Tworzenie stron internetowych

	Wieruszów
	Wieruszów
	; Pomnik Św. Floriana w Rynku
Herb Wieruszowa	Flaga Wieruszowa
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	wieruszowski
Gmina	Wieruszów; gmina miejsko-wiejska
Burmistrz	Rafał Przybył
Powierzchnia	5,98 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 8 635; 1 446,4 os./km²
Strefa numeracyjna;	+48 62
Kod pocztowy	98-400
Tablice rejestracyjne	EWE
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Wieruszów
	Położenie na mapie Polski Wieruszów
	51°17′43″N 18°09′07″E/51,295278 18,151944
TERC; (TERYT)	1018074
SIMC	0937400
	Urząd miejski Rynek 1/7; 98-400 Wieruszów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Wieruszów (ujednoznacznienie).

Wieruszów – miasto w województwie łódzkim, na ziemi wieluńskiej, na Wysoczyźnie Wieruszowskiej, nad Prosną, Niesobem i Brzeźnicą. Siedziba powiatu wieruszowskiego i gminy Wieruszów.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1368 roku położone było w XVI wieku w województwie sieradzkim^[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa kaliskiego.

Według danych z roku 2015 miasto liczyło 8617 mieszkańców^[3].

Położenie geograficzne[edytuj]

Miasto Wieruszów położone jest w strefie przejściowej, od pasa starych gór i wyżyn do krainy wielkich dolin, na tzw. Progu Wieruszowskim. Można przyjąć, że Próg Wieruszowski łączy Wyżynę Śląską ze Wzgórzami Ostrzeszowskimi, oddzielając jednocześnie Kotlinę Śląską od Wysoczyzny Kaliskiej.

Transport[edytuj]

Most w ciągu linii kolejowej nr 181 nad rzeką Prosną w Wieruszowie

Przez Miasto Wieruszów przebiega droga ekspresowa oraz drogi wojewódzkie:

Droga ekspresowa S8: Wrocław – Warszawa – Białystok z węzłem Wieruszów zlokalizowanym na północny wschód od miasta
Droga wojewódzka nr 450 relacji Kalisz – Wieruszów – Opatów
Droga wojewódzka nr 482 relacji Dobroń - Sieradz - Wieruszów

Komunikację autobusową z większymi ośrodkami miejskimi zapewniają PKS Wieluń, PKS Kalisz, PKS Ostrów Wielkopolski. Komunikację autobusową zapewnia również prywatny przewoźnik Transport Osobowy Kangurek.

Od 1926 roku przez Wieruszów przebiega linia kolejowa nr 181 z Kępna do Wielunia Dąbrowy. Miasto posiada dwa przystanki kolejowe Wieruszów Miasto oraz Wieruszów. Mimo iż nie przewiduje się likwidacji samego przystanku „Wieruszów Miasto”, we wrześniu 2010 roku, budynek byłej poczekalni i kas został zakwalifikowany do rozbiórki^[4], którą przeprowadzono w lutym 2015 roku^[5].

Najbliższe porty lotnicze znajdują się we Wrocławiu (110 km), Łodzi (120 km) i Katowicach (140 km).

Informacje administracyjne[edytuj]

Wieruszów jest miastem powiatowym liczącym niespełna 9 tys. mieszkańców. Gmina i miasto Wieruszów obejmują powierzchnię 97,31 km² (w tym miasto 5,98 km²). Zamieszkuje ją łącznie 14 000 mieszkańców^[6]. Struktura użytkowania gruntów w gminie: użytki rolne – 6700 ha, tj. 68,8% powierzchni gminy; lasy – 2030 ha, tj. 20,9% powierzchni gminy; pozostałe grunty – 1000 ha, tj. 10,3% powierzchni gminy (tereny osiedlowe, komunikacyjne, wody, nieużytki).

