Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy polskiej wsi. Zobacz też: Jemielnica (ujednoznacznienie).

Jemielnica
Herb
Rynek o zabytkowym układzie urbanistycznym
Rodzaj miejscowości	wieś
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	strzelecki
Gmina	Jemielnica
Wysokość	219 m n.p.m.
Liczba ludności (2013)	3545
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-133
Tablice rejestracyjne	OST
SIMC	0495697
Położenie na mapie gminy Jemielnica Jemielnica
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego Jemielnica
Położenie na mapie województwa opolskiego Jemielnica
Położenie na mapie Polski Jemielnica
50°32′39″N 18°22′50″E/50,544167 18,380556
Strona internetowa miejscowości

Jemielnica (dodatkowa nazwa w j. niem. Himmelwitz^[1]; śl. Imielnica^[2] lub Iymylnica^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Jemielnica. Miejscowość jest siedzibą gminy Jemielnica. Od 14 listopada 2008 r. obowiązuje podwójne nazewnictwo polsko-niemieckie.

Nazwa[edytuj]

Polska nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego słowa jemiel oznaczającego jemiołę^[4]. Jest ona pierwotną nazwą i pojawiła się ona dużo wcześniej niż niemieckojęzyczne określenie Himmelwitz^[4]. Podobny wywód przedstawił topograficzny podręcznik Górnego Śląska z 1865^[5].

W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej staropolskiej formie Gymilnicz^[6].

W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod obecną, polską nazwą Jemielnica oraz nazwą zgermanizowaną - Himmelwitz^[7]. Według książki Konstantego Damrota z 1896 roku funkcjonowała jeszcze równolegle nazwa Imielnica wśród mieszkańców posługujących się entolektem śląskim^[2]. Według badań prof. Kazimierza Nitscha z 1939 roku miejscowi Ślązacy używali nazwy Iymylnica^[8].

W latach 1945-1947 Jemielnica nosiła urzędową nazwę Imielnica^[9].

Położenie[edytuj]

Jemielnica położona jest na Górnym Śląsku, we wschodniej części województwa opolskiego, nad rzeką Jemielnicą, przy drodze wojewódzkiej nr 426. Autostrada A4 przebiega w odległości 15 km od miejscowości.

We wsi występuje wychodnia wapieni środkowego triasu (środkowy wapień muszlowy) bogatych w skamieniałości zielenic z rodzaju Diplopora. Wapienie te są charakterystyczne dla znacznych obszarów na Śląsku Opolskim i nazwano je warstwami z Jemielnicy^[10].

Historia[edytuj]

W XIII wieku założono klasztor cysterski, działający do sekularyzacji w 1810 roku.

Zabytki[edytuj]

Pomnik mieszkańców poległych w I wojnie światowej

Zabytki według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[11]:

• układ przestrzenny wsi
• zespół klasztorny cystersów:
  • kościół pocysterski, obecnie par. pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, z XIII/XIV w., XVIII w., posiada bardzo bogaty wystrój barokowy, z barokowymi freskami.
  • klasztor, ob. plebania, z 1733 r., XIX w.
  • kaplica w ogrodzeniu, z XVIII w.
  • ogrodzenie z dwiema bramkami, z XVIII w.
  • dom ze spichlerzem, z XVIII/XIX w.
  • młyn, z 1834 r.
  • dwa mostki na rzece, z XVIII w.
• kościół cmentarny pw. Wszystkich Świętych, wzmiankowany od 1285 r., z XIII/XIV w., do 1810 r. kościół parafialny z przyległym cmentarzem, po 1810 r. zaniedbany, w XX w. odnawiany parokrotnie. Zbudowany z bloków wapiennych, później otynkowany. Jednonawowy, sklepienia gotyckie. Wystrój głównie renesansowy (stalle, ambona) i barokowy (stiuki, ołtarze) z elementami gotyckimi. W prezbiterium zachowały się gotyckie freski z trzeciej ćwierci XV wieku, prezentujące jedenaście scen pasyjnych i niewielkie kompozycje ornamentalne lub przedstawiające świętych i Matkę Boską. Odkryte częściowo w 1934, później odsłonięte w okresie 1938-1945. Uzupełnione i odnowione w pierwszej dekadzie XXI wieku
• mogiła powstańców śląskich, na cmentarzu katolickim
• pomnik na zbiorowej mogile żołnierzy Wielkiej Armii, podobno ok. 500 zabitych i zmarłych z ran w latach 1812-1813. Postawiony w 1921 r. w trakcie plebiscytu przez francuskich strzelców alpejskich, zniszczony, odbudowany,
• pomnik mieszkańców poległych w I wojnie światowej, wybudowany w 1932, zniszczony w 1946/47, odbudowany w 1992.

Osoby urodzone w Jemielnicy[edytuj]

• Marek Prawy – niemiecki przywódca buntów chłopskich z końca XVIII w.

Osoby związane z miejscowością[edytuj]

• Jan Baranowicz - polski pisarz, autor utworu Pieśń o Marku Prawym.
• Johannes Nucius – niemiecki kompozytor, opat zakonu cystersów w Jemielnicy.
• Josef Wiessalla – niemiecki pisarz, autor książki Bitwa pod Jemielnicą (niem. Die Schlacht von Himmelwitz).
• Karl Gratza – niemiecki duchowny, poseł do Reichstagu.
• Kornelia Dobkiewiczowa – polska pisarka, autorka książki O Marku Prawym z Jemielnicy.
• prof. Zbigniew Zielonka – polski pisarz, autor książki W Jemielnicy sądny dzień.

Okładka książki "Bitwa pod Jemielnicą" autorstwa Josefa Wiessalla z 1943 roku.

Galeria zdjęć[edytuj]

• 

  Kościół parafialny

• 

  Kościół Wszystkich Świętych

• 

  Brama byłego klasztoru Cystersów

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
• Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schlesien.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
• Damroth, Constantin. 1896. Die älteren Ortsnamen Schlesiens: Ihre Entstehung und Bedeutung. Kasprzyk: Beuthen O.S.
• Nitsch, Kazimierz. 1939. Dialekty polskie Śląska, cz. 1, wyd. 2. Polska Akademia Umiejętności: Kraków.
• Pszczyński K.P., 2009: Druga młodość średniowiecznych fresków. Historia Lokalna, nr 2/0/09.

p • d • e Gmina Jemielnica Siedziba gminy: Jemielnica Wsie Barut • Centawa • Gąsiorowice • Jemielnica • Łaziska • Piotrówka • Wierchlesie osady Graniczny • Miłosna • Redwina • Zielona Części miejscowości Barć • Bokowe • Borek • Dębina • Gaj • Gajdowe • Kuźnia • Opaleniec • Śmiatek • Zawodzie