Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Leszno
Ratusz w Lesznie
Herb Leszna Flaga Leszna
Dewiza: Leszno – rozwiń skrzydła
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Data założenia	XIV wiek
Prawa miejskie	1547
Prezydent	Łukasz Borowiak[1][2]
Powierzchnia	31,86 km²
Wysokość	88 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	64 468[3] 2 023,5 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 65
Kod pocztowy	64-100 do 64-106, 64-110
Tablice rejestracyjne	PL, PLE
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Leszno
Położenie na mapie Polski Leszno
51°50′45″N 16°34′50″E/51,845833 16,580556
TERC (TERYT)	3063011
SIMC	0954225
Hasło promocyjne: Leszno – rozwiń skrzydła
Urząd miejski ul. Karasia 15 64-100 Leszno
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Leszno (łac. Lessna Polonorum, niem. Lissa^[4]) – miasto na prawach powiatu w województwie wielkopolskim, położone w zachodniej części Polski, pomiędzy dwoma dużymi centrami gospodarczymi – Poznaniem i Wrocławiem. Zamieszkuje je 64 722 osób, na powierzchni 31,86 km²; co daje miastu siódmą lokatę pod względem wielkości w województwie.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1547 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim^[5].

Nazwa[edytuj]

Według językoznawców istniała starsza nieużywana obecnie staropolska forma rzeczownikowa nazwy miasta, która brzmiała Leszczno^[6] lub Leszczyn^[7][8], a obecna nazwa jest zniekształconą formą pierwotnej nazwy wywodzącej się bezpośrednio od nazwy leszczyny rośliny z rodziny leszczynowatych będącej źródłem orzechów laskowych. Jeden ze średniowiecznych dokumentów datowany na 1469 r. podaje bezpośrednio nazwę miasta jako Leszczyna^[9].

Po raz pierwszy miejscowość wymieniona została w 1393 r. jako Lesczno, w 1397 Leszczno, w 1425 Leszczyno, w 1453 Lesczyno^[10]. Miasto nazywane było w historii również po łacinie Lessna Polonorum. Od nazwy miejscowości pochodzi nazwisko wielkopolskiego magnackiego rodu Leszczyńskich^[11]. Od XVI w. ze względu na trudną w wymowie dla Niemców kombinację spółgłosek „szcz” nazwa uległa stopniowej germanizacji i Niemcy notowali ją jako Lissa Polonorum (Polska Lissa), a później Polnisch Lissa. Z czasem nazwa została skrócona do Lissa i zatraciła swoje pierwotne znaczenie. W dziele Matthäusa Meriana pt. „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae” z 1650 roku miejscowość wymieniona jest pod zgermanizowanymi nazwami Liessau oraz Lissa^[12].

Obecną nazwę polską oraz niemiecką Polnisch Lissa podają liczne niemieckie źródła z XIX wieku. Statystyczny opis Prus z roku 1837 notuje „Polnisch-Lissa (Leszno)”^[13].

Nazwę Polnisch Lissa, Lissa oraz Leszno notuje Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880-1902^[14]. Niemiecki leksykon geograficzny Neumanna wydany w 1905 roku notuje nazwę Polnisch Lissa oraz Lissa in Posen^[15].

Historia[edytuj]

Początki Leszna[edytuj]

XVII wieczna kamieniczka Wieniawa na Rynku

Dawne gimnazjum braci czeskich z końca XVIII w.

Pierwsza wzmianka historyczna o Lesznie pochodzi z 1393 roku. Wówczas osada Leszczno stanowiła własność Stefana z Karnina, który posiadał pieczęć herbu Wieniawa. Zgodnie z modą jaka panowała wśród polskiej szlachty ród Wieniawitów przybrał nazwisko Leszczyńscy utworzone przez dodanie do nazwy rodowej miejscowości końcówki -ski^[16]. W XV w. istniały tu dwie osady Leszczno i Leszczynko. Do 1547 civitas Leszno rozwijało się w cieniu większych, starszych, bogatszych i uprzywilejowanych ośrodków takich jak: Wschowa, Kościan, Osieczna, Święciechowa. W początkach XVI w. Leszno stało się znaczącym centrum reformacji. W 1543 Rafał IV Leszczyński herbu Wieniawa, kasztelan przemęcki, otrzymał od króla Zygmunta Starego zgodę na założenie na gruntach wsi o tej samej nazwie osady miejskiej. W 1547 nadano prawa miejskie miastu^[17], które posiadało już wtedy gimnazjum, w którym wykładał między innymi Jan Ámos Komenský^[18] oraz Jan Jonston. Między XIV a XVIII wiekiem miasto należało do rodu Leszczyńskich^[17].