Historia[edytuj]

Kościół i klasztor oo. Paulinów Ducha Świętego

Kościół pw. św. Rocha w Podzamczu

Osadnictwo nad Prosną sięga około 10 tys. lat. Świadczą o tym wykopaliska, stanowiska archeologiczne, a także pewne dowody materialne. W widłach Niesobu i Prosny znajdują się wały obronne grodziska z czasów kultury łużyckiej. Klaudiusz Ptolemeusz w dziele „Nauka geograficzna” (II w. n.e.), nanosząc szlak bursztynowy biegnący z południa Europy nad Bałtyk dochodzi z terenu Śląska do rzeki Prosny i dalej w dół rzeki w kierunku północnym, zaznaczył na tej prowizorycznej mapie dwie miejscowości na linii rzeki Prosny, są to Arsonium i Kalisia.

Tę pierwszą miejscowość stanowił zapewne wspomniany wyżej gród, na bazie którego powstał późniejszy Wieruszów. Przez wiele wieków miejscowość ta była prywatną własnością wielu bogatych rodów. Nazwa Wieruszów wywodzi się od rodu Wieruszów przybyłego na te tereny najprawdopodobniej ze Śląska w czasie bliżej nieokreślonym, gdyż istnieje ogromna luka historyczna pomiędzy funkcjonowaniem wspomnianego grodziska a pierwszą datą z użyciem nazwy Wieruszów (1368 r.).

Z racji położenia przez Wieruszów zawsze biegły ważne szlaki komunikacyjne, co było przyczyną częstych napaści, grabieży i palenia miasta głównie przez książąt śląskich. Poważne straty poniósł Wieruszów w czasie wojny północnej, kiedy to przez miasto przechodziły różne armie.

W 1793 roku w wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej Obojga Narodów Miasto Wieruszów zostało włączone do Królestwa Prus. W 1815 roku podczas kongresu wiedeńskiego zaborcy wytyczyli na rzece Prośnie i Niesobie granicę Prus i autonomicznego Królestwa Polskiego pozostającego pod zależnością Imperium Rosyjskiego. W ten sposób położony w województwie kaliskim Wieruszów stał polskim miastem granicznym, zaś jego zachodnie przedmieście, zwane Podzamczem, znalazło się w Wielkim Księstwie Poznańskim Królestwa Prus i otrzymało później nazwę Wilhelmsbrück.

W 1816 roku Wieruszów na kilkadziesiąt lat stał się miastem powiatowym. W okresie powstania listopadowego i styczniowego przez miasto były organizowane przerzuty broni i emisariuszy. Mimo miejskiego charakteru w 1870 roku Wieruszów utracił prawa miejskie.

W 1918 r. miejscowość wróciła w skład odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej, a w 1919 r. Wieruszów odzyskał prawa miejskie. W 1919 roku uszkodzony został przez oddziały Grenzschutzu zamek wieruszowski^[7]. Miasto doznało poważnych zniszczeń w 1939 roku – według szacunków z 1945 r. zniszczeniu uległo 60% zabudowań miasta.

Kiedy w 1939 r. Niemcy napadli na Polskę, wielu Polaków z Wieruszowa wzięło udział w obronie ojczyzny. Polskich cywilów wielokrotnie Niemcy rozstrzeliwali i wywozili do obozu Auschwitz. W 1939 r. Niemcy zaczęli prześladować 2400 Żydów zamieszkujących wówczas Wieruszów. W październiku 1941 r. utworzyli żydowskie getto (między ulicami Dąbrowskiego, Kilińskiego a Nadrzeczną), zamykając w nim 3400 Żydów z miasta i okolic. 26 sierpnia 1942 r. wszyscy z getta zostali wywiezieni do obozu Birkenau. 86 osób niezdolnych do transportu zamordowanych zostało przez Niemców w nocy z 26 na 27 sierpnia 1942 r. w budynku mykwy. W momencie oswobodzenia miasta od Niemców w 1945 r. jego liczba mieszkańców wynosiła niewiele powyżej 2000 osób.

