Tworzenie stron internetowych

	Grabów nad Prosną
	Grabów nad Prosną
	; Urząd Miasta i Gminy w Grabowie nad Prosną
Herb Grabowa nad Prosną	Flaga Grabowa nad Prosną
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	ostrzeszowski
Gmina	Grabów nad Prosną; gmina miejsko-wiejska
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	20 sierpnia 1416
Burmistrz	Zenon Cegła
Powierzchnia	2,58 km²
Wysokość	219 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 1 943; 753,1 os./km²
Strefa numeracyjna;	(+48) 62
Kod pocztowy	63-520
Tablice rejestracyjne	POT
	Położenie na mapie powiatu ostrzeszowskiego Grabów nad Prosną
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Grabów nad Prosną
	Położenie na mapie Polski Grabów nad Prosną
	51°30′18″N 18°07′15″E/51,505000 18,120833
TERC; (TERYT)	3018034
SIMC	0936760
	Urząd miejski ul. Kolejowa 8; 63-520 Grabów nad Prosną
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Grabów nad Prosną (niem. Grabow) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrzeszowskim, w Kotlinie Grabowskiej, nad Prosną, w Kaliskiem, na ziemi wieluńskiej; siedziba gminy Grabów nad Prosną; zakłady przemysłu spożywczego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 1960 mieszkańców^[2].

Miasto królewskie w tenucie grabowskiej w powiecie ostrzeszowskim województwa sieradzkiego w końcu XVI wieku^[3]. W latach 1975–1998 miasto leżało w województwie kaliskim.

Położenie[edytuj]

Grabów leży w Kotlinie Grabowskiej, na wschodnim skraju Wzgórz Ostrzeszowskich (części Wału Trzebnickiego), na lewym brzegu Prosny, na wysokości 219 m n.p.m.^{[potrzebny przypis]}, 28 km na południe od Kalisza i 17 km na północny wschód od Ostrzeszowa; węzeł drogowy, krzyżują się w nim drogi wojewódzkie:

nr 447: Antonin – Grabów – Kraszewice
nr 449: Syców – Grabów – Błaszki
nr 450: Kalisz – Grabów – Wieruszów

Przez Grabów przebiega linia kolejowa Ostrzeszów – Grabów – Namysłaki tzw. Grabowska Toczka (zamknięta w 1999 i ponownie otwarta 30 sierpnia 2008 jako turystyczna kolej drezynowa).

Historia[edytuj]

Rynek Władysława Jagiełły

Zygmunt I Stary, król polski, zatwierdza miastu Grabów przywilej króla Władysława Jagiełły na prawo niemieckie

Kościół ewangelicki z 1887 r.

Krzyż Pawła Brylińskiego

Pierwsze wzmianki o Grabowie pochodzą z 1264. Było to starostwo niegrodowe obejmujące trzy klucze: grabowski, kuźnicki i mikstacki. Siedzibą starostów był zamek zajęty w 1396 roku przez Władysława Jagiełłę. Grabów otrzymał prawa miejskie w 1416. Za herb obrano pelikana karmiącego własną krwią swoje pisklęta. Miasto rozwijało się dobrze (między innymi dzięki korzystnemu położeniu) do połowy XVI w., kiedy to zniszczyły je pożary i wojny. W 1628 powstał tu nowy zamek, ale dotrwał on tylko do połowy XVII w.. Wojenna pożoga nawiedzała miasto jeszcze kilkanaście razy do czasów zaborów.

Od 1795 aż do końca I wojny światowej – z krótką przerwą w latach 1807-1815 – miasto znajdowało się w granicach Prus. Kongres wiedeński w 1815 wytyczył granicę prusko-rosyjską na rzece Prośnie, na ponad 100 lat sytuując położony na zachodnim brzegu rzeki Grabów w roli pruskiego miasta granicznego. Wiek XIX, szczególnie od 1871, to okres presji germanizacyjnej i oporu przeciwko niej przez dominującą w mieście ludność polską. Mieszkańcy czynnie uczestniczyli w powstaniach, działało Towarzystwo Czytelni Ludowych. W 1905 miasto liczyło 1806 mieszkańców, w tym niemal 84% Polaków, 11% Niemców i 6% Żydów. 82% ludności Grabowa stanowili katolicy, protestanci zaś niecałe 12%.

