Kamienna Góra (tuż po wojnie Kamienogóra[3] bądź Kamieniogóra[4], niem. Landeshut[5][6], czes. Kamenná Hora) – miasto w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu kamiennogórskiego i gminy wiejskiej Kamienna Góra, wchodzi w skład aglomeracji wałbrzyskiej, w Kotlinie Kamiennogórskiej, u podnóża Gór Kruczych będących częścią Gór Kamiennych w Sudetach Środkowych.
Według danych GUS z 31 grudnia 2015 r. miasto miało 19 663 mieszkańców[1].
Kamienna Góra jest położona w województwie dolnośląskim w powiecie kamiennogórskim. Jest położona centralnie w Kotlinie Kamiennogórskiej, będącej częścią Bramy Lubawskiej oraz częściowo na stokach Czarnego Lasu i Gór Kruczych w Sudetach Środkowych, nad rzeką Bóbr, u ujścia jego prawego dopływu Zadrny. Kamienna Góra jest ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym dla całego powiatu.
Miasto Kamienna Góra leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Dzięki dogodnemu położeniu komunikacyjnemu łatwo stąd się dostać do większych miejscowości nie tylko województwa, ale i kraju. W mieście krzyżują się drogi:
Miasto dzielą niewielkie odległości z Wrocławiem (ok. 100 km) oraz ze stolicą Czech – Pragą (ok. 130 km). Do miasta można dojechać autobusami PKS-u i prywatnymi busami, które jeżdżą z Wałbrzycha do Kamiennej Góry.
-
- 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 5,4 km) Kamienna Góra-Sędzisław, wraz ze stacją kolejową w Kamiennej Górze. Linia została zelektryfikowana w sierpniu 1921, natomiast drugi tor zbudowano w pierwszej dekadzie XX w. w ramach ówczesnej modernizacji sieci kolejowej Dolnego Śląska.
- 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 12,5 km) Kamienna Góra-Lubawka i dalej do Královca, zelektryfikowaną w sierpniu 1921.
- 2 października 1899 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 21,6 km) Kamienna Góra-Okrzeszyn i eksploatowaną w ruchu pasażerskim do stycznia 1954 (częściowo rozebrana w styczniu 1992). Na tej linii funkcjonował w latach 1899-1954 przystanek kolejowy Czadrówek, położony na obszarze Kamiennej Góry.
- W 1914 oddano do użytku odcinek łączący Marciszów z Dębrznikiem, zelektryfikowany 1 stycznia 1939.
Do 1945 przez przejście Lubawka-Královec kursowały pociągi pasażerskie i towarowe. Później pociągi pasażerskie dojeżdżały od strony polskiej jedynie do Lubawki i kursowały w relacjach Lubawka-Wałbrzych oraz Lubawka-Marciszów (Jelenia Góra). W 2001 zamknięto dla ruchu towarowego przejście Lubawka-Královec oraz łącznicę Krużyn (Dębrznik)-Marciszów Górny. Od tej pory pociągi pasażerskie musiały kursować przez Sędzisław. 3 maja 2004 z Kamiennej Góry odjechał ostatni pociąg pasażerski relacji Lubawka-Jelenia Góra obsługiwany szynobusem SA102-001[7].
W 2008 uruchomiono weekendowe połączenie Lwówek Śląski-Trutnov przez Kamienną Górę. Wówczas pociągi kursowały w weekendy od lipca do września. W 2009 kursy pociągów transgranicznych realizowano w soboty i niedziele w okresie czerwiec-wrzesień, ale już w skróconej relacji Jelenia Góra-Trutnov hl.n. Obsługę trakcyjną zapewniały spalinowe zespoły trakcyjne serii SA134[8][9],.
Mury obronne przy ulicy Spacerowej
Dokładny czas powstania pierwszej osady będącej zalążkiem dzisiejszej Kamiennej Góry nie jest znany. Początki miasta łączy się z osobą księcia Henryka I Brodatego, który miał zbudować w początkach XIII w. budowlę obronną na Górze Zamkowej, u podnóża której rozwinęło się podgrodzie – zalążek przyszłego miasta.
