Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Łobez.

Łobez
Ulice Niepodległości i Kościelna z widocznym kościołem
Herb Łobza Flaga Łobza
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	łobeski
Gmina	Łobez gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1295
Burmistrz	Piotr Ćwikła
Powierzchnia	12,84 km²
Wysokość	56-94[1] m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	10 370[2] 807,6 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 91
Kod pocztowy	73-150
Tablice rejestracyjne	ZLO
Położenie na mapie powiatu łobeskiego Łobez
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Łobez
Położenie na mapie Polski Łobez
53°38′21″N 15°37′17″E/53,639167 15,621389
TERC (TERYT)	3218024
SIMC	0979136
Urząd miejski ul. Niepodległości 13 73-150 Łobez
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Łobez (niem. Labes^[3]) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, siedziba powiatu łobeskiego i gminy miejsko-wiejskiej Łobez, położone nad rzeką Regą na Wysoczyźnie Łobeskiej. Według danych z 29 września 2014 r. miasto miało mieszkańców 10 137 mieszkających w 1263 domach^[4]. Prawa miejskie Łobez otrzymał przed 1295 r.

Położenie[edytuj]

Łobez z lotu ptaka – zdjęcia lotnicze

Łobez z lotu ptaka

Łobez - centrum

Łobez - okolice poczty - rondo

Mała elektrownia wodna na Redze w Łobzie

Miasto Łobez znajduje się w środkowej części Pomorza Zachodniego, na Wysoczyźnie Łobeskiej, nad rzeką Regą, u ujścia do niej strugi Łoźnicy. Krzyżują się tu trzy drogi wojewódzkie: 147, 148 i 151. Odległość do Morza Bałtyckiego wynosi stąd około 70 kilometrów, do stolicy województwa – Szczecina jest stąd zaś 90 km^[5].

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 11,75 km²^[6].

Części miasta tworzą także Łobzówek, Łośnica, Świętoborzec oraz Wodnik. Ponadto bezpośrednio w okolicy miasta położone są następujące wsie: Dalno, Łobżany, Niegrzebia, Suliszewice, Przyborze oraz osada Trzeszczyna. Łobez leży także w pobliżu jezior Karwowo, Jezioro Strzemielskie (Biały Zdrój), Chełm, Klępnicko, Helka, Jurkowo, Dybrzno i innych^[7].

Łobez i sąsiednie miasta: Dobra, Drawsko Pomorskie, Resko, Świdwin i Węgorzyno. Odległości w linii prostej według programu^[8]

Klimat[edytuj]

Łobez położony jest w strefie umiarkowanie ciepłego morsko-kontynentalnego regionu klimatycznego, z wyraźną przewagą wpływów morskich. Według klasyfikacji klimatu Köppena i Geigera ten klimat został sklasyfikowany jako Cfb. Na tym obszarze temperatura średnia wynosi 8,3 °C (7,5 °C^[10]). Opady roczne wahają się tutaj w granicach 526 mm (650-720 mm^[11])^[12]. Okres wegetacyjny, rozpoczynający się na początku kwietnia, trwa tutaj 210-220 dni, a liczba dni z pokrywą śnieżną to średnio 57,6 dnia. Temperatura w okresie wegetacyjnym to 12,4 °C, a w okresie od V do VII to 14,9 °C, gdzie w tym okresie ilość godzin słonecznych w ciągu dnia to ponad 7 godzin. Na Ziemi Łobeskiej przeważają wiatry zachodnie^[13][14].

Plan miasta[edytuj]

Łobez - plan miasta z uwzględnioną wysokością w metrach. Na podstawie programu Wysokosc.mapa.info.pl^[15]

Pełny plan miasta^[16]

Symbole Łobza[edytuj]

Miasto Łobez ma następujące symbole^[17]

Herb Łobza[edytuj]

