Tworzenie stron internetowych

	Kłecko
	Kłecko
	; Rynek
Herb Kłecka	Flaga Kłecka
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	gnieźnieński
Gmina	Kłecko; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1265
Burmistrz	Adam Serwatka
Powierzchnia	9,61 km²
Wysokość	106 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 2 647; 275,2 os./km²
Strefa numeracyjna;	(+48) 61
Kod pocztowy	62-270
Tablice rejestracyjne	PGN
	Położenie na mapie powiatu gnieźnieńskiego Kłecko
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kłecko
	Położenie na mapie Polski Kłecko
	52°37′54″N 17°25′50″E/52,631667 17,430556
TERC; (TERYT)	3003054
SIMC	0970840
	Urząd miejski ul. Dworcowa 14; 62-270 Kłecko
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Kłecko (niem. Kletzko) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłecko. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2648 mieszkańców^[2].

Kłecko leży na Pojezierzu Gnieźnieńskim, między Jeziorem Kłeckim a Gorzuchowskim, połączonymi Małą Wełną. Ośrodek obsługi regionu rolniczego. Główny zabytek to gotycki kościół z 1. połowy XIV wieku, przebudowany w 1930. Na ulicy Gnieźnieńskiej znajduje się pomnik przyrody dąb "Zawisza"^[3]. W Kłecku znajduje się również wysokiej klasy późnorenesansowy ołtarz główny wykonany przez Mateusza Kossiora, którego do miasta sprowadził Marcin z Kłecka, humanista wykształcony w Padwie.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Kłecka w 2014 roku^[1].

Historia[edytuj]

Rynek i pomnik

Kościół Świętego Jerzego i Świętej Jadwigi w Kłecku od strony zakrystii wybudowany przed 1596 r. z inicjatywy Marcina z Kłecka.

Jan Kazimierz zatwierdza przekazanie Kłecka z Czarnkowskich na Niemojewskich, 1652 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

Tablica upamiętniająca obrońców Kłecka z 1939 (odsłonięta w 2011)

W czasach średniowiecznych położone było na bardzo ważnym szlaku handlowym, prowadzącym do Kołobrzegu. W Kłecku odnaleziono ślady osadnictwa ze schyłku paleolitu, tj. 9600-800 lat p.n.e. W IX wieku na podmokłych terenach pomiędzy jeziorem Gorzuchowskim i Kłeckim powstał gród obronny z podgrodziem.

Dogodna lokalizacja skłoniła w XIII w. władców wielkopolskich do lokacji w tym miejscu ośrodka miejskiego. Dokładna data tego wydarzenia budzi jednak wątpliwości – zachowany dokument lokacyjny Kłecka wystawiony przez Bolesława Pobożnego wskazuje rok 1255, jednak zawarta w nim lista świadków sugeruje datę o 10 lat późniejszą. Autentyczność dokumentu jest kwestionowana przez historyków i wielu z nich jako najbardziej prawdopodobną datę lokacji miasta przyjmuje jednak rok 1265.^[4] Przywilej potwierdzili królowie Kazimierz Jagiellończyk w 1450, Zygmunt I Stary w 1527, Jan Kazimierz 1668 r. i Michał Korybut Wiśniowiecki w 1672. Pierwszym wójtem miasta został Henryk Strophisus. W Polsce przedrozbiorowej Kłecko było starostwem niegrodowym^[5].

W 1331 r. miasto królewskie zostało zniszczone przez najazd Krzyżaków. Splądrowano i spalono stojący na terenie starego grodziska murowany zamek i wymordowano większość mieszkańców grodu. Rycerze, którzy polegli w Kłecku w walce z Krzyżakami, wg mieszczanina kłeckiego Mikołaja z Skopka, pochowani zostali w katedrze gnieźnieńskiej i w kościele franciszkańskim. W XIV wieku zniszczeń Kłecka dokonała wojna Grzymalitów z Nałęczami. W połowie XV wieku powstała tu pierwsza szkoła. Przed 1503 wybudowano szpital dla ubogich mieszczan, a później w 1517 kościół pw.św. Ducha (narożnik obecnej ul. Gnieźnieńskiej i ul. Karniszewskiej, rozebrany w 1943). Zabytki z tego kościoła, dzięki staraniom ks. proboszcza Joachima Behnke, w latach 70. XX w. zostały umieszczone w bocznej kaplicy kościoła pw. św. Jadwigi. Przed 1512 wybudowano jeszcze dwa kościoły, w tym św. Jadwigi (niegdyś św. Jerzego i Jadwigi). W 1616 r. na terenie byłego grodziska powstał trzeci, drewniany kościół św. Barbary (dziś boisko LKS "Lechita"), zniesiony w 1788. Później mieścił się tutaj cmentarz użytkowany do 1852. Po pożarze miasta w 1501 roku wybudowano w 1510 murowany ratusz. W połowie XVII wieku odbywały się w mieście cztery jarmarki. W 1656, w czasie powstania mieszczan pod przywództwem piwowara Tataka przeciw Szwedom, miasto zostało zniszczone.

