Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kostrzyn
Południowa pierzeja kostrzyńskiego rynku
Herb Kostrzyna
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Kostrzyn gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja	poznańska
Prawa miejskie	1251
Burmistrz	Szymon Matysek
Powierzchnia	7,98 km²
Wysokość	99 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	9 618[1] 1 205,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-025
Tablice rejestracyjne	PZ, POZ
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Kostrzyn
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kostrzyn
Położenie na mapie Polski Kostrzyn
52°23′52,51″N 17°13′41,36″E/52,397919 17,228156
TERC (TERYT)	3021084
SIMC	0970885
Urząd miejski ul. Dworcowa 5 62-025 Kostrzyn
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Kostrzyn (niem. Kostschin) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kostrzyn. Położone 21 km na wschód od Poznania, 32 km od Gniezna, 27 km od Wrześni oraz 20 km od Środy Wielkopolskiej.

Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 9341 mieszkańców^[2].

Przez miasto przebiega droga ekspresowa S5, droga krajowa nr 92 i linia kolejowa Berlin – Warszawa.

Historia[edytuj]

Późnogotycki kościół świętych Apostołów Piotra i Pawła

Pierwsze źródła pisane wspominają Kostrzyn w latach 1187-93, kiedy to miało istnieć tu opole^[3]. Dnia 11 listopada 1251 Przemysł I lokował w Kostrzynie miasto na prawie niemieckim, wzorując się na Rogoźnie. Jest to jedna z najstarszych udokumentowanych lokacji miejskich w Wielkopolsce, wyprzedzająca o 2 lata Poznań^[4]. Wytyczono wówczas zręby układu urbanistycznego miasta z rynkiem i ulicami oraz ustanawiono władze miejskie. Pierwszym wójtem Kostrzyna był Hermann^[5]. W 1218 roku w skład opola kostrzyńskiego wchodziły wsie: Jagodno, Sanniki, Rujsce, Górka, Glinka, Koszuty, Kleszczewo i Czerlejno^[6].

Kostrzyn jest również jednym z najwcześniejszych ośrodków parafialnych w archidiecezji poznańskiej datowanym na XII, a może nawet XI wiek. W 1298 roku na prośbę Jolanty, ksieni klasztoru klarysek w Gnieźnie, miasto i wieś Kostrzyn wraz z patronatem kościoła oraz wsiami Libartowem, Strumianami i Siedlcem zostały nadane temuż zakonowi przez króla Władysława Łokietka^[7]. Zakon klarysek utrzymał w swoim posiadaniu miasteczko i wsie do końca XVIII wieku, tj. do przejścia Kostrzyna pod panowanie Królestwa Prus. W XVI wieku staraniem klarysek gnieźnieńskich wzniesiono w Kostrzynie obecną murowaną świątynię w stylu późnogotyckim – kościół pod wezwaniem św. app. Piotra i Pawła. W 1602 roku utworzony został dekanat kostrzyński obejmujący 14 parafii.

Na przestrzeni wieków Kostrzyn kilkakrotnie był niszczony przez najazdy wojsk. W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Kostrzyn został poważnie zniszczony w czasie najazdów szwedzkich w 1656 i w 1705 roku, kiedy to między innymi zrujnowane zostały obydwa kościoły. Kolejne wielkie pożary miały miejsce w 1498 roku, 1528 roku, 1580 roku. 16 września 1644 roku miasteczko zostało podpalone przez Andrzeja Przywartego. Spłonęły wówczas ratusz, mielcuch, browar, stodoły i spora część zabudowy Kostrzyna. Miasto nękane bywało również przez zarazy. Podczas jednej z epidemii w 1655 roku zmarło dwustu siedemdziesięciu mieszkańców Kostrzyna. W chwili wkroczenia do miasteczka wojsk pruskich u schyłku XVIII wieku Kostrzyn liczył 771 mieszkańców, w mieście były czynne szkoła, poczta, ratusz, dwa gościńce i cztery wiatraki.