Herbem Łobza jest wizerunek wilka w koronie, który został zapożyczony od rodu Borków, dawnych włodarzy Łobza, Reska i Węgorzyna posiadających w herbie dwa (a nawet trzy) czerwone wilki na złotym tle. Z rodu tego wywodził się np. ″Czarny Rycerz z Łobza, sprzyjający Polsce rycerz, poseł i rozbójnik Maćko, przeciwna wprowadzeniu protestantyzmu Faustyna i spalona na stosie Sydonia. Przedwojenny herb Łobza nosił datę 1400^[18], kiedy to Borkowie potwierdzają prawa wcześniej nadane wydając dokument, w którym dokładnie podają granice miasta. Część tego dokumentu mówi: „...my Borkowie wszyscy podpisani niżej, tak obecnie żyjący jak i nasi potomkowie ze czcią daliśmy i teraz dajemy naszemu miastu Łobez przywilej i wolność, która jest w tym dokumencie określona. Najpierw dajemy mu pola i łany leżące w jego granicach, które zostaną niżej określone...”. Łącznie posiadłość Łobza liczyła 100 łanów^[19].

Flaga Łobza[edytuj]

Flagę gminy stanowią kolory: żółty, zielony i czerwony, ułożone w równych częściach równolegle względem siebie. W górnym rogu przy drzewcu umieszczony jest herb.

Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Łobza.

Mapa Orteliusa (1570 - 1609)

Monochromatyczna mapa Lubinusa z 1618 r.

Wielka Mapa Pomorza z 1635 r. - Willem Blaeu na podstawie mapy Lubinusa

Mapa okolic Łobza (1929)

We wczesnym średniowieczu powstał na prawym brzegu Regi gród obronny Pomorzan, przy którym wytworzyło się podgrodzie. Podgrodzie stało się zalążkiem miasta – skupiała się tam ludność rzemieślniczo-handlowa, pełniło też funkcje administracyjno-wojskowe. W roku 1114 pojawiła się wzmianka o Łobzie, gdzie wymieniony został w dokumencie Bork z Łobza, a następna jest z roku 1247, gdzie sprzedający majątek Siemyśl nazywają siebie Borkami z Łobza^[20], a następna wzmianka pochodzi z 1271^[21]. Jest w nich mowa o rycerzu Wolfie Borko (Borko z Łobza) jako panu na Łobzie – „dominus de Lobis”. Dalsze losy Łobza łączą się z losami rodu Borków, którzy byli właścicielami miasta i okolic^[21].

Łobez znalazł się wśród miejscowości, które jako pierwsze otrzymały prawa miejskie – już w 1295 roku figuruje jako „miasto”, w 1348 zaś dostał potwierdzenie swoich praw miejskich według prawa lubeckiego^[21]. W XIV wieku występuje już burmistrz i rada miejska^[21]. Wtedy też Łobez otoczono murami, które przetrwały do XVIII wieku. W 1460 uzyskał własne sądownictwo. Borkowie wznieśli też w Łobzie zamek, który przetrwał do XVIII wieku^[21]. W roku 1295 przy podziale Pomorza obszary nad Regą z Łobzem przypadły wołogoskiej linii książąt pomorskich. W 1648 miasto weszło w skład Brandenburgii^[21], a od 1701 w skład Królestwa Prus, które od 1871 weszło w skład Cesarstwa Niemieckiego. W latach 1818–1945 miasto administracyjnie należało do powiatu Regenwalde, początkowo z siedzibą w Resku, a od roku 1860 z siedzibą w Łobzie^[22].

Świętoborzec - dworek dyrektora w stadzie ogierów

Decyzją władz Królestwa Prus w Świętoborcu w roku 1876 powstaje Pomorska Stadnina Koni w Łobzie (Pommersches Landgestüt Labes), której założycielem i pierwszym dyrektorem zostaje Julius von Schlütter (wcześniej komisaryczny koniuszy - nominacja z rąk barona Ferdinanda von Münchhausena z dniem 10.04.1876). Julius von Schlütter pochodził ze Stade i przez wiele lat był oficerem dragonów w Celle. W roku 1874 wystąpił z wojska i wraz z częścią swoich podwładnych brał czynny udział w budowie łobeskiej stadniny. Zasadniczym zadaniem stadniny było uszlachetnianie koni hodowanych na Pomorzu, gdzie już w roku 1887 roku stado liczyło 200 ogierów, przeważnie półkrwi arabskiej^[23].

