Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Świerzawa (ujednoznacznienie).

Świerzawa
Ratusz w Świerzawie
Herb Świerzawy Flaga Świerzawy
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	złotoryjski
Gmina	Świerzawa gmina miejsko-wiejska
Data założenia	1268
Prawa miejskie	1295-1945, 1984
Burmistrz	Józef Kołcz
Powierzchnia	1,76 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	2 317[1] 1 316,5 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 75
Kod pocztowy	59-540
Tablice rejestracyjne	DZL
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego Świerzawa
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Świerzawa
Położenie na mapie Polski Świerzawa
51°00′53″N 15°53′34″E/51,014722 15,892778
TERC (TERYT)	0226044
SIMC	0936486
Urząd miejski pl. Wolności 60 59-540 Świerzawa
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Świerzawa (do 1945 niem. Schönau an der Katzbach, pol. hist. Szunów^[2][3]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Świerzawa. Leży w dolinie Kaczawy, w centralnej części Pogórza Kaczawskiego.

Według danych z 31 marca 2011 liczyło 2 428 mieszkańców.

Położone 18 km na północny wschód od Jeleniej Góry. Lokalny ośrodek handlowo-usługowy i wypoczynkowy. Przez miasto przebiega nieczynna linia kolejowa Legnica – Złotoryja – Marciszów – Kamienna Góra - Lubawka.

Nazwa[edytuj]

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Schenow^[4][5].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1902 podaje dwie nazwy miejscowości niemiecką: Schoenau oraz polską historyczną Szunów^[2]. Również po 1945 roku początkowo używano nazw Szunów albo Sieńsk^[6], do momentu nadania obecnej nazwy.

Położenie[edytuj]

Świerzawa jest historycznym miasteczkiem położonym w południowej części województwa dolnośląskiego w powiecie złotoryjskim nad Kaczawą. Położenie miasta na Pogórzu Kaczawskim, w niewielkiej odległości na północ od Gór Kaczawskich stwarza możliwość rozwoju turystyki.

Miasto leży przy drodze wojewódzkiej i w niedalekiej odległości od głównych tras:

• Droga wojewódzka nr 328 (Kamienna Góra – Złotoryja – Chojnów – Chocianów – Przemków – Nowe Miasteczko)
• Droga wojewódzka nr 365 (Jelenia Góra – Jawor) trasa ta przebiega w niewielkiej odległości od miasta przez Starą Kraśnicę.
• Droga krajowa nr 3 (Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – Legnica – Jelenia Góra) trasa ta przebiega w odległości 17 km od Świerzawy
• Autostrada A4 (Korczowa – Jędrzychowice) autostradę od Świerzawy dzielą tylko 32 km.

W Świerzawie do niedawna czynna była stacja kolejowa. Obecnie ruch na trasie kolejowej Legnica – Złotoryja – Kamienna Góra biegnącej przez miasto został wstrzymany.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 1,76 km²^[7].

Świerzawa historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego.

Historia[edytuj]

Fragment rynku

Świerzawa swą historią sięga roku 1195, kiedy to na miejscu dzisiejszego miasta Bolesław I Wysoki wybudował drewniany kościółek. Według legendy niemiecka nazwa Schönau pochodzi od wypowiedzi Agnieszki von Habsburg, żony Bolka Małego, która w drodze z Jawora do Złotoryi zatrzymała się w tym miejscu i rzekła "Hier will ich ein Haus haben auf der schönen Aue ("Chcę mieć dom na tej pięknej łące"). Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1268. Prawa miejskie nadał jej książę świdnicki Bolko I Surowy w 1296 roku. Świerzawa początkowo podlegała pod jurysdykcję Złotoryi. Rozwijała się szybko i dynamicznie, gdyż leżała na głównym szlaku handlowym z Kamiennej Góry do Złotoryi.

Miasto wielokrotnie nawiedzały epidemie, pożary i wojny. Największe zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia, podczas której, w wyniku pożaru, spaleniu uległa większa część zabudowy. Po tym incydencie nastąpiło wyraźne spowolnienie rozwoju i rozbudowy miasta. W latach 1818-1932 Świerzawa wspólnie z Bolkowem była siedzibą powiatu. W czasie I i II wojny światowej miasto nie doznało zniszczeń.

