Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta w woj. śląskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Sosnowiec
Kolaż (kolejno od góry od lewej): Sosnowiec Główny, Kino Helios, Cerkiew, Zamek Sielecki, Pałac Oskara Schona, Muzeum Geologii, Pomnik Jana Kiepury i Plac Stulecia
Herb Sosnowca Flaga Sosnowca
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Aglomeracja	górnośląska
Prawa miejskie	1902
Prezydent	Arkadiusz Chęciński
Powierzchnia	91,06 km²
Wysokość	250 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	206 516[1] 2 267,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	41-200 do 41-225
Tablice rejestracyjne	SO
Położenie na mapie województwa śląskiego Sosnowiec
Położenie na mapie Polski Sosnowiec
50°17′N 19°08′E/50,283333 19,133333
TERC (TERYT)	2475011
SIMC	0943428
Hasło promocyjne: Sosnowiec łączy
Urząd miejski ul. Zwycięstwa 20 41-200 Sosnowiec
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Sosnowiec – miasto na prawach powiatu na południu Polski, w województwie śląskim, w Zagłębiu Dąbrowskim (z wyjątkiem dwóch fragmentów)^[a], będącym częścią zachodniej Małopolski. Położone na Wyżynie Śląskiej, stanowiącej część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, nad 3 rzekami: Czarną Przemszą, Białą Przemszą i Brynicą. Znajduje się we wschodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP).

Pierwsze pod względem liczby mieszkańców miasto Zagłębia Dąbrowskiego, trzecie w województwie śląskim (po Katowicach i Częstochowie) i piętnaste w Polsce. Jest jednym z ośrodków centralnych policentrycznej aglomeracji górnośląskiej.

Według danych z 30 czerwca 2016 r. miasto liczyło 206 516 mieszkańców^[1].

Geografia[edytuj]

Położenie[edytuj]

Sosnowiec położony jest na Wyżynie Śląskiej w obrębie wschodniej części Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego. Pod względem geologicznym Sosnowiec położony jest w na monoklinie śląsko-krakowskiej znajdującej się na platformie paleozoicznej.

Według danych z 1 stycznia 2013 r. powierzchnia miasta wynosiła 91,06 km²^[2].

Sosnowiec graniczy z następującymi miastami:

• na północy: Czeladź, Będzin, Dąbrowa Górnicza,
• na wschodzie: Sławków,
• na południu: Jaworzno, Mysłowice,
• na południowym zachodzie: Katowice.

Rzeki i cieki wodne[edytuj]

• Czarna Przemsza
• Biała Przemsza
• Brynica
• Bobrek
• Potok Zagórski
• Jamki

Zbiorniki wodne i jeziora[edytuj]

• Balaton w Porąbce
• Leśna w Kazimierzu Górniczym
• Stawiki w Starym Sosnowcu

Ochrona środowiska[edytuj]

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Sosnowiec został sklasyfikowany jako trzydzieste piąte najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej^[3].

Podział terytorialny[edytuj]

Terytorium Sosnowca można podzielić w pierwszym stopniu na następującego rodzaju jednostki:

• dzielnice historyczne (wyróżnia się ich od 20 do 30),
• dzielnice – jednostki pomocnicze gminy Sosnowiec (aktualnie 5: „Południe” czyli Niwka-Modrzejów utworzona w 2004 r., „Środula” utworzona w 2012 r., „Maczki” utworzona w 2012 r., „Juliusz” utworzona w 2014 r. i „Ostrowy Górnicze” utworzona w 2014 r.; władze Sosnowca przyjęły koncepcję tworzenia jednostek pomocniczych na wniosek społeczności lokalnych, a nie jednolitego podziału całej gminy na dzielnice przez radę miasta jak w sąsiednich Katowicach; w związku z tym większa część obszaru Sosnowca nie jest aktualnie podzielona na jednostki pomocnicze);
• obręby ewidencyjne urzędu miasta (aktualnie 10), podzielone w drugim stopniu na mniejsze, numerowane jednostki,^{[potrzebny przypis]}
• części miasta według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju TERYT (aktualnie 29 bez Śródmieścia, które zostało potraktowane jako tożsame z miastem / miejscowością),
• rejony działania urzędów pocztowych vel rejony obowiązywania kodów pocztowych (aktualnie 10, dawniej 15).^{[potrzebny przypis]}

Dzielnice zwyczajowe i jednostki urzędowe[edytuj]

Dzielnice zwyczajowe to dawne miasta, osady typu miejskiego, gminy i gromady wiejskie, wsie, przysiółki i kolonie a także utrwalone w świadomości mieszkańców oficjalne lub zwyczajowe nazwy osiedli mieszkaniowych i innych charakterystycznych rejonów mieszkalnych. Dzielnice zwyczajowe oraz ich nazwy nie zawsze mają charakter urzędowy. Niektóre z niżej wymienionych dzielnic zwyczajowych są jednostkami urzędowego podziału terytorialnego kraju (tak zwanymi integralnymi częściami miejscowości o własnych odrębnych nazwach). Jednostki te posiadają oficjalne identyfikatory w rejestrze TERYT.