Nocą 2 marca 1945 koniuszy Johannes Althaus ze stadem około 350 koni i źrebiąt (w tym koni pełnej krwi) ruszył na zachód, aby w ten sposób uratować przed Armią Czerwoną łobeskie konie. W Konarzewie k. Nowogardu zostają zatrzymani przez Rosjan, tam postrzelony Althaus umiera 3 marca 1945^[24]. Łobeskie konie zostały zagarnięte przez Rosjan i razem z młodymi chłopcami (Niemcami) pilnującymi stada oraz 17 zatrzymanymi w międzyczasie Francuzami (jeńcy z obozów pracy) wywiezione na Krym i w góry Kaukazu. Kobiety i młode dziewczęta (prawdopodobnie Niemki i Polki) idące razem z transportem koni nie zostały wywiezione wraz z końmi, ale w brutalny sposób zgwałcone. Tylko niewielka część hodowli zachowała się w Łobzie (według byłego weterynarza stadniny - dr. Froehlicha)^[25].

Pomnik Rolanda w Łobzie - pozostałości (2013 r.)

Kopiec Rolanda (2013 r.)

W roku 1922 mieszkańcy miasta postanawiają uczcić pamięć 208 poległych na I wojnie światowej mieszkańców Łobza i postawić im pomnik Rolanda na specjalnie usypanym do tego celu Kopcu Rolanda, gdzie całość budowy ma zostać sfinansowana z dobrowolnych darowizn i zbudowana w czynie społecznym z pomocą 1 096 bezrobotnych osób. Autorem projektu został berliński rzeźbiarz Hans Dammann, a całość opracowała pracownia Fritza Richtera-Elsnera (ur. 08.01.1884 w Köppelsdorf^[26], zm. 1970 w Detmold, studia w Sonneberg i Monachium, rzeźbiarz, działał do 1930 czynnie w Berlin-Friedrichshagen^[27][28], prawdopodobnie ostatnia praca - 1943 r. fontanna w Złotoryi^[29]). Nad całością prac związanych z budową pieczę miał porucznik Schultze. Mieszkańcy miasta przepracowali łączni 4850 godzin, przewieźli 1360 m³ ziemi i około 300 ton materiału kamiennego sprowadzono do budowy budowli megalitycznych (Megalit, Kromlech, Kamienie runiczne), gdzie na stoku kopca sztuczne kurhany wznosiły się stopniowo w górę. Pomnik wraz z postumentem mierzył 10,5 m i był widoczny z każdego punktu miasta, a sam Kopiec Rolanda (Wzgórze Rolanda) ma obecnie ok. 100 metrów wysokości, gdzie licząc od poziomu obecnego cmentarza rzeczywistą wysokość kopca można szacować na kilkanaście metrów^[30]. W dniu 1.08.1926 ma miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika, przedstawiającego rycerza na cokole oraz 7 kolumn. Na odsłonięcie przybył prezydent Rzeszy (Republiki Weimarskiej)– Paul von Hindenburg. Koszt cementu do odlania postumentu, cokoła kolumny i figury pomnika szacuje się na 25 000 marek. Jeżeli podliczyć wartość wszystkich prac oraz koszta materiałowe, wynosiłyby one razem ponad 80 000 marek^[31]. W roku 1931 wytwórnia filmowa Kulturfilm Erich Puchstein nakręciła niemy 12-minutowy film Heldentum - Volkstum - Heimatkunst (Inna nazwa: Die Stadt im Osten) o pomniku Rolanda z widokiem na Łobez (reżyser - Fritz Puchstein (*07.10.1893 Łobez - †31.03.1968 Wiedeń, reżyser, operator i aktor^{[32][33][34][35]}), scenariusz - Fritz Richter-Elsner, zdjęcia - Fritz Puchstein, producent - Erika Puchstein, wywórnia - Kulturfilm E. Puchstein (Königsberg i. Pr., Beeethovenstr. 45)^{[36][37][38][39]}.

