędziszów Małopolski Gminy miejsko-wiejskie Ropczyce • Sędziszów Małopolski Gminy wiejskie Iwierzyce • Ostrów • Wielopole Skrzyńskie

p • d • e Miasta województwa podkarpackiego Miasta na prawach powiatu Krosno • Przemyśl • Rzeszów • Tarnobrzeg Miasta powiatowe Brzozów • Dębica • Jarosław • Jasło • Kolbuszowa • Lesko • Leżajsk • Lubaczów • Łańcut • Mielec • Nisko • Przeworsk • Ropczyce • Sanok • Stalowa Wola • Strzyżów • Ustrzyki Dolne Miasta gminne Baranów Sandomierski • Błażowa • Boguchwała • Brzostek • Cieszanów • Dukla • Dynów • Głogów Małopolski • Iwonicz-Zdrój • Jedlicze • Kańczuga • Kołaczyce • Narol • Nowa Dęba • Nowa Sarzyna • Oleszyce • Pilzno • Pruchnik • Przecław • Radomyśl Wielki • Radymno • Rudnik nad Sanem • Rymanów • Sędziszów Małopolski • Sieniawa • Sokołów Małopolski • Tyczyn • Ulanów • Zagórz • Zaklików