Wiek XVI i XVII – Leszno jako ważny ośrodek reformacji[edytuj]

Kościół Świętego Krzyża (dawny ewangelicki)

Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej – XVII w. (dawny zbór kalwiński)

Wiatrak "Antoni" z 1705

Osiedlenie Braci czeskich (1516) oraz sprowadzenie tkaczy śląskich do miasta spowodowało szybki rozwój Leszna. W 1626 Bracia czescy utworzyli tu szkołę wyższą, z tego też roku pochodzi zachowana synagoga, a ok. 1633 powstała tu również parafia ewangelicka (luterańska). W latach 1638-1647 mieszkał tu teolog i poeta Johann Heermann i tu został pochowany. XVII-wieczne Leszno było największym w Wielkopolsce ośrodkiem drukarstwa, związanym z działalnością miejscowych ewangelików (wśród których przeważali uchodźcy z pobliskiego Śląska). W latach 1636-1639 nastąpiło znaczne powiększenie obszaru miasta, otoczono je nowymi fortyfikacjami ziemno-bastionowymi. Cztery Bramy (północna Kościańska, wschodnia Osiecka, zachodnia Święciechowska i południowa Rydzyńska) łączyły miasto z przedmieściami. W mieście odbywały się liczne jarmarki, mieszczanie korzystali ze zwolnień i udogodnień podatkowych. Towary produkowane w Lesznie eksportowane były do Saksonii, Rosji i na Litwę. Złoty okres dla Leszna zakończył się w 1656, miasto zostało spalone i zniszczone, ponownie w 1707 przez armie saską^[17], a w 1709 zaraza zdziesiątkowała mieszkańców.

Okres rozwoju miasta zbiegł się w czasie z okresem podziału chrześcijaństwa, walk religijnych i prześladowań. Właśnie takie ośrodki jak Leszno pozwoliły uzyskać Polsce status kraju „bez stosów”. W Lesznie współżyły cztery wyznania: bracia czescy, luteranie, katolicy oraz żydzi. Leszno stało się w czasach nowożytnych również ośrodkiem życia naukowego. Będąc jeszcze pod względem ludności miasteczkiem potrafiło się ufortyfikować oraz założyć sieć wodociągową. Leszno stało się od tego momentu drugim, po Poznaniu, miastem Wielkopolski. Stan ten nienaruszalnie zachował się aż do rozbiorów.

Kościół św. Jana (dawny zbór Braci czeskich)

Ćwierćwiecze 1630-1656 to nie jedyny „złoty okres” dla tej miejscowości. Równie dobrze pojęcie to odnosi się do lat po odbudowie i rewitalizacji miasta po wielokrotnych pożarach i wojnach. Władze wraz z właścicielami dbali skutecznie o miasto. Stwarzano wiele urzędów, które pomagały w rozwoju handlowym, społecznym, terytorialnym, stratygraficznym, ale także estetycznym, kulturowym. Leszno czasów nowożytnych nie było tylko jednym z głównych ośrodków produkcji tekstylnej, ale zarazem swego rodzaju szkołą przemysłową w tej dziedzinie. Tutaj powstawały wzory organizacyjne i produkcyjne sukiennictwa. Uczyli się w Lesznie rzemiosła liczni przybysze z różnych miast nie tylko polskich (jak Gdańsk, Poznań czy Kraków), lecz także zagranicznych (Berlin, Augsburg, Królewiec, Lubeka czy Lipsk).

Obok innych szkół, w mieście działało gimnazjum akademickie z bogatą biblioteką i teatrem. Znaczącą postacią leszczyńskiego środowiska naukowego o uniwersalnym wymiarze był reformator pedagogiki Jan Ámos Komenský, a obok niego także inni uczeni, jak Jan Jonston czy Daniel Ernest Jabłoński, współzałożyciel Berlińskiej Akademii Nauk. W leszczyńskich szkołach w II poł. XVIII w. uczyło się jednocześnie kilkuset uczniów. Wraz z Lesznem rozwijała się cała Wielkopolska. Stała się ona najwyżej rozwiniętym gospodarczo regionem w przedrozbiorowej Polsce.

Okres rozbiorów i odzyskania niepodległości[edytuj]

W drugim rozbiorze Polski Leszno zostało wcielone do Prus i przemianowano jego nazwę na Lissa. W tym okresie miasto dotknęły dwa wielkie pożary – w 1767 i 1790. Leszno dzieliło losy Wielkopolski, którą Berlin zamierzał zintegrować z państwem pruskim jako jego rolnicze zaplecze. Leszno utraciło swoją unikalną pozycję kulturalną, jednak nadal pozostawało silnym i ważnym ośrodkiem na mapie Wielkopolski. Miasto unowocześniało się, rozwijało pod względem urbanistycznym. Wobec utworzenia granicy celnej z większością ziem dawnej Rzeczypospolitej znikła jednak możliwość dalszego rozwoju sukiennictwa i płóciennictwa, straciło także swoją rolę młynarstwo i handel zbożem. Aktywność gospodarcza trwała, ale już w innych warunkach.