Polscy mieszkańcy miasta aktywnie uczestniczyli w zrywach niepodległościowych XIX i XX wieku. W 1848 roku, podczas Wiosny Ludów, ogłoszono w Kostrzynie niepodległość Polski i zrzucono z budynków orły pruskie. Podczas powstania wielkopolskiego 1918-1919 Kostrzyn zorganizował kompanię oraz pluton powstańczy^[8].

20 października 1939, w ramach Operacji Tannenberg, Niemcy rozstrzelali na rynku 27 wytypowanych wcześniej mieszkańców – głównie nauczycieli, a także lokalnych patriotów i przedstawicieli inteligencji. Czynny udział w wytypowaniu mieszkańców mieli przedstawiciele miejscowej mniejszości niemieckiej.

W walkach o miasto trwających od 31 stycznia do 12 marca 1945 roku poległo 264 żołnierzy z 5 armii uderzeniowej i 8 armii gwardii 1 Frontu Białoruskiego^[9].

18 lipca 1959 roku, przez centrum miasta przejechał Władysław Gomułka wraz z radzieckim przywódcą Nikitą Chruszczowem.

19 listopada 1977 roku odsłonięto na ul. Kościuszki pomnik generała Karola Świerczewskiego^[10].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego.

W czerwcu 2000 roku, Kostrzyn gościł ówczesnego Prezydenta Polski Aleksandra Kwaśniewskiego.

W 2001 roku, w Kostrzynie powstała druga parafia pw. Bł. Jolanty.

Zabytki i turystyka[edytuj]

Kościół świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie - prezbiterium

Krucyfiks w kościele świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie

Cmentarz w Kostrzynie - kwatera powstańców wielkopolskich i krzyż ku czci pomordowanych przez Niemców w 1939 roku

Kostrzyn Wielkopolski - stacja kolejowa

Odtwórz plik multimedialny

Rynek w Kostrzynie

• Najstarszym zabytkiem jest położony na południe od rynku, późnogotycki kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, trzynawowy, spalony podczas wojen szwedzkich, a odbudowany w 1791 r. staraniem klarysek i mieszczan kostrzyńskich, o czym przypomina XVIII-wieczna tablica pamiątkowa wmurowana w mur świątyni^[11]. Resztki zniszczonej wieży rozebrano w 1839 r. Zachowała się również dzwonnica, obecnie odrestaurowana, z przełomu XVIII i XIX wieku z trzema zabytkowymi dzwonami. Na jednym z zabytkowych dzwonów znajduje się łacińska inskrypcja z 1712 roku upamiętniająca odbudowę kościoła po wojnach ze Szwecją: „Co wroga ręka Szwedów zburzyła, szczodrobliwością mieszczan kostrzyńskich zostało odbudowane"^[12].
• Wartość historyczną ma ciąg domków mieszczańskich zlokalizowanych wzdłuż ulicy Średzkiej^{[potrzebny przypis]}, a pochodzących z XVIII wieku (nr 30 i 35) i XIX wieku (nr 2 i 4) oraz dawna szkoła (obecnie Przedszkole miejskie) z 1849 roku, z zabytkowym zegarem.
• Pośrodku Rynku stał dawniej ratusz wzniesiony z drewna i gliny, który spłonął w 1813 r. w trakcie odwrotu wojsk napoleońskich z Rosji. Obecny Rynek zabudowany jest domami piętrowymi przeważnie z przełomu XIX i XX wieku. W Rynku, w otoczeniu secesyjnych kamieniczek, wzniesiono pomnik walki i męczeństwa ku czci kostrzynian zamordowanych przez okupanta niemieckiego w latach 1939-1945. Pomnik odsłonięto w 1968 r.
• Na uwagę zasługuje najstarsza osiemnastowieczna kamienica pod numerem 16, ustawiona szczytem do południowych pierzei.
• Brama Cechowa u wylotu ulicy Kościelnej z godłem miasta i herbem rzemiosł.
• Słup Światowida spełniający rolę drogowskazu, pokazującego drogę na Ostrów Lednicki.
• Budynek dawnej poczty dyliżansowej mieszczącej się przy ulicy Poznańskiej.
• Dworek z początku XIX wieku przy ulicy Kościuszki 33.
• Na cmentarzu parafialnym jest grób powstańca z 1863 r. oraz mogiły powstańców wielkopolskich i pomordowanych w latach okupacji. Stary cmentarz parafialny mieszczący się niegdyś w centrum miasta między obecną Biblioteką miejską im. Kazimiery Iłłakowiczówny a stacją benzynową został zlikwidowany.

Edukacja[edytuj]

W Kostrzynie przy ul. Piasta 1 znajduje się budynek Szkoły Podstawowej im. Ewarysta Estkowskiego. Od roku 1999 w mieście działa również Gimnazjum im. Rady Europy przy ul. Powstańców Wielkopolskich 28a. W mieście działają także przedszkola, zarówno publiczne jak i prywatne.

Wspólnoty religijne[edytuj]

W mieście znajduje się rzymskokatolicka parafia św. Piotra i Pawła (kościół farny) oraz parafia bł. Jolanty. Na terenie miasta działalność religijną prowadzą także dwie protestanckie wspólnoty o charakterze ewangelicznym: Kościół Zielonoświątkowy i Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa oraz Świadkowie Jehowy.

• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
• Kościół Rzymskokatolicki
  • parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
  • parafia bł. Jolanty
• Kościół Zielonoświątkowy
  • zbór
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy^[13]

Demografia[edytuj]

Ludność Kostrzyna na przestrzeni lat^[14]:

• Piramida wieku mieszkańców Kostrzyna w 2014 roku ^[1].

Osoby związane z Kostrzynem i jego okolicą[edytuj]

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Ignacy Prądzyński – generał
• Roman Szymański – działacz polityczny i publicysta
• Stanisław Powalisz – malarz i witrażysta
• Ewaryst Estkowski – pedagog i publicysta
• Jan Latalski – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski
• Adolf Bniński – wojewoda poznański
• Antoni Ludwiczak – poseł
• Wincenty Szczęsnowicz – kapitan WP, publicysta, założyciel klubu korespondencyjnego
• Leon Filary – stulatek, weteran II wojny światowej
• Roman Szymański - urodzony w Kostrzynie bokser, mistrz FEN w wadze lekkiej

Zobacz też[edytuj]

• Kostrzyn Wielkopolski
• Cmentarz żydowski w Kostrzynie
• Kostrzyn nad Odrą

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Kostrzyn (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Gmina Kostrzyn Siedziba gminy: Kostrzyn Miasta Kostrzyn Sołectwa Brzeźno • Czerlejnko • Czerlejno • Drzązgowo • Glinka Duchowna • Gułtowy • Gwiazdowo • Iwno • Jagodno • Siedlec • Siedleczek • Siekierki Wielkie • Skałowo • Sokolniki Drzązgowskie • Strumiany • Tarnowo • Trzek • Węgierskie • Wiktorowo • Wróblewo Pozostałe miejscowości Antonin • Buszkówiec • Chorzałki • Glinka Szlachecka • Klony • Leśna Grobla • Libartowo • Ługowiny • Mikuszyn • Rujsca • Sanniki • Siekierki Małe • Sokolniki Klonowskie

p • d • e Powiat poznański Miasta Buk • Kostrzyn • Kórnik • Luboń • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Puszczykowo • Stęszew • Swarzędz Gminy miejskie Luboń • Puszczykowo Gminy miejsko-wiejskie Buk • Kostrzyn • Kórnik • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Stęszew • Swarzędz Gminy wiejskie Czerwonak • Dopiewo • Kleszczewo • Komorniki • Rokietnica • Suchy Las • Tarnowo Podgórne