Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Żychlin
Centrum miasta
Herb Żychlina Flaga Żychlina
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	kutnowski
Gmina	Żychlin gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	przed 1397
Burmistrz	Grzegorz Ambroziak[1]
Powierzchnia	8,69 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	8 414[2] 969,4 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 24
Kod pocztowy	99-320
Tablice rejestracyjne	EKU
Położenie na mapie województwa łódzkiego Żychlin
Położenie na mapie Polski Żychlin
52°14′43″N 19°37′25″E/52,245278 19,623611
TERC (TERYT)	1002114
SIMC	0969391
Urząd miejski ul. Barlickiego 15 99-320 Żychlin[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Żychlin – miasto w woj. łódzkim, w pow. kutnowskim, położone na Nizinie Środkowomazowieckiej nad rzeką Słudwią, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żychlin. Miasto stanowi centrum usług dla wielu okolicznych miejscowości. Żychlin jest siedzibą firm z branży elektromaszynowej, które w latach 20. i 50. XX wieku, miały największy wpływ na rozwój miasta. Obecnie w Żychlinie, poza firmami elektromaszynowymi, głównymi pracodawcami są firmy z branży spożywczej.

Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego 31 marca 2011 miasto liczyło 8746 mieszkańców^[4].

Historia[edytuj]

Wieś szlachecka Żychlin istniała co najmniej od 1309^[5]. W 1331 została ona zdobyta przez Krzyżaków^[5]. Prawa miejskie miasto otrzymało przed 1397^[5][6]. Do XIX wieku miasto było własnością prywatną^[a][5][6]. Pod koniec średniowiecza, Żychlin był miejscem, w którym miały miejsce sesje wyjazdowe łęczyckiego sądu grodzkiego^[7].

W drugiej połowie XVI stulecia miasto spotkała klęska pożaru. Powolna odbudowa, a nawet wyjednany u króla przywilej jarmarków nie wpłynął na znaczny rozwój miasta. W 1790 Żychlin liczył 350 mieszkańców i 68 domów^[5][6].

W XIX wieku liczba ludności miasta znacznie wzrosła, przy czym, tak jak w pobliskim Kutnie, większość mieszkańców stanowili Żydzi. W 1870 na mocy ukazu carskiego Żychlin stracił prawa miejskie^[5][6]. Powodem odebrania praw miejskich był udział mieszczan w powstaniu styczniowym, kiedy to przed kilka, a może nawet kilkanaście dni miasto było wolne od zaborcy.

Pod koniec XIX wieku miasto liczyło ponad 4500 mieszkańców^[5].

W 1924 Żychlin odzyskał prawa miejskie^[5].

Najważniejszym momentem w najnowszej historii miasta było utworzenie w 1921 roku zakładów elektrycznych przez inż. Zygmunta Okoniewskiego. Z biegiem czasu, z uwagi na rozrastający się zakład elektromaszynowy, miasto rosło i nabierało znaczenia wśród okolicznych miejscowości. W latach 70. XX wieku miasto podwoiło swoją liczebność. Na bazie zakładów stworzonych przez inż. Z. Okoniewskiego powstało kilka firm z branży. Trafili tu również inwestorzy z Włoch, Danii i Francji.

Getta w Żychlinie

W okresie II wojny światowej miasto poniosło wielkie straty, głównie wśród ludności cywilnej – prawie 40% ludności miasta. Żydzi wywiezieni z Żychlina w czasie likwidacji getta, byli eksterminowani w Chełmnie n/Nerem. W czasie działań wojennych kampanii wrześniowej w mieście i w sołectwie Dobrzelin, znajdowały się szpitale polowe, często bombardowane przez lotnictwo niemieckie. W kwaterach wojskowych na miejscowym cmentarzu parafialnym oraz na cmentarzu parafialnym we wsi Śleszyn i wojskowym w Dobrzelinie pochowani są liczni polscy żołnierze.

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Żychlina w 2014 roku ^[2].

Zabytki[edytuj]

Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła

• grób skrzynkowy kultury pomorskiej z ok. 500 roku p.n.e. na placu 29 Listopada (artefakty znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu)
• zespół kościoła parafialnego św. św. Piotra i Pawła – ul. Jana Pawła II:
  • kościół murowany z 1782^[8], rozbudowany w 1838; po 1911 dobudowana kaplica i zakrystia
  • dzwonnica murowana, 1 poł. XIX w.^[8]
  • plebania murowana z XIX w.
• kilka kamieniczek mieszczańskich przy dawnym rynku, oznaczonych nr 24-27 z I połowy XIX w. z oryginalnymi oknami i drzwiami – pl. 29 Listopada
• dom z oficynami z XIX/XX w. – pl. Jana Pawła II 17^[8]
• dom z początku XIX wieku – ul. Narutowicza
• zespół Cukrowni "Walentynów", od 1921 zajmowany przez zakład EMIT przy ul. Narutowicza 72: cukrownia murowana z 1853, przebudowana w 1921, obecnie hala fabryczna
• dom Pruszaków, murowany, pocz. XX w., przebudowany, obecnie przedszkole; portiernia z 2 poł. XIX w.
• synagoga przy ul. Zdrojowej/Kilińskiego^[8]

Edukacja[edytuj]

• Przedszkola
  • Przedszkole Samorządowe, ul. 1 Maja 36^[9][10]
  • Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Jana Pawła II, ul. Żeromskiego 4^[9][11]
• Szkoły podstawowe
  • Szkoła Podstawowa, ul. 1 Maja 23/25^[9]
  • Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Jana Pawła II, ul. Żeromskiego 4^[9][11]
• Gimnazjum Publiczne im. Adama Mickiewicza, ul. Łukasińskiego 21^[9][12]
• Szkoły ponadgimnazjalne
  • Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, ul. Łukasińskiego 21^[9][13]
  • Zespół Szkół w Żychlinie, ul. Narutowicza 84A^[9][14]

Gospodarka[edytuj]

W 2009 w mieście powstała podstrefa Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej^[15].