Deptak na ulicy Słowiańskiej w stronę leszczyńskiego rynku (XIV-XIX w.)

Budynek Poczty Polskiej

Do XIX w. w Lesznie dominowała ludność niepolska, przede wszystkim niemieckojęzyczna i protestancka^[19]. Wraz z procesami uprzemysłowienia nowym zjawiskiem stał jednak się stopniowy przyrost ludności polskiej, który zbiegł się z rozwojem polskiej i niemieckiej świadomości narodowej oraz zarysowaniem się konfliktów narodowościowych. Jeszcze w I poł. XIX w. nie przynosiło to znacznego zachwiania tradycyjnego współżycia. Na przykład w gimnazjum leszczyńskim język polski był uprzywilejowany, mimo że Polacy stanowili w mieście mniejszość. Kontynuowana była działalność naukowa, gdzie Leszno, oprócz Poznania, było w Wielkopolsce największym ośrodkiem wydawniczym i oświatowo-kulturalnym. II poł. XIX w. była okresem narastającej polityki germanizacyjnej, nasilonej w szczególności po zjednoczeniu Niemiec w 1871. W latach 1876-1900 usunięto polski z gimnazjum, zaczęto zwalniać polskich nauczycieli i zastępowano ich Niemcami. Działania te wywołały opór wśród ludności polskiej, która organizowała strajki szkolne i prowadziła działalność konspiracyjną. W 1905 w mieście mieszkało 16 021 osób, w tym 79,2% Niemców, 13,7% Polaków i 6,2% Żydów. 53,1% mieszkańców było ewangelikami, 39,8% – katolikami^[20].

Wielu leszczynian wzięło udział w walkach Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 r. W warunkach przewagi ludności niemieckiej w mieście powstańcom nie udało się go opanować. Do Polski miasto powróciło na mocy traktatu wersalskiego 17 stycznia 1920 r^[21][22].

Okres międzywojenny[edytuj]

W okresie międzywojennym miasto było ważnym węzłem komunikacyjnym (biegły tu linie kolejowe Rawicz – Poznań, Zbąszyń – Leszno, Leszno – Ostrów Wielkopolski, Kalisz – Leszno, Jarocin – Leszno, krzyżowały się też linie tranzytowe do Wrocławia i Głogowa). Rozwinięty był handel i przemysł: młyny, browary, tartaki, garbarnie, fabryka produktów chemicznych, produkowano wyroby włókiennicze, maszyny, wagi i fortepiany, cukier i eksploatowano pokłady kredy. Leszno odgrywało ważną rolę w życiu gospodarczym Polski.
Po I wojnie światowej Leszno znowu stało się częścią odrodzonego państwa polskiego. W okresie 20 lecia międzywojennego z Leszna odpłynęła ludność niemiecka. W 1919 r. Polacy stanowili już ok. 70% mieszkańców miasta, a już w 1939 ok. 90%. Miasto rozwijało się w dalszym ciągu nawiązując do bogatej tradycji porządku, racjonalizmu i rzeczowości. Wykorzystywana była każda niemal szansa rozwoju miasta. Nawiązywano do dawnego rozwoju oświaty i kultury. W latach 1937-1954 miasto było siedzibą wiejskiej gminy Leszno.

II wojna światowa[edytuj]

Nowa Synagoga obecnie Galeria Sztuki

Miejsce egzekucji 339 więźniów w Lasach Rydzyńskich

 Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

Po wybuchu II wojny światowej Leszno zajęte przez wojska niemieckie zostało wcielone do III Rzeszy. Ponownie nadano mu zgermanizowaną nazwę Lissa i administracyjnie włączono je do Kraju Warty. Niemcy, w ramach operacji Tannenberg, 21 października 1939 rozstrzelali 20 Polaków, a następnie dokonano masowych wysiedleń ludności (ok. 80% mieszkańców) do Generalnego Gubernatorstwa^[23]. Na terenie miasta funkcjonowały dwa obozy pracy przymusowej dla Polaków i Żydów. W roku 1940 ruszyły prace nad planem kompleksowej przebudowy miasta. Wyznaczono nowe drogi przelotowe przez miasto, a także sektory pod przyszłą zabudowę przemysłową oraz mieszkalną i tereny zielone. Powstały dwie wersje planu: w 1940 roku autorstwa R. Kühna^[24] oraz prof. E. Jobsta Siedlera w roku 1942^[25]. Żadne z założeń planu nie zostało zrealizowane. Oprócz tego, na polach na północny wschód od miasta, jesienią 1939 roku rozpoczęto budowę zakładów amunicyjnych wojsk lądowych (według niemieckiej nomenklatury Heeres-Munitionsanstalt, w skrócie Muna), ale przerwano ją zimą 1941 roku po alianckich lotach zwiadowczych^[26]. Miasto zostało wyzwolone 31 stycznia 1945 roku przez oddziały 120 korpusu armijnego 3 armii gwardii 1 Frontu Ukraińskiego (mogiła poległych w walkach znajdowała się na ul. Lipowej róg Starozamkowej skąd zostali ekshumowani w 1949 roku; w miejscu tym stanął Pomnik Wdzięczności)^[27].

