Tworzenie stron internetowych

Józefów nad Wisłą
Herb Józefowa nad Wisłą
Pałac w Józefowie nad Wisłą
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	opolski
Gmina	Józefów nad Wisłą
Liczba ludności (2017)	921
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	24-340
Tablice rejestracyjne	LOP
SIMC	0382036
Położenie na mapie gminy Józefów nad Wisłą Józefów nad Wisłą
Położenie na mapie powiatu opolskiego Józefów nad Wisłą
Położenie na mapie województwa lubelskiego Józefów nad Wisłą
Położenie na mapie Polski Józefów nad Wisłą
51°02′27″N 21°49′45″E/51,040833 21,829167
Multimedia w Wikimedia Commons

Józefów nad Wisłą (do końca 2003 Józefów) - dawne miasto, obecnie wieś położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Józefów nad Wisłą^[1], której władz jest siedzibą. Odzyska status miasta z dniem 1 stycznia 2018^[2].

Miejscowość położona jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjne należała do ówczesnego województwa lubelskiego. Miejscowość była przejściowo siedzibą gminy Rybitwy.

Przez Józefów nad Wisłą przebiega droga wojewódzka nr 824.

Historia[edytuj]

XVII wiek[edytuj]

Józefów został założony w 1687 roku przez kasztelana krakowskiego Andrzeja Potockiego na gruntach wsi Kolczyn jako miasto na prawie magdeburskim. Nazwa pochodzi od imienia jednego z synów kasztelana. Miasto otrzymało przywileje zatwierdzone przez króla Jana III Sobieskiego: organizowania targów w niedziele i czwartki (czwartkowe targi są tradycją do dziś) oraz dużych jarmarków pięć razy w roku. Mieszczanie józefowscy otrzymali także prawo wyrobu wódki i piwa.

W 1691 roku założyciel miasta ufundował niewielką drewnianą świątynię pw. Bożego Ciała, klasztor zakonu bernardynów i szpital dla ubogich.

XVIII wiek[edytuj]

Dzięki zlokalizowanej tu przeprawie przez Wisłę oraz przebiegającemu tędy traktowi wrocławskiemu w XVIII wieku, Józefów był znacznym ośrodkiem handlowym i siedzibą komory celnej. Miał w tym okresie 172 domy i trzy murowane bramy: Lubelską, Zamojską i Chruślińską. Przywileje lokacyjne Józefowa równouprawniały osiedlanie się w nim przedstawicieli różnych narodowości. Z możliwości tej skorzystali Żydzi, którzy pod koniec XVIII wieku stanowili większość mieszkańców miasta. W 1729 r. kościół wraz z konwiktem doszczętnie strawił pożar, jednak wkrótce przystąpiono do budowy nowego kościoła murowanego.

W czasie zaboru austriackiego administracyjna ranga Józefowa na krótko wzrosła, gdyż miasto stało się siedzibą cyrkułu o zasięgu większym niż wcześniejszy powiat opolski.

XIX wiek[edytuj]

W połowie XIX wieku w Józefowie było 31 budynków murowanych i 13 drewnianych, a wśród budowli wyróżniał się jednopiętrowy ratusz z charakterystyczną wieżą, który nie zachował się jednak do dzisiejszych czasów. Centrum miasta zajmował rynek i 10 ulic i funkcjonowała tu szkoła utrzymywana ze składek mieszkańców i właścicieli miasta. Wprowadzone przez zaborców bariery celne osłabiły handel, a liczba mieszkańców Józefowa spadła, w związku z czym miasto podupadło. Po kasacie zakonu w 1864 roku w zabudowaniach poklasztornych znalazły siedzibę szkoła elementarna i poczta. Represje po klęsce powstania styczniowego doprowadziły do utraty praw miejskich w 1868 roku.

XX wiek[edytuj]

W 1914 roku miasto strawił wieki pożar, który wyludnił osadę. W okresie międzywojennym miejscowość została częściowo odbudowana.

W czasie II wojny światowej znów uległo niemal całkowitemu zniszczeniu. Żydowscy mieszkańcy zostali wysiedleni i zgładzeni przez okupanta niemieckiego. W okresie powojennym Józefów był siedzibą gromady, a od 1973 jest siedzibą gminy.

XXI wiek[edytuj]

1 stycznia 2004 na wniosek mieszkańców i Rady Gminy w Józefowie Rada Ministrów zmieniła nazwę siedziby gminy z „Józefów” na „Józefów nad Wisłą”.

Zabytki[edytuj]

• Kościół pw. Bożego Ciała z 1730 roku w stylu barokowym - ufundowany przez przez syna zmarłego fundatora, Józefa Potockiego. Świątynia konsekrowana 14 września 1743 r. przez biskupa krakowskiego Jana Aleksandra Lipskiego jest budynkiem jednonawowym na planie prostokąta z dwiema wieżami, skierowanym fasadą na wschód, z wyodrębnioną kryptą przeznaczoną na miejsce wiecznego spoczynku bernardynów. W 2 poł. XVIII w. wybudowano przy kościele kaplicę św. Tekli (później św. Marii Magdaleny), Kościół zniszczony został w wyniku działań I wojny światowej, a w pełni jego odbudowę zakończono przed 1927 rokiem, wykorzystując m.in. przeznaczone kilka lat wcześniej przez Departament Sztuki środki finansowe. Podczas II wojny światowej w 1944 r. świątynia spłonęła.
• Dzwonnica kościelna z 1787 roku przylegająca do muru otaczającego cmentarz przykościelny.
• Klasztor bernardynów z 1730 roku w stylu barokowym wzniesiony razem z kościołem. Dwupiętrowy, założony został symetrycznie, ujmując w podkowę prezbiterium świątyni. Zakonnicy dysponowali wówczas jedenastoma celami mieszkalnymi oraz pokojem gościnnym, refektarzem, kuchnią, spiżarnią i pomieszczeniem dla chorych^[3].
• zespół pałacowo-parkowy hr. Rostworowskich z XIX wieku
• zabytkowy układ miejski z charakterystycznym układem ulic.

Zobacz też[edytuj]

• Cmentarz żydowski w Józefowie nad Wisłą

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Józefów (nad Wisłą) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa, 1882.

p • d • e Gmina Józefów nad Wisłą Siedziba gminy: Józefów nad Wisłą Sołectwa Basonia • Boiska-Kolonia • Bór • Chruślanki Józefowskie • Chruślanki Mazanowskie • Chruślina • Chruślina-Kolonia • Dębniak • Graniczna • Idalin • Józefów nad Wisłą • Kaliszany-Kolonia • Kolczyn • Kolonia Nieszawa • Łopoczno • Mariampol • Mazanów • Miłoszówka • Niesiołowice • Nieszawa • Nietrzeba • Owczarnia • Pielgrzymka • Pocześle • Prawno • Rybitwy • Spławy • Stare Boiska • Stare Kaliszany • Stasin • Stefanówka • Studnisko • Ugory • Wałowice • Wałowice-Kolonia • Wólka Kolczyńska