W 1945 r. miasto zostało dotkliwie zniszczone (68%^[40]). Łobez został zajęty 3 marca 1945 r. po ostrzale artyleryjskim z Suliszewic i nocnych walkach z fanatykami z Hitlerjugend (kompanie bojowe Jagdkommandos uzbrojone w granatniki przeciwpancerne pancerfaust) przez żołnierzy Armii Czerwonej (1 Gwardyjska Armia Pancerna 1 Frontu Białoruskiego, 44 Gwardyjska Brygada Pancerna (Dowódca: płk Iosif Gusakowski (ur. 12,(25).12.1904 - † 20.02.1995) - później generał, dwukrotny „Bohater Związku Radzieckiego”), 108 Gwardyjski Pułk Czołgów Ciężkich i oddział łobeskich partyzantów, Polacy i (prawdopodobnie) osoby innej narodowości (Rosjanie, Francuzi, Włosi lub Serbowie), którzy zbiegli z okolicznych obozów jenieckich lub miejsc pracy przymusowej (w powiecie obozy jenieckie liczyły łącznie od 2849 do 3476 osób^[41][42], a łącznie z robotnikami przymusowymi wykorzystywano w powiecie 5-6 tys. osób różnej narodowości^[43], a w Łobzie istniały w czasie wojny dwa obozy pracy). Następnie do Łobza weszli żołnierze polscy z 43 Pułku Artylerii Lekkiej (dowódca: mjr Ilia Sadowski) (6 Brygada Artylerii Lekkiej), którzy stoczyli potyczkę 6 marca 1945 w Świętoborcu z oddziałami X Korpusu SS (dowódca: gen. por. Günther Krappe - ur. 1893, †1981) w sile 20 czołgów i ok. 500 żołnierzy. Straty niemieckie to ok. 200 żołnierzy (zabitych lub rannych), a pozostali poddali się, a straty polskie to kilku poległych oficerów (porucznik Aleksander Segal - zastępca dowódcy ds. polityczno-wychowawczych 6 Brygady Artylerii Lekkiej, porucznik Jan Córuś, kapitan Michał Pisariew, podporucznik Fedor Dołganin, podporucznik Maśnikow i podporucznik Mieczysław Niewidziajło (którego ojciec Franciszek Niewidziajło dokonał symbolicznego aktu zaślubin Polski z morzem), którzy zginęli w walce wręcz i kilku poległych żołnierzy (kanonier Kowalski i inni)^{[44][45][46][47][48][49][50]}.

Łobez (Świętoborzec) - pomnik dla poległych w walce

Mieczysław Niewidziajło pochowany został na cmentarzu w Łobzie^[51], jednej z ulic nadano imię ul. Aleksandra Segala, a w miejscowości Świętoborzec w roku 1987 postawiono pomnik upamiętniający poległych żołnierzy LWP.

Na łobeskim cmentarzu pochowani są następujący żołnierze LWP, którzy polegli w walkach o wyzwolenie i przywrócenie Ziemi Łobeskiej do Macierzy: Tadeusz Malinowski (zg. 03.03.1945) Mieczysław Stanisław Niewidziajło (1925-1945) jedyny syn Franciszka i Marii Niewidziajło^[52], Tadeusz Brusa i Bronisław Wachowski - Wieczna chwała poległym bohaterom.

W następstwie II wojny światowej Łobez włączony został do Polski a ludność niemiecką, która pozostała w mieście i okolicy wysiedlono do Niemiec. Łobez i ziemia łobeska została stopniowo zasiedlona przez żołnierzy i jeńców wojennych (LWP, WP i 65 żołnierzy Armii Andersa^[53][54]), robotników przymusowych, repatriantów, sybiraków^[55] i rzesze osadników z terenów byłej II RP.

W latach 1946–1975 Łobez był siedzibą powiatu łobeskiego (przejściowo w roku 1945 powiatu Ławiczka) zlikwidowanego w trakcie zmian administracyjnych w roku 1975. Od roku 2002 Łobez jest ponownie siedzibą powiatu łobeskiego.

Od 1945 roku miasto było położone w granicach Polski, początkowo w Okręgu Pomorze Zachodnie, w latach 1946–1975 w tzw. dużym województwie szczecińskim, a w latach 1975–1998 w tzw. małym województwie szczecińskim.

W części miasta Świętoborzec działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Państwowe Stado Ogierów Łobez, gdzie więcej o osiągnięciach sportowych (jeździectwo i powożenie) miejscowych sportowców można przeczytać w książce Zdzisława Bogdanowicza „Historia sportu łobeskiego”. Obecnie (od 2009 r.) majątek tego gospodarstwa przejęła firma SBS Stado Ogierów Łobez spółka z o.o. i klub jeździecki LKS „Hubal”.

W 1960 roku Łobez miał 6255 mieszkańców^[56].