Okres powojenny i historia najnowsza[edytuj]

Pastorówka z 1. połowy XVIII w. obecnie Muzeum Okręgowe

Po zakończeniu wojny nastąpiła rozbudowa i przebudowa miasta. Powstało jedno z największych w Europie lotnisk szybowcowych^[28], w 1971 wybudowano nowy dworzec kolejowy i autobusowy, powstało wiele osiedli mieszkaniowych (Osiedla: Grunwald, Sułkowskiego, Przyjaźni, Wieniawa), miasto zyskało szeroką arterię al. Konstytucji 3 Maja która wyprowadziła ruch poza centrum miasta, wybudowano Halę widowiskową Trapez na 800 miejsc, krytą pływalnię Akwawit, ścieżki rowerowe. W latach 1975–1998 Leszno było stolicą województwa leszczyńskiego. 1 sierpnia 1977 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w granice administracyjne miasta włączono część wsi: Gronowo (596 ha) z gminy Lipno, oraz z gminy Święciechowa wsie: Strzyżewice (254 ha) razem z terenami lotniska i grunty należące do wsi Święciechowa (prawie 5 ha) oraz wieś Zaborowo razem z przynależącymi do niej gruntami rolnymi (371 ha). Powierzchnia miasta wzrosła z 1950 do 3176 ha, a liczba mieszkańców z ok. 39 tys. do prawie 44 tys. Od 1 stycznia 1999 roku jest miastem na prawach powiatu grodzkiego. W okresie PRL-u powstało wiele przedsiębiorstw przemysłowych, co podniosło rangę miasta w skali kraju. Stało się ono także ważnym węzłem tranzytowym, szczególnie w transporcie kolejowym. W roku 2016 w Lesznie powstał pierwszy od 40 lat nowy teatr publiczny w Polsce, który otrzymał nazwę Teatr Miejski w Lesznie^[29].

Kalendarium^[18][edytuj]

• 1393 – Pierwsza wzmianka źródłowa o Lesznie
• 1516 – Do Leszna przybywa pierwsza nieduża grupa Braci Czeskich
• 1547 – Przywilej lokacyjny dla miasta nadany przez króla Zygmunta Starego
• 1573 – Działa szkoła przeznaczona dla Braci Czeskich
• 1606 – Żydzi otrzymują zgodę właściciela miasta na osiedlenie się w Lesznie
• 1618 – Od 1648, do miasta napływa duża grupa luterańskich rzemieślników, uchodźców ze Śląska
• 1628 – Miasto przyjmuje kolejnych braci czeskich z J.A. Komeńskim, wybitnym teologiem i pedagogiem na czele
• 1631 – Przywilej Zygmunta III Wazy zrównujący w prawach Leszno z największymi miastami Polski
• 1656 – Spalenie miasta w odwet za przyjęcie załogi szwedzkiej podczas Potopu
• 1707 – Spalenie miasta przez wojska saskie^[17]
• 1738 – Stanisław Leszczyński sprzedaje Leszno Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu^[17]
• 1790 – Wielki pożar miasta, trzeci w tym stuleciu
• 1793 – W wyniku drugiego zaboru Leszno wcielone do Prus i zdegradowane do roli miasta prowincjonalnego
• 1815 – Na mocy kongresu wiedeńskiego Leszno znajduje się w Wielkim Księstwie Poznańskim
• 1856 – Wybudowanie linii kolejowej łączącej Leszno z Poznaniem i Wrocławiem
• 1886 – Miasto staje się centrum administracyjnym powiatu leszczyńskiego
• 1920 – Powrót do Polski na mocy traktatu wersalskiego^[21]
• 1939–1945 – II wojna światowa
• 1947 – Potyczka żołnierzy polskich i radzieckich na dworcu kolejowym w Lesznie
• 1975 – Leszno staje się miastem wojewódzkim
• 1977 – Organizacja centralnych dożynek
• 1990 – Pierwsze demokratyczne wybory do Rady Miejskiej Leszna
• 1999 – Polska reforma administracyjna – Leszno miastem powiatowym
• 2013 – Start usługi Google Street View w Lesznie^[30][31].
• 2016 – Otwarcie Teatru Miejskiego w Lesznie^[32][33].

