Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Izbica Kujawska (ujednoznacznienie).

Izbica Kujawska
Herb Izbicy Kujawskiej
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	włocławski
Gmina	Izbica Kujawska gmina miejsko-wiejska
Data założenia	XI w.
Prawa miejskie	1394-1870, 1973-
Burmistrz	Marek Dorabiała
Powierzchnia	2,24 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	2 685[1] 1 198,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 54
Kod pocztowy	87-865
Tablice rejestracyjne	CWL
Położenie na mapie powiatu włocławskiego Izbica Kujawska
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Izbica Kujawska
Położenie na mapie Polski Izbica Kujawska
52°25′10″N 18°45′37″E/52,419444 18,760278
TERC (TERYT)	0418084
SIMC	0985734
Urząd miejski ul.Piłsudskiego 32 87-865 Izbica Kujawska
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Izbica Kujawska (niem. Mühlental) – miasto w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie włocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Izbica Kujawska. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. włocławskiego. Miasto położone jest na Pojezierzu Kujawskim. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w roku 2014 r. miasto liczyło 2730 mieszkańców.

Historia[edytuj]

Początki miasta[edytuj]

W XI w. Izbica znalazła się w rękach, mającego wówczas duże znaczenie, rodu Awdańców. Dzięki korzystnemu położeniu wyróżniała się spośród innych miejscowości na tym obszarze. Duży wpływ na wzrost znaczenia Izbicy w okresie wczesnego średniowiecza było zorganizowanie parafii. Jeszcze w XII w. Izbica stała się ośrodkiem produkcyjnym i rzemieślniczym dla pobliskich wsi. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że na długo przed uzyskaniem praw miejskich była już określana jako miasteczko szlacheckie. Taki zapis pojawia się w źródle z 1311 r. Na mocy przywileju królewskiego od 1394 r. Izbica była miastem i miały się odbywać raz w tygodniu targi. Spowodowało to zacieśnienie stosunków łączących miasteczko i pobliskie wsie z całym regionem kujawskim. Za panowania Kazimierza Jagiellończyka przeszła w ręce rodu Kretkowskich. Wiek XV i XVI były bardzo pomyślne dla Izbicy. Ówcześni właściciele bardzo starali się rozwinąć miasteczko. Powoli rozwijał się przemysł. W okresie rzeczypospolitej szlacheckiej Izbica odgrywała pewną rolę gospodarczą. Nie można tego powiedzieć o funkcji administracyjnej, której jako takiej nie pełniła. W tym okresie liczyła ok. 200 mieszkańców. Posiadała ona przedmieście, jednak nie była otoczona murem obronnym. Niestety "potop szwedzki" w połowie XVII w. dotknął także Kujawy, a tym samym i Izbicę. Częste pożary, będące skutkiem działań wojennych, a także późniejszy rokosz Lubomirskiego i wojny w początkach XVIII w. rujnowały miasteczko. W 1735 roku miasto niemalże całkowicie spłonęło.

Pod zaborami[edytuj]

W 1796 r. władze państwa pruskiego wprowadziły nowy podział administracyjny, który obowiązywał do czasów Księstwa Warszawskiego. Do departamentu poznańskiego należały powiaty brzeski oraz radziejowski. Same miasta zostały zorganizowane w tzw. inspekcje, gdzie Izbica, wraz z Brdowem i Sompolnem należała do inspekcji włocławskiej. Izbica pod koniec XVIII w. była już bardzo zróżnicowana pod względem narodowościowym. Polacy nie stanowili nawet połowy ogółu ludności, w podobnej ilości było Żydów, którzy zaczęli osadzać się tu w XVI w., a także duża ilość Niemców. Następował stały wzrost liczby ludności: 1810 r. – 855; 1827 r. – 1370; 1861 r. – 2127. 29 listopada1830 r. wybuchło powstanie listopadowe w Królestwie Polskim. Doszło do działań zbrojnych koło Koła, Kłodawy i Ślesina. Po nieudanym zrywie narodowowyzwoleńczym w Izbicy nastąpił regres gospodarczy i demograficzny. W 1837 r. weszła do guberni kaliskiej. Izbica należała do powiatu kolskiego. W 1870 r. Izbica utraciła prawa miejskie.

Pochodził stąd Tomasz Kłossowski – dziedzic i powstaniec, który po konfiskacie mienia za udział w niepodległościowych zrywach został kowalem w Izabelinie. Z jego osobą wiążą się początki sanktuarium maryjnego w Licheniu Starym. Podczas Bitwy Narodów Kłossowski miał wizję Maryi, a wdzięczny za ocalenie po latach poszukiwań odnalazł obraz zgodny z tymi objawieniami, który do dziś uchodzi za cudowny^[2].

W wolnej Polsce[edytuj]

Po rozbrojeniu Niemców w listopadzie 1918 r. przystąpiono do organizowania władz polskich. W połowie 1919 r. powstało województwo łódzkie, do którego powiat kolski należał aż do 1938 r. W integracji środowiska ważna rolę odegrało szkolnictwo. W omawianym czasie w Izbicy działały dwie szkoły – katolicka i luterańska.

Wojna, która wybuchła 1 września 1939 r. zaskoczyła mieszkańców miasteczka, którzy o jej wybuchu dowiedzieli się z komunikatów. Nad Izbicą pierwsze samoloty pojawiły się 3 września, które zrzuciły bomby. Niemcy wkroczyli do Izbicy 13 września. Na początku 1940 r. polskie nazwy ulic i placów zostały zastąpione niemieckimi. Represje dotknęły najbardziej Żydów. Bożnica została zamknięta, a Żydzi dla odróżnienia od innych narodowości zmuszeni byli nosić żółte gwiazdy na ubraniach. W tym celu wybudowano obóz w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof), który rozpoczął działalność 8 grudnia 1941 r. Do tegoż właśnie obozu od połowy stycznia 1942 r. kierowano m.in. izbickich Żydów. 21 stycznia 1945 r. do Izbicy wkroczyły wojska radzieckie. W wyniku wojny liczba ludności miasteczka spadła o połowę, Żydzi zostali wymordowani. Wojnę i okupację przeżyło tylko 1900 mieszkańców osady. Niemcy podczas okupacji zmienili nazwę miasta na niem. Mühlental (1940-1945). Miasteczko ponownie znalazło się w powiecie kolskim w województwie poznańskim. Została utworzona gmina wiejska Izbica Kujawska, która dzieliła się na 34 gromady. W 1958 r. miasteczko uzyskało status osiedla, a w 1973 r. po ponad stu latach przywrócono Izbicy prawa miejskie. W wyniku bardzo poważnej reformy administracyjnej z 1975 r., w wyniku której utworzono 49 województw, Izbica znalazła się w obrębie województwa włocławskiego. Z dniem 1 stycznia 1999 r. wszedł w życie nowy podział administracyjny. Utworzono 16 województw. Gmina Izbica Kujawska znalazła się w powiecie włocławskim, w województwie kujawsko-pomorskim.

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Izbicy Kujawskiej w 2014 roku ^[1].

Zabytki[edytuj]

Megality W lasach Izbicy Kujawskiej znajdują się megalityczne grobowce. W jednym z nich, co jest rzadkością, znajduje się pojedynczy pochówek kobiety. Ich wiek ocenia się na 5,5 tysiąca lat, są więc pośród najstarszych zabytków prehistorycznych na naszych ziemiach. Inne spośród czterech opisywanych megalitów znajdują się w pobliżu małych izbickich wiosek Wietrzychowice (Rezerwat Archeologiczny) i Sarnowo. Liczne budowle kurhanowe opisane przez Oskara Kolberga znikły w latach 30. XX w.

Kościół parafialny Wniebowzięcia NMP

Kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP w Izbicy Kujawskiej

Wzniesiony został w XV wieku, w stylu gotyckim. Murowany z cegły w układzie polskim. Jednonawowy z niższym i nieco węższym prezbiterium, zamkniętym wielobocznie. Na pocz. XX wieku dobudowano obszerną kruchtę i zakrystię, dobudowano także dzwonnicę. Wnętrze kryte jest stropem. Otwór tęczowy o wykroju półkolistym. Chór muzyczny o charakterze barokowym, wsparty na czterech słupkach. Okna ostrołukowe, w prezbiterium pierwotnie zamurowane. Elewacje wschodnie i zachodnie nawy zwieńczone szczytami wczesnobarokowymi z XVII w. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką. Na nawie neogotycka wieżyczka na sygnaturkę. Dwa ołtarze boczne barokowe. Izbicka parafia administracyjnie należy do dekanatu izbickiego (diecezja włocławska).

Kościół ewangelicki

Dawny kościół ewangelicki w Izbicy Kujawskiej

Został zbudowany w latach 1907-1909 w stylu neogotyckim^[3][4]. Także krótko po wojnie spełniał swoje funkcje. Obecnie jest własnością prywatną. Przy kościele ocalał fragment cmentarza ewangelickiego.^[5]

Synagoga

Dawna synagoga w Izbicy Kujawskiej

Pochodzi z połowy XIX wieku. Po II wojnie światowej obiekt wykorzystywany był na magazyn i sklep meblowy. W 2000 r. został przekazany gminie wyznaniowej z Wrocławia. Okupacja hitlerowska nie oszczędziła cmentarza żydowskiego, o jego istnieniu przypomina już tylko samotna sosna stojąca na wzgórzu.

Dworek

Jest to dawny dwór szlachecki, który w swej historii był już wielokrotnie przebudowany. Od połowy XVIII w. był siedzibą dziedziców izbickich. Właśnie w nim mieszkała, przez ok. 8 lat Tekla Krzyżanowska, późniejsza matka Fryderyka Chopina. Czasy świetności przypominają: jedna z bram wjazdowych z XIX w. i pozostałości okazałego parku.

Sport[edytuj]

W miejscowości działa Miejsko-Gminny Klub Sportowy "Kujawianka", założony w 1949 r. Klub od 2015 roku występuje w kujawsko-pomorskiej III lidze.

Transport[edytuj]

Dawny dworzec kolejki wąskotorowej

Izbica Kujawska jest lokalnym węzłem drogowym. Krzyżują się tu drogi wojewódzkie:

• 269 Sompolno – Izbica Kujawska – Kowal
• 270 Koło – Brdów – Izbica Kujawska – Brześć Kujawski

Przez miasto przebiega także linia wąskotorowa łącząca Izbicę z Sompolnem, Krośniewicami i Włocławkiem. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się ok. 10 km. od miasta w Babiaku, na linii Gdynia-Chorzów.

Komunikację autobusową w Izbicy Kujawskiej zapewniają przedsiębiorstwa Kujawsko-Pomorski Transport Samochodowy, Zakład Usługowo-Transportowy w Rzadkiej Woli i PKS Konin. Można tu spotkać także sporadycznie autobusy PKS Turek. Miasto posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Włocławkiem, Kołem, Koninem, Toruniem, Łodzią, Bydgoszczą, Radziejowem i in.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Izbicy Kujawskiej (Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Izbicy Kujawskiej)
• Dom zakonny Księży Orionistów - Dom Nowicjatu
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy posiada w mieście Salę Królestwa^[6].

Zobacz też[edytuj]

• Izbica Kujawska (stacja kolejowa)
• Stara Synagoga w Izbicy Kujawskiej
• Wietrzychowice, Rezerwat Archeologiczny.

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Kosman M., Izbica Kujawska – przeszłość i teraźniejszość, Poznań 1974.
• Nowicki P., Ludność żydowska w Izbicy Kujawskiej w okresie międzywojennym (1918-1939), Włocławek 2004.
• Folder Izbica Kujawska wydany przez Urząd Miejski, Izbica Kujawska 2001.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona Urzędu Gminy i Miasta Izbica Kujawska.
• [1]
• Izbica Kujawska Online.
• Historia Żydów w Izbicy Kujawskiej na portalu Wirtualny Sztetl
• Ochotnicza Straż Pożarna w Izbicy Kujawskiej
• Izbica (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa, 1882.

p • d • e Gmina Izbica Kujawska Siedziba gminy Izbica Kujawska Sołectwa Augustynowo • Błenna • Błenna A • Błenna B • Chociszewo • Cieplinki • Ciepliny • Długie • Gąsiorowo • Grochowiska • Helenowo • Hulanka • Joasin • Józefowo • Kazanki • Kazimierowo • Komorowo • Mchówek • Mieczysławowo • Modzerowo • Naczachowo • Nowa Wieś • Obałki • Pasieka • Skarbanowo • Sokołowo • Szczkówek • Ślazewo • Śmieły • Świętosławice • Świszewy • Tymień • Wietrzychowice • Wiszczelice • Wólka Komorowska • Zdzisławin Pozostałe miejscowości Ciepliny-Budy • Dębianki • Długie Parcele • Dziewczopole • Gaj Stolarski • Gogoły • Podhulanka • Podtymień • Rogóżki • Słubin • Szczkowo • Śmielnik • Świszewy-Kolonia • Zakręty • Zdrojówka

p • d • e Powiat włocławski Miasta Brześć Kujawski • Chodecz • Izbica Kujawska • Kowal • Lubień Kujawski • Lubraniec Gminy miejskie Kowal Gminy miejsko-wiejskie Brześć Kujawski • Chodecz • Izbica Kujawska • Lubień Kujawski • Lubraniec Gminy wiejskie Baruchowo • Boniewo • Choceń • Fabianki • Kowal • Lubanie • Włocławek