W 1945 r. miasto zostało włączone w granice Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W 1973 zniesiono prawa miejskie Świerzawy, degradując ja do rangi wsi. Prawa te zostały przywrócone w 1984 roku. W latach 1950-1975 Świerzawa należała do województwa wrocławskiego, w latach 1975-1999 do województwa jeleniogórskiego, a od 1999 roku należy do województwa dolnośląskiego i powiatu złotoryjskiego.

Zabytki[edytuj]

Świerzawa nie odniosła znaczących strat w zabudowie podczas II wojny światowej.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[8]:

• ośrodek historyczny miasta, Rynek otaczają XIX-wieczne kamieniczki wśród których na szczególna uwagę zasługuje budynek dawnej apteki pochodzący z 1690 roku

Kościół pw. Wniebowzięcia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

• kościół par. pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny; pw. pochodzi z XIV wieku. Mieści się on w centralnej części miasta. Od samego początku był to kościół parafialny i taką też funkcję pełni do dzisiaj. Obecny wygląd kościoła to wynik wielokrotnych remontów i modernizacji. Zewnętrzne ściany świątyni zdobią XVII-wieczne renesansowe płyty nagrobne. Natomiast wewnątrz kościoła na uwagę zasługują XVIII-wieczny ołtarz, oraz figurki świętych z XVIII wieku. Ozdobne portale zdobiące wejścia do kościoła wykonane są w stylu późnogotyckim.

Kościół św. Józefa Opiekuna

• Kościół św. Józefa Opiekuna — W ścisłym centrum, na świerzawskim rynku (plac Wolności) znajduje się jeszcze jedna świątynia. Jest to poewangelicki kościół św. Józefa Opiekuna Zbawiciela. Został wybudowany pod koniec XIX wieku (1844 r.) na miejscu wcześniejszego kościoła ufundowanego w tym miejscu w 1766 lub 1748 roku. Od początku do zakończenia wojny służył wiernym z gminy ewangelickiej, obecnie (od 1999) jest kościołem filialnym świerzawskiej parafii. Wyróżnikiem budowli jest ciekawa ośmioboczna wieża z interesującą galeryjką na szczycie
• kościół cmentarny pw. św. Jana i św. Katarzyny, z drugiej ćw. XIII w., XVI w., jest to najcenniejszy zabytek miasteczka. Powstał w II połowie XIII wieku i do dziś przetrwał w prawie niezmienionym wyglądzie. Jest to ewenement że obiekt romański zachował się w tak dobrym stanie. Wyznacznikiem kościoła jest czworoboczna wieża dobudowana do bryły głównej kościoła w 1506 roku. Jednak największą atrakcją zabytku są malowidła które zdobią ściany świątyni oraz drewniane polichromie na emporze. Odkryte w 1977 roku pod warstwami tynku ścienne malowidła o tematyce zwierzęcej i roślinnej pochodzą z XIII wieku. Przedstawiają dosyć nietypowe zwierzęta takie jak bocian, żyrafa czy ryby. We wnętrzu liczne XVII-wieczne renesansowe płyty nagrobne. Obiekt znajduje się na przedmieściach miasteczka w pobliżu mostu na Kaczawie, przy drodze ze Złotoryi. Kościół jest udostępniony do zwiedzania od piątku do niedzieli, jednak najlepiej wcześniej umówić się telefonicznie
• cmentarz przykościelny
  • ogrodzenie z budynkiem bramnym, z XVI w.
• d. plebania, ul. Jeleniogórska 6, z ok. 1800 r.
• zamek, nie istnieje, z XVII w.
• park miejski, powstały po 1920 r.
• ratusz, Świerzawski magistrat pochodzi z 1810 roku i od początku służy tym samym celom. Powstał w miejscu poprzedniego ratusza który stał w tym miejscu. Ratusz wieńczy czworoboczna wieża zakończona hełmem, a samą wieże zdobi czterotarczowy zegar. Ozdobą ratusza jest płaskorzeźba przedstawiająca herb miasta czyli otwartą dłoń. Wewnątrz na uwagę zasługuje zabytkowa waga miejska zamieszczona na suficie w dolnym korytarzu. Świerzawski ratusz mieści się w centrum miasta na pl. Wolności. Budynek obecnie zajmuje Urząd Miasta i Gminy Świerzawa
• domy, pl. Wolności 2, 23 (d. Rynek), z 1767 r,, XVIII,XIX w.
• most, ul. Zielona – Kościuszki, z XVI w.

inne zabytki techniki:

• wał przeciwpowodziowy wzdłuż rzeki Kamiennik pochodzący z XX wieku jest ciekawym rozwiązaniem inżynierii
• most kamienny, XVIII-wieczny, znajduje się nieco dalej.