Pierwsze przekazy odnotowują nazwę miasta w jęz. polskim i niemieckim. Miejscowość wymieniona jako Landeshut w 1232 i Landishute w 1249. Miejscowość wzmiankowana również w łacińskim dokumencie z 1249 roku wydanym przez księcia Bolesława gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Camena Gora”[10][6]. W średniowieczu mieścił się tu nadgraniczny gród obronny i stąd niemiecka nazwa nawiązuje do strażnicy[11].
W 1249 r. książę Bolesław Rogatka zezwolił wówczas benedyktynom z Krzeszowa lokować na prawie niemieckim osadę targową Landishute. Zakonnicy jednak z nadanego im prawa nie skorzystali i przez kolejne lata osada w dotychczasowym kształcie prawdopodobnie powoli się rozwijała. W dokumencie tym miejscowość wymieniana jest jako osada targowa pierwotnie założona na słowiańskim prawie polskim iure polonico[12]
W 1289 Bolko I Surowy odkupił od benedyktynów osadę, a w 1292 nadał jej ponownie prawa miejskie. W 1334 miasto zyskało przywilej warzenia piwa i handlu solą[13]. Kamienna Góra była wielokrotnie obiektem walk, a w 1426 została zniszczona[13]. Z czasem zyskała znaczenie jako ośrodek produkcji włókienniczej[13]. 23 czerwca 1760, w czasie wojny siedmioletniej, odbyła się bitwa pod Kamienną Górą (tzw. "Pruskie Termopile")[13].
W 1813, w czasie wojen napoleońskich, w pobliżu Kamiennej Góry miała miejsce koncentracja wojsk prusko-rosyjskich. Wówczas to car Rosji Aleksander I i król Prus Fryderyk Wilhelm III byli gośćmi w kamiennogórskim zamku Grodztwo (niem. Kreppelhof) i 10 sierpnia 1813 odbierają paradę wojsk na polach w okolicy Antonówki[14].
Plan Kamiennej Góry, 1934 r.
W XIX wieku używano nazwy Kamieniogóra[11] i spolszczonej nazwy niemieckiej Łańcut (por. Łańcut); znana także była postać Kamienna Góra[6]. W II poł. XIX wieku podejmowano próby eksploatacji węgla kamiennego[13]. W tym okresie miasto zyskało instalację gazową (w 1860) i oświetlenie elektryczne (w 1883)[13]. W czasie II wojny światowej do Kamiennej Góry przeniesiono część produkcji łożysk kulkowych z bombardowanej przez aliantów fabryki łożysk kulkowych w Schweinfurcie[15]. 9 maja 1945 miasto zostało zajęte przez jednostki 21 Armii 1 Frontu Ukraińskiego. 28 maja przybywają oddziały 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego[16]. Po 1945 Komisja URM ustaliła obecną nazwę miasta jako obowiązującą[6], zatwierdzono ją 7 maja 1946[17].
W lipcu 1944 utworzona zostaje w mieście filia obozu koncentracyjnego Gross Rosen[18].
Dawny budynek administracyjny „Kamodexu” (przedwojenne zakłady tekstylne F. V. Grundeflda),
ul. Waryńskiego 13
Kamienna Góra jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym z przemysłem włókienniczym, spożywczym i maszynowym. Do większych zakładów na terenie miasta należą:
- Dolnośląska Fabryka Maszyn Włókienniczych Dofama S.A.,
- Spółdzielnia Mleczarska KaMos w Kamiennej Górze,
- Kowary-Dywan sp. z o.o., tkalnia dywanów w Kamiennej Górze
- Świat Lnu Sp.z o.o. Producent Tkanin lnianych w Kamiennej Górze
- Effect-System S.A Druk wieloformatowy , produkcja tkanin
- SOPP Packaging Sp. z o.o.