Pomniki i tablice pamiątkowe[edytuj]

Pomnik 200-lecia Konstytucji 3 Maja i Odzyskania Niepodległości w Lesznie

W Lesznie znajdują się m.in. następujące pomniki i tablice pamiątkowe:

• Pomnik 200-lecia Konstytucji 3 Maja i Odzyskania Niepodległości
• Pomnik Jana Pawła II
• Pomnik Jana Jonstona
• Pomnik Jana Amosa Komeńskiego
• Pomnik Żołnierzom Garnizonu Leszczyńskiego ku czci żołnierzy poległych w wojnie obronnej 1939^[34]
• Pomnik Powstańców Wielkopolskich^[34]
• Tablica ku czci księży leszczyńskich zamęczonych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych^[34]
• Pomnik ku czci pomordowanych jeńców wojennych^[34]
• Pomnik Alfreda Smoczyka

Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Leszna.

Piramida wieku mieszkańców Leszna w 2014 roku ^[3].

Gospodarka[edytuj]

W okresie PRL w mieście funkcjonowała m.in. fabryka cukierków i czekolady „Rywal”, roszarnia lnu oraz szereg zakładów z branży metalowej, odzieżowej oraz maszynowej^[28]. Po transformacji ustrojowej część zakładów postawiona została w stan upadłości.

Obecnie w mieście istnieje kilka marketów wielkopowierzchniowych, wiele hurtowni, składów, kilka centrów handlowych. Działają 2 stacje radiowe, 6 redakcji gazet, 2 stacje telewizyjne. W Lesznie działa podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

W końcu stycznia 2011 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Lesznie obejmowała ok. 3,0 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 8,8% do aktywnych zawodowo^[38].

W 2013 r. wydatki budżetu samorządu Leszna wynosiły 307,17 mln zł, a dochody budżetu 309,71 mln zł^[39][40]. Zadłużenie (dług publiczny) samorządu na koniec 2013 r. wynosiło 148,8 mln zł, co stanowiło 48,05% wysokości jego dochodów^[41].

Podmioty gospodarcze[edytuj]

Zatrudnienie[edytuj]

Dane dla jednostek zatrudniających powyżej 9 osób

Wynagrodzenie (*zatrudnienie pow. 9 osób)[edytuj]

Bezrobocie[edytuj]

Budynek starego dworca PKP w Lesznie

Budynek dworca po modernizacji (2013)

Transport[edytuj]

Drogowy[edytuj]

Przez miasto przebiegają dwie drogi krajowe: DK5 (E261) Świecie – Lubawka oraz DK12 Łęknica – Berdyszcze. Do roku 2017 planowane jest wybudowanie obwodnicy w ciągu drogi S5^[42].

Kolejowy[edytuj]

Na terenie Leszna znajduje się stacja Leszno i przystanek Leszno Grzybowo. Leszno jest pasażerskim i towarowym węzłem kolejowym, łączą się tu trzy szlaki kolejowe:

• Wrocław Główny - Leszno - Poznań Główny;
• Łódź Kaliska/Jarocin - Leszno - Forst;
• Leszno - Zbąszyń.

Przewozy pasażerskie odbywają się w kierunkach: Wrocław Główny, Poznań Główny, Zbąszynek, Łódź Kaliska (przesiadka w Ostrowie Wielkopolskim). W 2011 zawieszono połączenia pasażerskie w kierunku Jarocina (do Gostynia) oraz w kierunku Forst (do Głogowa)^[43].

Lotniczy[edytuj]

Lotnisko Leszno-Strzyżewice

W roku 2000 otwarto sanitarne lądowisko przy ul. Kiepury.

Edukacja[edytuj]

Wyniki matury (zdawalność egzaminów pisemnych)[edytuj]

• 2007 r.: j.polski – 94,6%; matematyka – 80,6%
• 2008 r.: j.polski – 93,4%; matematyka – 94,9%
• 2009 r.: j.polski – 90,7%; matematyka – 82,3%
• 2010 r.: j.polski – 91,4%; matematyka – 86,8%

Uczelnie[edytuj]

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Amosa Komeńskiego
• Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Króla Stanisława Leszczyńskiego
• Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
• AE w Poznaniu Ośrodek Studiów Wyższych w Lesznie (do 2007 r.)