Galeria[edytuj]

• 

  Pomnik Wdzięczności „Żołnierzom polskim i radzieckim poległym w walce o wyzwolenie i przywrócenie Ziemi Łobeskiej do Macierzy” - „Byliśmy Jesteśmy Będziemy” (Mieczysław Welter, 07.11.1968)

• 

  Lapidarium pamięci mieszkańców Łobza, którzy tu żyli i zmarli dawniej. Pamięci 208 mieszkańców Łobza, którzy zginęli w I wojnie światowej (Pomnik Rolanda), pamięci Tych, którzy zginęli na II wojnie światowej (391 żołnierzy, 351 cywili) i pamięci Tych z lat 1945-47 podczas wysiedlenia

• 

  Kamień pamięci (Otto Puchstein^[57])

• 

  “PRO MEMORIA. W 70. Rocznicę deportacji Polaków na Syberię w latach 1940 –1946 –1956 ku pamięci zmarłych na zesłaniu i przestrodze dla przyszłych pokoleń tablicę tę ufundowali wdzięczni Bogu za ocalenie i powrót do Ojczyzny Sybiracy, Mieszkańcy Ziemi Łobeskiej. 17 września 2010 r.”

• 

  Rondo im. gen. Władysława Andersa. „Pamięci (65+2) żołnierzy 2. Korpusu Polskiego Sił Zbrojnych na Zachodzie walczących pod dowództwem gen. Władysława Andersa, którzy po II wojnie światowej wrócili do Polski i zamieszkali na Ziemi Łobeskiej”

• 

  Tym, którzy odeszli do krainy wiecznych łowów. Koło PZŁ nr 42. "Jeleń"

Historia nazwy miasta[edytuj]

Pierwsze źródła podają nazwę miasta w formie: Lobis (1271), Lobese (1280), Lobse (1285)^[58]. Nie do końca wyjaśniona jest etymologia słowa „Łobez”. Przypuszcza się, że miasto wywodzi swoją nazwę od rzeki, nad którą jest położone lub od łabędzia (historycy niemieccy – łabędź – starosłowiańskie: labez, labendz)^{[44][59][60][61]}. Starosłowiańskie słowo „laba”, oznaczało wszystko płynące lub zachowujące stan płynny. Inna interpretacja wskazuje pochodzenie nazwy od słowa lobose, które oznaczało miejsce podmokłe, porośnięte tatarakiem, gęstwiną, krzakami, zaroślami zwanym w języku staropolskim łabuziem. W obu przypadkach akcentowana jest lokalizacja osady nad wodą, na co wskazuje występujący także w innych nazwach rdzeń łob (np. Łobżenica, Łobżany)^[62][58].

Obecna nazwa miasta formalnie obowiązuje od 19 maja 1946^[63].

Zabytki[edytuj]

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Zabytkowa Poczta

Zespół dwu- willi

Świętoborzec - widok na zabudowania - dworek dyrektora (ruiny 2015) w głębi stajnie, po prawej zabytkowy park

Rejestr Zabytków wymienia następujące obiekty w Łobzie^[64]:

• Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łobzie (Kl.20/66/65)
• Dom mieszkalny o konstrukcji ryglowej z XVIII/XIX w., ul. Niepodległości 7 (DZ-4200/49/O/98)
• Poczta, ul. Rapackiego 12 (PSOZ/Sz-n/III/5340/225/93) z oryginalną przedwojenną skrzynka pocztową na fasadzie
• Zespół budynków stadniny koni (Świętoborzec) (DZ-4200/1/O/2005)
• Park przy stadninie koni (Świętoborzec) (DZ-4200/1/O/2005)
• Zespół dwóch willi, ul. Niepodległości 66a-68, otoczenie (DZ-4200/5/K/2009)
• Wzgórze Rolanda, teren, pomnik ku czci poległych (DZ.5130.19.2013.AR).

Inne ciekawe miejsca w Łobzie to:

• ciekawa architektonicznie przedwojenna ulica Przechodnia, Armii Krajowej i inne
• liczne zabytki przemysłowe – zajezdnia, wieża ciśnień i nastawnie PKP, kominy fabryczne tunele i mosty
• resztki łobeskich murów obronnych z XIV-XV w.

