Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Bochnia (ujednoznacznienie).

Bochnia
Rynek w Bochni
Herb Bochni Flaga Bochni
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	bocheński
Gmina	gmina miejska
Data założenia	XII wiek
Prawa miejskie	27 lutego 1253
Burmistrz	Stefan Kolawiński
Powierzchnia	29,9 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	30 051[1] 1 006,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 14
Kod pocztowy	32-700
Tablice rejestracyjne	KBC, KBA[2]
Położenie na mapie województwa małopolskiego Bochnia
Położenie na mapie Polski Bochnia
49°58′08″N 20°25′48″E/49,968889 20,430000
TERC (TERYT)	1201011
SIMC	0981682
Hasło promocyjne: Miasto Soli
Urząd miejski ul. Kazimierza Wielkiego 2 32-700 Bochnia
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Pomnik Kazimierza Wielkiego na rynku w Bochni

Drewniana dzwonnica bazyliki św. Mikołaja w Bochni

Kopalnia soli w Bochni – szyb Sutoris

Kamienica Dom Bochniaków przy Rynku

Pomnik Leopolda Okulickiego

Bochnia – miasto w południowej Polsce, w województwie małopolskim, siedziba powiatu bocheńskiego, położone nad rzeką Rabą, w dolinie potoku Babica, na granicy Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego (ściślej: Podgórze Bocheńskie).

Miasto ma 30 303 mieszkańców (31 grudnia 2012)^[3].

Struktura powierzchni[edytuj]

Bochnia zajmuje obszar 29,89 km² (2002)^[4], w tym:

• użytki rolne: 59%
• użytki leśne: 8%

Miasto stanowi 4,73% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj]

Dane z 31 marca 2014^[5]:

• Piramida wieku mieszkańców Bochni w 2014 roku^[1].

Toponimia[edytuj]

W źródłach pojawia się: Sal de Bochegna 1198, Bocheno ok. 1234, Bochnya 1242, Bohcna 1273, Bochnya 1470–80, de Bochen 1504, Bochnia 1581, Bochnia 1880, – nazwa zapewne od starszego Bochynia (jak Bocheń – pierwotnie Bochnya 1396, Bochyn, Bochna 1375, Bochna 1396, Bochynia 1463). Zmiana Bochynia w Bochnia nastąpiła w wyniku ściągnięcia fonetycznego. Nazwa pochodzi od ps. rdzenia *boch z sufiksem -ynia. Rdzeń *boch-||*bech- występuje w nazwach geograficznych, zwłaszcza wodnych (Bochotnica, Bachotek, Bachot, czeska rzeka Bechyně, słoweńska rzeka Bocha), zapewne oznaczała pierwotnie „zagłębienie moczarowate”^[6][7].

Historia[edytuj]

Tę sekcję należy dopracować: → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny, → usunąć nieencyklopedyczne treści, podać źródła. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Dokument z 1381 roku regulujący sprawy żup bocheńskich.

Bochnia należy do najstarszych miast Małopolski. Pierwsza wzmianka o Bochni w źródłach pisanych pochodzi z 1198 – Patriarcha Jerozolimy Aymar w piśmie potwierdził darowanie przez rycerza Mikora Gryfitę soli z Bochni klasztorowi Bożogrobców w Miechowie^{[potrzebny przypis]}. Była to sól warzona, uzyskiwana z występujących w okolicy źródeł solankowych.

Odkrycie soli kamiennej w 1248 przez Wierzbiętę Gryfitę i powstanie Żupy bocheńskiej, doprowadziło 27 lutego 1253 do nadania Bochni praw miejskich przez Bolesława Wstydliwego. Miasto lokowano na prawie magdeburskim z przywilejami, jakie w owym czasie posiadał Wrocław. Osadę nazwano Bochnią. W dokumencie lokacyjnym wymieniono także niemiecką nazwę miasta – Saltzberg, czyli Solna Góra („góra” to ówczesna nazwa szybu, stąd też nazwa zawodu górnika^{[potrzebny przypis]}). Znaczną część mieszkańców ówczesnej Bochni stanowili bowiem niemieckojęzyczni osadnicy ze Śląska.