Licea ogólnokształcące^[44][edytuj]

Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Lesznie

• Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1
• II Liceum Ogólnokształcące w Lesznie
• III Liceum Ogólnokształcące w Lesznie
• IV Liceum Ogólnokształcące w Lesznie
• Prywatne Liceum Ogólnokształcące
• Pierwsze Prywatne Liceum Ogólnokształcące w Lesznie

Technika (zespoły szkół)^[44][edytuj]

Zespół Szkół Ekonomicznych im. Jana Amosa Komeńskiego w Lesznie

• Zespół Szkół Rolniczo-Budowlanych im. Synów Pułku
• Zespół Szkół Ekonomicznych im.Jana Amosa Komeńskiego
• Zespół Szkół Technicznych im. 55. Poznańskiego Pułku Piechoty w Lesznie
• Zespół Szkół Elektroniczno-Telekomunikacyjnych
• Zespół Szkół Ochrony Środowiska
• Zespół Szkół Specjalnych

Religia[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i wspólnoty:

Bazylika św. Mikołaja

Kaplica ewangelicka

Kościoły katolickie[edytuj]

• Kościół rzymskokatolicki – dekanat leszczyński
• Kościół Polskokatolicki
  • Parafia Najświętszej Maryi Panny Zielnej, ul. 17 stycznia 23^[45]

Przez miasto przebiega Wielkopolska Droga św. Jakuba – odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.

Kościoły protestanckie[edytuj]

• Kościół Ewangelicko-Augsburski
  • Parafia w Lesznie, ul. Paderewskiego 10^[46]
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór w Lesznie, ul. Grunwaldzka 121^[47]
• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
  • Zbór w Lesznie, ul. Holenderska 16/1^[48]
• Kościół Boży w Chrystusie
  • Placówka zboru Kościoła Bożego w Chrystusie z Żyrardowa w Lesznie^[49]

Świadkowie Jehowy[edytuj]

• Dwa zbory w Lesznie, Sala Królestwa ul. Jana Kochanowskiego 15 C^[50].

Świecki Ruch Misyjny „Epifania”[edytuj]

• Zbór w Lesznie^[51]

Sport[edytuj]

Ta sekcja od 2012-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Obiekty sportowe[edytuj]

Pomnik Alfreda Smoczyka postawiony przy stadionie jego imienia

Hala Trapez

• Stadion im. Alfreda Smoczyka^[52] – stadion żużlowy, swoje mecze rozgrywa tutaj klub Unia Leszno. Odbywają się tutaj też koncerty i imprezy okolicznościowe
• Hala Trapez – hala usytuowana tuż przy DK5. Odbywają się tu zawody sportowe, koncerty, wystawy psów, targi lub inne imprezy okolicznościowe. Swoje mecze rozgrywa tu m.in. Tęcza Leszno; PLKK
• Stadion Piłkarsko-Lekkoatletyczny – ogólnodostępny stadion. Swoje mecze rozgrywa tutaj piłkarska sekcja klubu Polonia Leszno.

Bieżnia oraz inne obiekty lekkoatletyczne służą wielu klubom sportowym oraz mieszkańcom Leszna

• Pływalnia Środowiskowa w Lesznie
• Pływalnia Akwawit – odbywają się tu ogólnopolskie zawody w pływaniu. Na tym basenie zawody organizuje Klub Pływacki Akwawit Leszno. Obecnie znajduje się w kiepskiej sytuacji finansowej^[53].
• Kryta Ujeżdżalnia przy Wyższej Szkole Marketingu i Zarządzania
• Hala Ćwicznia – odbywają się tu głównie zawody sztuk walki oraz szermierki
• Hala Trzynastka – Znajduje się przy Szkole Podstawowej nr 13. Swoje mecze rozgrywa tutaj drużyna szczypiornistów Arotu Astromal Leszno
• Hala Dziewiątka – Znajduje się przy Gimnazjum nr 9, w dzielnicy Zatorze. Odbywają się tu mecze Leszczyńskiej Ligi Siatkówki
• Skateplaza Zatorze – kompleks sportowy przeznaczony do jazdy na rolkach, deskorolkach i BMX-ach. Jest to największy i najnowocześniejszy taki obiekt w kraju. Oddany do użytku w 2011 roku

Organizacje sportowe[edytuj]

Liczba organizacji sportowych: 64 stowarzyszeń kultury fizycznej w tym: 23 uczniowskie kluby sportowe

Unia Leszno – klub żużlowy^[52]. Zawodnicy Unii Leszno odnoszą sukcesy w całej Polsce. Osiągnięcia Klubu Unia Leszno:

• 29 medali DMP (14 złotych, 8 srebrnych, 7 brązowych)
• 19 medali IMP (9 złotych, 5 srebrnych, 5 brązowych)
• 15 medali MIMP (6 złotych, 4 srebrne, 5 brązowych)
• 12 medali MPPK (6 złotych, 6 srebrnych)
• 7 medali MDMP (3 złote, 2 srebrne, 2 brązowe)
• 4 medale MMPPK (3 złote i 1 brązowy)
• 1 medal MEP (złoty)
• 2 medale IMŚJ (złoty i srebrny)
• 1 medal DMŚJ (złoty)
• 2 medale DMŚ (złoty)

Arot-Tęcza piłki ręcznej (I liga) i koszykówki zrzeszający ponad 200 zawodników i zawodniczek.