Atrakcje turystyczne[edytuj]

Przez Łobez przebiega kilka opisanych i oznakowanych szlaków turystycznych^[65], rowerowych^[66], kajakowych w tym kajakowy Szlak Papieski^[67][68] i szlak konny Pojezierza Drawskiego (Świętoborzec – Biały Bór)^[69]. Miłośnicy koni znajdą je tak w Łobzie, Świętoborcu, Boninie i w najbliższej okolicy^[70][71]. Miłośnicy wędkarstwa mają w mieście rzekę Regę, jezioro miejskie Dybrzno oraz wiele okolicznych jezior. Miłośnicy sportów motorowych mają do jazdy wydzielony zalesiony teren w mieście w starym żwirowisku za cegielnią^[72][73]. Miłośnicy głazów narzutowych znajdą je najbliżej w Przyborzu (9,1 m) i w Siedlicach (Maćkowe Łoże – 16 m).

Gospodarstwa agroturystyczne zlokalizowane są w Klępnicy (jezioro, las, zabytki, stacja kolejowa), Karwowie (jezioro, las, grodzisko, drzewa pomnikowe, zabytki), Prusinowie (rzeka, las, zabytki, stacja kolejowa), Bełcznie (zabytki, jezioro), Zagórzycach (las, rzeka, zabytki) i Łobzie^[74].

„Ziemia Łobeska” charakteryzuje się dużą różnorodnością form roślinnych i zwierzęcych. Dużo jest lasów i zadrzewień, więcej niż przeciętnie w Polsce i w Europie^[75]. Nie są to zwarte obszary, lecz kępy leśne rozrzucone po całej gminie, najczęściej w pobliżu rzek i jezior. Wśród mieszanych lasów przeważa sosna, buk, dąb, brzoza i świerk. Piękne lasy bukowe porastają zbocza doliny Regi na południowy zachód od Łobza (Łobeskie Bieszczady) oraz w okolicach Karwowa. Rarytasem dla myśliwych są przebogate tereny łowieckie, na których występują jelenie europejskie, sarny, dziki, lisy, zające, kuny i ptactwo wodne, m.in. dzikie kaczki, dzikie gęsi, łyski i inne ptactwo łowne. Działają tu cztery koła łowieckie: „Lis” Łobez, „Jeleń” Łobez, „Cyranka” Szczecin i „Rogacz” Węgorzyno. Wielkim bogactwem lasów łobeskich są jagody, borówki, żurawiny, maliny, jeżyny i grzyby. Przy sprzyjających warunkach pogodowych sezon grzybobrania trwa od czerwca do późnej jesieni. Stosunkowo dużo zachowało się na terenie gminy drzew pomnikowych. Sędziwe okazy spotkać można na terenie miasta, jak i w wiejskich parkach podworskich, na cmentarzach, przy zabudowaniach oraz przy drogach (aleje klonowe, lipowe, jesionowe, brzozowe). Najokazalsze okazy zostały ustanowione pomnikami przyrody. Są to dęby „Bartek” w Unimiu i trochę młodszy, ale historyczny „Maćko” w Strzmielu, lipa „Elizabeth” i platan „Dzidźka” w Zachełmiu, kasztan „Cichowo” nad Mielnicą pomiędzy Strzmielem a Zachełmiem.

Kultura[edytuj]

Chór parafialny „Dominanta” w Łobzie - próba. Dyrygent - Lesław Buczek

W Łobzie działalność kulturalną prowadzą^[76][77]:

• Łobeski Dom Kultury^[78]
• Miejska Biblioteka Publiczna^[79]
• Biblioteka Pedagogiczna^[80]
• Lokalne szkoły
• Parafia w Łobzie
• Lokalna Organizacja Turystyczna^[81]
• Klub Nauczyciela
• Amatorski Ruch Artystyczny (ARA)^[82]
• Lokalne zespoły muzyczne
• Świetlice wiejskie pod opieką ŁDK^[83]

Oświata[edytuj]

W roku 2017 na terenie miasta funkcjonowały następujące placówki oświatowe^[84][85]:

• Uniwersytet Trzeciego Wieku, Szczecińska Szkoła Wyższa - Collegium Balticum^[86]
• Zespół Szkół im. Tadeusza Kościuszki w Łobzie
• Zespół Szkół Gimnazjalnych w Łobzie
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Łobzie
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Łobzie
• Prywatne Policealne Studium Zawodowe w Łobzie
• Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Łobzie
• Prywatne Technikum Zawodowe w Łobzie
• Prywatna Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Łobzie

Sport i rekreacja[edytuj]

Hala sportowo-widowiskowa w Łobzie

Sport i rekreacja zajmują i zajmowały w życiu mieszkańców Łobza bardzo ważne miejsce, gdzie już w 1861 założono tutaj pierwszy w powiecie liczący 18 osób męski związek sportowy (Männer‑Turn‑Vereins^[87][88]), a ok. 1928 r. zbudowano halę sportową przy obecnej ulicy Niepodległości, róg Segala. Szczególnie popularna jest tutaj piłka nożna, gdzie pierwszy i to międzynarodowy mecz piłkarski Łobez kontra Armia Czerwona odbył się 22.07.1945 i zakończył wynikiem 0:6. Nie pomogło łobeskim piłkarzom, że kibicował naszym Burmistrz Łobza - Stefan Nowak^[89]. Inne popularne dyscypliny to lekka atletyka, jeździectwo, koszykówka, siatkówka, szachy i badminton.

W 2003 r. i 2004 r. w Ogólnopolskim Sportowym Turnieju Miast i Gmin pod patronatem Prezydenta RP Łobez zajął dwukrotnie I miejsce^[90]. W Łobzie jest stadion miejski wyposażony w 2 boiska piłkarskie i trybunę na 1200 miejsc, oraz hala sportowo-widowiskowa (oddana do użytku w październiku 2004 r.) z głównym boiskiem 44 m × 24 m i trybuną z 444 miejscami siedzącymi i 165 miejscami stojącymi.

Kluby i stowarzyszenia sportowe[edytuj]

Na terenie miasta i gminy działają następujące kluby i stowarzyszenia sportowe^[91]:

• MLKS „Światowid” - powstał 25 lutego 1963 roku^[92], centrum piłki nożnej, drużyny od trampkarzy do oldbojów.
• MKS „Olimp”.
• Klub Biegacza „TRUCHT ”.
• „Rega” - klub strzelecki przy Lidze Obrony Kraju.
• Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe.
• TKKF „Błyskawica”.
• LKJ „Cavallo” - Bonin.
• Uczniowskie Kluby Sportowe działające przy szkołach: SP Nr 1 Łobez - „Jedynka”, SP Nr 2 Łobez - „Kometa”, „Pat-Mat”, SP w Bełcznie – „ Badminton” , Zespół Szkół Gimnazjalnych Łobez - „Promyk”, Zespół Szkół – L.O. - „Spływ”, „Góral”.
• Koło wędkarskie: „KARAŚ”.
• Koło wędkarskie: „PSTRĄG„.
• Towarzystwo Przyjaciół Rzeki Regi.
• Ludowy Klub Sportowy „HUBAL” w Świętoborcu.

Łobeskie imprezy cykliczne[edytuj]

"Grodziska na Ziemi Łobeskiej" - model grodziska w Wiewiecku. Autor: Jakub Wrzeszcz

Demografia[edytuj]

Łobez - demografia. Stan na 31.12.2014 r. Dane według BIP Łobez^[114]

Struktura demograficzna mieszkańców Łobza według danych z 31 grudnia 2008^[115]:

Piramida wieku mieszkańców Łobza w 2014 roku^[2].

Demografia historyczna[edytuj]

Liczba mieszkańców Łobza w różnych latach (na podstawie artykułu „Historia Łobza”, i książki „Städtebuch Hinterpommern”).

Liczba osób narodowości żydowskiej mieszkających w Łobzie.

Więcej informacji o mieszkańcach Łobza, Patrz:

 Osobny artykuł: Historia Łobza.

Administracja i polityka[edytuj]

Urząd Miejski w Łobzie

Mieszkańcy miasta wybierają do łobeskiej rady miejskiej 11 z 15 radnych^[118], pozostałych 4 radnych wybierają mieszkańcy gminy Łobez. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Urząd miejski ma siedzibę przy ulicy Niepodległości.

