Tworzenie stron internetowych

Wrocław

Poznaj naszą ofertę w zakresie tworzenia stron www oraz sklepów internetowych. Nasza firma oferuje sklepy w internecie które przyciągną klientów w mieście Wrocław. Zapewniemy szczególne podejście do Twojego biznesu. Atrakcyjne ceny i z dbałością o detale wykonanie zapewni Ci sukces. Strona internetowa jest jedną z metod na pozyskanie klientów dla Twojego biznesu, dobrze wykonana strona jest jednym z elementów który zachęcają klienta do skorzystania z Twojej oferty. Rozwiązania z wysokiej półki jakie wykorzystujemy zapewniają skuteczne wykonanie naszej usługi.

Strony internetowe

Jeżeli chesz mieć własną stronę internetową, a Twoja firma znajduje się w miejscowości Wrocław - dobrze trafiłeś. Projektujemy, wdrażamy i tworzymy strony internetowe dla każdego. Napewno chesz aby klient wpisując w wyszukiwarkę nazwę "Twojej firmy + Wrocław" uzyskał informację o Twojej stronie oraz ofercie Twojej firmy. Dlatego jeżeli chcesz aby Twoja firma była dobrze widoczna kiedy wyszuka się informacje o mieście Wrocław warto stworzyć stronę korzystająć z naszych usług.
Pamietaj! jeśli "Strony Internetowe Wrocław" to tylko My.

Sklepy internetowe

Chcesz aby twój sklep był popularny i aby ludzie mogli go łatwo znaleźć, aby wpisując w wyszukiwarkę "sklep Wrocław" mogli trafić do twojej witryny i szybko oraz wygodnie zrobić zakupy? Potrzebujesz wydajnego i profesjonalnie wykonanego sklepu internetowego? Napisz teraz do nas. Projektujemy profesjonalne sklepy internetowe, dzięki naszym usługom możesz sprzedawać szybko i wygodnie w Internecie, na terenie miasta Wrocław i w całej Polsce!

Portfolio

Poniżej mozesz zobaczyć kilka nszych prac. Pamiętaj każdy sklep projektujemy indywidualnie pod konkretne potrzeby..

O mieście: Wrocław

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wrocław
Ostrów Tumski, Renoma, rotunda Panoramy Racławickiej, Hala Stulecia, Ratusz, Hotel Monopol, Krasnoludek, Dworzec kolejowy Wrocław Główny
Ostrów Tumski, Renoma, rotunda Panoramy Racławickiej, Hala Stulecia, Ratusz, Hotel Monopol, Krasnoludek, Dworzec kolejowy Wrocław Główny
Herb Flaga
Herb Wrocławia Flaga Wrocławia
Państwo  Polska
Województwo  dolnośląskie
Powiat Wrocław (miasto na prawach powiatu)
Gmina gmina miejska
Aglomeracja wrocławska
Data założenia X wiek[1]
Prawa miejskie 1214 (lub wcześniej), ponownie 1242
Prezydent Rafał Dutkiewicz
Powierzchnia 292,82[2] km²
Wysokość 105–156 m n.p.m.
Populacja (30.06.2017)
• liczba ludności
• gęstość

638 364[3]
2180 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 71
Kod pocztowy 50-001 do 54-705
Tablice rejestracyjne DW
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa lokalizacyjna województwa dolnośląskiego
Wrocław
Wrocław
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wrocław
Wrocław
Ziemia51°06′36″N 17°01′20″E/51,110000 17,022222
TERC
(TERYT)
0264011
SIMC 0986283
Hasło promocyjne: Wrocław – miasto spotkań
Urząd miejski
pl. Nowy Targ 1/8
50-141 Wrocław
Strona internetowa
BIP

Wrocław wymowa i (łac. Vratislavia lub Wratislavia lub Budorgis[4], niem. Breslau i, śl-niem. Brassel, czes. Vratislav, węg. Boroszló) – miasto na prawach powiatu w południowo-zachodniej Polsce, siedziba władz województwa dolnośląskiego i powiatu wrocławskiego. Położone w Europie Środkowej na Nizinie Śląskiej, w Pradolinie Wrocławskiej, nad rzeką Odrą i czterema jej dopływami. Jest historyczną stolicą Dolnego Śląska, a także całego Śląska.

Jest głównym miastem aglomeracji wrocławskiej, a także największym miastem leżącym na Ziemiach Odzyskanych. Czwarte pod względem liczby ludności miasto w Polsce – 638 364 mieszkańców[3], piąte pod względem powierzchni – 292,82 km².

Dawna stolica księstwa wrocławskiego, siedziba władz pruskiej prowincji Śląsk i rejencji wrocławskiej. Od 28 czerwca 1946 stolica województwa wrocławskiego. Od 1 stycznia 1999 stolica województwa dolnośląskiego.

Wrocław znalazł się wśród 230 miast świata w rankingu firmy doradczej Mercer „Najlepsze miasta do życia” w roku 2015 oraz jako jedyne polskie miasto został w tym rankingu ujęty jako miasto wyrastające na centrum biznesowe[5].

Nazwa miasta[edytuj]

Pochodzenie nazwy miasta nie jest jasne, ponieważ w najstarszych określeniach tej nazwy zapisanych przez Thietmara jako Wrotizlaensem i Wortizlava, oraz późniejszej z 1133 jako Vuartizlau, występuje grupa -ar-, -ro-, a nie czeska -ra- stosowana jako część nazwy miasta w późniejszych wiekach i co mogłoby wskazywać, że pochodzenie nazwy miasta należy tłumaczyć jako gród Wrocława, Wrocisława, Warcisława, które to imię było popularne wśród rycerstwa polskiego w różnych formach i odmianach[6][7]. Jeszcze w początkach XII wieku zapis Vuartizlau jest polski (z polską grupą –ar-). Późniejsza forma łacińska Vrastislavia, w której pojawia się czeskie –ra-, jest zniekształcona – być może pod wpływem czeskim – w okresie nasilających się wpływów kulturowych południowego sąsiada[8]. Przeciwną hipotezą jest pogląd, że nazwa miasta pochodzi przypuszczalnie od imienia zmarłego w 921 roku księcia czeskiego Vratislava I, który być może czasowo panował nad grodem i który według legend jest założycielem miasta[9]. Według tej koncepcji w VI wieku słowiańskie plemię Ślężan osiedliło się nad Odrą i wzniosło na Ostrowie Tumskim gród, który Vratislav I umocnił[10]. Poza ww. argumentami językowymi, koncepcja ta napotyka też na wątpliwości natury historycznej, ponieważ dotychczasowe datowanie pierwszego wrocławskiego grodu na lata 940–970 przypada na co najmniej dwadzieścia lat po śmierci Vratislava I[6]. Jednym z pierwszych źródeł nazwy miasta jest kronika Thietmara z Merseburga z XI wieku („Iohannem Wrotizlaensem”, „Wortizlava civitate”)[11]. Polska nazwa miejscowości „Wrocław” jest skrótem od staropolskiego imienia „Wrócisław”. „Wrócisław” lub „Vratislaw” jest imieniem złożonym: pierwsza część (pol. „wrócić”, „wracać”, czes. „vraceti”, „vrátiti”) znaczy „wracać”, „zwracać”, „obalać przeciwnika”, „zmusić kogoś do ucieczki”. Druga część („sław”) znaczy „imię”, „poważanie”, „reputacja”, „sława”[12]. Dlatego inicjał „W” był/jest od dawna częścią herbu niemieckiego i polskiego. W roku 1154 arabski geograf Al-Idrisi w swoim dziele pt. Księga Rogera zamieścił nazwę Wrocławia jako -r(a)t(i)-slaba pośród innych polskich miast Krakowa, Gniezna, Sieradza, Łęczycy oraz Santoka[13][14].

Niemiecka nazwa „Breslau” ma pochodzenie słowiańskie. W czasie, w którym Niemcy osiedlali się nad Odrą, istniało już osiedle polskie na Ostrowie Tumskim. Osiedle nazywało się „Wrocław”, ulokowane tu było już też biskupstwo. Rosnące znaczenie tego biskupstwa spowodowało, że nie istniała potrzeba stosowania nowej nazwy dla osiedli niemieckich, słowiańska nazwa osiedla biskupiego używana była też dla osiedli niemieckich. Etymologiczne pochodzenie nazwy „Breslau” od nazwy „Wrocław” można udowodnić przez porównanie historycznych dokumentów duchownych i książęcych, w których można znaleźć dużo wariantów i odwołań do tej nazwy („ecclesiam Wratislaviensem”, „episcopus Wratizlauiensis”, „Wrotizlaensis”, „in foro Wratislaviensi”, „Wroczlaviensi provincia”, „Vrozlavia”, „Wortizlaua”, „Wrazslavie”, „Vratislavia”, „Wratizlavia”, „Wratislavia”, „Wratislawia”, „Vratizlav”, „Wratizlaw”, „Wratislaw”, „Wraislaw”, „Vratizlau”, „Wratizlau”, „Wratislau”, „Wreczeslaw”, „Wretslaw”, „Wrezlaw”, „Wrezlau”, „dux de Werslaue”, „Breczlaw”, „Bretzlaw”, „Bretlav”, „Bretzlau”, „Bretzla”, „Brezslaw”, „Brezlaw”, „Breßlaw”, „Bresslaw”, „Presslaw”, „Breslow”, „Breslou”, „Breßlau”, „Bresslau”, „Breslau”). Wymiana litery „W” na literę „B” uzasadnia się trudnościami w artykulacji przez Niemców wersji nazwy zaczynającej się od „W”. Niektórzy przypuszczają, że niemieckie osiedle początkowo mogło mieć swoją własną nazwę, która jednak nie zachowała się[12].

W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis spisanej w latach 1295–1305 miasto wymienione jest jako Wratislavia. W kronice wymienione zostały również wsie, które w procesach urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto. Są to obecne dzielnice lub części miasta jak Ołbin zapisane w formie Olbingo, Kozanów jako Chossnow, Osobowice jako Heysonis, Maślice jako Maslitz, Gądów Mały jako Gandow, Pilczyce jako Pilsicz, Kłokoczyce jako Clocziti, Pracze Odrzańskie jako Praczh i inne[15][16]. Niemiecki opis Prus z 1819 roku notuje dwie nazwy miasta polską oraz niemiecką we fragmencie „Breslau (polnisch Wraclaw)”[17].

Historia[edytuj]

Wrocław jest jednym z najstarszych miast Polski pod względem lokacji na prawach miejskich. W czasach antycznych w miejscu lub okolicach Wrocławia istniała miejscowość o nazwie Budorigum. Została ona odwzorowana na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142–147 naszej ery[18]. O tym, że miejscowość ta znajdowała się w miejscu lub okolicach Wrocławia, informuje Lexicon Universale[19] oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska. Niektóre z hipotez łączy antyczną osadę Budorigum z samym Wrocławiem, część źródeł wskazuje jednak na jej lokalizację w okolicach Brzegu. We Wrocławiu krzyżowały się dwie główne drogi handlowe – Via Regia i Szlak bursztynowy. Miasto należało do Ligi Hanzeatyckiej.

Miasto po raz pierwszy wzmiankowane w sposób jednoznaczny w roku 1000 w związku z założeniem (podczas zjazdu gnieźnieńskiego) biskupstwa (jednego z czterech na terenie ówczesnej Polski). Osadnictwo na tych terenach istniało już jednak od VI wieku, kiedy to słowiańskie plemię Ślężan osiedliło się nad Odrą[10]. Według ostatnich badań nie ma śladu, który by wskazywał na istnienie przed 940 rokiem grodu na wrocławskim Ostrowie Tumskim[20][21]. W roku 985 na Ostrowie Tumskim powstał pierwszy gród wybudowany przez Mieszka I. Od końca X wieku Wrocław znajdował się pod panowaniem Piastów i był jedną z głównych siedzib królestwa (łac. sedes regni principalis)[22]. W średniowiecznej Kronice Polskiej Galla Anonima spisanej w latach 1112–1116 Wrocław obok Krakowa oraz Sandomierza zaliczony został do jednej z trzech głównych stolic Królestwa Polskiego[23].