Ponadto w mieście istnieje Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A., które miasto jest udziałowcem. Dysponuje ona terenami o powierzchni 240,8 ha w miejscowościach:
Strefa będzie działać do 31 grudnia 2026. Inwestorzy którzy tam zainwestują mogą korzystać z pomocy publicznej do wysokości 65% poniesionych nakładów. W KSSEMP S.A. funkcjonuje 27 inwestorów którzy reprezentują branże metalową, tekstylną, produkcję wyrobów dekoracyjnych, podzespołów do samochodów i wiele innych. Kapitał pochodzi z krajów takich jak Japonia, USA, Niemcy, Włochy, Holandia, Francja. Do większych firm należą:
- Takata Petri Parts sp. z o.o.,
- SOPP Polska sp. z o.o.,
- Ceramika Marconi sp. z o.o.,
- CM3-Polska sp. z o.o.,
- BDN sp. z o.o. Sp. Komandytowa (Grupa Wydawnicza Bauer)
- Lubatex sp. z o.o.,
- Autocam Poland sp. z o.o.,
- Palgetrans Handel-Transport sp. z o.o.,
- WEBER-Hydraulika sp. z o.o.,
- Dr.Schneider Automotive Polska sp. z o.o..
Kamienna Góra jest centrum usługowo-handlowym dla powiatu kamiennogórskiego. W mieście istnieją firmy usługowo-handlowe, siedziby banków, towarzystw ubezpieczeniowych, istnieją stacje benzynowe, dwa szpitale (szpital powiatowy oraz Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji), market Kaufland, Intermarché, Bricomarché, Lidl, Biedronka, Aldi, Dino oraz sklepy sieci: Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Żabka, Neonet, Avans, Media Expert.
Kościół pw. śś Piotra i Pawła
Zabytkowe kamieniczki w centrum miasta
Plac Wolności w Kamiennej Górze
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[19]:
- miasto
- Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, z gotyckim prezbiterium z XVI w.
- Kościół Bożego Ciała, ul. Katowicka, z 1560 r., 1884 r.
- Kościół Matki Bożej Różańcowej - poewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z lat 1709-1730 z XVIII w.; jeden z kościołów łaski zbudowanych przez protestantów na mocy układu w Altranstädt. Projektantem i budowniczym kościoła był śląski architekt Martin Frantz
- plebania
- cmentarz żydowski, ul. Katowicka, zabytkowa nekropolia założona w I poł. XIX w.
- zespół zamkowy, z XVI-XIX w.:
- park
- Zamek w Kamiennej Górze - ruina zamku, renesansowego z XVI w., przebudowanego w XIX w.
- mury miejskie, z XV w.
- ratusz, pl. Wolności, z drugiej poł. XIX w. zbudowany w stylu neorenesansowym; zaprojektowany przez wrocławskich architektów (Richarda Gaze i Alfreda Böttchera); w 1905 r. zakończono jego budowę.
- zespół szpitalny im. dr J. Korczaka, ul. Korczaka 1, z pocz. XX w.:
- pawilon I i II
- budynek I d (żłobek)
- willa
- willa nr 1 i nr 2
- dom, ul. Miarki 17, z XVIII w., XX w.
- dom, ul. Miarki 27, z 1695 r., 1933 r.
- dom, ul. Miarki 30, z XVIII w., XIX w.
- dom, ul. Mickiewicza 2, z k. XIX w.
- sąd, al. Wojska Polskiego 36, z 1880 r.
- resursa kupiecka, ul. Okrzei 14, z 1805 r.
- budynek biurowy, ul. Waryńskiego 13, z l. 1882-1884
- dom, pl. Wolności 1 2 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15 16 18 24 27 30 z XVII-XX w.
- dom, ul. Żeromskiego 6, z drugiej poł. XVIII w., XIX w.
inne zabytki:
- rynek otoczony kamieniczkami w stylu barokowym z XVII – XVIII w.
- zabytkowe podziemia i sztolnia – trasa turystyczna "Projekt Arado. Zaginione laboratorium Hitlera"
- mauzoleum ku czci zamordowanych więźniów i jeńców wojennych w filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen oraz w obozach jenieckich na Górze Kościelnej (Parkowej)
- kamienny obelisk ustawiony na wzgórzu po prawej stronie drogi biegnącej do osiedla Antonówka. Obelisk ustawiony został w 1880 r. na pamiątkę parady wojsk koalicji antynapoleońskiej, która miała miejsce 10 sierpnia 1813 r.