W latach 1955–1975 Wieruszów znów był miastem powiatowym, dzięki czemu jego ranga wzrastała i nastąpił znaczny rozwój przemysłu oraz budownictwa jedno- i wielorodzinnego. W latach 60 XX w. rozebrane zostały ostatecznie pozostałości wieruszowskiego zamku. W 1990 roku nastąpiło odrodzenie samorządu terytorialnego.

Panorama Wieruszowa

Ludzie związani z Wieruszowem[edytuj]

Bonawentura Niemojowski (1787–1835) – poseł województwa kaliskiego na sejmy Królestwa Polskiego
Teodor Urbański (1792–1850) – inżynier budownictwa wodnego, twórca Kaliskiego Węzła Wodnego
Augustyn Kordecki – przeor klasztoru paulinów i dowódca obrony twierdzy na Jasnej Górze
Paweł Bryliński (1814–1890) – rzeźbiarz, artysta ludowy
Józef Bromski (1887–1937) – ksiądz katolicki, wykładowca uniwersytecki, znawca starożytnych języków (sumeryjski, akadyjski), autor pierwszego polskiego przekładu Eposu o Gilgameszu z języka akadyjskiego (1936).
Adam Musiałek (ur. 1957) – biskup De Aar
Marcin Kowalczyk – piłkarz, reprezentant Polski
Alfred Kowalski herbu Wieruszowa – polski malarz

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Wieruszowa w 2014 roku^[1].

Sport[edytuj]

W Wieruszowie działa klub sportowy WKS Prosna, założony w 1924 roku jako drużyna "Harcerz-Skaut". Stadion miejski znajduje się przy ulicy Sportowej 4. Obecnie piłkarze klubu występują w sieradzkiej klasie okręgowej.

Na terenie miasta funkcjonują 4 nowoczesne boiska wielofunkcyjne z nawierzchnią tartanową oraz boisko do gry w piłkę nożną Orlik z nawierzchnią ze sztucznej trawy.

Trwają prace mające na celu ponowne wykorzystanie rzeki Prosny i reaktywację sekcji kajakowej, która w latach 80. i 90. XX wieku odnosiła liczne sukcesy w zawodach ogólnopolskich^[8].

W 1985 roku w Wieruszowie urodził się reprezentant Polski w piłce nożnej, Marcin Kowalczyk.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół Ewangelicki w Wieruszowie (Podzamczu)

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Wieruszow, w oparciu o dane GUS.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 182.
↑ http://www.polskawliczbach.pl/Wieruszow
↑ Ok-Kolej.
↑ Nie ma dworca, będzie wiata - tugazeta.pl. [dostęp 2015-02-10].
↑ Bank Danych Regionalnych – Strona główna (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
↑ M. Michalski, Wieruszów w ogniu, "Ziemia Łódzka" 2013, nr 11 (145), s. 19. http://www.lodzkie.pl/files/ziemia/archiwum/2013/zl_2013_11.pdf
↑ Odbudowa sekcji kajakowej - Polski Związek Kajakowy. [dostęp 2015-02-10].
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Strona internetowa miasta: http://www.wieruszow.pl/
Historia klasztoru oo. Paulinów w Wieruszowie
Wieruszów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa, 1893.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Wieruszow, w oparciu o dane GUS.

[2] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 182.

[pl-gus6-3] ttp://www.polskawliczbach.pl/Wieruszow

[4] Ok-Kolej.

[5] Nie ma dworca, będzie wiata - tugazeta.pl. [dostęp 2015-02-10].

[pl-bdr-6] Bank Danych Regionalnych – Strona główna (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].

[7] M. Michalski, Wieruszów w ogniu, "Ziemia Łódzka" 2013, nr 11 (145), s. 19. http://www.lodzkie.pl/files/ziemia/archiwum/2013/zl_2013_11.pdf

[8] Odbudowa sekcji kajakowej - Polski Związek Kajakowy. [dostęp 2015-02-10].

[9] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]