Miasto korzystało z szybkiego rozwoju cywilizacyjnego Niemiec w II poł. XIX w., jednak jego przygraniczne położenie nie przekładało się na wzrost znaczenia. W 1910 Grabów uzyskał połączenie kolejowe ze stolicą powiatu – Ostrzeszowem. W 1919 miasto znalazło się w granicach odrodzonego państwa polskiego, zaś Prosna straciła swoją graniczną funkcję. Dzięki temu w okresie międzywojennym zaznaczyło się przyspieszenie rozwoju Grabowa, który stał się ośrodkiem handlowym i usługowym także dla obszarów położonych w dawnym zaborze rosyjskim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego, a przed rokiem 1975 i od 1999 do powiatu ostrzeszowskiego.

W 1999 zamknięta została linia Ostrzeszów-Namysłaki, jedyne połączenie kolejowe Grabowa ze światem. Ponowne jej otwarcie nastąpiło 30 sierpnia 2008 – już jako turystycznej Kolei Drezynowej "Grabowska Toczka".

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Grabowa nad Prosną w 2014 roku^[1].

Zabytki[edytuj]

Kościół pofranciszkański pw. NMP Niepokalanie Poczętej

Kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja

kościół pofranciszkański, barokowy z 1642, główny ołtarz rokokowy, z lat 1751-1752, sześć bocznych ołtarzy z połowy XVIII w. z barokowymi obrazami,
klasztor pofranciszkański, barokowy, wzniesione po 1642, obecnie biblioteka i Izba Pamiątek prezentująca zbiory związane z profesorem Teofilem Ciesielskim i doktorem Władysławem Biegańskim^[4],
barokowy kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja z lat 1622-1684, bazylikowy, trzynawowy,
neogotycki kościół ewangelicki z 1887 (opuszczony, elementy wyposażenia zdemontowane),
dwór z XVIII/XIX w., masywny, murowany budynek z wieżyczką pośrodku dachu, obecnie Urząd Miasta i Gminy Grabów nad Prosną,
zespół stacji kolejowej z 1910 (używana przez Kolej Drezynową "Grabowska Toczka"),
grodzisko na lewym brzegu Prosny, miejsce dawnego zamku,
krzyż Pawła Brylińskiego.

Przyroda[edytuj]

Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Prosny i Kotlina Grabowska,
Park Miejski, stare założenie parkowe, drzewa pomnikowe.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Grabowie nad Prosną
Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (w tym grupa rosyjskojęzyczna) z Salą Królestwa^[5].

Miasta partnerskie[edytuj]

Emlichheim ^[6]

Ludzie związani z Grabowem[edytuj]

profesor Teofil Ciesielski (1846-1916) znawca pszczelarstwa, profesor botaniki Uniwersytetu Lwowskiego – urodzony w Grabowie nad Prosną;
doktor Władysław Biegański (1857-1917) lekarz, twórca współczesnej metodologii lekarskiej, czołowy filozof polski XX w. – urodzony w Grabowie nad Prosną. Obecnie przychodnia w Grabowie nad Prosną nosi jego imię. Od 1999 jest siedzibą NZOZ "Przychodnia Rodzinna" S.C.;
ksiądz Jan Kompałła (1776-1844) dziekan ostrzeszowski, proboszcz w Grabowie, założyciel Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim;
Franciszek Cegiełka (1908-2003) ksiądz pallotyn, działacz polonijny, teolog dogmatyk, urodzony w Grabowie nad Prosną;
Wacław Cegiełka (1887-1966) polski działacz społeczny i polityczny, urodzony w Grabowie nad Prosną;
Adam Wiedemann (ur. 1967) - poeta, prozaik, tłumacz, krytyk literacki i muzyczny; laureat Nagrody Kościelskich 1999, trzykrotnie nominowany do nagrody Nike. Laureat Nagrody Literackiej Gdynia 2008 za tom Pensum. Mieszka w Grabownie nad Prosną.

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Grabow_Nad_Prosna, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 105. ISSN 1734-6118. [dostęp 16 lipca 2010].
↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
↑ Centrum Kultury - Izba pamiątek
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 15 stycznia 2017.
↑ Magdalena Karpińska: Miasto partnerskie (pol.). grabownadprosna.com.pl. [dostęp 2015-09-22].

Linki zewnętrzne[edytuj]

Grabów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa, 1881.
Strona internetowa miasta
Kolej Drezynowa "Grabowska Toczka"
Historia Żydów w Grabowie nad Prosną na portalu Wirtualny Sztetl

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Grabow_Nad_Prosna, w oparciu o dane GUS.

[2] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 105. ISSN 1734-6118. [dostęp 16 lipca 2010].

[3] Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.

[4] Centrum Kultury - Izba pamiątek

[5] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 15 stycznia 2017.

[6] Magdalena Karpińska: Miasto partnerskie (pol.). grabownadprosna.com.pl. [dostęp 2015-09-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]