Bolesław zaś, prawy syn mój, obejmie główne stolice królestwa we Wrocławiu, w Krakowie i w Sandomierzu

Gall Anonim, Kronika polska[24]', II, 7–8.
Kościół św. Idziego – najstarsza zachowana budowla Wrocławia (XIII w.)
Oblężenie Wrocławia podczas Wojny siedmioletniej (III wojna śląska 1756-1763)
Przybycie księcia Hieronima Bonaparte do Wrocławia – obraz z roku 1807
Odra we Wrocławiu w roku 1850
Wrocławski rynek w roku 1900

W latach 1031–1032 wybuchła reakcja pogańska i zburzona została katedra wrocławska, a na jej miejscu budowano świątynię pogańską[25]. Inne źródła za datę reakcji pogańskiej podają lata 1034–1038[26].

Od pierwszej połowy XI wieku we Wrocławiu działała mennica.

W XII wieku na Ołbinie, wyspie Piasek, oraz wokół góry Ślęży swoje posiadłości miał Piotr Włostowic.

W XII wieku wzniesiono zamek na Ostrowie Tumskim, a miejscowość zyskała status kasztelanii. Spisany po łacinie dokument średniowieczny Henryka I Brodatego z 1214 roku wymienia jako kasztelana wrocławskiego Sobiesława we fragmencie „Sobeslao castellano de Wratislauia”[27].

W kwietniu 1241, w obawie przed najazdem mongolskim, miasto zostało opuszczone przez mieszkańców, a następnie spalone ze względów strategicznych. Zamek wrocławski, w którym bronił się Henryk II Pobożny, pozostał niezdobyty. Wierzono, że stało się tak dzięki cudownemu zjawisku, które ukazało się na niebie powodując odstąpienie Mongołów od oblężenia. Tradycja, którą przekazał m.in. Jan Długosz, uznała to za skutek modlitw przeora wrocławskich dominikanów Czesława Odrowąża, późniejszego błogosławionego i patrona miasta[28][29][30]. Po odbudowaniu ze zgliszcz, w grudniu 1261 roku dokonano lokacji miasta na prawie magdeburskim[31]. Pierwszym wójtem obrano Godinusa Stillevogta (jego syn Gedko został później pierwszym wójtem Krakowa[32]).

Niedaleko Wrocławia w roku 1270 w Księdze henrykowskiej zapisano pierwsze w historii zdanie w języku polskim.

W 1322 roku Władysław I Łokietek wykorzystał zamęt na Śląsku i na pewien czas opanował Wrocław. Przejściowo wykonywał nawet władzę zwierzchnią nad Śląskiem. Strata tego miasta przypada prawdopodobnie na lata 1324-1325[33].

W roku 1335 po śmierci Henryka VI Dobrego, po 350 latach panowania we Wrocławiu książąt i królów polskich, miasto przeszło pod panowanie królów Czech.

W 1475 Kasper Elyan wydrukował we Wrocławiu Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium, pierwszy druk w języku polskim, zawierający trzy katolickie modlitwy[34][35].

Po śmierci Ludwika II Jagiellończyka w 1526 Wrocław wraz z Królestwem Czech został włączony do monarchii Habsburgów.

W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Wrocławia, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego[36].

W 1693 Edmund Halley, w oparciu o zestawienia narodzin i zgonów sporządzone przez wrocławskiego pastora Caspara Neumanna, opracował wzorzec obliczania składek emerytalnych dla powstających funduszy ubezpieczeniowych. W analizie jako miasto wzorcowe posłużył mu Wrocław[37].

W 1741 roku podczas wojen śląskich miasto, wraz z większością Śląska, zostało zdobyte przez króla Fryderyka II i stało się częścią Prus, w związku z czym od roku 1741 oficjalna nazwa miasta brzmiała Królewskie Stołeczne i Rezydencjalne Miasto Wrocław (niem. Königliche Haupt- und Residenzstadt Breslau).

Od 6 grudnia 1806 Wrocław oblegany był przez wojska napoleońskie pod dowództwem generała Dominique’a Vandamme’a i po miesięcznym oblężeniu, 5 stycznia 1807 został zdobyty. Miasto stało się punktem organizacyjnym polskich legionów, których liczbę określono na 8400 rekrutów. W 1807 Francuzi zarządzili rozbiórkę fortyfikacji okalających miasto, na czym Wrocław skorzystał, bo bastiony i mury ograniczały wcześniej rozwój przestrzenny miasta. Pod panowaniem Francji Wrocław pozostawał do 9 lipca 1807, gdy Napoleon podpisał Pokój w Tylży na mocy, którego miasto wróciło ponownie pod panowanie Prus. W 1809 król Prus zarządził sekularyzację dóbr kościelnych (m.in. uniwersytetu), a odebrane dobra przekazał na cele kulturalne lub dla swoich dworzan np. Pałac w Krobielowicach.

W 1863 bracia Karl i Louis Stangen założyli biuro podróży Stangen, było to drugie tego rodzaju biuro na świecie.

W 1877 r. we Wrocławiu powstała sekcja Deutscher und Oesterreichischer Alpenverein (DuOEAV) (obecnie są to DAV i OEAV), która w 1882 r. wybudowała schronisko górskie Breslauer Hütte w Alpach, u podnóża Wildspitze. Natomiast w 1887 r. powstała sekcja Karpathenverein, która w osiem lat później wybudowała schronisko Śląski Dom w Tatrach, u podnóża Gerlachu. We Wrocławiu swoje sekcje miały również Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie, Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie, Towarzystwo Karkonoskie, a także Beskidenverein.

We Wrocławiu i okolicach pod koniec XIX w. miało miejsce osadnictwo polskie, w mieście funkcjonowały również polskie organizacje społeczno-kulturalne jak np. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Wrocławiu – pierwsze na Śląsku gniazdo Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” założone w 1894 roku i liczące 70 członków[38].

W 1891 r. w zamożnej wrocławskiej rodzinie żydowskiej przyszła na świat i spędziła pierwsze dwadzieścia lat swego życia Edyta Stein, filozof i karmelitanka, ogłoszona w 1999 r. przez Jana Pawła II patronką Europy[39][40].

W latach 1890–1918 we Wrocławiu wybudowano rozległy system fortyfikacji – tzw. Twierdzę Wrocław.

W roku 1933 we Wrocławiu utworzono KZ Dürrgoy – jeden z pierwszych obozów koncentracyjnych w III Rzeszy.

W 1935 roku do Wrocławia i okolic dotarł pierwszy gaz przesłany z Gazowni Miejskiej w Wałbrzychu[41].

Willa Colonia we Wrocławiu, ul. Rapackiego 14 – miejsce podpisania kapitulacji Festung Breslau

W czasie II wojny światowej we Wrocławiu znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[42]. W roku 1941 we Wrocławiu powstała polska organizacja konspiracyjna o nazwie Olimp. 25 sierpnia 1944 r. miasto zostało ogłoszone twierdzą (niem. Festung Breslau) i otrzymało rozkaz bronienia się do ostatniego żołnierza. 19 stycznia 1945, na rozkaz gauleitera Śląska Karla Hankego, dokonano przymusowej pieszej ewakuacji większości pozostałej w mieście ludności cywilnej. 13 lutego Armia Czerwona rozpoczęła oblężenie Wrocławia. 8 marca dowództwo Festung Breslau przejął Hermann Niehoff, a jego poprzednik, Hans von Ahlfen, opuścił miasto samolotem dwa dni później. 16 marca robotnicy przymusowi rozpoczęli wyburzanie kamienic i budowę lotniska w miejscu obecnego Placu Grunwaldzkiego. W nocy 1/2 kwietnia 750 samolotów radzieckich rozpoczęło masowe bombardowania Wrocławia. Na miasto zrzucane były bomby burzące i zapalające. Wrocław poddał się dopiero 6 maja, cztery dni po Berlinie. W godzinach wieczornych, w willi Colonia przy dzisiejszej ul. Rapackiego 14, gen. Hermann Niehoff i gen. Władimir Głuzdowski podpisali akt kapitulacji Wrocławia. W wyniku walk między Armią Czerwoną i Wehrmachtem uszkodzeniu lub całkowitemu zniszczeniu uległo około 70% zabudowy miasta.

2 sierpnia 1945 r. na konferencji poczdamskiej zapadła decyzja o przekazaniu Polsce Śląska wraz z Wrocławiem, zaś ludność niemiecką, która nie opuściła miasta przed oblężeniem Wrocławia, przesiedlono[43] do radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Do Wrocławia zaczęła napływać ludność polska, głównie z centralnej Polski (Kielecczyzna, Łódzkie) i Wielkopolski oraz wysiedleni mieszkańcy Kresów Wschodnich przedwojennej Polski, głównie ze Lwowa i okolic oraz z Wileńszczyzny.

W 1948 we Wrocławiu odbyła się wielka Wystawa Ziem Odzyskanych (WZO), którą zwiedziło ponad 1,5 mln osób i Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju; z okazji WZO wzniesiono m.in. Iglicę, jeden z symboli Wrocławia.

W 1966 odbył się pierwszy festiwal „Wratislavia Cantans”, zaś w 1976 pierwszy Przegląd Piosenki Aktorskiej.

W czasie stanu wojennego w roku 1982 we Wrocławiu powstały antykomunistyczne organizacje konspiracyjneSolidarność Walcząca i Pomarańczowa Alternatywa (od której swój rodowód wzięły obecne wrocławskie krasnale).

6 lutego 1990 we Wrocławiu zaczęła nadawać PTV Echo – pierwsza niepaństwowa telewizja w Polsce oraz w krajach postkomunistycznych.

Miasto kandydowało do wystawy EXPO 2010, lecz na gospodarza został wybrany Szanghaj[44]. W rywalizacji o EXPO 2012 miasto przegrało z Yeosu (Korea Południowa)[45].

Wrocław był jednym z czterech polskich miast, w których rozgrywano mecze EURO 2012.

W roku 2016 Wrocław był Europejską Stolicą Kultury.

Ludność[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Wrocławia.

Na początku XIX wieku miasto zamieszkane było przez 78 tysięcy osób (dane z 1819). W połowie wieku liczba ludności przekroczyła 150 tysięcy, w 1870 – 200 tysięcy. Zjednoczenie Niemiec w 1871 przyczyniło się do szybkiego wzrostu liczby ludności miasta. Na początku XX wieku we Wrocławiu mieszkało ponad pół miliona osób (według zestawienia Heinza Rogmanna z 1937, w 1910 mieszkało w mieście 512 105 osób, natomiast suplement encyklopedii Orgelbranda podaje liczbę 510 929 osób). Wrocław stał się szóstym pod względem liczby ludności miastem Cesarstwa Niemieckiego. Według spisu niemieckiego z 1910 (przez historyków polskich i także niektórych niemieckich spis ten, podobnie jak inne niemieckie z I połowy XIX wieku, uważany jest za niedokładny[46], fałszywy[47] i tendencyjny[48]) we Wrocławiu mieszkało 95,71% Niemców, 2,95% Polaków, 0,67% ludność mieszana polsko-niemiecka, 0,67% Czechów[potrzebny przypis].

Tuż przed II wojną światową liczba mieszkańców sięgnęła prawie 630 tysięcy, a 1 grudnia 1940 wynosiła 638 905; w styczniu 1945 wraz z uciekinierami ze wschodnich terenów Rzeszy przekroczyła 1 milion. Między połową stycznia a początkami lutego na rozkaz gauleitera Hanke przymusowo ewakuowano na zachód około siedemset tysięcy osób. Rok po zakończeniu wojny w spisie powszechnym zanotowano 170 tysięcy mieszkańców. Poziom zaludnienia z 1939 miasto osiągnęło w 1983. Największą liczebność populacji Wrocław odnotował w 1991 – według danych GUS 643 640 mieszkańców[49]. Od czasów wojny Ukraińsko-Rosyjskiej czyli około 2015 roku liczba Ukraińców we Wrocławiu stale rośnie obecnie stanowią oni już 10% mieszkańców[50].

 Zobacz też: Pionierzy Wrocławia.