Do najważniejszych zakładów w Żychlinie należą:

• Zakład Maszyn Elektrycznych EMIT S.A. (kapitał włoski)^[16][17]
• Fabryka Transformatorów w Żychlinie Sp. z o.o.^[16][18]
• Zakład Narzędziowy NARMOD Sp. z o.o.^[16][19]
• MICEL Sp. z o.o. w Żychlinie (kapitał francuski)^[16][20]
• UNION CHOCOLATE Sp. z o.o. w Żychlinie^[16][21]

Formy ochrony przyrody[edytuj]

Pomniki przyrody[edytuj]

• dąb „Wojtek” szypułkowy o obwodzie na wys. 1,3 m – 290 cm i wysokości 18 m (na terenie EMIT-u)^[8]
• lipa drobnolistna o obwodzie na wys. 1,3 m – 275 cm i wysokości 25 m (za budynkiem d. Przedszkola Nr 2 przy ogrodzeniu EMIT-u)^[8]
• lipa drobnolistna o obwodzie na wys. 1,3 m – 205 cm i wysokości 20 m położona na pl. Jana Pawła II przy ogrodzeniu kościoła^[8]

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

• Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Żychlinie (Dekanat Żychlin)
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa)^[22]

Ludzie związani z miastem[edytuj]

• Wiktor Tylski (1799-?) – porucznik 6 Pułku Piechoty Liniowej, powstaniec listopadowy, 29 listopada 1830 podpalił browar na Solcu, którego pożar był jednym z sygnałów do wybuchu powstania
• Seweryna Pruszkowska-Duchińska (1816-1905) – poetka, publicystka, tłumaczka, mieszkała i tworzyła w Żychlinie^[5]
• Anastazy Landau (1876-1957) – lekarz internista, jako pierwszy zastosował bronchoskopię podczas badania chorób płuc
• Zygmunt Okoniewski (1877-1935) – elektrotechnik, założyciel EMIT-u, honorowy Obywatel Żychlina (tytuł nadany pośmiertnie)
• Zygmunt Gogolewski (1896-1969) – inżynier, konstruktor (1926-1931) i dyrektor techniczny (1932-1938) zakładów EMIT
• Eugeniusz Jezierski (1902-1990) – inżynier, specjalista w zakresie maszyn elektrycznych, profesor Politechniki Łódzkiej, pracownik, a następnie dyrektor zakładów EMIT
• Bronisław Wieczorkiewicz (1904-1974) – językoznawca, tłumacz Biblii^[5]
• Abe Kelmer (1905-2007) – zapaśnik zawodowy pochodzenia żydowskiego
• Jakub Zonszajn (1914-1962) – poeta, prozaik, eseista i dramaturg pochodzenia żydowskiego
• Roman Indrzejczyk (1931-2010) - były kapelan Prezydenta RP, honorowy Obywatel Żychlina (tytuł nadany pośmiertnie)

Zobacz też[edytuj]

• Stara Synagoga w Żychlinie – nieistniejąca
• Cmentarz żydowski w Żychlinie
• Hufiec ZHP Żychlin
• Żychlin (stacja kolejowa)
• Żychlin Elektrownia – dawna towarowa stacja kolejowa
• Zakład Komunikacji Miejskiej w Żychlinie

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Żychlin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIV: Worowo – Żyżyn. Warszawa, 1895.

p • d • e Miasta województwa łódzkiego Miasta powiatowe Bełchatów • Brzeziny • Kutno • Łask • Łęczyca • Łowicz • Łódź • Opoczno • Pabianice • Pajęczno • Piotrków Trybunalski • Poddębice • Radomsko • Rawa Mazowiecka • Sieradz • Skierniewice • Tomaszów Mazowiecki • Wieluń • Wieruszów • Zduńska Wola • Zgierz Miasta gminne Aleksandrów Łódzki • Biała Rawska • Błaszki • Drzewica • Działoszyn • Głowno • Kamieńsk • Koluszki • Konstantynów Łódzki • Krośniewice • Ozorków • Przedbórz • Rzgów • Stryków • Sulejów • Szadek • Tuszyn • Uniejów • Warta • Wolbórz • Zelów • Złoczew • Żychlin

p • d • e Gmina Żychlin Siedziba gminy miasto Żychlin Sołectwa Biała • Brzeziny • Budzyń • Buszków Dolny • Chochołów • Czesławów • Dobrzelin • Drzewoszki Wielkie • Grabie • Grabów • Grzybów Dolny i Grzybów Hornowski (sołectwo Grzybów) • Kaczkowizna • Kruki • Pasieka • Sokołówek • Śleszyn • Tretki • Wola Popowa • Zagroby • Zgoda • Żabików Pozostałe miejscowości Aleksandrów • Aleksandrówka • Balików • Buszkówek • Drzewoszki Małe • Gajew • Jankówek • Marianka • Orątki Dolne • Orątki Górne • Sędki • Szczytów • Śleszynek • Zarębów

p • d • e Powiat kutnowski Miasta Krośniewice • Kutno • Żychlin Gminy miejskie Kutno Gminy miejsko-wiejskie Krośniewice • Żychlin Gminy wiejskie Bedlno • Dąbrowice • Krzyżanów • Kutno • Łanięta • Nowe Ostrowy • Oporów • Strzelce