W 1811 nastąpiła regulacja zabudowy i ulic, w XIX wieku miasto było ośrodkiem walki Polaków z germanizacją. Po roku 1866 powstała biblioteka im. św. Wincentego z Paulo i polski teatr amatorski. W 1868 założone zostało towarzystwo pożyczkowe dla Polaków (dziś Bank Spółdzielczy). W 1914 r. wybudowano kolej, łączącą miasto z Gnieznem (linia kolejowa nr 377 – obecnie nieczynna). Polscy mieszkańcy Kłecka brali udział w powstaniu wielkopolskim 1918–1919 pod powództwem Edmunda Rogalskiego.

Po agresji III Rzeszy na Polskę w 1939, w czasie kampanii wrześniowej, mieszkańcy brali udział w dwudniowej obronie miasta (po wycofaniu się oddziałów WP). W odwecie Niemcy (Wehrmacht i SS) rozstrzelali w dniach 8-9 września 1939 ok. 300^[6]-320 osób. Egzekucje przeprowadzano w kilku miejscach, największą grupę (ok. 112 osób) rozstrzelano z broni maszynowej nad rzeką Małą Wełną^[6]. Na miejscu straceń wzniesiono pomnik z polnych głazów, a na miejscowym cmentarzu pomnik. Za wielkie poświęcenie (również w 1939) miasto otrzymało w 1960 Order Krzyża Grunwaldu II klasy. W 1986 Kłecko przyjęto w poczet członków Polskiego Komitetu Miast Męczeńskich – Miast Pokoju.

W roku 2005 Kłecko obchodziło 750-lecie nadania praw miejskich. Jedną z atrakcji turystycznych miasta jest Szlak Kłeckich Świątyń.

Kłecka szkoła farna[edytuj]

Przy kłeckiej farze znajdowała się od co najmniej XIII wieku szkoła, do której uczęszczali mieszczanie kłeccy, wśród nich zapewne uczący się podstaw łaciny:

Strzeszek syn Wawrzyńca
Wojciech Jan z Kłecka
Stanisław Jakub z Kłecka
Stanisław syn Wita z Kłecka (Stanislaus olim Viti de Cleczsko) w 1430 r. był studentem Uniwersytetu Krakowskiego, pracował jako notariusz publiczny diecezji gnieźnieńskiej, następnie w Poznaniu 1438 r., prowadził księgi konsystorza poznańskiego w latach 1443-1444, 1455, 1462-1464, pisarz kapituły poznańskiej od 1460 r., podpisywał się Stanisaus Viti.
Jan Marcin z Kłecka (Johannes Martini de Cleczsko) w 1431 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej (imperiali), podpisywał się Johannes.
Marcin Bogusław z Kłecka (Martinus Boguslai de Cleczsko) w 1446 r. był notariuszem publicznym, był również altarzystą w katedrze gnieźnieńskiej 1446, 1447, podpisywał się M.B.C.
Antoni Jan Mathie z Kłecka (Antho[nus] Johannes Mathie de Kleczko) w 1452 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej, podpisywał się ic. xc|maria|anthosch.
Jan z Kłecka (Johannes de Cleczsko) w 1487 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej (apostolica i imperiali), podpisywał się ih(es)us maria.
Maciej Marcin z Kłecka (Mathias Martini de Cleczsko) w 1495 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej, w dokumentach widnieje Math|Martini des Cleczko^[7].

Wizytacja Jana Łaskiego w 1521 r. wspomina już tylko o placu szkolnym (zapewne budynek spłonął w wielkim pożarze miasta na początku XVI wieku) i o dawnym rektorze, Piotrze Jano. W późniejszym czasie szkolnictwo kłeckie rozwijał gruntownie wykształcony w Padwie humanista, Marcin z Kłecka. W 1622 r. szkoła nadal w pełni funkcjonowała, posiała osobny budynek i jej opiekunowie prowadzili summariusz dokumentów. Szkoła kłecka funkcjonowała aż do 1728 i znajdowała się na południe od kościoła^[8].

Zabytki[edytuj]

Kościół Świętego Jerzego i Świętej Jadwigi w Kłecku z około 1510 r., przebudowany w 1781 r.
- renesansowy ołtarz w formie tryptyku z 1596 r.
Rynek z domami kalenicowymi z XIX wieku
Grodzisko piastowskie z X wieku, na północ od miasta, po prawej stronie drogi
Dom, ul. Domańskiego 14, z ok. 1840
Dom, ul. Ogrodowa 2, z ok. 1840

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie:

Rosche^{[potrzebny przypis]}

Osobistości pochodzące z Kłecka[edytuj]

Albrecht z Kłecka – żyjący na przełomie XIII i XIV wieku rycerz, komes Kłecka
Helena Bujarska (1917-1999) – społecznik, lekarz^[9]
Władysław Czarnkowski (ur. ok. 1590 zm. po 1656) – starosta kłecki, jego barokowe elegie w 2012 r. wydał Dawid Jung
Roman Drejza (1924-2013) – działacz społeczny, poeta ludowy, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
Józef Dydyński (1819-1897) – dziekan i proboszcz kłecki, kanonik, sędzia prosynodalny, teolog, pisarz, archeolog
Bolesław Dzierwa (1926-2003) – katolicki prezbiter, historyk sztuki, twórca i kustosz Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej
Jacek Gomólski (ur. 1968) – żużlowiec
Stanisław Grabski (starosta kłecki) (1633-1693) – szlachcic herbu Wczele, starosta kłecki
Adam Gradowicz – żyjący w XVII wieku proboszcz Kłecka, budowniczy kościoła w Sokolnikach, bibliofil
Janusz z Tuliszkowa – rycerz, w latach 1413-1426 starosta kłecki
Dawid Jung (ur. 1980) – poeta, edytor, krytyk literacki i teatralny, tenor, badacz kultury, redaktor naczelny Zeszytów Poetyckich, autor monografii o historii literatury Kłecka
Mirosław Kędzierski (ur. 1958) – duchowny katolicki, kanonik, proboszcz parafii św. Jerzego i św. Jadwigi w Kłecku, dziekan kłecki
Maciej Krzyżan (ur. 1965) – poeta
Edmund Makowski (1931-2000) – profesor zwyczajny nauk historycznych
Marcin z Kłecka, zwany Padewskim – pisarz religijny, pleban kłecki w latach 1590–1606, w 2012 r. jego wiersze wydał Dawid Jung
Mateusz Kossior (ur. I poł. XVI w. zm. po 1597) – malarz i rzeźbiarz późnego renesansu
Władysław Nehring (1830-1909) – językoznawca i historyk, badacz języka starosłowiańskiego, autor prac naukowych
Włodzimierz Odojewski (ur. 1930) – pisarz
Romuald Paczkowski (1878-1940) – profesor Uniwersytetu Poznańskiego
Florian Pierański (1909-1981) – lekarz weterynarii, poseł na Sejm PRL IV kadencji (1965–1969)
Wiktor Pniewski (1891-1972) – pułkownik Wojska Polskiego, pilot
Edmund Rogalski (1891-1961) – oficer, dowódca kompanii kłeckiej podczas powstania wielkopolskiego, odznaczony Virtuti Militari
Jerzy Siepak (ur. 1943) – profesor zwyczajny nauk chemicznych
Stanisław Jakub z Kłecka – żyjący w XV wieku notariusz publiczny, kanonik poznański
Strzeszek syn Wawrzyńca (ur. w II połowie XIV wieku, zm. w 1438 lub 1442) – kanonik gnieźnieński, poznański, scholastyk
Wojciech Jan z Kłecka – żył na przełomie XIV i XV wieku, duchowny, notariusz publiczny, prokurator w konsystorzu

Atrakcje turystyczne[edytuj]

Jedną z atrakcji turystycznych miasta jest Szlak Kłeckich Świątyń.

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Klecko, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 102. ISSN 1734-6118. [dostęp 16 lipca 2010].
↑ Dąb "Zawisza"
↑ Pogląd ten prezentują Franciszek Sikora i Zbyszko Górcza. Zob. Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 91-92.
↑ D. Jung "Starostwo kłeckie w latach 1312-1793"
↑ ^a^b Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, 1966, s. 277.
↑ Dawid Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka staropolska, t. 1, s. 8-11.
↑ Józef Dydyński, Wiadomości historyczne o mieście Kłecku, Gniezno 1858, s. 49.
↑ Helena Domańska-Bujarska 1917-1999. Bydgoszcz: Gradar, 2006, s. 162. ISSN 83-922480-2-3.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Józef Dydyński, Wiadomości historyczne o mieście Kłecku, Gniezno 1858

Klecko, Kłecko w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Klecko, w oparciu o dane GUS.

[2] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 102. ISSN 1734-6118. [dostęp 16 lipca 2010].

[3] Dąb "Zawisza"

[4] Pogląd ten prezentują Franciszek Sikora i Zbyszko Górcza. Zob. Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 91-92.

[5] D. Jung "Starostwo kłeckie w latach 1312-1793"

[Przewodnik_po_upami.C4.99tnionych_miejscach_walki_i_m.C4.99cze.C5.84stwa.2C_lata_wojny_1939-1945-6] Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, 1966, s. 277.

[7] Dawid Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka staropolska, t. 1, s. 8-11.

[8] Józef Dydyński, Wiadomości historyczne o mieście Kłecku, Gniezno 1858, s. 49.

[9] Helena Domańska-Bujarska 1917-1999. Bydgoszcz: Gradar, 2006, s. 162. ISSN 83-922480-2-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]