Liczba ludności Wrocławia na przestrzeni lat

Piramida wieku mieszkańców Wrocławia w 2014 roku[51].
Piramida wieku Wroclaw.png

Środowisko naturalne[edytuj]

Miasto jest położone na Nizinie Śląskiej na wysokości od 105 do 156 m n.p.m. (Wzgórze Gajowe i Wzgórze Maślickie)[52], między Wzgórzami Trzebnickimi na północy, a Sudetami na południu.

Miasto rozciąga się na długości 26,3 kilometra na linii wschód-zachód oraz 19,4 kilometra na linii północ-południe[53].

Miasto leży nad rzeką Odrą i czterema jej dopływami, które zasilają ją w granicach miasta: Bystrzycą, Oławą, Ślęzą i Widawą. Dodatkowo przez teren miasta przepływa rzeka Dobra oraz wiele strug.

Wrocław czerpie wodę pitną z obszaru terenów wodonośnych zasilanych wodami podziemnymi i powierzchniowymi rzek Oławy i Nysy Kłodzkiej poprzez Kanał Nysa-Oława.

Miasto posiada oczyszczalnię ścieków na osiedlu Janówek.

We Wrocławiu znajduje się Kilimandżaro, Morskie Oko, a w pobliskim Kamieńcu Wrocławskim Bajkał.

Fauna[edytuj]

We Wrocławiu zarejestrowano obecność ponad 200 gatunków ptaków, z czego ponad 100 ma tu swoje miejsca gniazdowania. Podobnie jak w innych dużych miastach Polski, najliczniejsze są gołębie. Inne spotykane gatunki to wróbel, mazurek, czyżyk, gawron, wrona, kawka, sroka, jerzyk, jaskółka oknówka, jaskółka dymówka, pustułka, łabędź niemy, kaczka krzyżówka, łyska, nurogęś, mewa śmieszka, sikorka bogatka, sikorka modra, raniuszek, dzwoniec, grubodziób, sierpówka, grzywacz, kwiczoł, droździk, szpak, czapla siwa, bocian biały, zięba, kos, sójka, kowalik, gil, kukułka, jemiołuszka, dzięciołek, dzięcioł duży, dzięcioł białogrzbiety, pliszka siwa, kapturek, kopciuszek, muchołówka, trznadel, szczygieł, perkoz, błotniak stawowy, bączek, kurka wodna, potrzos, remiz, trzciniak, zielonka, sieweczka rzeczna oraz bielik.

Ponadto na terenie miasta żyją szczury, jeże, lisy, dziki, kuny, wiewiórki, sarny, zające, bobry, tchórze, wydry, borsuki, łasice, gronostaje oraz jenoty. Mogą się także pojawiać piżmaki, norki amerykańskie, szopy pracze[54].

Klimat[edytuj]

 Osobny artykuł: Klimat we Wrocławiu.

Wrocław jest położony w strefie klimatów umiarkowanych średniej szerokości geograficznej, w typie klimatu przejściowego, podlegającego wpływom oceanicznym i kontynentalnym.

W mieście przeważają masy powietrza polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego; fronty atmosferyczne przemieszczają się przez 220 dni w roku z przewagą frontów chłodnych. Średnie miesięczne ciśnienie atmosferyczne waha się od 999,6 (kwiecień) do 1003,6 hPa (październik), dominują kierunki wiatru z sektora zachodniego. Dni pogodnych jest ok. 41 w roku, najwięcej we wrześniu, pochmurnych ok. 206, najwięcej w listopadzie; usłonecznienie wynosi średnio 1556 godzin w roku. Średnia roczna temperatura powietrza osiąga +9,7 °C; najchłodniejszy jest styczeń (średnio –0,5 °C), najcieplejszy lipiec (średnio +19,9 °C). W ciągu roku występuje 47 dni gorących, czyli takich, w których maksymalna temperatura przekracza +25 °C (z czego dziewięć dni jest upalnych, z temperaturą powyżej +30 °C), dni mroźnych, z temperaturą maksymalną poniżej 0 °C jest we Wrocławiu tylko 23 rocznie[55].

Najdłuższą, trwającą 114 dni, termiczną porą roku jest lato; zima trwa 79 dni.

Średnia roczna suma opadów wynosi 548 mm. Największe średnie miesięczne sumy opadu wynoszą 75 mm (lipiec), najmniejsze 30 mm (luty)[56]; średnio notuje się 158 dni z opadem w roku (z maksimum w zimie). Burze występują średnio 25 razy w roku, pokrywa śnieżna zalega średnio przez 35 dni w roku.

Warunki klimatyczne Wrocławia wykazują cechy typowe dla dużych aglomeracji miejsko-przemysłowych. Jednym z obserwowanych efektów jest podwyższenie temperatury powietrza, określane jako „miejska wyspa ciepła”, co najwyraźniej zaznacza się podczas pogodnych nocy letnich, dając dodatkowo ponad 5 °C.

Położenie Wrocławia na przedpolu Sudetów pociąga za sobą występowanie zjawisk fenopochodnych. Występują one średnio 18 dni w roku. Zjawiska te są zauważalne zwłaszcza zimą, kiedy to przy silnym, suchym wietrze dochodzi do gwałtownego wzrostu temperatury powietrza. Miało to miejsce np. 21 lutego 1990, gdy temperatura we Wrocławiu wzrosła do +20,1 °C.

Najwyższe temperatury zanotowane we Wrocławiu[57]:

  • 8 sierpnia 2015 (+38,9 °C)[58]
  • 27 czerwca 1935 (+38 °C)
  • 31 lipca 1994 (+37,9 °C)
  • 1 sierpnia 1994 (+37,4 °C)

Najniższa temperatura minimalna 11 lutego 1956 (–32,0 °C)

Zabytki, architektura i urbanistyka[edytuj]


Hotel Monopol (1892), późnogotycki kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława z barokowym wnętrzem, postmodernistyczny Solpol

We Wrocławiu mimo zniszczeń wojennych zachowało się wiele budowli w stanie oryginalnym, bądź odrestaurowanych czy odbudowanych po wojnie. Do wyróżniających się należą: dwa ratusze na Rynku – gotycki Stary Ratusz oraz Nowy Ratusz w stylu historyzmu; gotyckie kościoły: archikatedra św. Jana Chrzciciela na Ostrowie Tumskim (przy niej barokowa kaplica Elektorska według projektu Fischera von Erlacha), katedra greckokatolicka pw. św. Wincentego i św. Jakuba, katedra św. Marii Magdaleny, bazylika św. Elżbiety, kolegiata św. Krzyża, NMP na Piasku, św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława, kościół św. Wojciecha, neogotycki św. Michała Archanioła; barokowy zespół głównych budynków Uniwersytetu Wrocławskiego z Aulą Leopoldina; neogotycki budynek Dworca Głównego; modernistyczne: Hala Stulecia (proj. Max Berg na Wystawę Stulecia 1913; wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO), gmach Opery Wrocławskiej, hotel Monopol, Hala Targowa, Spółdzielczy Dom Handlowy „Feniks” (dawniej Dom Handlowy Braci Barasch), Dom Towarowy Renoma, Dom Handlowy Kameleon (dawniej Dom Handlowy Rudolfa Petersdorffa) zaprojektowany przez Ericha Mendelsohna, budynki wystawy „Mieszkanie i miejsce pracy” (1929, m.in. dom projektu Hansa Scharouna), budynki Browaru Piastowskiego, Pałac Spätgenów, Pałac Schaffgotschów, Pałac Ballestremów, Landeshaus, Urząd Pocztowy, wieże ciśnień przy alei Wiśniowej, Na Grobli i przy alei Kasprowicza.

Osiedle domków jednorodzinnych przy ulicy Kamienieckiej

Oprócz tego w mieście zachowało się ponad osiem tysięcy zabytkowych kamienic reprezentujących style historyczne pochodzących z XIX i początków XX wieku, które władze samorządowe starają się w ramach specjalnych programów rewitalizacyjnych sukcesywnie poddawać renowacjom. Jest to największe tego typu skupisko zabytkowego budownictwa w Polsce oraz jedno z największych w Europie. Kamienice te prezentują style począwszy od baroku poprzez klasycyzm, historyzm, secesję aż po modernizm. Wiele kamienic prezentuje wysokie walory architektoniczno-estetyczne. W niektórych przypadkach są to zachowane całe ciągi ulic architektury historyzującej jak chociażby ulica Miernicza oraz plac Księdza Stanisława Staszica na osiedlu Nadodrze. Na wrocławskim Tarnogaju zachowało się osiedle mieszkaniowe domków jednorodzinnych przy ul. Kamienieckiej, która bywa nazywana wrocławską „Złotą Uliczką”.

W budynku Banku Zachodniego na rogu Rynku i placu Solnego działa jedyny we Wrocławiu paternoster, czyli winda bez drzwi, która jeździ ze stałą prędkością, nie zatrzymując się na poszczególnych piętrach.

Wrocław jest piątym miastem w Europie pod względem liczby mostów (i kładek); plasuje się za Hamburgiem, Amsterdamem, Wenecją i Petersburgiem [potrzebny przypis]

Jako jedno z nielicznych miast w Europie ma zachowaną i stale wypełnioną wodą fosę miejską.

Wrocławski ratusz jest jednym z najstarszych ratuszy w Polsce. Na wysokiej wieży mieści się najstarszy w Polsce dzwon zegarowy i najstarszy, z 1368, zegar wieżowy. W piwnicach budynku znajduje się najstarsza (z XIV wieku) restauracja w Europie – Piwnica Świdnicka.

Miejsca[edytuj]

Wyspy odrzańskie we Wrocławiu
Zespół wschodnich wysp odrzańskich we Wrocławiu

Mosty i kładki[edytuj]

 Osobny artykuł: Mosty i kładki we Wrocławiu.
Szwajcarski statek wycieczkowy na Odrze przy moście Pomorskim. W tle widoczny most Sikorskiego

Przed II wojną światową w mieście istniały – licząc według obowiązujących wówczas niemieckich kryteriów definiujących budowle drogowe – 303 mosty. Obecnie wszystkie przedwojenne mosty, które uległy zniszczeniu podczas oblężenia w 1945 zostały odbudowane, powstało też kilkanaście całkiem nowych[61]. Pomimo tego według kryteriów używanych współcześnie, uznaje się, że jest ich tylko od 117 (w tym 27 kładek) do 229, przy czym powierzchnia miasta od 1945 wzrosła ze 175,1 km² do 292,8 km². Według jeszcze innych kryteriów wszystkich mostów jest około 400[62]. Największe i najważniejsze z mostów przerzucone są nad głównym i pobocznymi nurtami rzeki Odry (Stara Odra, Odra Północna i Południowa) i kanałów: Powodziowego, Żeglugowego, Bocznego, Miejskiego, Granicznego, Odpływowego i kilku pozostałych.

Przez obszar Wrocławia przepływa też kilkanaście innych, mniejszych rzek i strumieni, z których główne to cztery dopływy Odry: Ślęza, Oława (rozdzielająca się tu na dwa nurty – Oławę Górną i Dolną), Bystrzyca, Widawa, a z pomniejszych – Dobra, Zielona, Ługowina, Kasina, Oporówka, Łękawica, Piskorna, Młynówka, Trzciana, Czarna Woda, Rogożówka, Olszówka Krzycka, Grabiszynka, Brochówka i inne. Rzeki te i strumienie oraz przekopane sztuczne kanały tworzą liczne naturalne i kilka sztucznych wysp (zależnie od poziomu wody w rzece oraz od kryterium wielkości można się ich doliczyć do około 25), niektóre rzeki (prócz Odry – np. Widawa) mają swoje „stare” nurty płynące nieco inną trasą niż nurty główne; w wielu miejscach przedzielone są śluzami – niektóre ze śluz pełnią też rolę mostów lub kładek. Ponadto nad stale wypełnioną wodą wrocławską fosą miejską również przerzucone są ciągi komunikacyjne – piesze i kołowe. To wszystko sprawia że Wrocław bywa nazywany Wenecją Północy.

Ostatnią, wcale nie najmniej ważną kategorią mostów i kładek wrocławskich są kładki piesze i wiadukty drogowe ponad jezdniami ulic bądź torami kolejowymi.