Polonia 1912 Leszno prowadzi sekcję piłki nożnej (należący do III ligi), koszykówki (II Liga).
Zawodnicy sekcji kręgli odnieśli wiele sukcesów (tytuły Mistrza Polski) w kategoriach:

Kolejną sekcją Klubu Polonia 1912 jest szermierka.
Ogółem od roku 1990 zawodnicy sekcji szermierczej zdobyli 97 medali, w tym 76 medali Mistrzostw Polski w różnych kategoriach wiekowych oraz 21 medali w Mistrzostwach Świata i Europy w kategoriach: kadetów, juniorów i seniorów. Polonia prowadzi również z wieloma sukcesami sekcję Boksu i Kick-boxingu oraz Kręglarstwa.

Owal Leszno – klub Rugby założony 6 czerwca 2011^[54], grający w formule Rugby 7^[55] oraz prowadzący szkółkę dla dzieci^[54].

Imprezy sportowe[edytuj]

• Aeroklub Leszczyński organizuje międzynarodowe zawody szybowcowe na lotnisku Centralnej Szkoły Szybowcowej w Strzyżewicach.
• OS „Leszczynko” TKKF Leszno organizuje od roku 2011 Halowy Puchar Polski pétanque o Puchar Polskiej Federacji Pétanque

 Osobny artykuł: Puchar Polski w pétanque.

• Młodzieżowa Rada Miasta Leszna od 2012 roku organizuje zawody Leszno Sport Festival.
• Warriors Fight Night – Leszczyńska impreza prezentująca zawodników mieszanych sztuk walki^[56][57].

Wydatki na kulturę fizyczną i sport w Lesznie[edytuj]

• Rok 2007 r. – 5 277 740
• Rok 2008 r. – 6 790 712
• Rok 2009 r. – 11 250 484
• Rok 2010 r. – 8 429 985^{[potrzebny przypis]}

Administracja[edytuj]

Ratusz w Lesznie nocą

Prezydenci Leszna:

• Edward Szczucki (1990 – 1998)^[58]
• Tomasz Malepszy (1998 - 2014)^[59]
• Łukasz Borowiak (od 2014)^[2][59]

Rada Miasta od 2010[edytuj]

KW Tomasza Malepszego Lewica dla Leszna (SLD): Grażyna Banasik, Marcin Błaszkowski, Marek Ganowicz, Ryszard Hayn, Bernardyna Kaźmierczak, Zenon Kurt, Elżbieta Mizgalska, Wojciech Rajewski – wiceprzewodniczący, Wojciech Zimniak

Platforma Obywatelska

Tadeusz Feliczak, Krystian Maćkowiak, Stanisław Mikołajczyk, Sławomir Mocek, Barbara Mroczkowska, Tadeusz Pawlaczyk – Przewodniczący, Piotr Więckowiak, Dorota Zgaińska

Prawo i Sprawiedliwość

Andrzej Bortel, Kazimierz Jęcz, Sławomir Szczot – Wiceprzewodniczący, Stefania Ratajczak

Gospodarni dla Leszna

Ryszard Sudolski, Marek Wein

Podział administracyjny[edytuj]

W Lesznie nie występuje prawny podział administracyjny na dzielnice miejskie i osiedla mieszkaniowe. Miasto jest jednolitą gminą o statusie miasta, a dzielnice i osiedla nie są jednostkami pomocniczymi gminy (art. 5 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku). Nazewnictwo dzielnic i osiedli jest nazewnictwem zwyczajowym, powszechnie używanym przez mieszkańców, wynikającym z pewnych uwarunkowań urbanistycznych i historycznych tych terenów.

Dzielnice miasta Antoniny Nowe Miasto Podwale Zatorze Leszczynko Gronowo Przylesie Grzybowo Zaborowo Śródmieście

Pomnik przy osiedlu Armii Krajowej Osiedla mieszkalne Osiedle Ogrody Osiedle Wieniawa Osiedle Armii Krajowej Osiedle Przyjaźni Osiedle Na Skarpie Osiedle Zamenhofa Osiedle Rejtana Osiedle Sułkowskiego Osiedle Grunwald Osiedle Prochownia Osiedle Ostroroga Osiedle Leśna Osada

Media[edytuj]

W Lesznie działają 2 stacje radiowe, 5 redakcji gazet, telewizja i kilka portali internetowych.