Z Bochnią wiąże się legenda o pierścieniu świętej Kingi. Gdy książę krakowski i sandomierski Bolesław poprosił króla Węgier Belę o rękę jego córki, Kunegundy, świątobliwa królewna, gardząc dobrami doczesnymi tego świata zwróciła się do swego ojca, aby w wianie nie dawano jej złota i kosztowności, ale kopalnię soli, którą chciała podarować swej przyszłej ojczyźnie. Król Węgier uposażył więc córkę najbogatszą kopalnią soli Siedmiogrodu – Praid w Marmarosz. Kinga biorąc ją w posiadanie, wrzuciła do szybu swój zaręczynowy pierścień, zaś w drogę do kraju swego męża zabrała doświadczonych górników węgierskich. W Polsce kazała im szukać soli. Gdy ją wreszcie znaleźli w Bochni to, jak pisze ksiądz Piotr Skarga, W pierwszym bałwanie (bryle) soli, który wykopano, pierścień się on jej znalazł, który ujrzawszy Kunegunda i poznawszy, dziękowała Panu Bogu, który dziwy czyni tym, którzy Go miłują.

Rozwój gospodarczy miasta sprzyjał rozwojowi osadnictwa, powstawaniu urzędów, rozwoju handlu (Bochnia leżała na przecięciu się szlaków handlowych – z Europy Zachodniej na Ruś i dalej do Azji Mniejszej oraz z Węgier nad Morze Bałtyckie). Spowodowało to nadawanie kolejnych przywilejów miastu (w przywileju Bolesława Wstydliwego Bochnia otrzymała uprawnienia, jakich nie miało żadne ówczesne miasto w Polsce)^{[potrzebny przypis]}.

W XIV wieku nastąpił dalszy wzrost, głównie za sprawą króla Kazimierza Wielkiego, któremu przypisuje się największy wkład w rozwój miasta. Za jego czasów powstały: ratusz, umocnienia obronne z basztami i czterema bramami, szpital-przytułek dla górników oraz rozpoczęto budowę okazałej Bazyliki mniejszej pod wezwaniem św. Mikołaja. Kazimierz Wielki pozyskał również nowe rynki zbytu dla bocheńskiej soli. Przedstawiciele Bochni wchodzili w skład Sądu Sześciu Miast – organu zwierzchniego dla całego ówczesnego sądownictwa miejskiego Małopolski. W uznaniu zasług Kazimierza Wielkiego dla Bochni w 1870 radni miejscy podjęli uchwałę: Na głównym rynku Bochni wystawiony ma być pomnik na cześć Króla Polskiego JMĆ Kazimierza III Wielkiego, któren był ojcem i wielkim dobrodziejem miasta Bochni. Pomnik w formie kolumny stoi na rynku bocheńskim do dziś.

Od XV wieku działała w Bochni szkoła miejska. W 1623 założono klasztor bernardynów. W tym czasie miasto słynęło z cudownego obrazu maryjnego w kościele dominikanów, do którego przybywało wielu pątników z Małopolski, Śląska, Spiszu i Orawy.

W drugiej połowie XVI wieku rozpoczął się zmierzch świetności miasta. Rabunkowa gospodarka złóż solnych, a także pożar w 1561 doprowadziły do powolnego upadku miasta. Pewna poprawa nastąpiła w okresie administrowania kopalnią przez rodzinę Wielopolskich.

W XVII wieku Bochnia – podobnie jak większość miast polskich – doznała szeregu klęsk. Wielka epidemia morowego powietrza, potop szwedzki, pożogi i zniszczenia urządzeń górniczych. Miasto było okupowane przez Szwedów wypartych w 1656, ale już w 1657 zostało spustoszone przez oddziały Jerzego Rakoczego, a w 1662 przez Kozaków. Skutkiem tego w 1664 w Bochni pozostały 54 domy^{[potrzebny przypis]}.

XVIII wiek był okresem postępującego upadku miasta. W tym stuleciu dotknęły je dwa pożary – w 1709 i 1751. Podczas wojny północnej, w 1702 miasto i okolice były terenem starć Augusta II Mocnego z Karolem XII, popierającym Stanisława Leszczyńskiego. W 1768 miasto zajęły oddziały konfederacji barskiej, a w 1772 wojska rosyjskie by w końcu w wyniku I rozbioru Polski znaleźć się pod okupacją austriacką. Bochnia znalazła się w Galicji. Nowa administracja, zlikwidowała obydwa klasztory, rozebrano resztki obwarowań i ratusz. W 1783 utworzono jednostkę administracji – cyrkuł bocheński, który (po znacznym okrojeniu) stał się w 1867 podstawą utworzenia powiatu bocheńskiego.

Przez cały XIX wiek cyrkuł bocheński był terenem licznych działań przeciw zaborcy. W nim zbiegały się nici spisków z lat 30. i 40. XIX w. W 1846 doszło do rzezi galicyjskiej, masowych wystąpień chłopów przeciw szlachcie oraz urzędnikom dworskim i rządowym, a niekiedy i księżom. Bochnianie brali też udział w powstaniach: listopadowym i styczniowym.