Pomniki[edytuj]

Pomnik Pomordowanych na Kresach 1939–1947
Pomnik Diany

Lista pomników i miejsc pamięci narodowych we Wrocławiu:

Kamienice[edytuj]

W bloku śródrynkowym znajdują się renesansowe domy między którymi przebiegają trzy wąskie uliczki. Należą do nich Sukiennice, domy przy przejściu Garncarskim oraz przejściu Żelaźniczym.

Liczne zabytkowe kamienice otaczają płytę Rynku:

Ponadto na terenie Starego Miasta zachowały się m.in.:

Gospodarka[edytuj]

Sky Towernajwyższy budynek w Polsce w kategoriach wysokość do dachu oraz wysokość do najwyżej położonego piętra

Wrocław posiada drugi po Warszawie pod względem wielkości dochodów (3,814 mld zł w 2012) i wydatków (3,804 mld zł) budżet w Polsce. Dochody w przeliczeniu na jednego mieszkańca (6025 PLN) także ustępują jedynie Warszawie[70]. W lipcu 2015 roku wskaźnik bezrobocia rejestrowanego we Wrocławiu wynosił 3,9%[71].

We Wrocławiu mieszka 401 milionerów, czyli osób, których roczne dochody przekraczają 1 mln złotych (stan za rok 2014)[72]. Energię elektryczną oraz grzewczą zapewnia miastu Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja, Tauron Polska Energia oraz Fortum Power and Heat.

We Wrocławiu działają dwie stocznie rzeczne.

9 lipca 2015 Rada Miejska Wrocławia poparła wniosek Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ i Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej o włączenie w granice Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej nieruchomości położonych na terenie gminy Wrocław, w rejonie ulic Stabłowickiej i Towarowej. Na terenie 15 ha powstanie pierwsza w kraju, specjalna strefa ekonomiczna nowej generacji – SSE 2.0. Zgodnie z planami Ministerstwa Gospodarki SSE 2.0 mają być dedykowane działalności badawczo-rozwojowej, koncentrować i stymulować działalność innowacyjną[73].

W graniczących z Wrocławiem Bielanach Wrocławskich znajduje się największe centrum handlowo-rozrywkowe w Polsce - Aleja Bielany.

W Bielanach Wrocławskich 28 października 2014 roku swoje dwa magazyny logistyczne uruchomił Amazon.com[74].

Firma Bosch-Siemens-Hausgeräte GmbH (BSH) będzie we Wrocławiu produkować lodówki i piekarniki[75].

Transport[edytuj]

Docelowy układ dróg we Wrocławiu

Transport drogowy[edytuj]

Przez Wrocław przebiegają drogi europejskie, krajowe i wojewódzkie:

W Bielanach Wrocławskich bezpośrednio przy południowej granicy Wrocławia znajduje się węzeł A4 (E40) i dróg 5, 35 i 98.

Struktura sieci drogowej Wrocławia jest silnie zorientowana na centrum miasta, mając kształt promienisty. Do końca XX wieku wszystkie mosty drogowe na głównej odnodze Odry skupiały się na jej odcinku długości około 2,5 km.

W latach 1977–1991 wybudowano w centrum miasta Trasę W-Z. Od lat 80 XX wieku, etapami budowana jest obwodnica śródmiejska. W latach 2008–2011 wybudowana została Autostradowa Obwodnica Wrocławia (AOW), a od czerwca 2009 etapami budowana jest Wschodnia Obwodnica Wrocławia (WOW). Etapami budowana jest Zachodnia Obwodnica Wrocławia (ZOW) zwana także obwodnicą aglomeracyjną. 2 października 2015 rozpoczęła się budowa obwodnicy Leśnicy. W planie jest budowa obwodnicy staromiejskiej.

W podwrocławskim Mokronosie Dolnym znajduje się Laboratorium Drogowe GDDKiA.

Transport Publiczny[edytuj]

Na osiedlu Huby w podziemiach budowanego centrum handlowo-rozrywkowegoWroclavia”, znajdzie się dworzec autobusowy obsługiwany przez Polbus-PKS (z siedzibą przy ul. Joannitów 13) oraz PKS z całego kraju, a także PolskiBus.com i wielu innych przewoźników oferujących połączenia krajowe i zagraniczne, m.in. Eurolines.

Miejski transport zbiorowy[edytuj]

Plac Grunwaldzki – węzeł przesiadkowy komunikacji miejskiej
Polinka” – kolejka linowa nad Odrą

Miejski transport zbiorowy we Wrocławiu korzysta z 22 stałych linii tramwajowych, ich przebieg sporadycznie ulega zmianie ze względu na remonty torowisk i dróg. Rozległa sieć tramwajowa jest jedną z większych w kraju, obsługiwana jest przez MPK Wrocław.

Transport autobusowy w mieście również zapewnia głównie MPK Wrocław (58 linii dziennych i 13 nocnych), natomiast między Wrocławiem a sąsiednimi gminami Polbus-PKS, DLA, Sevibus, Trako, Marco Polo i kilku mniejszych prywatnych przewoźników.

1 października 2013 oddano do użytku kolej linową przez Odrę (budowaną od 25 kwietnia 2013 przez firmę Doppelmayr Garaventa Group), której rolą jest skomunikowanie budynków Politechniki Wrocławskiej przy Wybrzeżu Wyspiańskiego z budynkami kompleksu edukacyjno-badawczego Geocentrum Na Grobli. Przeprawa działa cały rok.

Przed I wojną światową w mieście istniała linia trolejbusowa. W latach 30. XX wieku i w czasie II wojny światowej Niemcy planowali zbudować metro we Wrocławiu. W latach 2012–2013 Biuro Rozwoju Wrocławia przygotowało wstępne projekty budowy metra[76].

Miejski transport indywidualny[edytuj]

We Wrocławiu jest 255 km ścieżek rowerowych oraz około 100 km tras poprowadzonych wałami (stan na koniec roku 2016). W czerwcu 2011 uruchomiono samoobsługową sieć wypożyczalni rowerów, tzw. Wrocławski Rower Miejski[77][78], działającą każdego roku w okresie 1 marca – 30 listopada.

W mieście działają korporacje taxi oraz Uber.

Transport kolejowy[edytuj]

Pociąg ED250 na stacji Wrocław Główny
 Z tym tematem związana jest kategoria: Stacje i przystanki kolejowe we Wrocławiu.

Wrocław jest jednym z większych w Polsce węzłów kolejowych. Ma połączenia z większością miast w kraju, w tym szybkie połączenia składami Pendolino z Jelenią Górą, Wałbrzychem, Opolem, Częstochową i Warszawą. Najważniejszym dworcem osobowym jest Wrocław Główny. Natomiast Wrocław Brochów to druga pod względem wielkości stacja towarowa w Polsce, także Wrocław Gądów jest dużą stacją towarową.

Z Wrocławia wychodzą linie kolejowe w kierunkach: LesznoPoznań, OpoleKatowiceKraków, Opole – LubliniecCzęstochowa, LegnicaWęgliniecZgorzelec, Legnica – ŻagańŻary, GłogówZielona Góra, StrzelinKłodzkoKudowa-Zdrój, Strzelin – Kłodzko – Międzylesie, Jaworzyna ŚląskaŚwidnica, Jaworzyna Śląska – WałbrzychJelenia GóraSzklarska Poręba, OleśnicaOstrów WielkopolskiŁódźWarszawa.

Ponadto istnieją nieczynne linie kolejowe:

Etapami tworzona jest Wrocławska Kolej Aglomeracyjna.

Transport lotniczy[edytuj]

Na terenie miasta znajduje się międzynarodowy Port Lotniczy Wrocław-Strachowice (ang. Copernicus Airport Wrocław) obsługiwany przez PLL LOT, Lufthansę, Germanwings, Ryanair, Wizz Air, SAS i Sprint Air.

Około 11 km od centrum miasta znajduje się Lądowisko Wrocław-Szymanów, natomiast ok. 25 km na południowy zachód od centrum miasta znajduje się Lądowisko Mirosławice.

Istnieją także lądowiska dla helikopterów: lądowisko Wrocław-Dolnośląski Szpital Specjalistyczny, lądowisko Wrocław-4 Wojskowy Szpital Kliniczny, lądowisko Wrocław-Uniwersytecki Szpital Kliniczny, lądowisko Wrocław-Stadion Miejski, lądowisko Wrocław-Szpital Wojewódzki oraz lądowisko Wrocław-Nowy Szpital.

Transport wodny[edytuj]

Na terenie miasta znajduje się także port rzeczny na Odrze.

Przed II wojną światową i przez pewien okres po jej zakończeniu funkcjonował Tramwaj wodny we Wrocławiu.

Turystyka[edytuj]

Afrykarium

Centrum Informacji Turystycznej mieści się w Rynku w kamienicy nr 14.

W roku 2011 Wrocław odwiedziło około 3 miliony turystów[79], a w roku 2016 około 5 milionów.

We Wrocławiu funkcjonuje „Free Walking Tour” (freewalkingtour.com).

Miasto posiada wiele punktów widokowych zlokalizowanych na zabytkach, są to m.in.: wieża północna Katedry św. Jana Chrzciciela, wieża Bazyliki św. Elżbiety, Wieża matematyczna Uniwersytetu Wrocławskiego, Mostek Czarownic między wieżami Katedry polskokatolickiej św. Marii Magdaleny. Także na 49 piętrze Sky Tower znajduje się punkt widokowy będący najwyżej położonym punktem widokowym na budowli w Polsce.

Wrocław posiada dwa obiekty na liście Pomników Historii – najcenniejszego wyróżnienia przyznawanego w kraju obiektom uznanym za szczególnie wartościowe dla kultury, będących pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej. Są nimi: Zespół historycznego centrum i Hala Stulecia.

Dużą popularnością cieszą się rejsy statkami białej floty, pływającymi po Odrze. Głównymi przystaniami są Przystań Zwierzyniecka i Przystań przy Hali Targowej. Popularnym sposobem zwiedzania miasta są także przejażdżki zabytkowymi tramwajami oraz odkrytym zabytkowym autobusem Jelcz 043. Innym ciekawym sposobem zwiedzania miasta jest poszukiwanie wrocławskich krasnali.

Licznie odwiedzany jest wrocławski Ogród Zoologiczny, który jest najstarszym zoo w Polsce i posiada największą w Polsce liczbę gatunków zwierząt.

Często odwiedzane są także nocne pokazy Wrocławskiej Fontanny multimedialnej, Ogród Japoński, Ogród Botaniczny, Aquapark Wrocław, Park linowy na Wyspie Opatowickiej oraz Kraina Miniatur i Park dinozaurów przy ul. Wróblewskiego 9.

Częstym celem wycieczek turystów odwiedzających Wrocław jest także pobliska góra Ślęża.

Szlaki turystyczne:

Kultura i rozrywka[edytuj]

Strefa kibica podczas Euro 2012 na placu Solnym
 Osobny artykuł: Kultura we Wrocławiu.

Wrocław jest jednym z największych ośrodków kulturalnych i intelektualnych w Polsce, o wielowiekowej tradycji. Wrocław był gospodarzem Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju, Kongresu eucharystycznego 1997, Mistrzostw Europy w Koszykówce Mężczyzn 1963 i 2009, Mistrzostw Europy w Piłce Siatkowej Kobiet 2009, Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Mężczyzn 2012, Mistrzostw Świata w Podnoszeniu Ciężarów 2013, Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2014.

Wrocław został wybrany na Europejską Stolicę Kultury 2016 i Światową Stolicę Książki 2016. Miasto będzie gospodarzem Mistrzostw Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn 2016, Olimpiady Teatralnej 2016, Europejskiej Nagrody Filmowej 2016 i World Games 2017.

Znajduje się tu spora liczba teatrów, muzeów, kin i galerii sztuki, zapewnia swym mieszkańcom i turystom szeroką ofertę kulturalną – od muzyki dawnej do projektów z obszaru sztuki nowoczesnej. Wizytówką kulturalną Wrocławia stały się festiwale muzyczne o międzynarodowym znaczeniu, m.in. Wratislavia Cantans, Jazz nad Odrą, Przegląd Piosenki Aktorskiej, Thanks Jimi Festival czy mniej znane: Musica Polonica Nova, Forum Musicum i Jazztopad.