• Radio
  • Radio Elka 98.5 FM
  • Radio Eska Leszno 102 FM
• Prasa
  • Panorama Leszczyńska
  • Gazeta ABC
  • Tygodnik Żużlowy
  • Reporter leszczyński
  • Głos Wielkopolski
  • ogólnopolski magazyn żużlowy Super Speedway
  • LeszczyńskiSport.pl
• Telewizja
  • Telewizja Leszno
  • Telewizja Młodzieżowa Leszno (TVML)

Miasta partnerskie[edytuj]

• Suhl^[60],
• Deurne^[61],
• Montluçon^[62],
• Batouri^[63],
• St. Pölten^[64],
• Sisak^[65],
• Stryj^[66]
• Zweibrücken^[67]

Ludzie związani z Lesznem[edytuj]

Honorowi Obywatele^[68][edytuj]

• Wojciech Maciejewski (ur. 30 marca 1923) – reżyser w Teatrze Polskiego Radia
• Janusz Centka (ur. 1950) – dwukrotny szybowcowy mistrz świata
• Martin Kummer – nadburmistrz Suhl
• Leigh Adams (ur. 1971) – australijski żużlowiec
• Jan Duffhauss – wiceburmistrz Deurne
• Czesław Orsztynowicz – kompozytor Hejnału Miasta Leszna, dyrygent
• Johannes W. Smeets – Burmistrz Deurne
• Prof. dr hab. Wiesław Osiński – wiceprezes Leszczyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
• Lech Kaczyński^[69] – były prezydent RP
• Kapitan Tadeusz Wrona (ur. 1958)^[70] – polski pilot cywilny, który 1 listopada uratował życie 220 pasażerom lądując awaryjnie na warszawskim lotnisku Okęcie (zob. Awaryjne lądowanie lotu PLL LOT 016).

Urodzeni w Lesznie[edytuj]

• Ottomar Anschütz – wynalazca i fotograf
• Leo Baeck^[18] – rabin, teolog judaizmu
• Damian Baliński – żużlowiec
• Włodzimierz Bednarski – aktor
• Jan Jakub Benni – pastor ewangelicki
• Łukasz Borowiak - polityk i samorządowiec, poseł na Sejm VI i VII kadencji, Prezydent Leszna
• Roman Chojnacki – poeta
• Renata Dancewicz – aktorka
• Stanisław Grochowiak^[18] – poeta
• Mirosław Handke – profesor chemii, minister edukacji
• Antoni Janusz – podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych, zdobywca Pucharu Gordona Bennetta 1938
• Bernard Jąder – żużlowiec
• Krzysztof Kasprzak – żużlowiec
• Sławomir Mocek – szermierz, samorządowiec
• Piotr Pawlicki – żużlowiec
• Przemysław Pawlicki – żużlowiec
• Agnes Pihlava – piosenkarka
• Sergiusz Sterna-Wachowiak – poeta, prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
• Eugeniusz Wachowiak – poeta
• Karol Fryderyk Woyda – prezydent Warszawy, kalwinista, wolnomularz

Legenda^[18][edytuj]

Znana jest legenda związana z powstaniem miasta, której treść brzmi następująco:

W orszaku przyszłej żony Mieszka I, Dąbrówki, podążającej z Czech do Polski, znajdował się głośnej sławy rycerz Filip Wieniawita (Pierścień). Mieczysław w dowód uznania zasług Wieniawity, który wyratował Dąbrówkę z opresji, oddał mu we władanie dobra ziemi wschowskiej wraz ze wsią Leszczyną (dzisiejsza ul. Lipowa w Lesznie). Od tej wsi nazwali się Wieniawici Leszczyńskimi. Z czasem stali się Leszczyńscy potężnym rodem magnackim, o którym mówiono: „Kto Leszczyńskich nie zna, ten Polski nie zna.”. Z rodu tego pochodził Stanisław Leszczyński – król Polski. Po uzyskaniu przywileju lokacyjnego Leszno przyjęło za swój herb pół łba tura na złotym polu (herb Leszczyńskich), a na drugiej połowie topór złoty na czerwonym polu – znak jurysdykcji.

Zobacz też[edytuj]

• Cmentarz żydowski w Lesznie
• Nowa Synagoga w Lesznie

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Max Broesike: Neumans Orts- und Verkehrs-Lexi des Deutschen Reichs. Leipzig und Wien: Verlog des Bibliographischen Instituts, 1905.
• L. Freiherrn: Der Preußische Staat in allen seinen Beziehungen (...) Dritter Band. Berlin: Verlag von'August Hirschwald, 1837.
• Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberg Print, t.34/16, W-wa 2001. ​ISBN 83-87697-00-1​ ​ISBN 83-87697-62-1​.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona miasta
• Leszno w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa, 1884.

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Województwo wielkopolskie Miasta na prawach powiatu Kalisz • Konin • Leszno • Poznań (siedziba) Powiaty chodzieski • czarnkowsko-trzcianecki • gnieźnieński • gostyński • grodziski • jarociński • kaliski • kępiński • kolski • koniński • kościański • krotoszyński • leszczyński • międzychodzki • nowotomyski • obornicki • ostrowski • ostrzeszowski • pilski • pleszewski • poznański • rawicki • słupecki • szamotulski • średzki • śremski • turecki • wągrowiecki • wolsztyński • wrzesiński • złotowski Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga