Tworzenie stron internetowych

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Konin

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Konin (ujednoznacznienie).

Konin
Konin, Rynek
Herb Konina Flaga Konina
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Data założenia	przed 1283
Prezydent	Józef Nowicki
Powierzchnia	82,2 km²
Wysokość	88 m n.p.m.
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość	75 607 919 os./km²
Strefa numeracyjna	63
Kod pocztowy	62-500 do 62-510
Tablice rejestracyjne	PN
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Konin
Położenie na mapie Polski Konin
52°13′39″N 18°15′41″E/52,227500 18,261389
TERC (TERYT)	3062011
SIMC	0948667
Urząd miejski pl. Wolności 1 62-500 Konin
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Widok z mostu Warszawskiego na Wartę (w czasie powodzi w 2010)

Konin – miasto na prawach powiatu w środkowej Polsce, w województwie wielkopolskim, położone w Dolinie Konińskiej, nad Wartą; siedziba powiatu konińskiego, główny ośrodek Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego.

Konin był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[1].

Położenie[edytuj]

Konin jest położony w Dolinie Konińskiej nad rzeką Wartą, we wschodniej części województwa wielkopolskiego.

W latach 1975–1998 stolica województwa konińskiego.

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2012-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Początki miasta[edytuj]

Pierwsza wzmianka o Koninie (tj. wójcie Gosławie z Konina) pochodzi z 1293 r. Konin był początkowo osadą na wyspie wśród rozlewisk Warty strzegącą brodu, a następnie mostu (pierwsza wzmianka z 1328 r.) na szlaku między Kaliszem a Kruszwicą. Miasto zostało zniszczone przez Krzyżaków w 1331 r., następnie odbudowane na polecenie Kazimierza Wielkiego w latach 1333–1370. Wtedy to zostało otoczone murem i stało się siedzibą powiatu sądowego (starosta rezydował w obecnie już nieistniejącym zamku), w którym odbywały się sądy szlacheckie: ziemski i grodzki (przetrwały do rozbiorów)^[2]. Miasto rozwijało się w XV i XVI w.

W XVII w. nadeszło pasmo klęsk: epidemia (1628–1631), seria pożarów, w czasie potopu szwedzkiego okupacja i złupienie miasta przez Szwedów (1655).

Do 1793 Konin leżał w województwie kaliskim, w wyniku II rozbioru Polski znalazł się na obszarze zaboru pruskiego, od 1795 w departamencie kaliskim Prus Południowych, a po 1807 w departamencie kaliskim Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim (1815) Konin znalazł się w województwie kaliskim Królestwa Polskiego, a po 1837 w guberni kaliskiej. W latach 20. XIX wieku powstało wiele nowych budynków. Ostatecznie rozebrane zostały resztki zamku, a w jego miejscu powstała dzielnica żydowska. W czasie powstania styczniowego w 1863 w okolicy miało miejsce kilka potyczek i bitew; po powstaniu miasto zostało objęte represjami władz rosyjskich.

W okresie popowstaniowym miasto rozwija się pomyślnie.^{[potrzebny przypis]} Powstaje fabryka maszyn rolniczych i inne, drobne zakłady. Już w 1905 uruchomiona została centrala telefoniczna. Zabudowa sięgała poza średniowieczne granice. Rozrastają się przedmieścia: Kaliskie, Kolskie i Słupeckie. Trwał proces brukowania ulic, a od 1916 (wybudowanie elektrowni miejskiej) elektryfikacji miasta.

Okres I wojny światowej[edytuj]

Podczas I wojny światowej, pod koniec sierpnia 1914 r. Konin został zajęty przez wojska niemieckie^[3]. 11 listopada 1918 doszło do strzelaniny na placu Wolności w Koninie. W tym dniu budynek szkoły handlowej, znajdującej się w kamienicy Zemełki, został przejęty przez POW. Wiadomość ta zgromadziła tłum uczniów przed budynkiem. W tym czasie żołnierze POW udali się do gmachu starostwa z prośbą o wydanie broni. Jeden z niemieckich urzędników zadzwonił do koszar z prośbą o interwencję. Przybyli żołnierze, zastawszy tłum na placu otworzyli w jego kierunku ogień. W wyniku salwy zginęło 5 osób, a dwie następne zmarły w szpitalu. Pogrzeb ofiar przerodził się w dużą manifestację uczuć patriotycznych. W 1984 na kamienicy osłonięto tablicę ku czci ofiar^[4]. 12 listopada 1918 siły okupacyjne opuściły miasto^[3].

II Rzeczypospolita[edytuj]

Po odzyskaniu niepodległości Konin był kilkunastotysięcznym miastem powiatowym położonym na uboczu uczęszczanych szlaków komunikacyjnych. Pewne ożywienie gospodarcze przyniosła budowa linii kolejowej Strzałkowo – Kutno, łączącej miasto z Poznaniem i Warszawą (otwartej w 1922 roku) oraz kanału Warta–Gopło (rozpoczętego w 1937 roku)^[3].

II Wojna Światowa[edytuj]

 Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

Po wybuchu II wojny światowej, od 1 września 1939 r. obiekty kolejowe w Koninie były bombardowane przez niemieckie lotnictwo, po czym miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie 14 września 1939 r^[3]. Podczas wojny Konin był siedzibą niemieckich władz powiatowych i należał do ziem włączonych do terenów III Rzeszy (jako część Kraju Warty). W czasie okupacji Niemcy dokonali w okolicznych lasach eksterminacji ludności żydowskiej, która w 1939 r. stanowiła ok. 21% ogółu mieszkańców miasta. Z miasta w latach 1939-1941 wysiedlono również większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich.

Konin został wyzwolony spod okupacji niemieckiej 20 stycznia 1945 r. przez wojska radzieckie 8 Zmechanizowanego Korpusu Pancernego gen. Iwana Driemowa ze składu 1 Armii Gwardii gen. Katukowa.

Polska Ludowa[edytuj]

Już w lutym 1945 roku powołano w mieście komitet powiatowy Polskiej Partii Robotniczej (na ul. Mickiewicza 21 w 1972 roku wmurowano tablicę pamiątkową upamiętniającą pierwsze posiedzenie komitetu). W tym samym roku naprawiono most na Warcie a na korycie Ulgi zmontowano most wojskowy oraz uruchomiono odkrywkę w Morzysławiu. W 1945 roku przed ratuszem ustawiono Pomnik Wdzięczności poświęcony Armii Czerwonej. Rok później rozpoczęła działalność brykietownia w Marantowie. W 1948 roku rozpoczęło działalność Liceum Pedagogiczne w Morzysławiu. W latach 1949 do 1953 roku budowano pierwsze w Koninie osiedle mieszkaniowe przy stacji PKP. W 1948 roku uruchomiono nową drogę wodną łączącą Wartę z Jeziorem Gopło. Junacy z 20 Brygady Powszechnej Organizacji "Służba Polsce" wybudowali w latach 1948 - 1952 wał przeciwpowodziowy wzdłuż brzegu Warty. W 1952 roku oddano do użytku nowy most na Warcie.

Od 1953 roku rozpoczął się gwałtowny rozwój miasta w Polsce Ludowej związany z odkryciem złóż węgla brunatnego. W tym roku uzyskano pierwszy węgiel z odkrywki "Niesłusz". W latach 1953 - 58 trwała budowa pierwszego etapu elektrowni "Konin". W 1958 roku rozpoczęto wydobywanie węgla z odkrywki "Gosławice". 1958 rok to również moment założenia Muzeum Regionalnego w mieście przez miejscowy oddział PTTK. W 1959 roku na terenie starego cmentarza żydowskiego ustawiono Pomnik Ofiar Faszyzmu.

W 1960 roku Konin liczył 17, tys. mieszkańców

W 1961 roku rozpoczęto budowę Huty Aluminium "Konin"(zakończono w 1966 roku). Rok później Konin uzyskał połączenie pociągiem elektrycznym z Warszawą. Rozpoczęto również eksploatację odkrywki "Pątnów" a rok później uruchomiono elektrownię "Pątnów". W 1964 roku oddano do użytku zelektryfikowany odcinek linii kolejowej Poznań - Konin oraz rozpoczęto eksploatację odkrywki "Kazimierz". W 1964 roku na pl. Zamkowym odsłonięto obelisk poświęcony pamięci poległych w latach czterdziestych milicjantów i ormowców. Miasto również rozrastało się terytorialnie. Od 1965 roku trwała budowa osiedla Kurów. W 1967 roku do Konina przyłączono wsie Chorzeń, Marantów, Morzysław i Niesłusz. W 1968 roku oddano do użytku gmach siedziby oddziału NBP

W 1970 roku Konin liczył 40, 7 tys. mieszkańców.

W 1970 roku rozpoczęło działalność Dom Kultury Zagłębia Konińskiego (na ówczesnym Placu PZPR). Dysponował on salą widowiskową na 500 miejsc i kinem "Centrum". W tym roku ruszyło również wydobycie z odkrywki "Jóźwin". W 1972 roku uruchomiono w Hucie "Konin" walcownię. W tym roku rozpoczął też działalność Pałac Sportu (głównym projektantem był mistrz szabli Wojciech Zabłocki). Na początku lat 70-tych (1973 rok) oddano do użytku wielospecjalistyczny szpital wojewódzki na 700 łóżek z Liceum Medycznym. W 1974 roku pierwsze pociągi ruszyły z Konina do Kazimierza Biskupiego. W tym samym roku otwarto Dom Handlowy "Centrum" oraz hotel "Konin" (wg. projektu H. Kleszczewskiego)i stadion "XXX lecia" na 30 tys. widzów. W latach 70-tych rozpoczął działalność Koniński Kombinat Budowlany. Z produkowanych przez niego prefabrykatów zbudowano m. in. osiedle "Zatorze". W mieście działały również Konińskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węgla Brunatnego. 1 stycznia 1975 roku ruszyła produkcja w Zakładzie Badawczo-Rozwojowym "Polmos". W 1975 roku oddano do użytku amfiteatr na 4600 miejsc.

Od 1972 r. codziennie o 12.00 rozlegał się z wieży ratusza hejnał skomponowany przez Witolda Friemanna (w tym roku został honorowym obywatelem miasta).

1 czerwca 1975 roku Konin stał się stolicą województwa konińskiego (był nią do 1998 r.).

W 1976 roku terytorium miasta powiększono o 7 sołectw (w tym : Gosławice, Maliniec i Pątnów). W 1976 roku rozpoczęło działalność Towarzystwo Przyjaciół Miasta Konina (kontynuator działalności Konińskiego Towarzystwa Regionalnego działającego od 1963 r.). Od tego roku w Hucie Aluminium organizowano plenery malarskie i rzeźbiarskie, których wynikiem były m. in rzeźby plenerowe umieszczone na terenie miasta. W tym też roku w mieście rozpoczął działalność Ośrodek Oddziaływania Kulturalno -Oświatowego Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Działały tu też punkty konsultacyjne Akademii Ekonomicznej i Politechniki w Poznaniu. W 1977 roku odsłonięto aluminiowy pomnik Lotników a w 1978 roku na ulicy Kolskiej wystawiono pomnik Zofi Urbanowskiej dłuta K. Łukaszewskiego. Pod koniec lat 70-tych w czynie społecznym budowano park Przyjaźni o powierzchni 90 ha^[5].

Okres po 1989 roku[edytuj]

Od 1 stycznia 1999 r. jest miastem na prawach powiatu i siedzibą powiatu konińskiego. W 1990 prezydentem został Marek Waszkowiak, który sprawował urząd do 1994 r. Jego następcą został Kazimierz Pałasz (4 kadencje) w latach 1994 - 2010. W 2010 r. nowym prezydentem został wybrany Józef Nowicki, startujący z ramienia SLD, który wygrał również wybory w 2014 roku.

Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Konina.

• Wykres liczby ludności Konina na przestrzeni ostatnich 6 stuleci^[6][7]

Największą populację Konin odnotował w 2000 r. – według danych GUS 83 517 mieszkańców^[8].

Według prognozy ludności Konina w 2030 r. liczba ta spadnie do 66 664 mieszkańców^[9].

• Piramida wieku mieszkańców Konina w 2014 roku^[10].

Zabytki[edytuj]

Starówka[edytuj]

(część Konina położona na lewym brzegu Warty)

Słup Koniński

Kościół św. Bartłomieja

Ratusz w Koninie

Synagoga i żydowski „dom nauki” znajdujący się obok synagogi

Dawniej budynek Starostwa Powiatowego a obecnie Urząd Miasta

Dawny Hotel Litewski

• Grodzisko Kaszuba - odkryte w 1966 roku, datowane na VI-VII wiek naszej ery, w wieku X-XII rozrosło się do 120 metrów średnicy, położone u ujścia Powy, na szlaku ze Starego Miasta przez Rumin i bród na Warcie do wsi Chorzeń koło Konina. Grodzisko pełniło głównie funkcję kontroli przeprawy przez rzekę Wartę. Obecnie zachowane pozostałości to długie na 15 metrów i szerokie na 6 metrów i wysokie na 2,30 metra nad poziom rzeki resztki wałów.^[11]
• Słup Koniński – najstarszy znak drogowy w Europie Środkowo-Wschodniej. Mieści się przy kościele św. Bartłomieja na konińskiej Starówce. Inskrypcja na nim głosi, że został ufundowany przez komesa Piotra Włostowica w 1151 r. Pierwotnie (do 1828 r.) umiejscowiony był w okolicach konińskiego zamku na obecnym Pl. Zamkowym, dawniej zwanym Rynkiem Garncarskim, a przez ludność żydowską Tepper Mark. Wskazywał połowę drogi z Kalisza do Kruszwicy. W 2010 r. przeprowadzono jego renowację^[12].
• Kościół św. Bartłomieja, gotycki, o układzie bazylikowym, trójnawowy. Pochodzi z XIV w. Od południowej strony kaplice gotycka NMP i renesansowa koninianina Jana Zemełki, w której znajdują się bogato intarsjowane stalle z ornamentami roślinnymi, ptakami i jednorożcami oraz gotycka rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku. W kruchcie bocznej z 1866 r. znajduje się gotycka kropielnica. Sklepienia: siatkowe w prezbiterium i gwiaździste w nawach. Polichromię i witraże wykonał w latach 1908-1910 Eligiusz Niewiadomski, późniejszy zabójca pierwszego prezydenta RP Gabriela Narutowicza. Drzwi frontowe posiadają brązowe maszkarony z XV wieku, w kształcie lwich głów. Kościół przyozdobiony jest pomnikami:
  • epitafium Mikołaja Grochowskiego, wykonane z alabastru,
  • pomnik Stanisława Przyjemskiego, marszałka wielkiego koronnego, styl późnorenesansowy,
  • pomnik Krzysztofa Przyjemskiego,
  • krzyż kamienny, wmurowany w północnej skarpie, wykonany z piaskowca, jeden z kamieni milowych na drodze Kalisz – Kruszwica.

W skarbcu kościelnym znajduje się kielich z 1536 r., wykonany przez konińskiego mistrza złotnika – Bartłomieja. W pobliżu znajdują się dzwonnica z 1878 r. oraz słup koniński (patrz wyżej).

• Dzwonnica kościoła św. Bartłomieja z 1878 r., ufundowana przez koninianina Walentego Modrzejewskiego
• Plebania kościoła farnego, wybudowana w stylu klasycystycznym w początku XX wieku, ozdobiona pilastrami jońskimi.
• Zespół klasztorny oo. Reformatów:
  • Klasztor oo. Reformatów, wybudowany w 1733 r., na planie podkowy, z wirydarzem pośrodku. Posiada dwie kondygnacje, oddzielane gzymsem kordonowym. U zbiegu skrzydeł północnego i wschodniego znajduje się rotunda na cokole (pierwotnie biblioteka).
  • Kościół św. Marii Magdaleny, wybudowany w 1727 r. Barokowy. Posiada jedną nawę i trzy późnobarokowe ołtarze z połowy XVIII w. W kościele znajdują się też dwie zabytkowe rzeźby: ludowa Pieta Chrystusa Frasobliwego z 1430 r. oraz gotycka Madonna z Dzieciątkiem z 1490 r.
• klasycystyczny ratusz, zaprojektowany przez Andrzeja Pelletiera, został wybudowany między 1796 a 1803 na ówczesnym rynku, o średniowiecznym układzie urbanistycznym i kształcie mocno wydłużonego wrzeciona na osi północ-południe. Ze względu na ograniczoną szerokość rynku, rozchodzące się jezdnie, przyległe do ścian ratusza, „uformowały” nietypowe ustawienie bocznych ścian i dlatego rzut tego 2-kondygnacyjnego budynku ma kształt trapezu. Dach jest 4-spadowy, pokryty dachówką, ale przez nietypowy rzut posiada unikatowe połacie boczne – płaszczyzny prostokreślne o kształcie paraboloid hiperbolicznych. Ratusz ma nadbudowaną osiemnastowieczną wieżą zegarową licowaną drewnem (zegar pochodzi z klasztoru w Lądzie). Fronton z 4 kolumnami doryckimi wielkiego porządku i trójkątnym tympanonem z herbem Konina. Wnętrza przyozdobione są witrażami z początku XX w., a sufit Sali Rady Miejskiej – stiukowym plafonem.
• Jatki Miejskie, wybudowane w stylu klasycystycznym w początku XIX w., ozdobione kolumnadą w stylu doryckim. Obecnie pełnią funkcję sali ratuszowej
• Synagoga, wybudowana w latach 1825-1829, nawiązuje w stylu do budowli bizantyńskich. Pierwotnie budynek stanowił bryłę na planie prostokąta. W 1883 roku do strony północnej na całej długości dobudowano dwukondygnacyjny element z przeznaczeniem na salę modlitw dla kobiet, a w części zachodniej przedsionek. Znajdowała się tam biblioteka miejska, która została przeniesiona na ulicę Dworcową.
• Żydowski „dom nauki” („bes medresz” – „bet ha-midrasz”) znajdujący się obok synagogi, zbudowany w 1883 roku. Obecnie znajduje się w nim oddział Miejskiej Biblioteki Publicznej.
• Rynek (dawniej zwany Dużym Rynkiem, Rynkiem Pierwszym, obecnie Plac Wolności). Do 1786 r. na jego środku stał ratusz.
  • Kamienica Jana Zemełki, wybudowana w końcu XVI w. Była pierwszym murowanym budynkiem świeckim w mieście. Cechy renesansowe utraciła w kilku przebudowach. Dwukondygnacyjna, z dwuspadowym dachem. Sklepienia: beczkowe w sieni i piwnicach, a kolebkowo-krzyżowe w piwnicach i na parterze.
  • Gmach Starostwa Powiatowego w Koninie. Budynek o wyraźnych cechach klasycystycznych, kryty dachem naczółkowym, powstał w 1828 r. według projektu architekta T.K. Pelletiera, Budowniczego Obwodu Konińskiego. Miał być siedzibą władz rozległego obwodu konińskiego. Obwód tworzyły ówczesne powiaty koniński i pyzderski, z których w 1866 r., po reformie administracyjnej zaboru rosyjskiego, utworzono po raz pierwszy w historii powiaty kolski, turecki i słupecki. Powiat koniński wydatnie zmniejszono, a pyzderski zniknął na zawsze.
  • Kamienica klasycystyczna na narożniku Pl. Wolności i ul. Zofii Urbanowskiej ozdobiona pilastrami jońskimi oraz tympanonem z wieńcem i datą 1840. Przed II wojną światową mieścił się w niej Hotel Litewski.
  • Kamienica zwana „Grodzką” klasycystyczna z I połowy XIX wieku na Placu Wolności, ornamentowana pilastrami jońskimi oraz ozdobiona gankiem z dwustronnymi schodami. W czasach carskich więzienie (więziono tam legendarnego kapucyna ks. Maksymiliana Tarejwę, dowódcę powstania styczniowego na ziemi konińskiej). Przed II wojną światową mieścił się w niej Hotel Polski.
• Zajazd „Pod Jelonkiem” położony na skrzyżowaniu ul. Kolskiej i 3 Maja. Wybudowany w końcu XVIII wieku. Długi, narożnikowy, jednokondygnacyjny budynek z poddaszem posiadający skromne cechy klasycystyczne. Nad wjazdem na podwórze zachowany herb zajazdu – jelonek.
• Zespół kamienic staromiejskich, dwu- i trzykondygnacyjnych, rzadziej jednokondygnacyjnych. Budowane od XVI do XX wieku. Większość zabudowy z początku i I połowy XIX wieku. W Rynku (obecnie Plac Wolności) 6 stylowych kamienic klasycystycznych, w dalszych okolicach klasycyzujące, np. stylowa kamienica rejenta Sikorskiego z II połowy XIX wieku, kamienica Essowej z ok. 1850 r., neoklasycystyczna kamienica „Stary Dom”, kamienice przy ulicy 3 maja i na Placu Zamkowym.
• Kościół ewangelicko-augsburski Świętego Ducha i jego plebania z XIX wieku.
• Eklektyczny pałac E. Reymonda z 1880 r.
• Budynek dawnego więzienia z XIX wieku, obecnie Centrum Kształcenia Ustawicznego
• Dworek Zofii Urbanowskiej, pisarki, honorowej obywatelki miasta, z 2 połowa XIX wieku.
• Park Miejski im. Fryderyka Chopina z połowy XIX wieku. Najstarszy park w mieście, posiada liczne okazy starego drzewostanu, zwierzyniec, place zabaw dla dzieci.
• Elektrownia miejska, wzniesiona przez Niemców w 1916 r., dawniej mieszcząca również łaźnie
• Most Toruński

Gosławice[edytuj]

Zamek w Koninie-Gosławicach i znajdujący się obok zamku skansen

Kościół św. Andrzeja w Koninie-Gosławicach

• Zamek, wybudowany w latach 1420-1426 przez biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza herbu Godzięba, gotycki. Rezydencję typu dwór obronny zbudowano bez wieży. Pierwotnie zachowały się mury do wysokości I piętra oraz mur zewnętrzny. Po odrestaurowaniu w 1978-1986 siedziba Muzeum Okręgowego.
• Skansen budownictwa wiejskiego w sąsiedztwie zamku – wiatraki, kuźnia, stodoły oraz zrekonstruowany dworek z XIX w. Dwukondygnacyjny, o konstrukcji szachulcowej, kryty dwuspadowym dachem łamanym.
• Kościół św. Andrzeja Apostoła w Gosławicach, gotycko-neogotycki. Ufundowany przez właściciela Gosławic biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza herbu Godzięba. Zbudowany na planie krzyża greckiego. Sklepienie palmowe wspiera centralnie usytuowana kolumna. Do ośmiobocznej nawy przylegają tworząc ramiona krzyża: prezbiterium, dwie kaplice i kruchta. Wewnątrz kościoła są trzy neogotyckie ołtarze z końca XIX wieku oraz ośmioboczna chrzcielnica kamienna z początku XVI w. Kościół częściowo zrujnowany w XVII wieku został odbudowany w latach 1755-1775. Dachy i wieżyczka w stylu neogotyckim pochodzą z końca XIX wieku, w końcu XX wieku dokonano renowacji dachu oraz przebudowano wieżyczkę, podwyższając ją.
• Spichlerz – zbudowany w stylu klasycystycznym w 1838 roku przez Hektora Kwileckiego, właściciela dóbr Gosławice
• Budynek Gorzelni z XIX wieku

Morzysław[edytuj]

• Neobarokowy kościół św. Wojciecha z 1905-1914, wzniesiony częściowo na fundamentach starszej świątyni z XVIII w.
  • Dzwonnica kościoła św. Wojciecha z 1902 r.
  • Cmentarz kościelny z XIV – XV w. (ul. Staromorzysławska)

Centrum[edytuj]

Nieczynna wieża ciśnień przy dworcu PKP w Koninie (obecnie galeria „Wieża Ciśnień”)

Skrzyżowanie Alei 1 Maja z ulicą Dworcową w Koninie

• zabytkowe wieże ciśnień: jedna z początku lat 20. XX w. położona przy dworcu PKP (obecnie galeria Wieża Ciśnień), druga z początku lat 40. XX w. przy ulicy Parowozownia
• dworek z początku XX w. przy Alejach 1 Maja – dawny pałacyk ślubów – obecnie w odrestaurowanym dworku mieści się hotel i restauracja „Pałacyk”
• dworek z początku XX w. przy ul. Bydgoskiej 7 – obecnie w odrestaurowanym dworku mieści się siedziba firmy „Provident”

Podział administracyjny miasta[edytuj]

Konin oficjalnie podzielony jest na 19 obrębów :

• Część lewobrzeżna (tzw. stary Konin)
  • Wilków
  • Pawłówek
    • Osiedle Armii Krajowej
  • Przydziałki
    • Osiedle Władysława Sikorskiego
    • Osiedle Przydziałki
    • Osiedle Jana Zemełki
  • Starówka
    • Wyspa Pociejewo
  • Osada

Elektrownia „Pątnów” nocą

• Część prawobrzeżna (tzw. nowy Konin)
  • Nowy Dwór
  • Chorzeń
  • Czarków
    • Osiedle I
    • Osiedle II
    • Osiedle III
    • Osiedle IV im. Legionów
    • Os. Zatorze
  • Glinka
    • Os. Glinka
    • Osiedle V
    • Osiedle Va
  • Morzysław
  • Grójec
  • Laskówiec
  • Niesłusz
  • Międzylesie
  • Maliniec
  • Gosławice
  • Mieczysławów
  • Pątnów
  • Łężyn
    • Os. Cukrownia Gosławice

Gospodarka[edytuj]

Zwałowarka KWB Konin

Konin jest głównym ośrodkiem przemysłu, Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Obecność złóż węgla brunatnego w pobliżu miasta zadecydowała o powstaniu Zespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin, który dostarcza ok. 8,5% wytwarzanej w Polsce energii elektrycznej^[13]. 3 spośród 4 elektrowni należących do Zespołu położone są na obszarze Konina. W mieście znajduje się również jedyna w Polsce huta aluminium, która jeszcze do niedawna wykorzystywała znaczną część energii elektrycznej produkowanej przez konińskie elektrownie, z uwagi na energochłonność hutnictwa aluminium. Obecnie, po zamknięciu wydziału elektrolizy, zapotrzebowanie na energię jest dużo mniejsze. Huta aluminium, wytwarza ponad 80 tys. ton wyrobów walcowanych rocznie^[14]. Dwie konińskie elektrownie oraz nowo wybudowana elektrownia Pątnów II produkują blisko 8,5% mocy krajowej^[15]. Miasto słynęło także z przemysłu odzieżowego,w mieście działały 3 duże zakłady odzieżowe między innymi dawny oddział gnieźnieńskiego Polanexu przekształcony po 1990 roku w ZPO Konwart który w 2009 roku ogłosił upadłość. Stopa bezrobocia w mieście według stanu na koniec lipca 2016 r wynosi 10,1%. W Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 4481 mieszkańców miasta^[16]. W Koninie znajduje się port rzeczny łączący miasto z Morzem Bałtyckim.

W 2013 r. wydatki budżetu samorządu Konina wynosiły 404,63 mln zł, a dochody budżetu 394,66 mln zł^[17][18]. Zadłużenie (dług publiczny) samorządu na koniec 2013 r. wynosiło 116,5 mln zł, co stanowiło 29,51% wysokości jego dochodów^[19].

Transport[edytuj]

Transport drogowy[edytuj]

Konin jest węzłem drogowym. Tuż przy południowej granicy Konina przebiega Autostrada A2 Świecko – Stryków (Łódź), będąca częścią trasy europejskiej E30. Połączenie z autostradą zapewniają dwa węzły: Konin – Zachód (dawniej nazywany Modła) i Konin – Wschód (dawniej Żdżary). Miasto przecina droga krajowa nr 92 łącząca Rzepin z Łowiczem i droga krajowa nr 25 z Bobolic do Oleśnicy.

• Autostrada A2 Świecko – Stryków, która jest częścią trasy europejskiej E30 (Cork – Omsk)
• Droga krajowa nr 25: Bobolice – Bydgoszcz – Inowrocław – Konin – Kalisz – Ostrów Wielkopolski – Oleśnica
• Droga krajowa nr 72: Konin – Turek – Łódź – Rawa Mazowiecka
• Droga krajowa nr 92: Rzepin – Poznań – Września – Konin – Łowicz (alternatywna dla autostrady A2)
• Droga wojewódzka nr 264: Konin – Kleczew (ul. Kleczewska przez wiadukt Briański nad linią kolejową nr 3; zbudowanym w 1985 i zmodernizowanym w l. 2012-2013 do ronda Konin (drogi krajowe nr 25 i 92))
• Droga wojewódzka nr 266: Konin – Sompolno – Piotrków Kujawski – Radziejów – Aleksandrów Kujawski – Ciechocinek

Mosty[edytuj]

Most Unii Europejskiej w Koninie

W obrębie miasta znajdują się cztery mosty drogowe na Warcie: dwa łączące dzielnice południowe z północnymi: Most im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w centrum Konina w ciągu drogi krajowej nr 92 i Most Unii Europejskiej w ciągu drogi krajowej nr 25. I dwa mosty komunikujące Starówkę: Most Warszawski w ciągu drogi krajowej nr 92 i Most Toruński w ciągu ulicy Wojska Polskiego, a także most na Kanale Warta-Gopło w ciągu drogi wojewódzkiej nr 266.

Transport autobusowy[edytuj]

Komunikację autobusową w Koninie i okolicach zapewnia przedsiębiorstwo PKS Konin oraz prywatni przewoźnicy: Euromatpol i Andrew Bus. Do Konina kursują m.in. autobusy PKS Poznań, PKS Łódź, PKS Turek, Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego, Mobilis PKS Mrągowo, PKS Gniezno, PKS Tomaszów Mazowiecki i Arriva Bus Polska oraz prywatnych przewoźników: Nadgoplańskiej Komunikacji Autobusowej w Kruszwicy, Trako Bus Wrocław, Andrew Bus Uniejów, BP Tour Lublin, Eko-Stamar Końskie. Konin posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Poznaniem, Wrocławiem, Łodzią, Bydgoszczą, Lublinem, Giżyckiem, Toruniem, Włocławkiem i in. Najpopularniejsze kierunki lokalne to Słupca, Turek, Koło, Licheń, Zagórów, Tuliszków, Ślesin, Kramsk i Kleczew.^{[potrzebny przypis]}

Komunikacja miejska[edytuj]

Solaris Urbino MZK Konin

Miejski Zakład Komunikacji (MZK Konin) zapewnia przewozy autobusowe na terenie miasta i jego najbliższych okolic. Obsługuje 22 linie, mając do dyspozycji 55 autobusów, w tym 8 przegubowych^[20].

Linie MZK Konin[edytuj]

50,51,52,53,54,54b,55,56,57,58,59,60,61,62,64,65,66,67,69,70,71

Przebieg linii w osobnym artykule: ( Przebieg linii MZK Konin)

Transport kolejowy[edytuj]

 Osobny artykuł: Transport kolejowy w Koninie.

Początki kolei żelaznych w Koninie sięgają początku XX w. W 1912 roku otwarto kolej wąskotorową Cukrowni Gosławice o prześwicie 750 mm, przedłużoną w 1914 roku (podczas I wojny światowej) do Czarkowa pod Koninem (stacja Konin Wąskotorowy)^[3]. W styczniu 1922 oddano do użytku 111 km 2-torową normalnotorową linię kolejową Kutno – Konin – Strzałkowo^[3].

Obecnie Konin jest stacją węzłową na 475 km 2-torowej zelektryfikowanej linii kolejowej Frankfurt nad Odrą-Poznań–Kutno–Warszawa Zachodnia, będącym częścią międzynarodowej trasy E20 Berlin – Moskwa.

Od maja 1974 do maja 1996 funkcjonowała w ruchu pasażerskim 14,3 km linia kolei normalnotorowej z centrum miasta przez Niesłusz, Marantów, Maliniec, Gosławice, Pątnów do Kazimierza Biskupiego. Własne normalnotorowe linie kolejowe posiada także KWB Konin, do przewozu węgla brunatnego z odkrywek do elektrowni Pątnów i Konin – około 100 km szlaków o napięciu 2,4 kV, z czego najdłuższe to:

• Lubstów/Kramsk-Drzewce-elektrownia Konin
• Kleczew-Pątnów

Dworzec kolejowy w Koninie

Stacje kolejowe

• Konin
• Konin Zachód

Transport wodny[edytuj]

Rzeka Warta oraz Kanał Ślesiński umożliwiają komunikację drogami wodnymi z głównymi rzekami Polski: Wisłą i Odrą. W dzielnicy Osiedle Morzysław (Konin) znajduje się port rzeczny oraz śluza.

Transport lotniczy[edytuj]

Około 12 km od miasta, w Kazimierzu Biskupim znajduje się lądowisko Konin-Kazimierz Biskupi.

W 2012 przy ul. Szpitalnej oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Edukacja[edytuj]

Przedszkola:

• Przedszkola: 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 25, 31, 32 oraz niepubliczne

Szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa nr 1 w Koninie

• Szkoły Podstawowe: 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 15

Gimnazja:

• Gimnazja nr. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 oraz 2 niepubliczne

Szkoły ponadgimnazjalne:

• Licea:
• I LO im. Tadeusza Kościuszki w Koninie
• II LO im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Koninie
• III LO im. Cypriana Kamila Norwida w Koninie^[21]
• Konińskie Centrum Edukacyjne
• Zespół Szkół Górniczo-Energetycznych im. Stanisława Staszica w Koninie
• Zespół Szkół Technicznych i Hutniczych w Koninie
• Zespół Szkół Budownictwa i Kształcenia Zawodowego im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Koninie (dawniej ZS Budowlanych im. Eugeniusza Kwiatkowskiego)
• Zespół Szkół Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stefana Batorego w Koninie
• Zespół Szkół im. Mikołaja Kopernika w Koninie

Uczelnie:

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa – budynek przy ulicy Popiełuszki w Koninie-Morzysławiu

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie
• Politechnika Poznańska, wydział zamiejscowy w Koninie
• Wyższa Szkoła Kupiecka w Łodzi, wydział zamiejscowy w Koninie
• Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu, wydział zamiejscowy w Koninie
• Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, wydział zamiejscowy w Koninie
• Wyższa Szkoła Kadr Menedżerskich w Koninie^[22]
• Wyższa Szkoła Pedagogiczno-Techniczna w Koninie^[23]

Inne instytucje oświatowe:

• Kuratorium Oświaty w Poznaniu – Delegatura w Koninie
• Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. I.J. Paderewskiego w Koninie

Placówki oświatowe:

• Bursa Szkolna nr 1 im. Ryszarda Michalskiego
• Centrum Kształcenia Praktycznego w Koninie
• Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stefana Batorego w Koninie
• Międzyszkolny Ośrodek Sportowy w Koninie
• Miejska Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
• Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
• Młodzieżowy Dom Kultury
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janusza Korczaka w Koninie
• Schronisko Młodzieżowe

Kultura[edytuj]

Orkiestra Dęta KWB Konin

Corocznie, w czerwcu, odbywa się Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Piosenki i Tańca, w którym uczestniczą wykonawcy z Europy oraz miast partnerskich.

W Koninie znajduje się Muzeum Okręgowe z 14 wystawami stałymi i skansenem etnograficznym^[24].

W mieście działa Orkiestra Dęta KWB Konin, a także chór Konin Gospel Choir.

Cykliczne imprezy artystyczno-kulturalne odbywające się w Koninie:

• Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Piosenki i Tańca
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Gospel „Gospel nad Wartą”
• Międzynarodowy Festiwal „Bluesonalia”
• Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny dla Szkół Muzycznych
• Ogólnopolski Festiwal Pianistyczny „Chopinowskie Interpretacje Młodych”
• Ogólnopolski Konkurs Filmów Amatorskich
• Ogólnopolski Konkurs Gitary Klasycznej
• Ogólnopolski Konkurs Poetycki o „Nagrodę Milowego Słupa”
• Festiwal Jazzonalia
• Konińskie Derby Kabaretowo – Estradowe
• HardCore Show - cykl koncertów ze sceny hardcore punk w latach 1998 - 2005
• Punkowe Słoneczko - cykl koncertów punkowych, hardcore punk, crust punk

Ośrodki kultury[edytuj]

• Centrum Kultury i Sztuki w Koninie
• Koniński Dom Kultury
• Młodzieżowy Dom Kultury
• Osiedlowy Dom Kultury Zatorze
• Dom kultury Oskard
• Centrum Kultury Chrześcijańskiej
• Klub „Energetyk” (należący obecnie do Młodzieżowego Domu Kultury)
• Klub „Hutnik”
• Studio „Pax” - muzyczna scena hardcore

Biblioteki[edytuj]

Konin – Miejska Biblioteka Publiczna

• Biblioteka PWSZ
• Miejska Biblioteka Publiczna, filie 2 – 12, filia muzyczna, filia dla niewidomych, filia dla dzieci
• Publiczna Biblioteka Pedagogiczna

Kina[edytuj]

• „Centrum”
• „Helios”
• „Oskard”
• „Górnik” – dawny Kinoteatr „Polonia” (aktualnie nieczynne)

Galerie[edytuj]

• „Giotto”
• „Wieża ciśnień”
• „Przegląd koniński”
• „Łaźnia”
• „Wieża bez ciśnień”
• „Pod Biblioteką”
• „Zakątek”
• „Na Glince”

Media[edytuj]

• Przegląd Koniński
• Portal regionalny – LM.pl
• Kurier Koniński
• Życie Konina – dodatek do Głosu Wielkopolskiego
• Konińska Gazeta Internetowa www.powiatkoninski.pl
• Niezależny portal lokalny – toKonin.pl
• RMF MAXXX Konin (byłe Radio Konin)
• Radio ZET Gold 99,6 FM (byłe Radio Planeta Konin)
• Telewizja Wielkopolska
• Telewizja – Wirtualna.TV
• Portal regionalny – Wirtualny Konin
• Portal konińskiej młodzieży – M.Konin.pl
• Portal Konińskiej Starówki – konin-starowka.pl
• Portal Bezpieczny Konin – bezpieczny.konin.pl
• Portal Konin24.info
• Portal infokonin.pl
• Portal kulturalny Facebook- Kultura OK

Religia[edytuj]

W Koninie funkcjonuje 10 kościołów rzymskokatolickich, 5 protestanckich oraz dwie Sale Królestwa Świadków Jehowy^[25][26]. Do 1924 roku na północnym skrawku placu Wolności stała pułkowa Cerkiew prawosławna pw. Trójcy Świętej wybudowana ok. 1890 r., rozebrana w latach 20. XX w.

Kościoły rzymskokatolickie[edytuj]

Kościół św. Wojciecha w Koninie-Morzysławiu

• pw. św. Bartłomieja (kościół farny)
• pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus
• pw. św. Marii Magdaleny
• pw. bł. Jerzego Matulewicza
• pw. św. Maksymiliana Kolbego
• pw. św. Wojciecha
• pw. św. Faustyny
• pw. św. Andrzeja Apostoła
• pw. NMP Królowej Polski
• pw. Miłosierdzia Bożego

Kościoły protestanckie[edytuj]

Kościół ewangelicko-augsburski Świętego Ducha

• Ewangelicko-Augsburski pw. Świętego Ducha
• Chrześcijan Baptystów
• Zielonoświątkowy
• Chrystus Dla Wszystkich
• Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej

Inne[edytuj]

• Świadkowie Jehowy^[27]
  • 4 zbory, 2 Sala Królestwa^[25]

Cmentarze[edytuj]

• Komunalny
• Parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła
• Parafialny pw. św. Wojciecha
• Parafialny pw. św. Bartłomieja
• Wojskowy z lat I wojny światowej
• Stary cmentarz żydowski
• Nowy cmentarz żydowski
• Cmentarz parafialny w Gosławicach-Cukrowni

Najstarszym konińskim cmentarzem jest cmentarz parafii pw. św. Bartłomieja przy ulicy Kolskiej. Znajdują się tam groby z początku XIX wieku: katolickie, protestanckie i prawosławne. Tu mieści się też grobowiec konińskiej powieściopisarki Zofii Urbanowskiej.

Sport i rekreacja[edytuj]

Kluby sportowe[edytuj]

• Konińskie Ludowe Towarzystwo Cyklistów KLTC Konin (kolarstwo)
• KKF Konin (futsal)
• Klub Bokserski „Zagłębie” (boks)
• Klub Sportowy Górnik Konin (piłka nożna)
• Klub Sportowy „Medyk” (piłka nożna kobiet)
• AZS PWSZ Konin (piłka nożna kobiet)
• Koniński Klub Szermierczy (szermierka)
• Cukrowniczy Klub Sportowy „Sparta” (piłka nożna)
• Klub Żeglarski „Energetyk” (żeglarstwo)
• Klub Żeglarski Kopalni Węgla Brunatnego (żeglarstwo)
• TS-R Hetman Konin (szachy)
• SZSiR „Start” Konin (piłka ręczna)
• Koniński Klub Tenisowy (tenis ziemny)
• Konińskie Stowarzyszenie Sportów Walki – Shooters Konin (MMA)
• Konińskie Stowarzyszenie Rolkarskie "SkateKon" (rolkarstwo)
• UKS Górnik Judo Konin (judo)

Obiekty sportowe[edytuj]

• Stadion Miejski im. Złotej Jedenastki Kazimierza Górskiego
• Stadion KS „Górnik” Konin
• Stadion lekkoatletyczny przy PWSZ w Morzysławiu
• Hala Sportowa MOSiR
• Basen MOSiR
• Miejski Obiekt Sportu i Rekreacji Hala „Rondo”
• Ośrodek szermierczy
• Korty tenisowe TKKF „Lokator”
• Hala sportowa MKS MOS
• Hala „Shootersów”

Ludzie związani z Koninem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Koninem.

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie^[28]:

• Akmenė
• Joniskis
• Briańsk
• Czerniowce
• Doblena
• Hénin-Beaumont
• Herne
• Karłowo
• Santa Susanna
• Sundsvall
• Wakefield
• Reczyca
• Ungheni
• Deyang

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalny serwis informacyjny Urzędu Miejskiego w Koninie
• Konin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.

p • d • e Województwo wielkopolskie Miasta na prawach powiatu Kalisz • Konin • Leszno • Poznań (siedziba) Powiaty chodzieski • czarnkowsko-trzcianecki • gnieźnieński • gostyński • grodziski • jarociński • kaliski • kępiński • kolski • koniński • kościański • krotoszyński • leszczyński • międzychodzki • nowotomyski • obornicki • ostrowski • ostrzeszowski • pilski • pleszewski • poznański • rawicki • słupecki • szamotulski • średzki • śremski • turecki • wągrowiecki • wolsztyński • wrzesiński • złotowski Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Dzielnice i osiedla Konina Dzielnice Czarków • Chorzeń • Glinka • Gosławice • Grójec • Laskówiec • Łężyn • Maliniec • Mieczysławów • Międzylesie • Morzysław • Niesłusz • Nowy Dwór • Osada • Pawłówek • Pątnów • Przydziałki • Starówka • Wilków Osiedla i części dzielnic Beniów • Cukrownia Gosławice • Gaj • Gąsawy • Górka • Janów • Kaszuba • Krykawka • Kurów • Marantów • Osiedle I • Osiedle II • Osiedle III • Osiedle V • Osiedle Va • Osiedle Armii Krajowej • Osiedle Bema • Osiedle Dmowskiego • Osiedle Glinka • Osiedle Legionów • Osiedle Przydziałki • Osiedle Sikorskiego • Osiedle Zemełki • Pociejewo Wschodnie • Pociejewo Zachodnie • Przedmieście Kolskie • Sulanki • Wał Tarejwy • Zatorze