Po okresie klęsk miasto powoli się odradzało. W 1817 powstało Gimnazjum Bocheńskie założone przez ks. Piusa Riegera. W latach 1822–1826 Bochnia była siedzibą biskupstwa tynieckiego. Działało także seminarium duchowne. Jednak prawdziwe odrodzenie miasta miało miejsce dopiero u schyłku XIX w., w czasie gdy do Bochni sprowadzali się kolejni osadnicy, oraz gdy do miasta włączono obszary podmiejskie oraz kilka okolicznych wsi. Jednym z najważniejszych wydarzeń sprzyjających rozwojowi miasta było niewątpliwie wybudowanie w 1856 linii kolejowej na trasie Kraków–Dębica, a w późniejszym okresie także Rzeszów, Przemyśl, Lwów. W 1886 założono w Bochni pierwszą bibliotekę publiczną.

Na początku XX wieku wybudowano wodociąg, a w 1913 powstało pierwsze stałe kino. Mimo unowocześnienia doszło do spadku znaczenia kopalni spowodowanego rozwojem kopalń wschodniogalicyjskich.

Okres wojen światowych był czasem walki mieszkańców miasta o wyzwolenie i w obronie Rzeczypospolitej. Podczas I wojny światowej Bochnia znalazła się w obszarze zmagań Austro-Węgier z Imperium Rosyjskim, a podczas drugiej – nazistowskiej III Rzeszy z sowiecką Rosją.

31 października 1918 major Jerzy Dobrodzicki rozpoczął formowanie w Bochni pułku piechoty, na bazie batalionu zapasowego austriackiego 32 Pułku Obrony Krajowej. Następnie oddział ten został przemianowany na 2 Pułk Strzelców Podhalańskich.

W grudniu 1918 z inicjatywy porucznika Ludwika Piątkowskiego powstał 15 Pułk Piechoty „Wilków”. Sztandar ufundowany przez mieszkańców Bochni wręczył pułkowi dowódca 9. dywizji piechoty pułkownik Ryszard Trojanowski w dniu 6 sierpnia 1921 w Chołrzowie koło Mołodeczna. Na sztandarze widnieje order Virtuti Militari, a oprócz tego herb Bochni i wizerunek św. Kingi, patronki bocheńskiej kopalni soli. Na odznace pułkowej umieszczono zgodnie z przybraną nazwą cztery wilcze głowy.

15 sierpnia 1930, w dziesiąta rocznicę zwycięstwa nad bolszewikami, starostwo Bocheńskie odsłoniło na budynku Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni tablicę pamiątkową^[8].

3 maja 1935 Bochnianie ufundowali Pomnik Czynu Legionowego projektu Franciszka Maczyńskiego przy ul. Orackiej i ul. Regis w Bochni. Napis na pomniku: Poległym Za Wolność 1914–1920. Na czterech tablicach widnieje 260 nazwisk poległych w walkach o niepodległość 1914–1920. 53 z nich poległo w Legionach Józefa Piłsudskiego.

W 1924 Szwadron Zapasowy 3 Pułku Ułanów Śląskich został dyslokowany z Warszawy do Bochni. Stacjonował w mieście do rozpoczęcia kampanii wrześniowej w 1939.

W pierwszej połowie 1936 roku dochodzi do ekscesów o podłożu antysemickim^[9].

6 i 7 września 1939 w obronie miasta walczyły 10 Brygada Kawalerii, 21 Dywizja Piechoty Górskiej oraz 1 Brygada Górska.

Egzekucja Polaków przez Niemców podczas II wojny światowej na wzgórzu Uzbornia (18 grudnia 1939)

W 1939 w Bochni miała miejsce jedna z pierwszych masowych egzekucji w okupowanej przez III Rzeszę Polsce. Niemcy rozstrzelali wówczas 52 osoby w odwecie za zabicie dwóch policjantów niemieckich.

II wojna światowa[edytuj]

W czasie II wojny światowej w Bochni utworzono, a następnie w 1943 poddano likwidacji getto dla ludności pochodzenia żydowskiego.

Rotmistrz Witold Pilecki po ucieczce z obozu Auschwitz-Birkenau w kwietniu 1943 ukrywał się krótko w Bochni.

W 1944 został utworzony 12 Pułk Piechoty AK Ziemi Bocheńskiej, działający w strukturze Polskie Państwo Podziemne. W miejscowości Łapczyca został odsłonięty pomnik Żołnierzom 12 pp. ZWZ-AK Ziemi Bocheńskiej i ich dowódcy ppłk. Julianowi Więckowi „Topoli” walczącym za Ojczyznę w latach II wojny światowej.