Struktura powierzchni[edytuj]
Według danych z 2007[20] Kamienna Góra ma obszar 18,04 km² (317. lokata w kraju), w tym:
- użytki rolne: 54%
- użytki leśne: 16%
Miasto stanowi 4,54% powierzchni powiatu.
W Kamiennej Górze działa Centrum Kultury, które jest organizatorem imprez kulturalno-rozrywkowych. W jego ramach prowadzone są zajęcia dla mieszkańców miasta[21].
Oprócz tego w mieście działa:
- Biblioteka Pedagogiczna (w ramach Powiatowego Centrum Edukacji w Kamiennej Górze),
- Klub Seniora,
- Miejska Biblioteka Publiczna wraz z dwoma filiami,
- Muzeum Tkactwa przy placu Wolności 11 w barokowej kamieniczce którego stałą ofertą są wystawy:
- "Z dziejów tkactwa ludowego",
- "Z dziejów Kamiennej Góry"
- "Rozwój tkactwa i przemysłu włókienniczego w Kamiennej Górze",
- "Dawna wieś dolnośląska",
Oprócz tego Muzeum organizuje także kilka wystaw czasowych o różnorodnej tematyce. Rokrocznie jesienią prezentuje wystawę "Sztuka włókna", będącą wynikiem plenerów artystów europejskich. Muzeum organizuje także lekcje muzealne oraz zajęcia plastyczne i konkursy.
Zespół Szkół Ogólnokształcących w Kamiennej Górze
Na terenie miasta znajdują się placówki oświatowe prowadzone przez gminę miejską Kamienna Góra:
- Przedszkole Publiczne Nr 1 z Grupami Żłobkowymi ulokowane przy ul. Spacerowej,
- Przedszkole Publiczne Nr 2 znajdujące się przy ul. Tadeusza Kościuszki,
- Przedszkole Publiczne Nr 3 mieszczące się przy ul. Papieża Jana Pawła II,
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Kamiennej Górze im. ks. Jana Twardowskiego zlokalizowana przy pl. Kościelnym[22],
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich ulokowana przy ul. Jeleniogórskiej[23],
- Zespół Szkół zlokalizowany przy ul. Lubawskiej, w którego skład wchodzi Gimnazjum nr 1 i Gimnazjum dla Dorosłych.
W mieście znajdują się także placówki oświatowe oraz placówki związane z oświatą prowadzone przez powiat kamiennogórski:
- Zespół Szkół Ogólnokształcących mieszczący się przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie, który składa się z: Gimnazjum nr 2, Liceum Ogólnokształcącego, Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych,
- Zespół Szkół Specjalnych znajdujący się przy ul. Małgorzaty Fornalskiej,
- Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego zlokalizowany przy ul. Traugutta,
- Powiatowego Centrum Edukacji znajdujące się przy ul. Papieża Jana Pawła II, które składa się z: Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, Biblioteki Pedagogicznej, Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli,
- Dziecięca Świetlica Środowiskowa zlokalizowana przy ul. Papieża Jana Pawła II.
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące wspólnoty religijne:
- Józef Cyrankiewicz (ur. 1911 – zm. 1989) – 16 listopada 1947
- ks.Stanisław Książek (ur. 2.06.1931 - zm. 9.11.2015) – 13 września 1997
- Tomasz Duda (ur. 1.12.1913 – zm. 26.11.1997) – 14 listopada 1997
- ks. Wolfgang Gottstein – 26 maja 1999
- Stanisław Sadowski (ur. 22.10.1919 – zm. 14.11.2007) – 26 maja 1999
- Tadeusz Niemas ur.(23.08.1923) zm. (23.10.2015)– 26 października 2006
- Feliks Kaczmarski (ur. 18.09.1925 – zm. 29.06.2009) – 26 października 2006
- Józef Poprawa (ur. 1.03.1913 – zm. 30.07.2010) – 28 listopada 2007
- Kazimiera Ciosmak (ur. 1.01.1947) – 25 marca 2009
- biskup Stanisław Dowlaszewicz (sufragan Santa Cruz w Boliwii – franciszkanin, misjonarz) – (ur. 20.09.1957) - 4 czerwca 2009
- Franciszek Kuszel (ur. 10.05.1926) – 6 października 2009
- Roman Jakóbczyk (ur. 4.07.1936) – 5 czerwca 2013
- Bolesław Grzyb (ur. 2.04.1932) – 5 czerwca 2013
- Leon Święcicki (ur. 15.04.1924 - zm. 19.01.2016) – 5 czerwca 2013
Dane z 30 czerwca 2015[27]:
Opis |
Ogółem |
Kobiety |
Mężczyźni |
---|
jednostka |
osób |
% |
osób |
% |
osób |
% |
populacja |
19 711 |
100 |
10 246 |
52 |
9 465 |
48 |
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) |
1 095,6 |
569,2 |
526,4 |
Wykres demograficzny wykonany na podstawie strony http://www.polskawliczbach.pl/
Piramida wieku mieszkańców Kamiennej Góry w 2014 roku [2].
Burmistrzowie od 1990 r.[edytuj]
Lp. |
Imię i nazwisko |
Lata |
---|
1. |
Bolesław Grzyb |
26 VI 1990 - 29 VIII 1994 |
2. |
Artur Zieliński |
29 VIII 1995 - 25 XI 1998 |
3. |
Tadeusz Rycharski |
25 XI 1998 - 28 III 2002 |
4. |
Henryk Różański |
10 IV 2002 - 2 VI 2002 |
5. |
Andrzej Mankiewicz |
3 VI 2002 - 29 VIII 2003 |
6. |
Artur Zieliński |
29 VIII 2003 - 20 VI 2006 |
7. |
Artur Mazur (zarząd komisaryczny do czasu wyboru nowego burmistrza) |
12 VII 2006 - 30 XI 2006 |
8. |
Krzysztof Świątek |
30 XI 2006 - 2010 |
9. |
Krzysztof Świątek |
30 XI 2010 - |
Znani, urodzeni w Kamiennej Górze[edytuj]
- Enoch Gläser – ur. 2 marca 1628 r., zm. 12 września 1668 r. w Helmstedt, prawnik, profesor prawoznawstwa Uniwersytetu w Helmstedt, poeta doby baroku.
- Gottfried Schilter – ur. w 1643 r., zm. w Lipsku w 1679 r., prawnik, rektor Uniwersytetu w Lipsku.
- Christian Lubovici – ur. w 1668 r., teolog, profesor Uniwersytetu w Lipsku, dwukrotny rektor.
- Carl Gotthard Langhans – ur. w 1732 r., zm. we Wrocławiu w 1808 r., architekt.
- Heinrich Adamy – ur. 27 stycznia 1812 r., zm. we Wrocławiu (niem. Breslau), geograf, nauczyciel, autor dzieła: "Die Schlesichen Ortsnamen ihre Entstehung und Bedeutung".
- Wilhelm Fries – ur. 23 października 1845 r., zm. 18 września 1928 r. w Halle (Saale), niemiecki filolog i pedagog, profesor na Uniwersytecie w Halle.
- Albrecht Eduard Bernhard Nocht – ur. 4 listopada 1857 r., zm. 5 czerwca 1945 r. w Wiesbaden, lekarz medycyny tropikalnej.
- Johann Modler – ur. 2 stycznia 1875 r., zm. 4 marca 1964 r. w Aschaffenburgu, niemiecki wynalazca, przedsiębiorca.
- Marie Muthreich – ur. 23 kwietnia 1884 r. w Daleszowie (dziś część miasta), zm. 21 kwietnia 1961 we Frankenbergu, poetka i pisarka
- Friedrich Iwan – ur. 8 sierpnia 1889 r., zm. 8 stycznia 1967 r. w Wangen im Allgäu, malarz, grafik, pejzażysta.
- Walter Arndt – ur. 8 stycznia 1891 r., stracony 26 czerwca 1944 r. w Brandenburgu, zoolog, lekarz.
- Viktor Hamburger – ur. 9 lipca 1900 r., zm. 12 czerwca 2001 r. w St. Louis, niemiecki profesor, embriolog, wraz z późniejszymi laureatami nagrody Nobla w medycynie Ritą Levi-Montalcini oraz Stanleyem Cohenem, odkrył w 1954 roku czynnik wzrostu komórek nerwowych[28].