Miasto słynie z dużej ilości klubów muzycznych, dyskotek, pubów oraz multi-tapów. Największa ich liczba znajduje się w Rynku i okolicach, a także w Pasażu Niepolda, w estakadzie kolejowej przy ulicach Bogusławskiego i Kolejowej, na Wzgórzu Partyzantów i na Dworcu Świebodzkim. W mieście istnieje także wiele domów publicznych zwanych agencjami towarzyskimi.

Każdego roku w drugi weekend czerwca odbywa się największy w Polsce i jeden z największych w Europie festiwal piwny – Festiwal Dobrego Piwa.

We Wrocławiu odbywają się festiwale filmowe: Nowe Horyzonty, Festiwal Kina Amatorskiego i Niezależnego KAN, Międzynarodowy Festiwal Filmowy Ofensiva.

Tutaj ma swoją siedzibę Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, który jest instytucją kultury prowadzoną przez Miasto Wrocław i ma na celu dokumentowanie i upowszechnianie wiedzy o powojennej historii Wrocławia i Dolnego Śląska oraz ziemiach zachodnich.

Od roku 2010 co rok 11 listopada w dniu Narodowego Święta Niepodległości odbywa się Marsz Patriotów[80].

W listopadzie 2015 Wrocław był gospodarzem zjazdu Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia[81].

21 czerwca 2011 Wrocław został wybrany na Europejską Stolicę Kultury roku 2016[82]. W aplikacji do ESK 2016 tak opisano to, co najbardziej wyróżniało kandydaturę Wrocławia od kandydatur innych miast Polski:

„Wrocław jako współczesna europejska metropolia zaczął się od powstania „Solidarności”. Pięknie to ujął dawny wrocławianin, amerykański historyk niemieckiego pochodzenia, Fritz Stern: „Teraz, patrząc z oddali, widziałem jak Wrocław lat 80. nabierał nowego znaczenia, stając się prawdziwą twierdzą Solidarności, tego polskiego ruchu społecznego, który doprowadził do samowyzwolenia Europy Wschodniej, a także do zjednoczenia Niemiec”. (…) „Solidarność” zmierzała tu bowiem do wolności trzema nurtami: pierwszy wiązał się ze strukturami „Solidarności” sprzed stanu wojennego; drugi to konspiracyjny ruch „Solidarności Walczącej”, nawiązujący do Polskiego Państwa Podziemnego z II wojny światowej; trzeci zaś to młodzieżowa „Pomarańczowa Alternatywa”, która walkę z komunizmem w prześmiewczy, lecz skuteczny sposób powierzyła krasnoludkom.”[83]

24 czerwca 2014, podczas zjazdu UNESCO w Paryżu, Wrocław został wybrany Światową Stolicą Książki na rok 2016. To co przyczyniło się do zwycięstwa, to przede wszystkim program miasta z zakresu promocji czytelnictwa na poziomie lokalnym, regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym. Przewodnicząca komisji Światowej Stolicy Książki, Irina Bokova, w przemówieniu pogratulowała Wrocławiowi zwycięstwa jako pierwszemu polskiemu miastu, które otrzymało ten tytuł[84].

23 kwietnia 2015 utworzono we Wrocławiu Park kulturowy Stare Miasto[85].

Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu jest jedną z 15 bibliotek w Polsce, która otrzymuje egzemplarz obowiązkowy[86].

Muzea[edytuj]

We Wrocławiu znajduje się kilkanaście znaczących obiektów muzealnych. Należy do nich Muzeum Narodowe we Wrocławiu, zawierające między innymi zbiory przeniesione ze Lwowa i Kijowa, jedyne w Polsce Muzeum Architektury, restytuowane w 1995 Muzeum Książąt Lubomirskich we Wrocławiu i Muzeum Sztuki Mieszczańskiej w Ratuszu.

Do atrakcji kulturalnych należy też zaliczyć Panoramę Racławicką – rotundę, będącą oddziałem Muzeum Narodowego, w której mieści się panoramiczne malowidło o wymiarach: 120x15 metrów przedstawiające bitwę pod Racławicami z 4 kwietnia 1794.

19 kwietnia 2009 Muzeum Miejskie otworzyło kolejny oddział mieszczący się w odrestaurowanym pałacu królewskim (zamku królów pruskich) w centrum miasta. Część budynku zajmują drobiazgowo odrestaurowane komnaty królewskie. Dwa skrzydła gmachu zajmuje wystawa „1000 lat Wrocławia”. Na wystawie prezentowanych jest prawie trzy tysiące eksponatów, wiele z nich pochodzi ze zbiorów polskich i niemieckich kolekcjonerów oraz Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, skarbca katedry św. Jana i Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu.

Arsenał Miejski jest oddziałem Muzeum Miejskiego, w jego południowym i wschodnim skrzydle znajduje się Muzeum Militariów, a w starym spichlerzu ma swoją siedzibę Archiwum Budowlane Muzeum Architektury i od 2001 Muzeum Archeologiczne.

Teatry[edytuj]

Wrocławski Teatr Lalek

W dzisiejszym Wrocławiu działa kilkanaście teatrów i grup teatralnych. Do ważniejszych zaliczyć można Teatr Polski złożony z trzech scen, Teatr Współczesny powstały w początkach lat 70. XX wieku we Wrocławiu, będący inicjatorem Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego DIALOG-WROCŁAW odbywającego się co 2 lata.

Tradycje operowe we Wrocławiu, sięgające pierwszej połowy XVII w., podtrzymuje Opera Wrocławska wzniesiona w latach 1839–1841.

Dla melomanów ważna jest również Filharmonia Wrocławska utworzona w 1954, m.in. z inicjatywy hr. Wojciecha Dzieduszyckiego. Przedstawienia operetkowe na dwóch scenach wystawia natomiast Teatr Muzyczny Capitol.

Kina[edytuj]

We Wrocławiu znajduje się 6 multipleksów: 2 kina należą do sieci kin Helios: Nowe Horyzonty i w Centrum Handlowo-Rozrywkowym Magnolia Park, 2 kina posiada Multikino – w Centrum Handlowym Arkady Wrocławskie i w Centrum Handlowo-Rozrywkowym Pasaż Grunwaldzki natomiast jedno kino należy do sieci Cinema City i mieści się w Centrum Handlowym Korona. Oprócz nich Wrocław może pochwalić się także kameralnymi kinami o znacznie dłuższej historii, jak Lwów, Lalka czy Warszawa (obecnie Dolnośląskie Centrum Filmowe). Większość kin osiedlowych została w ostatnich latach zamknięta.

W Centrum Handlowo-Rozrywkowym Magnolia Park znajdowało się kino 5D.

Kąpieliska[edytuj]

Zabytkowy budynek Wrocławskiego Centrum Spa (1897)

We Wrocławiu znajduje się największy w Polsce aquaparkAquapark Wrocław[93] z basenami krytymi i odkrytymi działającymi cały rok.

Basen Kąpielowy Orbita w Parku Zachodnim posiada 50-metrowy kryty basen i dwa baseny odkryte.

Inne baseny kryte to:

  • Zakład Pływania AWF Wrocław na terenie Stadionu Olimpijskiego;
  • Basen WKS Śląsk Wrocław przy ulicy Racławickiej;
  • Wrocławskie Centrum Spa przy ulicy Teatralnej z najstarszym krytym basenem w mieście otwartym w roku 1897. W sumie w kompleksie znajdują się trzy kryte baseny;
  • Basen w szkole przy ulicy Zemskiej;
  • Basen w szkole sportowej przy ulicy Trwałej;
  • Basen w szkole przy ulicy Wieczystej;
  • Pływalnia Uniwersytetu Ekonomicznego przy ul. Kamiennej;
  • Pływalnia Uniwersytetu Przyrodniczego przy ulicy Chełmońskiego;
  • Centrum Basenowo-Sportowe Redeco;
  • Punkt Rekreacji w Hotelu Wrocław;

Kąpieliska odkryte działające sezonowo:

Lodowiska[edytuj]

  • lodowisko na Pergoli;
  • lodowisko przy Stadionie Miejskim;
  • lodowisko w Hali Orbita przy ul. Wejherowskiej;
  • lodowisko w Zespole Szkół nr 3 przy ul. Szkockiej 64;
  • lodowisko w Zespole Szkół nr 14 przy al. Brücknera 10;
  • lodowisko przy ul. Spiskiej.

Wrocław w literaturze[edytuj]

W roku 1959 wydana została książka „So kämpfte Breslau” napisana przez Hansa von Ahlfena i Hermanna Niehoffa, ostatnich dowódców Festung Breslau. Polskie wydanie ukazało się dopiero w roku 2008 pod tytułem „Festung Breslau w ogniu”.

W 1963 wydano książkę „Upadek Festung Breslau” Karola Joncy i Alfreda Koniecznego, a w 1966 opracowany przez nich pamiętnik księdza Paula Peikerta „Kronika dni oblężenia Wrocławia” („Festung Breslau in den Berichten eines Pfarrers. 22 Januar bis 6 Mai 1945”). W 1970 roku ukazała się książka Bolesława Dolaty „Wyzwolenie Dolnego Śląska w 1945 roku”, w roku 1975 „Bitwa o Wrocław” Ryszarda Majewskiego i Teresy Sozańskiej. W 1982 wydano „Dolny Śląsk 1945 – Wyzwolenie”, a w 1985 „Wrocław – godzina zero” obie autorstwa Ryszarda Majewskiego. W roku 2003 ukazała się książka „Obce Miasto. Wrocław 1945” autorstwa Gregora Thuma. W 2011 wydana została „Hitler’s Final Fortress – Breslau 1945”, którą napisał Richard Hargreaves. W roku 2013 ukazały się: zredagowana przez Tomasza Głowińskiego „Festung Breslau 1945 – Nieznany Obraz”, zawierająca zbiór 13 referatów wygłoszonych na konferencji naukowej, która odbyła się w maju 2011 roku na Uniwersytecie Wrocławskim oraz „Moje przeżycia w Festung Breslau – Z zapisków kapłana” autorstwa Waltera Lassmanna, proboszcza parafii św. Józefa przy dzisiejszej ul. Krakowskiej, który był jednym z 35 księży katolickich, którzy dostali pozwolenie na pozostanie w oblężonej twierdzy.

Wrocławski filolog i pisarz, Marek Krajewski, poświęcił cykl książek kryminalnych detektywowi Eberhardowi Mockowi oraz miastu Breslau. Została też wydana książka Michała Karczmarka „Wrocław Eberharda Mocka – Przewodnik na podstawie książek Marka Krajewskiego”. We Wrocławiu będzie można zwiedzać stworzone w jednej z przedwojennych kamienic w Śródmieściu mieszkanie Eberharda Mocka (według książek jego mieszkanie w latach 30 znajdowało się przy Zwingerplazt 1 [obecny Plac Teatralny] w kamienicy Sachsów).

W 2002 roku wydawnictwo ATUT opublikowało pierwszy tom poetyckiego pamiętnika lirycznego pt. „Wratislavia cum figuris”, autorstwa Gabriela Leonarda Kamińskiego (księgarza, wydawcy, pisarza związanego z miastem od 1957 roku). Tom zawiera 44 wiersze, które opowiadają o wrocławskich ulicach, spotkaniach ze znanymi ludźmi. Książce towarzyszą stylowe czarno-białe zdjęcia Witolda Zielińskiego. W 2013 roku ukazał się tom II.

W lutym 2013 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego wydana została książka Błażeja Przygodzkiego pt. „Z chirurgiczną precyzją”, której akcja dzieje się we Wrocławiu. Akcja kilku utworów Wojciecha Żukrowskiego toczy się we Wrocławiu, podobnie utwory Andrzeja Ziemiańskiego często opisują miasto. Także akcja powieści Niskie Łąki Piotra Siemiona dzieje się we Wrocławiu.

Najobszerniej dzieje Wrocławia zostały opisane w książce Mikrokosmos: portret miasta środkowoeuropejskiego autorstwa Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a.

W roku 2011 ukazał się 1104-stronnicowy Leksykon architektury Wrocławia, a w roku 2013 – 960-stronnicowy Leksykon zieleni Wrocławia. W marcu 2015 Wrocław złoży wniosek o nadanie tytułu „Miasto Literatury UNESCO”.

Wrocław w filmie[edytuj]

Ulica Miernicza we Wrocławiu jest często wykorzystywana przez filmowców

We Wrocławiu swoje siedziby mają Centrum Technologii Audiowizualnych (dawniej Wytwórnia Filmów Fabularnych), Szkoła Kaskaderów Filmowych, ATM Grupa, Grupa 13 i Tako Media.

We Wrocławiu zadebiutowali m.in. Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski, Sylwester Chęciński i powstało wiele filmów, m.in.: Popiół i diament, Rękopis znaleziony w Saragossie, Sami swoi, Lalka, Morderca zostawia ślad, Mniejsze niebo, Wielki Szu, Konsul, Zaraza, Przepraszam, czy tu biją?, Kobieta samotna, Wściekły, Wyjście awaryjne, Kobieta na wojnie, Character, Aimée & Jaguar, Córka konsula, Nie ma zmiłuj, Avalon, Most Powietrzny, Bezmiar sprawiedliwości, Kobieta w Berlinie, Enen, Randka w ciemno, Sala samobójców, Wygrany, 80 milionów, Biegnij chłopcze biegnij, Hiszpanka, Szczęście świata[94] i „Most Szpiegów[95] (2015).

We Wrocławiu kręcono także znane polskie seriale: Świat według Kiepskich, Fala zbrodni, Pierwsza miłość, Licencja na wychowanie, Tancerze, Głęboka woda, Bodo[96] i niektóre odcinki innych seriali: Czterej pancerni i pies i Stawka większa niż życie były kręcone we Wrocławiu (w „Stawce” Wrocław występował jako Berlin, m.in. dworzec główny, a Teatr Lalek występował jako Teatr Roma).

Edukacja[edytuj]

Budynek główny Politechniki Wrocławskiej (1905–1911)
 Osobny artykuł: Edukacja we Wrocławiu.

Wrocław jest trzecim co do wielkości w Polsce ośrodkiem uniwersyteckim. Na samych studiach stacjonarnych uczy się tu około 150 tysięcy osób[97].

Uczelnie publiczne to:

Oprócz licznych placówek państwowych we Wrocławiu mieści się duża liczba uczelni prywatnych i ośrodków badawczych.

Media[edytuj]

Centra i ośrodki nadawcze[edytuj]

We Wrocławiu

Obejmujące zasięgiem Wrocław

Stacje radiowe[edytuj]

Stacje telewizyjne[edytuj]

  • TV Odra
  • Echo24
  • TeDe – nieistniejąca już stacja TV
  • TVP3 Wrocław
  • PTV Echo – nieistniejąca już stacja TV, która była pierwszą prywatną telewizją w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej

Prasa[edytuj]

Dzienniki[edytuj]

Czasopisma[edytuj]

Pisma już nie ukazujące się[edytuj]

Religia[edytuj]

XVIII w. grobowiec głównego patrona Wrocławia bł. Czesława w kościele dominikanów
Kościół Imienia Jezus (uniwersytecki)

Od roku 1000, na mocy dekretu papieża Sylwestra II, Wrocław stał się stolicą nowo powołanej diecezji wrocławskiej (jednej z czterech w Polsce), od 1929 archidiecezji wrocławskiej, a od 1992 metropolii wrocławskiej. Jest siedzibą wrocławskiej diecezji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP (1947), prawosławnej diecezji wrocławsko-szczecińskiej (1951), a także diecezji wrocławsko-gdańskiej Kościoła greckokatolickiego (1997).

Od czasu włączenia Wrocławia do Państwa polskiego po II wojnie światowej największą grupą wyznaniową są katolicy. Konsekwentnie, najwięcej świątyń chrześcijańskich należy do archidiecezji wrocławskiej obrządku łacińskiego, która istnieje nieprzerwanie od 1000 r. Do 1821 r. należała ona jako diecezja do metropolii Gnieźnieńskiej, potem podporządkowano ją bezpośrednio Stolicy apostolskiej. W 1930 r. stała się archidiecezją[99]. Patronem katedry od czasów średniowiecza jest Jan Chrzciciel, którego głowa jest w centrum herbu miasta. Głównym patronem miasta w 1963 r. ogłoszony został przez papieża Pawła VI bł. Czesław Odrowąż, którego zabytkowy grób w kościele dominikanów ocalał w bombardowaniu w czasie oblężenia Festung Breslau[100]. Od 1702 r., kiedy powstała Akademia Leopoldyńska, istnieje w mieście wydział teologiczny. Po wyjeździe niemieckich profesorów teologii po II wojnie światowej, został on wskrzeszony dopiero w 1968 r. – w wyniku antykościelnej polityki władzy komunistycznej już oddzielnie od Uniwersytetu, jako samodzielny wrocławski wydział teologiczny na prawach papieskich[101]. Wydaje on czasopismo teologiczne pt. Wrocławski Przegląd Teologiczny[102]. Archidiecezja ma także rozgłośnię radiową Katolickie Radio Rodzina.

Obecność wielu grup religijnych jest rezultatem złożonej przeszłości miasta, w której Wrocław zamieszkiwały przeróżne narodowości.

Pozostałością po tworzących niegdyś większość mieszkańców niemieckich protestantach jest do dziś mała niemieckojęzyczna wspólnota ewangelicko-augsburska. Jednocześnie istnieje polskojęzyczna wspólnota luterańska oraz ewangelicko-reformowana. Na terenie miasta działa również kilkanaście kościołów protestanckich innych wyznań – do tej grupy należą między innymi wrocławskie zbory Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, Kościoła Zielonoświątkowego, Ewangelicznego Kościoła Reformowanego, Kościoła Wolnych Chrześcijan czy Wspólnoty Kościołów Chrystusowych, a także niezależny charyzmatyczny (neozielonoświątkowy) Kościół Wrocław dla Jezusa.

Po 45 latach swą greckokatolicką wiarę w obrządku ukraińsko-bizantyjskim mogą również bez przeszkód wyznawać Ukraińcy i Łemkowie, którzy do miasta zostali przesiedleni ze wschodniej Polski w ramach tzw. akcji „Wisła”. Tuż po wojnie, jako skutek przesiedleń mniejszości narodowych ze wschodnich terenów kraju, powstały tu również dwie wspólnoty prawosławne. Obecnie we Wrocławiu działają 4 parafie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (w tym jedna wojskowa). Są one odwiedzane przez Ukraińców i Łemków wyznających prawosławie, a także niewielką liczbę Rosjan i Polaków.

Na życie religijne dolnośląskiej stolicy wpływ ma także dziewiętnastowieczna emigracja Polaków do Ameryki. Utworzyli oni w nowej ojczyźnie własny Kościół Polskokatolicki, który z kolei w okresie międzywojennym trafił do Polski. Liczną grupę stanowili także Żydzi, czego śladem jest do dziś Synagoga pod Białym Bocianem. W XIX w. rabinem był tu jeden z ideowych przywódców judaizmu reformowanego Abraham Geiger. We Wrocławiu wychowała się Edyta Stein, konwertytka na katolicyzm, karmelitanka i patronka Europy.

Wrocławcy buddyści skupieni są głównie we wspólnotach Świątyni Buddyjskiej Horakuji (Rinzai Zen i Sōtō Zen), Ośrodka Misyjnego Druk Jesze Dordże (Drukpa Kagyu), Ośrodka Misyjnego (Sōtō Zen), Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu. Stworzony został również Projekt Dharma mający na celu zebranie w jednym miejscu informacji o buddyjskich grupach i ośrodkach.

Znaczącą grupę stanowią również Świadkowie Jehowy zgromadzeni w 25 zborach. Korzystają oni z kompleksu czterech Sal Królestwa przy ul. Reymonta oraz dwóch obiektów na terenie miasta (na ul. Ołtaszyńskiej i ul. Kiełczowskiej) i dwóch poza miastem[103] i są drugą co do wielkości grupą wyznaniową we Wrocławiu (ponad 3500 głosicieli).

Wrocław jest także największym w Polsce skupiskiem Karaimów. Tutaj mieszkał ostatni polski hazzan Rafał Abkowicz oraz funkcjonowała jedyna w historii powojennej Polski kienesa.

Wrocław dwa razy był gospodarzem dorocznego Europejskiego Spotkania Młodych organizowanego przez Wspólnotę Taize. Pierwsze takie spotkanie odbyło się w 1989, drugie w 1995[104]. W dniach od 25.05 do 1.06.1997r. w Hali Stulecia odbył się 46. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny z udziałem papieża Jana Pawła II.

Sport[edytuj]

Pierwsze polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Wrocławiu założone w 1893 roku.

Najpopularniejszym klubem sportowym jest Śląsk Wrocław – Mistrz Polski 1977, 2012 oraz zdobywca Pucharu Polski 1976, 1987.

Śląsk Wrocław jest 17-krotnym Mistrzem Polski w koszykówce mężczyzn oraz 15-krotnym Mistrzem Polski w piłce ręcznej mężczyzn. KS AZS Wrocław jest 8-krotnym Mistrzem Polski w piłce nożnej kobiet.

Na Stadionie Olimpijskim swoje mecze rozgrywają żużlowcy Sparty Wrocław, czterokrotnego drużynowego mistrza Polski (1993, 1994, 1995, 2006).

Miasto było jednym z czterech polskich miast, w których rozgrywano Mistrzostwa Europy w piłce nożnej mężczyzn UEFA Euro 2012. Mecze odbywały się na Stadionie Miejskim. Było gospodarzem Mistrzostw świata w podnoszeniu ciężarów w 2013 roku. Posiada tor wyścigów konnych (w Polsce są tylko 3), usytuowany jest on na Partynicach. Co roku w mieście odbywa się Wrocław Maraton. Odbywały się tu Mistrzostwa Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2014. W 2017 roku miasto będzie organizatorem zawodów World Games 2017[105].

Wrocławskie drużyny sportowe
Nazwa klubu Sekcje sportowe
Śląsk Wrocław, Ślęza Wrocław, Augustyn Wrocław, Błękitni Jerzmanowo, Bumerang Wrocław, Dynamo Wrocław, FC Wrocław Academy, Forza Wrocław, Grunwald Wrocław, Inkopax Wrocław, KS Wrocław, KS Brochów, Lotnik Wrocław, MKS Sołtysowice, Muchobór Wrocław, Orzeł Pawłowice, Odra Wrocław, Pafawag Wrocław, Parasol Wrocław, Pogoń Wrocław, Polonia Wrocław, Piast Żerniki, Polar Wrocław, Różanka Wrocław, Sparta Wrocław, Sporting Wrocław, Tur Wrocław, Widawa Wrocław, Wratislavia Wrocław, Złotniki Wrocław, Żak Wrocław, AZS Wrocław (kobiety). Piłka nożna
Śląsk Wrocław Handball Team Piłka ręczna
Śląsk Wrocław, WTK Ślęza Wrocław, WKK Wrocław Koszykówka
Gwardia Wrocław Siatkówka
Sparta Wrocław Żużel
AZS Politechnika Wrocławska Unihokej
MKS Juvenia Wrocław, WKS Śląsk Wrocław Pływanie
Gwardia Wrocław Boks
Panthers Wrocław Futbol amerykański
AZS Politechnika Wrocławska Wioślarstwo
Kosynierzy Wrocław, Kosynierki Wrocław Lacrosse
Śląsk Wrocław Strzelectwo sportowe
KSB Wrocław Baseball
KS Rugby Wrocław, AZS Politechnika Wrocławska Rugby
AZS Wrocław Korfball
Kolejarz Wrocław Szermierka
Polar Wrocław-Zawidawie Hokej na trawie
UKS Rekin Wrocław Pływanie w płetwach


Administracja[edytuj]

Wrocław jest miastem na prawach powiatu. Jest też członkiem aglomeracji wrocławskiej i Unii Metropolii Polskich.

Samorząd[edytuj]

 Osobny artykuł: Prezydent Wrocławia.

Mieszkańcy miasta wybierają do Rady Miejskiej we Wrocławiu 37 radnych.

Ugrupowanie Kadencja 2002-2006[106] Kadencja 2006-2010[107] Kadencja 2010-2014[108] Kadencja 2014-2018[109]
Sojusz Lewicy Demokratycznej 15 (SLD-UP) 2 (LiD) 1 1 (SLD Lewica Razem)
KWW Rafała Dutkiewicza 19 10 19
Liga Polskich Rodzin 3
Blok Frasyniuka 3
Prawo i Sprawiedliwość 11 7 14
Platforma Obywatelska 14 10
Rafał Dutkiewicz z Platformą 21
Bezpartyjni Samorządowcy 1

Podział administracyjny[edytuj]

Wrocław dzieli się administracyjnie na 48 osiedli, stanowiących jednostki pomocnicze miasta. Niegdyś miasto składało się z 5 dzielnic: Psie Pole, Śródmieście, Stare Miasto, Krzyki, Fabryczna, które obecnie nie posiadają własnej osobowości prawnej, stanowią jednak nadal kryterium organizacji wielu urzędów i instytucji.

Bezpieczeństwo publiczne[edytuj]

Dolnośląskie Centrum Medyczne „Dolmed” – budynek z 1977 roku
Nowo wybudowany Szpital Wojewódzki

We Wrocławiu znajduje się centrum powiadamiania ratunkowego, które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[110].

Służba zdrowia[edytuj]

 Osobny artykuł: Służba zdrowia we Wrocławiu.

Wrocław posiada kilkanaście szpitali oraz znaczną liczbę państwowych i prywatnych przychodni i ośrodków zdrowia. Dzięki współpracy z tutejszą Akademią Medyczną 12 lutego 1958 dokonano tu pierwszej w Polsce operacji na otwartym sercu, a 31 marca 1966 pierwszą operację przeszczepienia nerki od żywego dawcy. Były to wówczas osiągnięcia o znaczeniu europejskim. III Klinika Chirurgii, kierowana przez prof. Z. Jeziorę, w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych wyspecjalizowała się w operacjach wytwórczych przełyku, uzyskując czołowe miejsce w kraju.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Szpitale we Wrocławiu.

Jednostki wojskowe[edytuj]

 Osobny artykuł: Garnizon Wrocław.

Stosunki międzynarodowe[edytuj]

Miasta partnerskie[edytuj]

Miasta partnerskie[111]
Miasto Kraj Data rozpoczęcia współpracy
Araucária Brazylia Brazylia Od 2006[112]
Breda Holandia Holandia Od 1991[113]
Charlotte Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone Od 1991[114]
Drezno Niemcy Niemcy Od 1991[115]
Grodno Białoruś Białoruś (od 28 lipca 2005 zawieszone)
Guadalajara Meksyk Meksyk Od 1995[116]
Hradec Králové Czechy Czechy od 2003
Kowno Litwa Litwa od 2003
Lwów Ukraina Ukraina od 2002
Ramat Gan Izrael Izrael Od 1997[117]
Reykjavík Islandia Islandia Od 2017[118]
Lille Francja Francja Od 2009[119]
Wiesbaden Niemcy Niemcy Od 1987[117]
Vienne (departament) Francja Francja 1990

Placówki konsularne[edytuj]

Lista placówek konsularnych funkcjonujących obecnie we Wrocławiu[120]. Z wyjątkiem konsulatu Generalnego Niemiec (przed 1993 NRD) są to placówki konsuli honorowych[121]

  • Konsulat Generalny Niemiec;
  • Konsulat Republiki Austrii;
  • Konsulat Republiki Bułgarii;
  • Konsulat Republiki Chile;
  • Konsulat honorowy Republiki Czeskiej;
  • Konsulat Królestwa Danii;
  • Konsulat Królestwa Niderlandów (Holandii);
  • Konsulat Stanów Zjednoczonych Meksyku;
  • Konsulat honorowy Republiki Słowackiej;
  • Konsulat Szwecji;
  • Konsulat honorowy Ukrainy;
  • Konsulat Wielkiej Brytanii;
  • Agencja Konsularna Francji;
  • Konsulat Honorowy Luksemburga;
  • Honorowy Konsulat Finlandii.

Osoby związane z Wrocławiem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Wrocławiem.

Nobliści[edytuj]

  • Theodor Mommsen (1902) – historyk, poeta oraz prawnik niemiecki.
  • Philipp Lenard (1905) – fizyk, nagrodę otrzymał dzięki swej pracy nad promieniowaniem katodowym.
  • Eduard Buchner (1907) – niemiecki profesor chemii. Prowadził badania z dziedziny związków cyklicznych (odkrycie pirazolu), nad alkoholową fermentacją drożdżową i procesami fermentacyjnymi.
  • Paul Ehrlich (1908) – chemik i bakteriolog, wynalazł salwarsan – lekarstwo przeciwko kile stosowane przed wynalezieniem antybiotyków.
  • Gerhart Hauptmann (1912) – dramaturg i powieściopisarz, był przedstawicielem nurtu naturalistycznego w teatrze.
  • Fritz Haber (1918) – chemik niemiecki pochodzenia żydowskiego, nagrodę otrzymał za opracowanie metody syntezy amoniaku, umożliwiającej produkcję nawozów sztucznych.
  • Friedrich Bergius (1931) – prace badawcze nad wysokociśnieniowym uwodornianiem węgla do węglowodorów ciekłych – benzyna syntetyczna (metoda Bergiusa), scukrzaniem drewna (hydroliza celulozy).
  • Otto Stern (1943) – fizyk, nagrodę otrzymał za swój wkład w rozwój metody wiązki molekularnej i odkrycia momentu magnetycznego protonu.
  • Max Born (1954) – sformułował standardową obecnie interpretację kwadratu funkcji falowej (ψ*ψ) w równaniu Schrödingera jako gęstości prawdopodobieństwa znalezienia cząstki.
  • Reinhard Selten (1994) – ekonomista niemiecki, Nagrodę Nobla otrzymał za osiągnięcia w dziedzinie teorii gier.

Honorowi obywatele Wrocławia[122][edytuj]

Civitate Wratislaviensi Donatus:

W 2012 roku władze magistratu oficjalnie przyznały, iż honorowe obywatelstwa miasta Wrocław nadane przed 1945 rokiem, tracą swoją moc z powodu braku ciągłości prawnej między dzisiejszym Wrocławiem a tym przedwojennym.

Więcej:

Panoramy miasta[edytuj]

Widok z punktu widokowego na 49. piętrze Sky Tower w kierunku północnym i północno-wschodnim (styczeń 2014)
Widok z punktu widokowego na 49. piętrze Sky Tower w kierunku północnym i północno-wschodnim (styczeń 2014)
Panorama północno-wschodnia (180°) z 23. piętra nieistniejącego już budynku „Poltegoru” przy ul. Powstańców Śl. 95 (czerwiec 2005[128])
Panorama północno-wschodnia (180°) z 23. piętra nieistniejącego już budynku „Poltegoru” przy ul. Powstańców Śl. 95 (czerwiec 2005[128])
Panorama południowa (~90°) z tego samego miejsca i w tym samym czasie
Panorama południowa (~90°) z tego samego miejsca i w tym samym czasie


Zobacz też[edytuj]

Przypisy

  1. Cezary Buśko: Historia Wrocławia. T. 1, Od pradziejów do końca czasów habsburskich. Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 2001, s. 29, 30. ISBN 8370238637.
  2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2008. (GUS), [1].
  3. ab http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx.
  4. Johann Georg Theodor Grässe: Orbis latinus oder Verzeichniss der lateinischen Benennungen der bekanntesten Städte etc., Meere, Seen, Berge und Flüsse in allen Theilen der Erde nebst einem deutsch-lateinischen Register derselben. T. Ein Supplement zu jedem lateinischen und geographischen Wörterbuche. Dresden: G. Schönfeld’s Buchhandlung (C. A.Werner), 1861, s. 40, 227. [dostęp 2010-01-10].
  5. Najlepsze miasta do życia.
  6. ab Sławomir Moździoch „Śląsk między Gnieznem i Pragą”, [w:] „Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy”, wyd. TAiWPN Universitas, Kraków, rok 2000, s. 187, ​ISBN 83-7052-710-8​.
  7. Stanisław Rospond „Zabytki języka polskiego na Śląsku”, Wrocław-Katowice, 1948.
  8. D.A. Sikorski, Przynależność polityczna i kościelna ziem południowej Polski w X wieku,[w:] Początki Kościoła w Polsce, Wyd. PTPN Poznań 2012, s. 93 https://www.academia.edu/23100818/Przynale%C5%BCno%C5%9B%C4%87_polityczna_i_ko%C5%9Bcielna_ziem_po%C5%82udniowej_Polski_w_X_wieku_w_D.A._Sikorski_Pocz%C4%85tki_Ko%C5%9Bcio%C5%82a_w_Polsce_Wyd._PTPN_Pozna%C5%84_2012.
  9. Ort: Breslau – Wroclaw 1000-1763 – Deutsche und Polen (rbb) Geschichte, Biografien, Zeitzeugen, Orte, Karten.
  10. ab Klaus Klöppel: Breslau, Niederschlesien und seine tausendjährige Hauptstadt, 3. Auflage 2010, S. 23.
  11. H. Tiefenbach: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Band 3, 2. Auflage, S. 442.
  12. ab Paul Hefftner: Städtische evangelische Realschule I, Ursprung und Bedeutung der Ortsnamen im Stadtkreise Breslau, 1909, S. 9 ff.
  13. Dzieje Wielkopolski w wypisach, PZWS, Warszawa 1963, s. 41–43.
  14. Tadeusz Lewicki, Polska i kraje sąsiednie w świetle „Księgi Rogera” geografa arabskiego z XII w. Al Indrisi’ego, cz.I, Polska Akademia Nauk. Komitet Orientalistyczny, PWN, Kraków 1945.
  15. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  16. H. Markgraf, J.W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
  17. G. Hassel 1819 ↓, s. 230.
  18. Claudius Ptolemy: Book II, Chapter 10: Greater Germany (Fourth Map of Europe) (ang.). W: The Geography [on-line]. [dostęp 2010-12-15].
  19. Johann Jacob Hofmann: Lexicon Universale. W: Universität Mannheim [on-line]. [dostęp 2010-12-15].[potrzebny przypis].
  20. K. Jaworski, P. Rzeźnik, Wrocławski Ostrów Tumski we wczesnym średniowieczu, [w:] Civitates principales, Wybrane ośrodki władzy w Polsce wczesnośredniowiecznej (Katalog wystawy), Gniezno 1998, s. 88-94
  21. Dariusz Andrzej Sikorski, Wczesnopiastowska architektura sakralna (jako źródło historyczne dla dziejów Kościoła w Polsce), Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2012, ​ISBN 978-83-7654-244-9​, s.114 [2]
  22. Civitates Principales: wybrane ośrodki władzy w Polsce wczesnośredniowiecznej: katalog wystawy, red. Tomasz Janiak, Dariusz Stryniak. Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, 1998. ​ISBN 83-906800-2-5​.
  23. „Kronika polska, Gall Anonim”, seria „Kroniki polskie”, Zakł. Nard. Ossolińskich, Wrocław, ​ISBN 978-3-939991-64-9​, s. 71.
  24. W oryginale „Boleslaus vero, in Wratislaw, et in Cracovia, et in Sandomir, sedes regni principales obtinuat.”, „Kronika polska, Gall Anonim”, seria „Kroniki polskie”, Zakł. Nard. Ossolińskich, Wrocław, ​ISBN 978-3-939991-64-9​, s. 72.
  25. C. Buśko, M. Goliński, M. Kaczmarek, L. Ziątkowski, Historia Wrocławia, t. 1, Od pradziejów do końca czasów habsburskich, Wrocław 2001, s. 39.
  26. Gerard Labuda: Mieszko II król Polski (1025–1034). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008, s. 78–83. ISBN 978-83-7177-502-4.
  27. Georg Korn, „Breslauer Urkundenbuch”, Erster Theil, Breslau, Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn 1870, s. 3.
  28. Jan Długosz: Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego. T. Ks. VII. Warszawa: 1961–1985, s. 18–20 i 24.
  29. N. Davies, R. Moorhouse: Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego – Wrocław. A. Pawelec (przekład). Kraków: Wydawnictwo Znak – Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Fundacja, 2003, s. 91–92. ISBN 83-240-0172-7.
  30. Por. T. Szostek: Błogosławiony Czesław, jakiego przedstawiają źródła. W: Praca zbiorowa: Tutelaris Silesiae. Błogosławiony Czesław we Wrocławiu. Wrocław: Via Nova, 2006, s. 69. ISBN 83-60544-50-6.
  31. Dokument lokacyjny wystawili książęta Henryk i Władysław (Bukowski, Zlat Ratusz wrocławski, s. 31).
  32. „Gedko oder Gotke Stillevogt war der Sohn des ersten Breslauer Schultheißen Godinus Stillevogt, der Breslau zu deutschen Recht ansetzte.”, [w:] Schlesien: eine Vierteljahresschrift für Kunst, Wissenschaft und Volkstum 25-26 1980. s. 170.
  33. Anna Lipska, Możnowładztwo polskie XIV i pierwszej połowy XV w. a sprawa zjednoczenia Śląska z Polską, w: Szkice z dziejów Śląska pod redakcją Ewy Maleczyńskiej, I , Warszawa, 1955, s. 161.
  34. „Oycze nasz: modlitwa pańska z rozmaitych rękopismow i druków starożytnych w języku polskim i innych dialektach słowiańskich.”, Jerzy Samuel Bandtkie, Wrocław, 1826.
  35. Hieronim Szczegóła, Kasper Elyan z Głogowa, pierwszy polski drukarz, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1968.
  36. Dorota Borowicz: Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 33. ​ISBN 83-229-2569-7​.
  37. Edmund Halley, statystyki życia i śmierci w mieście Breslau, 2011-01-11.
  38. „Srebrna księga Sokolstwa Polskiego na Śląsku”, s. 24 rozdział. „Z dziejów Sokolstwa Polskiego na Śląsku”, nakł. Wydziału Dzielnicy Śląskiej; drukiem „Katolika” Bytom 1920.
  39. Teresa Benedykta od Krzyża Edith Stein (1891–1942), zakonnica, Karmelitanka Bosa, męczennica. [dostęp 2010-12-15].
  40. Towarzystwo im. Edyty Stein. Cele i misja. [dostęp 2010-12-15].
  41. [3]
  42. Abraham Kajzer: Za drutami śmierci. Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen: 2013. ISBN 978-83-89824-09-7.
  43. Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 438. ISBN 83-214-0092-2.
  44. http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,1187008.html Historia kandydatury Wrocławia o EXPO 2010
  45. http://www.expo2012.pl/ Dane ze strony poświęconej kandydaturze Wrocławia o EXPO 2012
  46. Tadeusz Ładogórski, Złudzenia pruskiej statystyki ludności pierwszej połowy XIX w., Przeszłość demograficzna Polski. Materiały i Studia, 1970, t. III, s. 3–27.
  47. Eugeniusz Romer, Polacy na Kresach Pomorskich i Pojeziernych, „Prace Geograficzne”, z. 2, red. E. Romer, Lwów 1919.
  48. L. Bernhard, „Die Fehlerquellen In der Statistik der Nationalitaten. Die Polen in Oberschlesien. Eine statistische Untersuchung”, red. P. Weber, Verlag von Julius Springer, Berlin 1914.
  49. GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31.12.1991.
  50. Błażej Organisty, Co dziesiąty mieszkaniec Wrocławia to Ukrainiec. Są tu bardziej niż mile widziani, „Gazetawroclawska.pl” [dostęp 2017-08-28] (pol.).
  51. http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw, w oparciu o dane GUS.
  52. Profil wysokościowy.
  53. Biuletyn Informacji Publicznej – Wrocław
  54. Dzikie zwierzęta z Wrocławia.
  55. http://www.eko.org.pl/wroclaw/pdf/klimat.pdf.
  56. Pogoda Wrocław
  57. Wrocław bije rekord ciepła.
  58. We Wrocławiu padł rekord ciepła: 38,9 stopnia Celsjusza.
  59. Wrocław – zespół historycznego centrum.
  60. Takie wymiary podaje Rudolf Stein, spotyka się również 212 na 175, a także wymiar teoretyczny 206,6 na 169 m (660 na 540 stóp po 0,313 m).
  61. Największe z nowo wybudowanych to Most Rędziński, Most Tysiąclecia, nowy Most Mieszczański i Most Dmowskiego.
  62. Ile mostów ma Wrocław?
  63. Oficjalna nazwa pomnika według jego aktu erekcyjnego.
  64. „Diabelski kamień” stanął na Klecinie
  65. Przebudowana na styl włoski, obecnie wykorzystywana jako hotel z restauracją – http://dolny-slask.org.pl/1562,obiekt.html.
  66. Wrocław, Kamienica „Pod Złotym Słońcem”.
  67. Gotycko-barokowa.
  68. Wrocław, Kamienica nr 19
    Pod Starą Szubienicą
    .
  69. Gotyckahttp://dolny-slask.org.pl/1553,obiekt.html.
  70. Budżet 2012 w: citycheck.
  71. http://stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=32137&p_token=0.45157323498278856.
  72. Wrocław ma ponad 400 milionerów. Gdzie mieszkają najbogatsi z nas?
  73. Jarek Ratajczak: Wrocław z pierwszą w Polsce strefą ekonomiczną 2.0. wroclaw.pl, 15 lipca 2015. [dostęp 2015-07-16].
  74. Ministerstwo Gospodarki potwierdza. Amazon zainwestuje pod Wrocławiem.
  75. Lodówki i piekarniki z Wrocławia zaleją zachodnią Europę
  76. Urzędnicy planują trasy wrocławskiego metra.
  77. Wrocławski Rower Miejski.
  78. Nextbike Polska.
  79. http://www.samorzad.lex.pl/czytaj/-/artykul/dutkiewicz-wroclaw-odwiedzi-dwa-razy-wiecej-turystow
  80. Marsz Patriotów
  81. Wrocław gospodarzem zjazdu Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia.
  82. Wrocław – Europejska Stolica Kultury.
  83. Przedmowa Prezydenta Wrocławia w http://www.wroclaw.pl/files/ESK/aplikacja_na_nowo_pl.pdf.
  84. Wroclaw Named World Book Capital 2016.
  85. Koniec z reklamami w centrum Wrocławia. Stare Miasto zamienia się w park kulturowy.
  86. Wykaz bibliotek uprawnionych do otrzymywania bibliotecznych egzemplarzy obowiązkowych (pol.). W: (Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania) [on-line]. Biblioteka Narodowa. [dostęp 2014-09-03].
  87. Otwarcie Muzeum Sztuki Współczesnej w Pawilonie Czterech Kopuł
  88. Materiały dla przyszłego Muzeum Ziem Zachodnich.
  89. Historyczna zajezdnia MPK będzie centrum wystawienniczym.
  90. Centrum Historii Zajezdnia – otwarcie 16 września [ZDJĘCIA, WIDEO] (pol.). ARAW S.A., Gmina Wrocław, 2016-05-11. [dostęp 2016-09-13].
  91. Katarzyna Kaczorowska. Wkrótce otwarcie Muzeum Teatru przy pl. Wolności. „Gazeta Wrocławska”. 
  92. We Wrocławiu powstało Muzeum Teatru
  93. Oficjalna strona aquaparku.
  94. Na wrocławskich ulicach kręcą film „Szczęście świata”
  95. Most szpiegów / Bridge of Spies, Filmweb [dostęp 2016-05-29].
  96. Na Dworcu Świebodzkim padał dziś śnieg. O co chodzi?
  97. Studenci w tkance miasta.
  98. Historia Politechniki Wrocławskiej. [dostęp 2015-03-13].
  99. Por.Wincenty Urban, Zarys dziejów diecezji wrocławskiej, Wrocław: 1962.
  100. Lucjan Niedziela: Czesław bł. OP. W: Encyklopedia katolicka. T. 3. Lublin: TN KUL, 1979, s. 846–847.
  101. Por. Historia uczelni. W: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu [on-line]. [dostęp 2013-01-06].
  102. Wrocławski Przegląd Teologiczny. W: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu [on-line]. [dostęp 2013-01-06].
  103. Dane według raportów (www.jw.org) z 6 stycznia 2015.
  104. Karol Białkowski: Spotkanie Taizé. nowezycie.archidiecezja.wroc.pl, maj 2008. [dostęp 2012-10-24].
  105. 2017 Wroclaw (ang.). theworldgames.org, 2012-01-13. [dostęp 2012-01-13].
  106. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-13].
  107. Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-13].
  108. Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo dolnośląskie – – m. Wrocław. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-13].
  109. Wybory do Rady Miejskiej Wrocławia 2014 – wyniki | www.wroclaw.pl. www.wroclaw.pl. [dostęp 2015-10-13].
  110. Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112 (pol.). uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27].
  111. Wroclaw.pl – miasta partnerskie.
  112. [4].
  113. Informacje o Miastach Partnerskich Wrocławia.
  114. Informacje o Miastach Partnerskich Wrocławia.
  115. Informacje o Miastach Partnerskich Wrocławia.
  116. Informacje o Miastach Partnerskich Wrocławia.
  117. ab Informacje o Miastach Partnerskich Wrocławia.
  118. Logonet Sp. z o.o. w Bydgoszczy, Miasta partnerskie - Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia, bip.um.wroc.pl [dostęp 2017-08-03] (pol.).
  119. http://mediatheque.mairie-lille.fr/lille/lilleRIoveweb.pdf?21511213122011=.
  120. Consular posts (ang.). msz.gov.pl. [dostęp 2013-09-29].
  121. strona miasta Wrocławia o konsulatach w mieściew.
  122. Encyklopedia Wrocławia.
  123. gazeta.pl Wroclaw.
  124. gazeta.pl Wroclaw.
  125. ab Święto Wrocławia. Salwa na Rynku, honory dla profesora Miodka i prezydent o kulach (pol.). Gazetawroclawska.pl. [dostęp 15 stycznia 2017].
  126. ab Ksiądz Orzechowski i zakonnik Wiśniewski Honorowymi Obywatelami Wrocławia (pol.). Gazetawroclawska.pl. [dostęp 15 stycznia 2017].
  127. abc Święto Wrocławia 2016. Honorowi Obywatele odebrali tytuły (pol.). Gazetawroclawska.pl. [dostęp 15 stycznia 2017].
  128. Przed rozpoczęciem zabudowy pustych działek na osiedlu Południe.

Bibliografia[edytuj]

  • G. Hassel: Vollständige und neueste Erdbeschreibung der Preußischen Monarchie. Weimar: Geographische Institute Weimar, 1819.
  • Norman Davies, R. Moorhouse: Mikrokosmos: Portret miasta środkowoeuropejskiego, Kraków 2002, ​ISBN 83-240-0172-7​.
  • Tadeusz Drankowski, Olgierd Czerner: Wrocław z lotu ptaka, Ossolineum Wrocławs 1992.
  • Ryszard Majewski: Wrocław godzina zero, Krajowa Agencja Wydawnicza Wrocław 1985.
  • Karol Jonca, Alfred Konieczny: Upadek „Festung Breslau”, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wrocław 1963.
  • Beata Maciejewska: Dzieje miasta Wrocław, Wrocław 2002.
  • K. Maleczyński, M. Morelowski, A. Ptaszycka: Wrocław: Rozwój urbanistyczny, Warszawa 1956.
  • W. Długoborski, J. Gierowski, K. Maleczyński: Dzieje Wrocławia do roku 1807, Warszawa 1958.
  • Gregor Thum: Obce miasto: Wrocław 1945 i potem, Wrocław: Via Nova 2006.
  • Till van Rahden: Juden und andere Breslauer: Die Beziehungen zwischen Juden, Protestanten und Katholiken in einer deutschen Großstadt von 1860 bis 1925, Vandenhoeck & Ruprecht Getynga 2000, ​ISBN 3-525-35732-X​.
  • Mariusz Urbanek: Dolny Śląsk. Siedem stroń świata, Wydawnictwo MAK Wrocław 2003.
  • Agnieszka Zabłocka-Kos: Zrozumieć miasto: Centrum Wrocławia na drodze ku nowoczesnemu city, 1807–1858. Wrocław: Via Nova, 2006.
  • Skrypt historyczny Stowarzyszenia Historycznego Legionów Polskich i Legii Polsko-Włoskiej w Nysie, Nysa 2010, pod red. Marek Szczerski, kpt. Tomek.
  • M. Bukowski, M. Zlat, Ratusz Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1958

Linki zewnętrzne[edytuj]

'