Gospodarka[edytuj]

Świerzawa jest głównie ośrodkiem usługowo-handlowym dla rolniczej okolicy. W mieście nie ma większych zakładów przemysłowych. Istnieje tutaj urząd pocztowy, punkty handlowe, usługowe, kilka serwisów, bar, stacja benzynowa.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Świerzawy w 2014 roku ^[1].

Turystyka[edytuj]

Świerzawa leży w ciekawym turystycznie regionie na Pogórzu Kaczawskim i w pobliżu Gór Kaczawskich. Zabytki architektoniczne poświadczają jej długoletnią historię. Wszelkich informacji o historii, kulturze i zabytkach miasta oraz o bazie noclegowo-gastronomicznej udziela Centrum Kultury i Turystyki w Świerzawie przy ul. Jeleniogórskiej.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół św. Jana i Katarzyny

• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Świerzawie (Kościół św. Jana i Katarzyny w Świerzawie)
• Zbór „Brama Nadziei” Kościoła Zielonoświątkowego^[9]
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa^[10]

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Ta sekcja od 2011-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Miasta i gminy partnerskie:

• Obercunnersdorf  Niemcy
• Mala Skala  Czechy
• Chocz  Polska

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

1. "Perły Świerzawy" Z. Mosoń, UMiG Świerzawa, 2006
2. "Sudety" C.Skała, Pascal 2006
3. Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ​ISBN 83-85773-47-9​
4. Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Świerzawa w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
• Miasto i gmina Świerzawa
• Gmina Świerzawa na stronie powiatu złotoryjskiego
• Góry i Pogórze Kaczawskie - Kraina Wygasłych Wulkanów

p • d • e Miasta województwa dolnośląskiego Bardo • Bielawa • Bierutów • Bogatynia • Boguszów-Gorce • Bolesławiec • Bolków • Brzeg Dolny • Bystrzyca Kłodzka • Chocianów • Chojnów • Duszniki-Zdrój • Dzierżoniów • Głogów • Głuszyca • Góra • Gryfów Śląski • Jawor • Jaworzyna Śląska • Jedlina-Zdrój • Jelcz-Laskowice • Jelenia Góra • Kamienna Góra • Karpacz • Kąty Wrocławskie • Kłodzko • Kowary • Kudowa-Zdrój • Lądek-Zdrój • Legnica • Leśna • Lubań • Lubawka • Lubin • Lubomierz • Lwówek Śląski • Mieroszów • Międzybórz • Międzylesie • Milicz • Mirsk • Niemcza • Nowa Ruda • Nowogrodziec • Oborniki Śląskie • Oleśnica • Olszyna • Oława • Piechowice • Pieńsk • Pieszyce • Piława Górna • Polanica-Zdrój • Polkowice • Prochowice • Prusice • Przemków • Radków • Siechnice • Sobótka • Stronie Śląskie • Strzegom • Strzelin • Syców • Szczawno-Zdrój • Szczytna • Szklarska Poręba • Ścinawa • Środa Śląska • Świdnica • Świebodzice • Świeradów-Zdrój • Świerzawa • Trzebnica • Twardogóra • Wałbrzych • Wąsosz • Węgliniec • Wiązów • Wleń • Wojcieszów • Wołów • Wrocław • Zawidów • Ząbkowice Śląskie • Zgorzelec • Ziębice • Złotoryja • Złoty Stok • Żarów • Żmigród Portal:Województwo dolnośląskie • Wikiprojekt:Dolny Śląsk

p • d • e Gmina Świerzawa Siedziba gminy Świerzawa Wsie sołeckie Biegoszów • Dobków • Gozdno • Lubiechowa • Nowy Kościół • Podgórki • Rząśnik• Rzeszówek • Sędziszowa • Sokołowiec • Stara Kraśnica Wsie niesołeckie Janochów • Posępsko

p • d • e Powiat złotoryjski Miasta Świerzawa • Wojcieszów • Złotoryja Gminy miejskie Wojcieszów • Złotoryja Gminy miejsko-wiejskie Świerzawa Gminy wiejskie Pielgrzymka • Zagrodno • Złotoryja