- Georg Kretschmar – ur. 31 sierpnia 1925 r., zm. 19 listopada 2009 r. w Monachium, profesor, teolog, arcybiskup kościoła ewangelicko-luterańskiego dla Rosji, Ukrainy, Kazachstanu i Środkowej Azji z siedzibą w Sankt Petersburgu.
- Jürgen Räuschel – ur. 2 marca 1936 r., zm. 3 maja 2005 r. w Berlinie, niemiecki dziennikarz, ekolog.
- Stanisław Węglarz – ur. 25 lipca 1948 r., zm. 13 listopada 2005 r. w Lublinie, polityk, działacz związkowy, poseł na Sejm I kadencji (1991-1993).
- Ryszard Bosek - ur. 12 kwietnia 1950 w Kamiennej Górze, polski siatkarz, manager siatkarski i działacz, mistrz świata z 1974 i mistrz olimpijski z Montrealu 1976.
- Małgorzata Dobrowolska – ur. w 1958 r., aktorka.
- Sławomir Tułaczyk – ur. 25 października 1966 r. w Kamiennej Górze, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego – glacjolog, geograf, geomorfolog.
- Aleksandra Nieśpielak – ur. w 2 czerwca 1973 r., aktorka
Związani z Kamienną Górą[edytuj]
- Stefan Arczyński (ur.31 lipca 1916 w Essen) – polski fotograf, w latach 1946 - 1950 mieszkaniec Kamiennej Góry[29].
- Heinrich Förster (1789-1881) – biskup wrocławski w latach 1853 -1881, proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Kamiennej Górze w latach 1828 – 1837[30].
- Edmund Balasiński (11 maja 1933 - 16 lutego 1988) – wieloletni proboszcz parafii pw. św. Piotra i Pawła, dziekan dekanatu Kamiennogórskiego.
- Johann Christian Günther (1695 – 1723) – poeta niemiecki, w latach 1721-1723 mieszkał i tworzył w Kamiennej Górze.
- Tadeusz Kalaman (7 września 1906 - 24 stycznia 1982) - pierwszy powojenny polski starosta kamiennogórski w latach 1945-1948[31].
- Kazimierz Malinoś (14 czerwca 1934 - 30 listopada 2011) - wieloletni proboszcz parafii pw. św. Piotra i Pawła (1967 - 1979), dziekan dekanatu Kamiennogórskiego kościoła rzymsko-katolickiego (1969 -1979). W okresie od 15 grudnia 1979 do 29 czerwca 2009 r. proboszcz parafii pw. św. Jerzego Męczennika i Podwyższenia Krzyża Świętego na wrocławskim Brochowie[32].
- Andrzej Morański (24 lutego 1947 - 4 marca 1997) - wielokrotny laureat konkursu szopek krakowskich.
- Józef Sierociński (12 listopada 1891 - 2 stycznia 1955) - komendant Szkoły Podchorążych Związku Sokolstwa Polskiego w Cambridge Springs, Pennsylwania w 1917 r., oficer Armii Błękitnej we Francji, adiutant gen. Józefa Hallera, kawaler Orderu Virtuti Militari. W latach 1945 - 1955 z małżonką Eugenią mieszkał w Kamiennej Górze. Pracował na stanowisku urzędniczym w Państwowych Zakładach Lniarskich "Len". Grób kapitana znajduje się na kamiennogórskim cmentarzu komunalnym przy ul. Katowickiej[33].
- Paweł Trybalski (ur. 7 grudnia 1937) - artysta malarz, w latach 60. XX wieku mieszkał w Kamiennej Górze, gdzie pracował jako projektant tkanin w Zakładach Przemysłu Lniarskiego „Len”.
- Andrzej Kępiński (ur. 31 maja 1953 w Głuszycy - zm. 6 lutego 2015 w Jeleniej Górze) - dziennikarz, filmowiec, do lat 70-tych mieszkał i uczył się w Kamiennej Górze, pochowany na miejscowym cmentarzu.
Współpraca zagraniczna[edytuj]
Miasto prowadzi współpracę zagraniczną z:[34]
Przypisy
- ↑ ab Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r.. W: Główny Urząd Statystyczny [on-line]. 2016. [dostęp 2016-07-26]. s. 59.
- ↑ ab http://www.polskawliczbach.pl/Kamienna_Gora, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945
- ↑ Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196
- ↑ niem., Landeshut 1232, Landishute 1249, Camena Gora 1249 prof. Maria Malec. Słownik nazw geograficznych Polski. 2003. WN PWN. 2007. ISBN 83-01-13857-2 (zob. Łańcut
- ↑ abcd Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Ossolineum. Wrocław. 1984. ISBN 83-04-01090-9
- ↑ Analiza wygaszania popytu na linii Marciszów/Sędzisław-Kamienna Góra-Lubawka (pol.).
- ↑ Ostatnie dzieje na polsko-czeskim pograniczu czyli przewozy pasażerskie na odcinku Sędzisław-Kamienna Góra-Královec (pol.).
- ↑ Rozkład jazdy
- ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 266.
- ↑ ab K. Rymut, Nazwy miast Polski, Ossolineum 1987, ISBN 83-04-02436-5, s. 99
- ↑ Karl August Müller 1837 ↓, s. 528.
- ↑ abcdef Janusz Czerwiński: Sudety. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 89-90. ISBN 83-7079-677-X.
- ↑ Jan Lubieniecki, Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, Jelenia Góra 1996
- ↑ Zapomniane fabryki zbrojeniowe Hitlera
- ↑ Kamienna Góra (pol.). [dostęp 26 stycznia 2009].
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).
- ↑ Abraham Kajzer: Za drutami śmierci. Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen: 2013.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 8.9.2012]. s. 57-58.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Oficjalna strona Centrum Kultury. Formy działalności. (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa nr1 im. ks. Jana Twardowskiego w Kamiennej Górze.
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich w Kamiennej Górze.
- ↑ Zbór KZ „Jeruzalem” w Kamiennej Górze
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 15 stycznia 2017.
- ↑ Klub Sportowy Relax
- ↑ Główny Urząd Statystyczny – Kamienna Góra w liczbach..
- ↑ The New York Times: Viktor Hamburger, 100, Dies; Embryologist Revealed Architecture of Nervous System (ang.)
- ↑ 100. urodziny Stefana Arczyńskiego. http://rti24.pl/.
- ↑ Heinrich Foerster – biskup niezłomny. http://www.zso.kamienna-gora.pl/.
- ↑ Mateusz Pazgan, Tadeusz Kalaman (1906-1982).Zarys biografii pierwszego starosty kamiennogórskiego, Rocznik Jeleniogórski T. XLVII, Jelenia Góra 2015, ISSN 0080-3480
- ↑ BYĆ SOLĄ ZIEMI : Prałat Malinoś. http://sw-jerzy.blogspot.com/.
- ↑ Wielki człowiek w małym mieście. =http://www.pava-swap.org.
- ↑ Oficjalna strona miasta Kamienna Góra. Współpraca z zagranicą (pol.).
Bibliografia[edytuj]
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
- Karl August Müller: Vaterländische Bilder, in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschlösser Preussens: ¬Die Burgfesten und Ritterschlösser Schlesiens (beider Antheile), so wie der Grafschaft Glatz, Tom 1. Glogau: Flemming, 1837.
- Kamienna Góra, 2001, E. Oleksiak, R. Plata, B. Pecio, M. Karasińska, M. Dańczak, M. Zdanowicz, wyd. Eureka, ISBN 83-88599-65-8
- Dolny Śląsk na weekend, 2005, C. Skała, W. Brygier, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-420-5
- Dolny Śląsk, 2004, C. Skała, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-523-6
- Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, 1996, J. Lubieniecki, wyd. Karkonoskie Towarzystwo Naukowe, ISSN 0238-9940
- Kamienna Góra. Fakty z przeszłości miasta do końca 1945 roku, 2002, J. Sarnecki, wyd. Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego
- Barbara Skoczylas - Stadnik, Ratusz w Kamiennej Górze. Legnica 2013
Linki zewnętrzne[edytuj]