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość w latach 1945–1956 walczyło przeciwko reżimowi komunistycznemu w Polsce. Jego trzon stanowili byli żołnierze Armii Krajowej. W Bochni pod kryptonimem „Spółdzielnia 10” działało od lutego do grudnia 1946 r. 37 członków WiN. Rada Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość Powiatu Bocheńskiego: kierownik rady – Feliks Kornaś „Lis”, zastępca kierownika – Piotr Włosek „Gołębiowski”, kierownik informacji i propagandy – Józef Lasak „Grabowski”, kierownik wywiadu i łączności – Józef Strzałka „Kora”, wsparcie – Stanisław Żaba. Zrzeszenie WiN w Bochni rozbił komunistyczny aparat bezpieczeństwa UB. Aresztowane kierownictwo Rady Zrzeszenia poddano brutalnemu śledztu. Członków Rady komunistyczny sąd wojskowy skazał na wieloletnie więzienie. Byli inwigilowani do 1989 r.

Okres PRL[edytuj]

Lata powojenne były okresem stopniowego rozwoju miasta. W 1973 r. włączono do granic miasta okoliczne wsie: Kolanów, Chodenice, Dołuszyce, Kurów i część Brzeźnicy, Krzeczowa, Gorzkowa, Słomki i Krzyżanowic. W 1975 w wyniku zmian w podziale administracyjnym kraju zlikwidowano powiat bocheński, a miasto przeszło z województwa krakowskiego do nowo utworzonego województwa tarnowskiego. Powstały nowe osiedla – z największym Osiedlem Niepodległości na czele. W 1984 zbudowano obwodnicę miasta (trasa E 40). Powstały dwa nowe kościoły: pod wezwaniem św. Pawła (na Wzgórzu Kolanowskim) oraz św. Jana Nepomucena w pobliżu Osiedla św. Jana.

W latach 1975–1998 należało do województwa tarnowskiego. W 1999 r. przywrócono powiat bocheński. Rozbudowano sieci elektryczne, kanalizacyjne, wodociągowe. Powstało wiele zakładów przemysłowych. W Kopalni Soli wstrzymano wydobycie. Kopalnię przekształcono w uzdrowisko i atrakcję turystyczną. Obecnie działają trzy szyby – Campi, Sutoris i Trinitatis.

W czerwcu 1999 r. na zaproszenie burmistrza Wojciecha Cholewy, Ewa Demarczyk przeniosła do Bochni swój teatr. Artystka razem z zespołem kontynuowała działalność w budynku dawnego przedszkola przy ul. Sienkiewicza. Rok później władze miasta w ramach Dni Bochni zorganizowały cykl imprez „Ewa Demarczyk zaprasza do Bochni”. Artystce został nadany tytuł „Honorowego Ambasadora Bochni”.

Zabytki[edytuj]

Bazylika kolegiacka św. Mikołaja nocą – stan obecny

 Osobny artykuł: Zabytki Bochni z XIX w..

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[10]:

• układ urbanistyczny
• Bazylika kolegiacka pw. św. Mikołaja, XV w.
• drewniana dzwonnica, XVI w.
• dawny klasztor dominikanów, ob. muzeum, Rynek 20, poł. XVII w., k. XVIII w.
• kaplica „Na Murowance” pw. MB Anielskiej, ul. Brzeźnicka, 1854
• kaplica, ul. Sądecka, XVIII w., XIX/XX w.
• cmentarz żydowski, ul. Dębcza, 1872
• cmentarz komunalny, ul. Oracka, 1787
• cmentarz wojenny nr 313
• cmentarz wojenny nr 314
• grobowiec rodziny Górskich w kwaterze I, 1883
• zespół salinarny (żupa solna), ul. Kraszewskiego, ul. Oracka, XVI–XIX w.
• dom, ul. Bernardyńska 4, XIX w.
• dom, ul. Bernardyńska 11, XIX w.
• d. poczta, ul. Kazimierza Wielkiego 20, 1 poł. XIX w.
• dom z oficyną, ul. Kazimierza Wielkiego 21, 1909–10
• d. starostwo, ul. Kazimierza Wielkiego 31/33, 1893–1907, 1960
• dom, ul. Konstytucji 3 Maja 3, 1895
• dom, ul. Kościuszki 4, pocz. XIX w.
• dworek, ul. Oracka 1, XIX w.
• dworek, drewn., ul. Oracka 27, 27 A (d.13), XIX w.
• waga miejska, ob. dom mieszkalny, Rynek 2, XVII w.
• dom, Rynek 3
• dom, Rynek 8 (d.7), XVIII/XIX w.
• kamienica, Rynek 9 / Wolnica, poł. XIX w., pocz. XX w.
• dom, Rynek 13, k. XVIII w.
• dom, Rynek 14, 1 poł. XIX w.
• dom, Rynek 17, XVII w., XIX w.
• dworek, ul. Sienkiewicza 6, drewn., XVIII w.
• kopalnia soli (najstarsza część)

inne zabytki:

• pomnik Kazimierza Wielkiego z 1871 r.
• dworzec kolejowy z 1885 r.
• synagoga z 1939 r.

Kościoły i związki wyznaniowe[edytuj]

• Bazylika św. Mikołaja (Parafia św. Mikołaja Biskupa)
• Kościół parafialny św. Pawła Apostoła w Bochni
• Kościół parafialny św. Jana Nepomucena
• Świadkowie Jehowy (dwa zbory: Bochnia Południe i Bochnia Północ) z Salą Królestwa, ul. Proszowska 40D^[11]
• Zbór Baptystów

Kultura i sztuka^[12][edytuj]

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. Uwagi: Podać weryfikowalne źródło, czyli link do strony z tymi informacjami. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

 Zobacz też: Muzeum Motyli w Bochni.

Muzeum im. prof. Stanisława Fischera, dawny klasztor dominikanów

• Muzeum im. prof. Stanisława Fischera

odgrywa istotną rolę w życiu umysłowym miasta i powiatu, będąc ośrodkiem pracy naukowej, edukacyjnej i wydawniczej. Mieści się ono w dawnym klasztorze dominikanów – dwuskrzydłowym, późnobarokowym budynku, którego najstarsze fragmenty sięgać mogą XVI w. (dokładna data powstania nie jest znana), usytuowanym w narożnej działce wschodniej pierzei rynku. W 2000 budynek muzeum został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego.

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Wiktora, wraz z 6 filiami, spełnia rolę w życiu kulturalnym miasta. Osiągane przez nią wyniki czytelnicze należą do najwyższych w województwie małopolskim. Ze 140-tysięcznego księgozbioru zawierającego klasykę polską, obcą, literaturę młodzieżową, lektury, opracowania literackie, nowości wydawnicze oraz ponad 11 tys. książek mówionych, 2 tys. płyt, nieomal 1 tys. kaset video, korzysta ponad 15 tys. czytelników. Czytelnia naukowa z bogatym, aktualnym księgozbiorem podręcznym i 78 tytułami prasy udostępnia rocznie ponad 60 tys. książek.
• Miejski Dom Kultury prowadzi działalność z zakresu wychowania, edukacji i upowszechniania kultury w mieście. Skupia dzieci, młodzież oraz dorosłych w 24 sekcjach tematycznych. Prowadzone są w nim m.in.: zajęcia baletu form nowoczesnych euro dance, break dance, działa klub tańca towarzyskiego, klub seniora, klub fantastyki oraz sekcje: plastyczna, modelarstwa lotniczego, brydża sportowego, szachowa, teatralna. Prowadzony jest kurs wokalno-aktorski, dziecięcy zespół wokalno-taneczny, teatrzyk lalkowy oraz nauka gry na gitarze i perkusji. W bocheńskim kinie Regis, znajdującym się w Miejskim Domu Kultury, działa Dyskusyjny Klub Filmowy „Maciste”. Klub był nominowany do Nagród Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kategorii „Dyskusyjny Klub Filmowy w roku 2010”^[13].
• Chłopięcy Chór Pueri Cantores Sancti Nicolai, działający przy Bazylice św. Mikołaja, założony w 1987 przez ks. Stanisława Adamczyka, laureata nagrody im. Jerzego Kurczewskiego, który oprócz funkcji dyrygenta chóru, prowadzi również emisję głosu, a z którym współpracują: Bożena Wojciechowska (II dyrygent chóru), Krzysztof Kościółek (akompaniator), Marcin Skoczek (II akompaniator) oraz Agnieszka Skoczek (emisja głosu). Chór zwyciężył już w dwunastu ogólnopolskich konkursach i festiwalach, w tym laureat Złotej Lutni na Ogólnopolskim Turnieju Chórów Legnica Cantat (1999); laureat Bursztynowej Aureoli oraz Złotego Dyplomu – dwóch głównych nagród na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Chóralnej w Międzyzdrojach (2001); laureat I miejsca na Festiwalu Pieśni Chóralnej „Kolędy i Pastorałki” w Myślenicach (2006); IV miejsce w kategorii chórów mieszanych na XLVII Międzynarodowym Konkursie Polifonicznym Guido D'Arezzo we Włoszech (1999); III miejsce w kategorii chórów mieszanych na XX Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym w Cantonigros odbywającym się w Katalonii (2002); IV miejsce w kategorii chórów mieszanych na XXIV Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym w Cantonigros (2006); III miejsce na VIII Europejskim Konkursie we Francji (2008); I miejsce na VIII Europejskim Festiwalu „Giuseppe Zelioli” odbywającym się w Lecco (2009); II miejsce na IX Europejskim Festiwalu „Giuseppe Zelioli” (2010); udział w LII międzynarodowym festiwalu muzyki sakralnej „Virgo Lauretana” odbywającym się w Loreto (2012).
• Dziewczęcy Chór Parafialny Puellae Sancti Pauli, działający przy parafii św. Pawła Apostoła, założony we wrześniu 1996 przez ks. Grzegorza Piekarza. Chór zajął II miejsce w konkursie kolęd zorganizowanym przez TV Kraków (1999) i II miejsce w konkursie kolęd i pastorałek w Myślenicach (2001). Na Ogólnopolskim Festiwalu Pieśni Religijnej „Cantate Deo” w Rzeszowie w 1999 r. zdobył wyróżnienie, w 2001 zajął II miejsce, a w 2003 I miejsce.
• Kwartet Smyczkowy „Arco” powstał w październiku 2000. Inicjatorem założenia zespołu był Krzysztof Krawczyk – wiolonczelista kwartetu. Głównym celem zespołu, którego członkowie mieszkają w Bochni, jest propagowanie przebojów muzyki poważnej. W składzie zespołu grają wyłącznie zawodowi muzycy, co wpływa na wysoki poziom artystyczny. Klasyczny skład kwartetu to: dwoje skrzypiec, altówka i wiolonczela.
• Ad Gloriam Deiparae – festiwal Pieśni Maryjnej od 16 lat organizuje w pierwszy weekend października przez Parafia pw. Świętego Mikołaja, wpisał się na trwałe w kalendarz kulturalny miasta i pozyskał wierną publiczność. Obecnym dyrektorem festiwalu jest ks. Jacek Sarota.
• Marek Piekarczyk, znany wokalista rockowy, lider legendarnej grupy TSA, z którą wystąpił na około 1000 koncertach w Polsce, USA, Kanadzie, Belgii, Holandii, Czechosłowacji, Rosji, Francji, Finlandii, Litwie, Białorusi, Ukrainie i Niemczech. W 1986 rozpoczął współpracę z Jerzym Gruzą i Teatrem Muzycznym w Gdyni, gdzie grał rolę Jezusa w rock-operze „Jesus Christ Super Star”. Obecnie jego kolejnym projektem artystycznym jest zespół „Marek Piekarczyk i Przyjaciele”, z którym nagrał nową płytę. Niedawno reaktywował grupę TSA. Co rocznie organizuje w pobliskich Proszówkach Rock'Autostradę.
• Stowarzyszenie Nowej Kultury, założone w listopadzie 2001 roku przez studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, uczniów bocheńskiego I LO i liceum plastycznego w Nowym Wiśniczu.

W Bochni tworzą artyści-plastycy: Józef Mularczyk, Kinga Kasprzyk-Cetnarowicz, Sławomir Jabłoński, Andrzej Szewczyk, Antoni „Tonik” Stompór, Ryszard Ciećkiewicz, małżeństwo Lucyna i Andrzej Błasiak, rzeźbi w drewnie świątki artysta ludowy Stanisław Opaliński. Unikatowe szopki krakowskie tworzy Leszek Jaglarz.

Transport[edytuj]

ul. Rotmistrza Witolda Pileckiego (obwodnica KN-2)

Na terenie miasta znajduje się 116,2 km dróg w tym autostrada (1,1 km), drogi krajowe (5,6 km), wojewódzkie (6,5 km), powiatowe (17,1 km) oraz gminne (85,9 km). 29 listopada 2012 otwarta została autostrada A4, przebiegająca północną częścią miasta, połączona z nim węzłem Bochnia. Południową obwodnicą miasta przebiega droga krajowa nr 94 i 75. Południkowo miasto przecina droga wojewódzka nr 965, połączona z drogą krajową Węzłem Wiśnickim. Obwodnica miasta powstała w 1984 po prawie 10 latach budowy. Była ona niezbędna ze względu na nadmierny ruch w centrum miasta. Obwodnica północno-zachodnia łączy Osiedle Niepodległości z przemysłową częścią miasta. Droga ta nie ma jednolitej nazwy, została podzielona na 3 odcinki: ul. Rotmistrza Pileckiego, ul. Ofiar Katynia oraz ul. Solidarności. Lokalnie używana jest nazwa KN-2.

Dworzec kolejowy w Bochni

W Bochni znajduje się stacja kolejowa, przez którą przebiega linia kolejowa 91 (Kraków Główny – Medyka). Linia powstała w 1856 jako część Kolei Galicyjskiej im. Karola Ludwika. Dworzec kolejowy został odremontowany i oddany do użytku w I kwartale 2012. Aktualnie trwa przebudowa układu torowego na stacji. Do infrastruktury kolejowej w mieście można jeszcze zaliczyć bocznicę kolejową do zakładu Stalprodukt oraz bocznica do rozładunku cystern z gazem. Dawniej istniała też do szybu Campi kopalni soli, lecz została rozebrana, a jej pozostałości znajdują się jeszcze w asfalcie ul. Karosek i Wodociągowej.

Od 1 stycznia 2010 komunikację miejską w Bochni obsługuje Bocheński Zakład Komunikacji (BZK), dysponujący siedmioma autobusami kursującymi na czterech liniach: 1, 3, 5a, 9, pokrywających się częściowo z trasami Rejonowego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, które istnieje w Bochni od 01.04.1993 roku. Obecnie odsługuje ono linie wykraczające poza granice miasta (2, 3, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 15). Tereny Bochni obsługuje również wiele prywatnych firm.

W marcu 2013 otworzono lądowisko sanitarne przy ul. Krakowskiej 31.

Sport[edytuj]

 Zobacz też: Stadion MOSIR Bochnia.

Od 1921 w Bochni działa Bocheński Klub Sportowy, który obecnie posiada dwie sekcje: piłkę nożną i ręczną. Piłkarze nożni grają w III lidze małopolskiej, juniorzy występują w Małopolskiej Lidze Juniorów Starszych i Młodszych, która jest najwyższą klasa rozgrywkową dla tej kategorii wiekowej. Drużyna piłkarzy ręcznych występuje w I lidze. Ponadto w mieście działa jednostka budżetowa Urzędu Miasta Bochni tj. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, który organizuje życie sportowe na terenie miasta oraz pozwala na rozwijanie talentów w innych sekcjach.

W 2012 roku w Bochni do życia zostało powołane Bocheńskie Stowarzyszenie Futsalu. Aktualnie w klubie pracuje się z czterema grupami młodzieżowymi do lat 14, 16, 18 i 20. Wśród największych sukcesów BSF-u jest dwukrotne zdobycie Młodzieżowego Mistrzostwa Polski w kategorii U-16, dwa razy wicemistrzostwo Polski w kategoriach U-20 i U-18 oraz brązowy medal MMP w kategorii U-14. Pod egidą BSF-u prowadzone są również rozgrywki Bocheńskiej Ligi Futsalu.

Podział na osiedla^[14][edytuj]

• Osiedle Smyków
• Osiedle Karolina
• Osiedle Proszowskie
• Osiedle Chodenice
• Osiedle Słoneczne
• Osiedle Krzęczków-Łychów
• Osiedle św. Jana-Murowianka
• Osiedle Windakiewicza
• Osiedle Niepodległości
• Osiedle Uzbornia
• Osiedle Kolanów
• Osiedle Dołuszyce
• Osiedle Kurów
• Osiedle Śródmieście-Campi

Sąsiednie gminy[edytuj]

gmina wiejska Bochnia, Nowy Wiśnicz, Rzezawa

Miasta partnerskie[edytuj]

Miastami partnerskimi Bochni są^[15]:

• Bad Salzdetfurth – od 2001
• Kieżmark – od 1994
• Roselle – od 2004

Uwagi

Bochnia współpracuje też z miastem Borszczów – kontakty nie są jednak formalne (nie podpisano umowy partnerskiej).

Zobacz też[edytuj]

• Przedgórze Bocheńskie
• Kopalnia soli „Bochnia”
• Żupa krakowska
• I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Kazimierza Wielkiego w Bochni
• Bazylika św. Mikołaja w Bochni
• Kościół św. Pawła Apostoła w Bochni
• Synagoga chasydów z Bobowej w Bochni
• Synagoga w Bochni (ul. Trudna)
• Synagoga w Bochni (ul. Floris)
• Cmentarz żydowski w Bochni
• Stary cmentarz żydowski w Bochni
• Cmentarz wojenny nr 313 - Bochnia
• Cmentarz wojenny nr 314 - Bochnia

Ludzie związani z Bochnią[edytuj]

• Edward Arłamowski – szachista
• Stanisław Barabasz – architekt, malarz, nestor polskiego narciarstwa
• Andrzej Benesz – marszałek Sejmu Polskiego
• Michał Bębenek – rajdowiec
• Kazimierz Brodziński – poeta, historyk
• Aleksander Brożyniak – piłkarz, trener
• Kazimierz Czekaj – samorządowiec
• Jerzy Dobrodzicki – generał WP
• Stanisław Fischer – nauczyciel, założyciel muzeum
• Walenty Gadowski – ksiądz, twórca szlaku Orla Perć w Tatrach
• Adolf Jorkasch-Koch – urzędnik, honorowy obywatel Bochni^[16]
• Jerzy Katlewicz – dyrygent, pedagog
• Władysław Kiernik – minister spraw wewnętrznych
• Święta Kinga – węgierska klaryska (OSC), święta Kościoła
• Juliusz Kleberg – starosta c. k. powiatu bocheńskiego^[17]
• Jan Kot – nauczyciel, wielokrotny Mistrz Polski i rekordzista Polski w pływaniu
• Władysław Krupa – piłkarz, lekarz, poseł
• Mariusz Krzywda – piłkarz
• Janusz Kulig – rajdowiec
• Marek Kusto – piłkarz, trener
• Salo Landau – holenderski szachista
• Anna Łękawa – poetka i malarka ludowa
• Jan Matejko – malarz
• Rudolf Modrzejewski – światowej sławy inżynier
• Eugeniusz Molski – plastyk, ceramik
• Henryk Józef Nowacki – nuncjusz apostolski w Nikaragui
• Leopold Okulicki – ostatni komendant Armii Krajowej
• Marek Pacuła – dziennikarz, scenarzysta, reżyser, satyryk, autor tekstów
• Marek Piekarczyk – polski wokalista rockowy
• Marian Rentgen-Güntner – piosenkarz, aktor, farmaceuta, więzień obozu w Starobielsku, zamordowany przez NKWD w Charkowie w zbrodni katyńskiej
• Marcin Samlicki – polski malarz
• Władysław Sieprawski – inżynier, konstruktor
• Tadeusz Skoczek – medioznawca, wydawca, publicysta, krytyk literacki
• Bogusław Slaski – starosta bocheński, poseł na sejmy, uczestnik konfederacji barskiej
• Dionizy Stanetti von Falkenfels – inżynier górniczy, długoletni naczelnik kopalni soli
• Maksymilian Stanisławski – ksiądz, kawaler Srebrnego Krzyża Virtuti Militari
• Ludwik Stasiak – malarz
• Michał Stolarz – piłkarz
• Józef Turek – były burmistrz Bochni
• Marta Wiecka – zakonnica
• Jan Wielopolski (starszy) – administrator żup bocheńskich – wojewoda krakowski
• Szymon Zacjusz – propagator reformacji, pisarz teologiczny, poeta, jeden z autorów przekładu Biblii brzeskiej.
• Wojciech Zydroń – piłkarz ręczny
• Jerzy Żurawlew – pianista, kompozytor, inicjator Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem: Bochnia

• Bochnia w dokumentach archiwalnych
• Historia Żydów w Bochni na portalu Wirtualny Sztetl
• Bochnia w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.

p • d • e Miasta województwa małopolskiego Miasta na prawach powiatu Kraków • Nowy Sącz • Tarnów Miasta powiatowe Bochnia • Brzesko • Chrzanów • Dąbrowa Tarnowska • Gorlice • Limanowa • Miechów • Myślenice • Nowy Targ • Olkusz • Oświęcim • Proszowice • Sucha Beskidzka • Wadowice • Wieliczka • Zakopane Miasta gminne Alwernia • Andrychów • Biecz • Bobowa • Brzeszcze • Bukowno • Chełmek • Ciężkowice • Czchów • Dobczyce • Grybów • Jordanów • Kalwaria Zebrzydowska • Kęty • Krynica-Zdrój • Krzeszowice • Libiąż • Maków Podhalański • Mszana Dolna • Muszyna • Niepołomice • Nowe Brzesko • Nowy Wiśnicz • Piwniczna-Zdrój • Rabka-Zdrój • Ryglice • Skała • Skawina • Słomniki • Stary Sącz • Sułkowice • Szczawnica • Szczucin • Świątniki Górne • Trzebinia • Tuchów • Wojnicz • Wolbrom • Zakliczyn • Zator • Żabno

p • d • e Powiat bocheński Miasta Bochnia • Nowy Wiśnicz Gminy miejskie Bochnia Gminy miejsko-wiejskie Nowy Wiśnicz Gminy wiejskie Bochnia • Drwinia • Lipnica Murowana • Łapanów • Rzezawa • Trzciana • Żegocina

p • d • e Osiedla Bochni Osiedla Chodenice • Dołuszyce • św. Jana-Murowianka • Karolina • Kolanów • Krzęczków-Łychów • Kurów • Niepodległości • Proszowskie • Słoneczne • Smyków • Śródmieście-Campi • Uzbornia • Windakiewicza