Jednostki przestrzenno-funkcjonalne III stopnia (SUiKPZ, Sosnowiec) nawiązujące do pojęcia dzielnicy miejskiej:

^{[potrzebny przypis]} Ponadto w niektórych częściach Sosnowca zostały z inicjatywy mieszkańców utworzone przez radę miasta jednostki pomocnicze gminy o nazwie dzielnic:

• Dzielnica Południe – od 2004 r., obejmująca w przybliżeniu obszar obrębu ewidencyjnego nr 12 – obszar byłej gminy Niwka (siedzibą organów dzielnicy jest była wieś Niwka, identyfikator TERYT 0943629)
• Dzielnica Środula
• Dzielnica Maczki
• Dzielnica Ostrowy Górnicze
• Dzielnica Juliusz

Aktualnie istnieją grupy inicjatywne mieszkańców dążące do utworzenia kolejnych jednostek pomocniczych gminy, to znaczy:

• Dzielnicy Zagórze
• Dzielnicy Pogoń
• Dzielnicy Stary Sosnowiec
• Dzielnicy Kazimierz Górniczy

^[4]

Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Sosnowca.

• Wykres liczby ludności Sosnowca od czasu uzyskania praw miejskich (1902 r.) wraz z prognozą GUS na lata 2015–2035:

W okresie powojennym najbardziej dynamiczny wzrost liczby ludności Sosnowca miał miejsce w latach 70. XX wieku. Wynikał on nie tylko z rozbudowy osiedli mieszkaniowych, ale przede wszystkim z powiększenia obszaru miasta w 1975 roku i włączenia w jego skład dotychczasowych samodzielnych ośrodków: miast Zagórze, Kazimierz Górniczy i Klimontów oraz osiedla Maczki. Dzięki temu Sosnowiec już w 1977 roku stał się miastem ponad dwustutysięcznym (204 630 mieszkańców)^[5]. Dalszy wzrost liczby mieszkańców miasta nastąpił wskutek budowy nowych osiedli mieszkaniowych, głównie dla pracowników Kombinatu Metalurgicznego „Huta Katowice” w Dąbrowie Górniczej. W 1981 roku Sosnowiec stał się miastem ćwierćmilionowym i był nim do 1993 roku. Największą liczbę mieszkańców odnotowano w 1987 roku (259 580 mieszkańców)^{[potrzebny przypis]}.

Od początku lat 90. XX wieku trwa permanentny spadek liczby ludności Sosnowca. Wynika on nie tylko z ubytków naturalnych ludności, ale również ujemnego salda migracji. Procesy te spowodowane zostały przede wszystkim przemianami społeczno-gospodarczymi, w wyniku których gospodarka miasta, oparta przede wszystkim na przemyśle ciężkim, znacznie podupadła.

• Piramida wieku mieszkańców Sosnowca w 2014 roku^[1].

Nazwa[edytuj]

Nazwa miasta pochodzi od borów sosnowych porastających te tereny przed 1830. Pierwotna nazwa miasta brzmiała Sosnowice. Miasto powstało w wyniku połączenia wielu miejscowości w procesach urbanizacyjnych, które zostały zanotowane w dokumentach historycznych.

W latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymienia wsie, które stały się częścią miasta jak: Klimontów w formach Clymonthow oraz Clymuntow, Zagórze w formie Zagorze, Sielec w formie Szyedlecz, Porąbka w formie Porambka, Pogoń w formie Pogonya^[6].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1906 notuje nazwę miasta Sosnowiec^[7].

Historia[edytuj]

Sosnowiec, plac Stulecia popularnie nazywany „Patelnią”

Znaczek z 1916 z Sosnowic; z nazwą „Sosnowice”

 Osobny artykuł: Historia Sosnowca.

Do jednych z najstarszych śladów osadnictwa na terenie miasta należą znaleziska z cmentarzyska łużyckiego na terenie dzielnic Pogoń i Sielec. Wstępnie datowane na okres epoki brązu i wczesną epokę żelaza^[8]. Najstarsza znana wzmianka o osadzie z terenu obecnego Sosnowca pochodzi być może z 1123, a już z pewnością o Milowicach, jak również o Klimontowie, Zagórzu i innych można mówić na podstawie dokumentu z 1228 i innych począwszy od XIII wieku. Do jednych ze starszych dzielnic należą również Pogoń, Sielec, Porąbka i inne. Aż do czasów rozbiorów Polski większość z wymienionych wyżej dzielnic wchodziła w skład województwa krakowskiego. Część z nich wchodziła natomiast w skład księstwa siewierskiego. Prawa miejskie przez krótki okres w XVIII wieku posiadał Modrzejów, a następnie od 1902 Sosnowiec, co było pierwszym przypadkiem nadania takich praw w Generał-gubernatorstwie Warszawskim za rządów caratu po Powstaniu Styczniowym, w trakcie którego w Sosnowcu funkcjonowała polska administracja, sąd i służba celna. W drugiej połowie XIX wieku przybyli do Sosnowca z Saksonii Lamprechtowie, Schönowie i Dietlowie. Przemysłowcy ci mieli udział w rozwoju przemysłowym i gospodarczym, ale też w życiu kulturalnym i społecznym, fundując kościoły, osiedla czy placówki oświatowe. Projekt utworzenia miasta Sosnowca pojawił się po raz pierwszy w 1885 roku, z inicjatywy sosnowieckich przemysłowców^[9]. Zaakceptowany został jednakże dopiero w 1902 roku. Sosnowiec utworzono wtedy z istniejących osad: Kuźnicy, Starego Sosnowca, Sielca, Środulki, Ostrej Górki, Pogoni i Radochy. W 1915 roku przyłączono także Dębową Górę, Konstantynów, Milowice, Modrzejów, Pekin i Środulę. W uzyskaniu praw miejskich brał udział sosnowiecki przemysłowiec Franz Schön, który zabiegał o to u władz w Petersburgu^[9]. W momencie utworzenia miasta, Sosnowiec liczył 61 tys. mieszkańców, miał własną prasę, teatr zawodowy, rozwinięte lecznictwo ze szpitalem, wśród wydarzeń, jakie miały tu miejsce, prócz wspomnianych walk powstańczych, należy wymienić wydarzenia z 1905 r. czy np. pierwszy w Polsce – razem z Warszawą – pochód pierwszomajowy.

26 listopada 2009 podczas LII Sesji Rady Miejskiej w Sosnowcu sztandar miasta został udekorowany odznaczeniem „Za Zasługi dla ZKRPibWP”. Dekoracji sztandaru dokonał Prezes Zarządu Miejskiego ZKRPiBWP por. Edward Całka.

Architektura[edytuj]

Wysokościowce[edytuj]

Żyleta – najwyższy budynek w Sosnowcu

W Sosnowcu znajdują się obecnie dwa budynki które można zaliczyć do wysokościowców.

Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj]

Zamki, Pałace, Dwory[edytuj]

Sosnowiec, Zamek Sielecki

Pałac Schöna w centrum

• Zamek Sielecki w Sosnowcu Sielcu
• Pałac Dietla w Sosnowcu Pogoni (ul. S. Żeromskiego)
• Pałac Schöna w Sosnowcu Środuli (Środulce) z zespołem parkowo-pałacowym
• Pałac Oskara Schöna w Sosnowcu (ul. 1 Maja)
• Pałac Wilhelma
• Dom Ludowy w stylu zakopiańskim
• Dwór Mieroszewskich w Sosnowcu Zagórzu

Kościoły i obiekty sakralne[edytuj]

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP

Cerkiew prawosławna pw. Wiary, Nadziei i Miłości

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Sosnowcu

• Katedra Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu
• Kościół ewangelicki w Sosnowcu-Pogoni
• Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sosnowcu
• Kościół Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa w Sosnowcu Kazimierzu Górniczym
• Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu Sielcu
• Kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowcu Maczkach
• Kościół pw. św. Barbary w Sosnowcu Sielcu
• Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce
• Kościół pw. św. Joachima w Sosnowcu Zagórzu
• Kościół pw. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu Pogoni
• kościół – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego dla diecezji sosnowieckiej, Sosnowiec, ul. Jagiellońska
• Dom Macierzysty Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, w którym znajduje się Muzeum , (ul. m. Teresy Kierocińskiej 25)
• Parafialna cerkiew prawosławna pw. Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii, ul. Jana Kilińskiego
• Kaplica Matki Bożej AK-owskiej w Sosnowcu Zagórzu

 Zobacz też kategorię: Zabytkowe kościoły w Sosnowcu.

• Cmentarze kilku wyznań w zespole przy ul. Smutnej Sosnowcu
• Stary cmentarz żydowski w Sosnowcu
• Cmentarz żydowski w Sosnowcu Rudnej

 Zobacz też kategorię: Cmentarze Sosnowca.

Budynki mieszkalne i obiekty przemysłowe[edytuj]

Gmach Sosnowieckiej Szkoły Realnej, później Liceum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu

• Teatr Zagłębia
• Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny
• Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki
• Gmach dawnego Liceum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu Pogoni

• Hotel Victoria

• Willa Piątkowskiego w Sosnowcu przy ulicy Mireckiego
• Budynek administracyjny zakładów włókienniczych

• Osiedle robotnicze w Klimontowie

• Osiedle robotnicze ul. Chemiczna

Pomniki[edytuj]

Sosnowiec jako miasto w przeszłości graniczne posiada krótką, ale bogatą historię, którą odzwierciedlają pomniki oraz płyty i tablice pamiątkowe. W przeszłości najbardziej znanym był Pomnik Czynu Rewolucyjnego z charakterystyczną konstrukcją z rur. Obecnie najbardziej eksponowanym jest pomnik Jana Kiepury znajdujący się na centralnym placu miasta.

 Osobny artykuł: Pomniki w Sosnowcu.

Inne atrakcje[edytuj]

• Trójkąt Trzech Cesarzy historyczny punkt zbiegu granic trzech państw biorących udział w rozbiorach polski
• Stok Narciarski Środula sztuczny stok narciarski i snowboardowy w Parku Środula ul. 3 Maja 51
• Gródek rycerski w Sosnowcu Zagórzu

Zieleń miejska[edytuj]

Park Sielecki

Park Miejski im. Jacka Kuronia

Sosnowiec posiada ponad 2.250 ha terenów zielonych w parkach, skwerach, strefach ochronnych, ogródkach działkowych i lasach. Na obszarze miasta zachowało się wiele parków zakładanych przy rezydencjach przemysłowców, a także powstało wiele nowych. Wiele z nich przedstawia wartość zabytkową oraz przyrodniczą^[12]. 70 drzew rosnących w Sosnowcu to pomniki przyrody a 5 parków jest wpisanych do śląskiego wojewódzkiego rejestru zabytków.^[13]

 Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Sosnowcu.

Pozostałości po zabudowaniach Parku Dietla

Parki miejskie - zabytkowe[edytuj]

• Park Sielecki w Sosnowcu Sielcu - park zamkowy
• Zespół Parkowo-Pałacowy Schöna - park w dzielnicy Środula
• Park im. S. Żeromskiego - park pałacowy w dzielnicy Pogoń
• Park Mieroszewskich - park pałacowy w dzielnicy Zagórze

Parki miejskie[edytuj]

• Park Harcerski w Sosnowcu Ostrej Górce
• Park Leśna w Sosnowcu Kazimierzu Górniczym ze zbiornikiem wodnym o tej samej nazwie i ogrodem zoologicznym
• Park Jordanowski w Starym Sosnowcu
• Park Schöna przy ul. 1 Maja
• Park im. Wandy Malczewskiej w dzielnicy Klimontów
• Park Środula – stosunkowo młody park ze sztucznym stokiem narciarskim
• Park Kruczkowskiego (Park Kresowa) z Egzotarium
• Park Tysiąclecia w Milowicach
• Park Milowice

Tereny chronione i cenne przyrodniczo[edytuj]

• Torfowisko Bory - obszar chroniony Natura 2000
• Piaszczyste Doły nad Czarną Przemszą
• Podmokłe Łąki i Zapadliska w Zagórzu
• Śródleśne łąki w Starych Maczkach 
• Zespół urbanistyczno-przyrodniczy w Ostrowach Górnicznych
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Szopienice-Borki”

Gospodarka[edytuj]

Ulica 3 Maja

 Osobny artykuł: Gospodarka i handel w Sosnowcu.

Sosnowiec powstał jako miasto przemysłowe, dzięki szybkiemu rozwojowi przemysłu ciężkiego. Swój rozwój zawdzięcza głównie dogodnej lokalizacji na skrzyżowaniu szlaków drogowych i kolejowych^[14]. Po 1989 w mieście nastąpiła restrukturyzacja przemysłu, gdzie w wyniku likwidacji większości zakładów wydobywczych uległ zmianie profil rozwoju miasta z górniczo-hutniczego przekształcił się w przemysłowo-handlowy z uwzględnieniem warunków lokalizacyjnych.

W końcu marca 2015 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Sosnowcu obejmowała ok. 9,9 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 13,5% do aktywnych zawodowo^[15].

Transport[edytuj]

Transport drogowy[edytuj]

Droga ekspresowa S86

Łączna długość wszystkich dróg w Sosnowcu wynosi 333,5 km, w tym: (a) drogi krajowe - 12,0 km; (b) drogi powiatowe – 101,7 km; (c) - drogi gminne – 219,8 km^[13]. W pobliżu Sosnowca przebiega autostrada A4 – odległość ze Śródmieścia do jej węzłów wynosi:

• Katowice-Murckowska – 9 km
• Mysłowice – 1 km od granicy dzielnicy Niwka, 10 km od centrum miasta

Przez miasto przebiegają:

• droga ekspresowa S1, droga krajowa nr 1 Cieszyn - Gdańsk, fragment trasy europejskiej E75
• droga ekspresowa S86, droga krajowa nr 86
• droga krajowa nr 79 Warszawa - Kraków - Bytom
• droga krajowa nr 94 Krzywa - Legnica - Katowice - Kraków - Balice

W mieście znajduje się ponad 30 stacji paliw, 11 stacji kontroli pojazdów, kilka wielkich salonów samochodowych połączonych z autoryzowanymi serwisami, natomiast tuż za jego granicą znajduje się giełda samochodowa w Mysłowicach.

Transport kolejowy[edytuj]

Sosnowiec. Fragment dworca kolejowego

Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny

Przez miasto przebiegają odnogi historycznych szlaków:

• Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (do stacji Sosnowiec Maczki dotarła 1 kwietnia 1848)
• Kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej (do stacji Sosnowiec Główny doprowadzona w 1887)

Dworce Sosnowiec Główny oraz Sosnowiec Maczki mają zabytkową architekturę, oba były przed I wojną światową stacjami granicznymi.

Aktualnie na terenie Sosnowca znajduje się siedem stacji kolejowych na następujących liniach:

• linia kolejowa nr 1 (Warszawa Centralna – Katowice): Sosnowiec Główny
• linia kolejowa nr 62 (Tunel – Sosnowiec Główny): Sosnowiec Południowy, Sosnowiec Dańdówka, Sosnowiec Porąbka, Sosnowiec Kazimierz
• linia kolejowa nr 133 (Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny): Sosnowiec Maczki
• linia kolejowa nr 134 (Mysłowice – Jaworzno Szczakowa): Sosnowiec Jęzor.

Pociągi dalekobieżne (w tym międzynarodowe do: Bratysławy, Budapesztu, Mińska, Moskwy, Pragi i Wiednia) zatrzymują się na stacji stacji Sosnowiec Główny. Na pozostałych stacjach zatrzymują się wyłącznie osobowe pociągi podmiejskie.

W odległym o 18 km od Śródmieścia Sosnowca sąsiednim Sławkowie planowana jest inwestycja oddziaływająca na cały zagłębiowski region, w postaci rozbudowy suchego portu przeładunkowego na zakończeniu Linii Hutniczej Szerokotorowej, jako strategiczny element kombinowanego połączenia towarowego wschód-zachód.

Niezależnie od kolei publicznych na terenie miasta działa sieć kolei przemysłowych dawnego PMP-PW, łącząca miejsca wydobywania piasku podsadzkowego z tutejszymi kopalniami węgla kamiennego. W wyniku likwidacji kopalń węgla, część sieci została zlikwidowana, a zachowanie fragmenty coraz częściej są wykorzystywane do transportu innych towarów.

Transport autobusowy[edytuj]

Sosnowiec widok na dworzec kolejowy Sosnowiec Główny. Widoczna ulica (obecnie 3 Maja) dziś jest dwujezdniowa z torowiskiem tramwajowym pośrodku. Zdjęcie wykonane z obecnego Placu Stulecia z przełomu lat 60. i 70. XX wieku

Przez Śródmieście Sosnowca kursują linie dalekobieżne, głównie w kierunku województw świętokrzyskiego i małopolskiego, co wynika z kierunków imigracji ludności wywołanej budową Huty Katowice.

Komunikacja miejska[edytuj]

19 września 1991 Sosnowiec przystąpił do związku gmin w celu wspólnej organizacji transportu miejskiego^[16] którym zajmuje się od tej pory Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego zrzeszający 27 miast województwa śląskiego. Na tym obszarze (również na terenie Sosnowca) obowiązuje wspólny cennik przewozu, wspólne wzory biletów oraz aplikacje do zakupu e-biletów czy karta SKUP. Trasy na terenie miasta obsługuje PKM Sosnowiec na zlecenie KZK GOP^[17].

Głównym węzłem komunikacyjnymi jest dworzec autobusowy przy ul. Mościckiego^[18]. Także przed dworcem kolejowym Sosnowiec Główny zatrzymuje się wiele linii komunikacji miejskiej.

 Osobny artykuł: Autobusy miejskie w Sosnowcu.

 Osobny artykuł: Tramwaje w Sosnowcu.

Transport lotniczy[edytuj]

W odległości około 24 km na północ od centrum Sosnowca znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice z asfaltobetonową drogą startową o długości 3200 metrów i szerokości 45 metrów. Port posiada trzy terminale pasażerskie oraz jeden terminal cargo. Przepustowość roczna terminali pasażerskich wynosi ok. 5.5 mln. Lotnisko w Pyrzowicach obsługuje ponad 30 stałych połączeń rejsowych liniami lotniczymi LOT, Lufthansa, Wizz Air, Ryanair, Transavia i Ellnair.

W odległości około 70 km od Sosnowca znajduje się port lotniczy: Airport Kraków w Balicach. Inne pobliskie lotniska to: port lotniczy Ostrawa, port lotniczy Radom-Sadków, lotnisko w Kamieniu Śląskim pod Opolem,

W 2010 otwarto oficjalnie sanitarne lądowisko przy pl. Medyków 1.

Opieka zdrowotna[edytuj]

Lista szpitali publicznych^[19]:

• Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu
• Sosnowiecki Szpital Miejski w Sosnowcu
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. Świętej Barbary w Sosnowcu

Edukacja[edytuj]

Neofilologia, Uniwersytet Śląski

 Osobny artykuł: Edukacja w Sosnowcu.

Wśród placówek edukacyjnych wyliczyć należy około 200 jednostek szczebla podstawowego i średniego. Wśród nich jest 117 publicznych jednostek edukacyjnych, działających w ramach zespołów szkół lub jako samodzielne jednostki: 39 przedszkoli, 35 szkół podstawowych, 24 gimnazja oraz 19 szkół ponadgimnazjalnych.^{[potrzebny przypis]}

W ramach zespołów szkół działa: 14 zespołów szkół ogólnokształcących, 3 zespoły szkół specjalnych, 1 centrum kształcenia ustawicznego, 11 zespołów szkół zawodowych.

Obok szkół publicznych istnieje również 55 jednostek edukacyjnych niepublicznych: 2 przedszkola niepubliczne, 2 szkoły podstawowe niepubliczne, 1 szkoła podstawowa publiczna prowadzona przez osobę prawną, 5 gimnazjów, 1 liceum profilowane, 3 szkoły średnie zawodowe, 7 liceów ogólnokształcących młodzieżowych, 9 liceów ogólnokształcących dla dorosłych, 26 szkół policealnych zawodowych.

Na poziomie wyższym i pomaturalnym znajduje się kilka uczelni bądź instytutów wyższych z siedzibą w Sosnowcu, jak również kilka filii jednostek z innych miast.

Turystyka[edytuj]

Sosnowiec posiada liczne zabytki z dawnego osadnictwa sięgającego średniowiecza, ery rozwoju przemysłowego oraz dużo obszarów zielonych, w tym zabytkowych parków i terenów chronionych.

 Zobacz też: Zabytki i atrakcje turystyczne.

 Zobacz też: Parki i ogrody.

Ruchem turystycznym, oznakowaniem i wytyczaniem szlaków opiekuje się sosnowiecki odział PTTK i Centrum Informacji Miejskiej. Z okazji setnej rocznicy nadania praw miejskich została ustanowiona dwustopniowa Odznaka Krajoznawcza Miasta Sosnowca^[20].

Przez miast przebiega kilka szlaków turystycznych rowerowych i pieszych.

Szlaki rowerowe[edytuj]

• Szlak Rowerowy Dawnego Pogranicza^[21] - trasa nr 465 : Park Tysiąclecia – ul. Kresowa – ul. Sobieskiego – ul. Ostrogórska – ul. Orląt Lwowskich – Trójkąt Trzech Cesarzy
• Szlak Rowerowy Lasu Zagórskiego^[21] : Las Zagórski – Park im. Jacka Kuronia
• Szlak Rowerowy Czarnego Morza^[22] - trasa nr 467 Z: Trójkąt Trzech Cesarzy – ul. Orląt Lwowskich – Bór – ul. Szybowa – ul. Upadowa – ul. Kujawska – rzeka Bobrek – oś. Juliusz – ul. Łukasiewicza – ul. Wiejska – Park im. Jacka Kuronia - Szlak Rowerowy Lasu Zagórskiego

Trasy rowerowe Śląskiej Sieci Tras Rowerowych[edytuj]

• Trasa średnicowa - rowerowa nr 3 : Gliwice - Zabrze - Ruda Śląska - Katowice - Sosnowiec - Sławków^[23]
• Trasa rowerowa nr 5 : Katowice Centrum - Szopienice (Katowice) - Stary Sosnowiec - Pogoń (Sosnowiec) - Będzin - Psary - Przeczyce - Woźniki - Częstochowa^[23]
• Trasa rowerowa nr 470 : Strzemieszyce Wielkie (Dąbrowa Górnicza) - Ostrowy Górnicze (Sosnowiec) - Bory (Sosnowiec) - Maczki (Sosnowiec) - Długoszyn (Jaworzno) - Chropaczówka - Niedzieliska - os. Podwarpie - Jaworzno Centrum

Szlaki piesze[edytuj]

• Szlak Metalurgów
• Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK
• Szlak VIA REGIA - Droga św. Jakuba^[24][25]

Muzea[edytuj]

• Muzeum w Sosnowcu Środuli (Środulce)
• Muzeum Geologiczne Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego
• Muzeum Diecezjalne Diecezji Sosnowieckiej przy ul. Korczaka
• Muzeum Domu Macierzystego Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus

Kultura i media[edytuj]

Egzotarium w Sosnowcu

Placówki kultury[edytuj]

• Teatr Zagłębia
• Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki
• Energetyczne Centrum Kultury
• Muza – Sala widowiskowo-koncertowa
• Klub im. Jana Kiepury w Sosnowcu Pogoni
• Miejski Dom Kultury „Kazimierz”^[26]
• Miejska Biblioteka Publiczna im. Gustawa Daniłowskiego
• Centrum Edukacji i Wychowania Młodzieży KANA
• Klub Bakcyl w Sosnowcu Zagórzu

Kina[edytuj]

• Cinema City (6 sal^[27])
• Centrum Filmowe Helios (4 sale^[28])

Ogrody Zoologiczne[edytuj]

• Egzotarium w Sosnowcu
• Ogród zoologiczny w Sosnowcu Kazimierzu Górniczym

Media[edytuj]

Wydawane głównie jako drukowane:

• Nowe Zagłębie
• Wiadomości Zagłębia
• Kurier Miejski
• Twoje Zagłębie
• Zagorze.pl

Od 2011 roku na terenie Zagłębia Dąbrowskiego działa telewizja TV Zagłębie, która przygotowuje m.in. reportaże dotyczące Sosnowca. Szereg programów informacyjnych, relacji z wydarzeń o znaczeniu gospodarczym, politycznym, ale także społecznym i kulturalnym, które można oglądać na oficjalnej stronie internetowej.

Na terenie miasta usytuowana obecnie jest rozgłośnia górnośląska Radio ESKA Śląsk 99,1 FM, która przejęła przed paru laty niegdyś miejską radiostację – Radio Rezonans – prezentując się początkowo jako kontynuatorka tejże sosnowieckiej stacji.

W 2017 roku, w wyniku akcji Lokal na kulturę, została uruchomiona lokalna stacja radiowa Zagłębie FM^[29].

Z Sosnowcem związanych jest też kilka portali internetowych: informacyjno-społecznych oraz przybliżających historię i geografię miasta.

Kościoły i inne związki wyznaniowe[edytuj]

Niektóre kościoły w Sosnowcu

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sosnowcu

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Sosnowcu

Kościół św.Barbary w Sosnowcu

Kościół pw. św. Joachima

Sosnowiec jest siedzibą rzymskokatolickiej diecezji sosnowieckiej. W mieście znajdują się 32 kościoły parafialne, w tym jedna bazylika – sosnowiecka katedra – oraz jedno sanktuarium – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. W Sosnowcu powstało też żeńskie zgromadzenie zakonne – Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, których współzałożycielka, Czcigodna Sługa Boża Matka Teresa od św. Józefa - Janina Kieorcińska, zwana w kręgach katolickich Matką Zagłębia jest kandydatką na ołtarze. Z Sosnowcem związana była także Czcigodna Służebnica Boża Wanda Malczewska. Oprócz karmelitanek w Sosnowcu działa jeszcze kilka zgromadzeń zakonnych męskich i żeńskich.

W Sosnowcu działają dwie parafie starokatolickie: Kościoła Polskokatolickiego (Matki Bożej Bolesnej) oraz Kościoła Starokatolickiego Mariawitów (Matki Boskiej Różańcowej).

Sosnowiec jest siedzibą parafii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. W przeszłości w Sosnowcu – jako ważnej miejscowości Cesarstwa Rosyjskiego i kongresowego Królestwa Polskiego – znajdowały się aż trzy cerkwie prawosławne. Jedyną z nich, która zachowała się do naszych czasów, jest cerkiew pw. Świętych Wiary, Nadziei, Miłości i ich matki Zofii^[30].

Centrum Kongresowe Świadków Jehowy w Sosnowcu, wnętrze Sali Zgromadzeń

W mieście znajduje się parafia Ewangelicko-Augsburska (posiadająca 1 kościół i 1 kaplicę) oraz inne zbory protestanckie: Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego (zbór w Sosnowcu), Wspólnoty Kościołów Chrystusowych zbór „Chrześcijańska Społeczność” i Kościoła Zielonoświątkowego zbór „Hosanna”.

W Sosnowcu działa Centrum Kongresowe i trzy kompleksy Sal Królestwa Świadków Jehowy (16 zborów)^[31] Znajduje się też ośrodek medytacyjny Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu.

W przeszłości istniała w Sosnowcu Wielka Synagoga, która 9 września 1939 r. stała się miejscem kaźni wyznawców judaizmu z rąk hitlerowców; niewielka ilość wyznawców tej religii zamieszkuje miasto do dzisiaj.

Ponadto w Sosnowcu mieści się unikatowa nekropolia: cmentarz wielowyznaniowy, podzielony na 4 części: katolicką, ewangelicką, prawosławną i żydowską.

Sport i rekreacja[edytuj]

Czarni Sosnowiec, stadion

Stadion Ludowy

• Spr Zagłębie Sosnowiec – klub piłki ręcznej seniorów i młodzieży
• Rugby Klub Koliber Sosnowiec – lider klasyfikacji PLR7 sezon 08/09, I m-c PLR7 sezon 07/08, Wicemistrz Polski Kadetów 06/07
• Sosnowiecki Klub Motocrosowy
• MKS MOS Płomień Sosnowiec – klub lekkoatletyczny
• Zagłębie Sosnowiec – piłkarski klub sportowy
• Płomień Sosnowiec – męski zespół siatkówki, 5. miejsce w sezonie 2003/2004 Polska Liga Siatkówki
• SMS PZPS I Sosnowiec – kobiecy klub siatkarski
• SMS PZPS II Sosnowiec – kobiecy klub siatkarski
• WSH Płomień Sosnowiec – kobiecy klub siatkarski
• FILAR Sosnowiec – kobiecy klub koszykówki
• Czarni Sosnowiec – męski i żeński klub piłkarski
• KS Budowlani Sosnowiec – klub judo i ju-jitsu
• AKS Niwka Sosnowiec – męski klub piłkarski, w sezonie 1984/85 grał w II lidze
• Zew Kazimierz – klub piłkarski
• MUKS Dorado WOPR
• UKS Huragan Sosnowiec – klub pływacki, klub tenisa stołowego
• UKS Grupa Kolarska Sosnowiec – klub kolarski
• UKS MOSiR Sosnowiec – klub łyżwiarstwa figurowego
• Górnik Zagórze – od 1976 jako Górnik Sosnowiec
• Zagłębie Sosnowiec – klub hokejowy
• Górnik Sosnowiec – klub powstał z połączenia Górnika Zagórze i Górnika Klimontów
• Falcon Sosnowiec – klub bilardowy
• TMS Zagłębie Sosnwiec – klub szermierczy
• Sosnowiecki Klub Karate Kyokushinkai

Obiekty sportowe[edytuj]

Obiekty sportowe w mieście możemy podzielić na 2 kategorie: komercyjne oraz w utrzymaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Większość obiektów z wyjątkiem terminów zawodów sportowych jest ogólnodostępna. Wśród nich są także publiczne z dostępem nieodpłatnym: 6 siłowni plenerowych, 3 skateparki, tor rolkowy.

Ważniejsze obiekty sportowe:

• Stok Narciarski Środula - sztuczny stok narciarski i snowboardowy w Parku Środula ul. 3 Maja 51
• Stadion Ludowy w Starym Sosnowcu, przy ulicy Kresowej 1
• Stadion Zimowy w Sosnowcu Sielcu
• Stadion Lekkoatletyczny przy alei Mireckiego 2
• Stadion im. Jana Ciszewskiego Czarnych Sosnowiec przy alei Mireckiego 41
• Stadion AKS Niwka Sosnowiec przy ulicy Orląt Lwowskich 70 w Niwce.
• Górnik Sosnowiec – stadion w Zagórzu.
• Hala widowiskowo-sportowa wraz z salką szermierczą przy ulicy Żeromskiego
• Hala sportowa „Milowice”
• Hala widowiskowo-sportowa „Zagórze”
• Kryta Pływalnia Żeromskiego
• Kryta pływalnia „Klimontów”
• Kąpielisko „Sielec”
• Orlik przy ulicy Kresowej
• Tor rolkowy „Sielec
• Ścianka wspinaczkowa Poziom 450

Infrastruktura rowerowa[edytuj]

Na terenie Sosnowca znajduje się około 21 km wydzielonych dróg rowerowych^[32] a w budowie jest kolejne 17 km utwardzonych dróg rowerowych^[33] zapewniających połączenie rowerowe z Katowicami, Będzinem, Dąbrową Górniczą. Od czerwca 2017 funkcjonuje tutaj również sieć rowerów miejskich, docelowo obejmująca 8 stacji wypożyczania rowerów^[33].

W obszarze miasta wyznaczone są 3 turystyczne szlaki rowerowe:

 Zobacz też: Szlaki Rowerowe w Sosnowcu.

Administracja[edytuj]

Siedziba Urzędu Miejskiego w Sosnowcu

 Osobny artykuł: Prezydenci Sosnowca.

Sosnowiec jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Sosnowcu 28 radnych^[34]. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Arkadiusz Chęciński.

 Osobny artykuł: Rada Miasta Sosnowiec.

Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

Placówka konsularna[edytuj]

Od 1 lipca 2010 roku w Sosnowcu istnieje Konsulat Ludowej Republiki Bangladeszu, z siedzibą przy ul. Partyzantów 5^[35]

Ludzie związani z miastem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sosnowcem.

Miasta partnerskie[edytuj]

Lista miast z którymi władze Sosnowca podpisały umowę o współpracy^[36][37][38]:

• Casablanca (Maroko) – od 4 czerwca 2010^[39]
• Komárom (Węgry) – od 27 kwietnia 2005
• Les Mureaux (Francja) – od 1 maja 2004
• Roubaix (Francja) – od 9 czerwca 2006
• Suczawa (Rumunia) – od 12 maja 2002
• Idar-Oberstein (Niemcy) – od 2011
• Dergacze (Ukraina) – od 2011
• Dziwnów (Polska) – od 2013
• Gorlice (Polska) – od 2017

Zobacz też[edytuj]

• Portal:Małopolska
• Miasto Niwek
• Ulica Stanisława Małachowskiego w Sosnowcu

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Sosnowiec

• Urząd Miasta
• Sosnowiec na starej fotografii (galeria fotografii)
• Sosnowiec wczoraj i dziś (galeria fotografii)
• Archiwum Sosnowiec (galeria fotografii)
• Głos Sosnowca (podcast)
• Sosnowiecki Park Naukowo-Technologiczny
• Wirtualny spacer po mieście Sosnowiec
• Sosnowiec 1.) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa, 1890.

p • d • e Dzielnice Sosnowca Dańdówka • Dębowa Góra • Jęzor • Kazimierz Górniczy • Klimontów • Maczki • Milowice • Modrzejów • Niwka • Ostra Górka • Ostrowy Górnicze • Pogoń • Porąbka • Radocha • Rudna • Sielec • Stary Sosnowiec • Środula • Śródmieście • Zagórze

p • d • e Województwo śląskie Miasta na prawach powiatu Bielsko-Biała • Bytom • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice (siedziba) • Mysłowice • Piekary Śląskie • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tychy • Zabrze • Żory Powiaty będziński • bielski • bieruńsko-lędziński • cieszyński • częstochowski • gliwicki • kłobucki • lubliniecki • mikołowski • myszkowski • pszczyński • raciborski • rybnicki • tarnogórski • wodzisławski • zawierciański • żywiecki Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga • Metropolia

p • d • e Miasta województwa śląskiego Miasta powiatowe Będzin • Bielsko-Biała • Bieruń • Bytom • Cieszyn • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice • Kłobuck • Lubliniec • Mikołów • Mysłowice • Myszków • Piekary Śląskie • Pszczyna • Racibórz • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tarnowskie Góry • Tychy • Wodzisław Śląski • Zabrze • Zawiercie • Żory • Żywiec Miasta gminne Blachownia • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Imielin • Kalety • Kłobuck • Knurów • Koniecpol • Koziegłowy • Krzanowice • Krzepice • Kuźnia Raciborska • Lędziny • Łaziska Górne • Łazy • Miasteczko Śląskie • Ogrodzieniec • Orzesze • Pilica • Poręba • Pszów • Pyskowice • Radlin • Radzionków • Rydułtowy • Siewierz • Skoczów • Sławków • Sośnicowice • Strumień • Szczekociny • Szczyrk • Toszek • Ustroń • Wilamowice • Wisła • Wojkowice • Woźniki • Żarki

p • d • e Województwo kieleckie (II Rzeczpospolita) miasto wojewódzkie – Kielce Powiaty miejskie Częstochowa (od 1928) • Radom (od 1932) • Sosnowiec (od 1928) Powiaty będziński • częstochowski • iłżecki • jędrzejowski • kielecki • konecki (do 1939) • kozienicki • miechowski • olkuski • opatowski • opoczyński (do 1939) • pińczowski • radomski • sandomierski • stopnicki • włoszczowski • zawierciański (od 1927)

p • d • e Gminy górnicze Bełchatów • Bestwina • Będzin • Bieruń • Bobrowniki • Boguszów-Gorce • Bojszowy • Brzeszcze • Bytom • Chełm Śląski • Chełmek • Chorzów • Cyców • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Dąbrowa Górnicza • Gaszowice • Gierałtowice • Gliwice • Goczałkowice-Zdrój • Godów • Gorzyce • Imielin • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Jejkowice • Katowice • Kłodawa • Knurów • Kornowac • Lędziny • Libiąż • Lubomia • Ludwin • Lyski • Łaziska Górne • Marklowice • Miedźna • Mikołów • Mszana • Mysłowice • Nowa Ruda (gm. miejska) • Nowa Ruda (gm. wiejska) • Ornotowice • Orzesze • gm. wiejska Oświęcim • Pawłowice • Piekary Śląskie • Pilchowice • Psary • Pszczyna • Pszów • Puchaczów • Radlin • Radzionków • Ruda Śląska • Rybnik • Rydułtowy • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Sośnicowice • Suszec • Świerklany • Świętochłowice • Trzebinia • Tychy • Wałbrzych • Wodzisław Śląski • Wojkowice • Wyry • Zabrze • Zebrzydowice • Żory