Burmistrzowie Łobza

wybrani w wyborach pośrednich (od roku 1989 do 2002) oraz ich zastępcy:

• Marek Stanisław Romejko, zastępca Jan Woźniak (1990-1994)
• Jan Szafran, zastępca Elżbieta Kobiałka (1994-1998)
• Halina Szymańska, zastępca Henryk Musiał (1998-2002)

wybrani w wyborach bezpośrednich (od roku 2002) oraz zastępcy

• Marek Stanisław Romejko (kadencja 2002–2006), zastępca – Ryszard Sola s. Józefa
• Ryszard Sola s. Stefana^[119] (2006-2014), zastępca – Ireneusz Kabat
• Piotr Ćwikła (od roku 2014), zastępca - Krzysztof Czerwiński

Przed rokiem 1990 rolę głowy miasta pełnił mianowany na to stanowisko Naczelnik Miasta i Gminy, którym ostatnim w Łobzie był Zbigniew Con.

Gmina Łobez utworzyła w obrębie całego miasta jednostkę pomocniczą – „Osiedle w Łobzie”. Mieszkańcy miasta (czyli osiedla) wybierają 15-osobową radę osiedla według obwodów wyborczych na zebraniu wyborczym. Rada osiedla wybiera spośród swoich członków zarząd osiedla, który składa się z 5 członków, wraz z przewodniczącym zarządu osiedla i jego zastępcą^[120]. Obecnie Przewodniczącą Rady Osiedla jest Mirosława Borowska, wcześniej był Zdzisław Szklarski i Jerzy Sola.

Mieszkańcy wybierają posłów z okręgu wyborczego nr 41, senatora z okręgu nr 98, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Posłowie do Sejmu RP posiadający biura poselskie w mieście:

Joachim Brudziński (PiS), Arkadiusz Litwiński (PO), Mirosława Masłowska (PiS).

Burmistrzowie Łobza[edytuj]

Lista Burmistrzów (Bürgermeister, Burmistrz, Przewodniczący Prezydium, Naczelnik) Łobza^[121][122]:

• 1632 Carsten Beleke
• 1670 Bernd Bublich
• ok. 1700 Paul Belecke
• 1702 Theele
• 1723 F.C. Hackebeck (†1740)
• 1734 F.W. Weinholz (†1745)
• 1736 Schulze
• 1732 Hackenberken
• 1745 M.C. Frize (†1749)
• 1746 Johann Friedrich Thym
• 1752 Johann Gottfried Severin
• 1753? J.F. von Flige
• 1757 Johann Friedrich Thym
• 1757 Heller
• 1767 Gottlieb Timm
• 1775 Johann Gottfried Severin
• 1790 Jahncke
• 1805 Heinrich (?) Falck
• 1806 Zuther (inna data 1712)
• 1806 Nemitz
• 1809 Johann Georg Falck (†1823)
• 1823-40 Johann Friedrich Rosenow
• 1842-44 Adolf Ludwig Ritter (tymczasowo)
• 1844-45 Albert Wilhelm Rizky
• 1846-52 Heinich Ludwig Gotthils Hasenjäger
• przed 1859 Hasenjaeger
• 1852-1864 Carl Albert Alexander Schütz
• 1921 Willi Kieckbusch^[123]
• 1945 Hakelberg (†1945)^[124][125]
• 1945 Teofil Fiutowski (ur. 1910, †1981)^[126][127], zastępca: NN Stanisław (1945)
• 1945 Stefan Nowak (ur. 1903 lub 1907, †1974)^[128][127]
• 1945-46 Feliks Mielczarek (ur. 1902, †1972)^[129][127]
• 1946-48 Władysław Śmiełowski, zastępcy: Mieczysław Czechowicz (1946-47), Antoni Czaykowski (1947-48)
• 1948-49 Tadeusz Klimski, zastępcy: Piotr Kwieciński (od 1948), Tadeusz Postlep (1948-49), Ignacy Krzemiński (od 1949)
• 1949-50 Ignacy Łepkowski (ur. 1894, †1966)^[130][127] następnie zastępca
• 1950 Kaczmarek
• 1951-2 Mieczysław Górski, zastępca: Ignacy Łepkowski
• 1952 Jan Lekki
• 1952 Antoni Szatkowski, zastępca: Kazimierz Imiński (1953)
• 1956 Józef Rodziewicz
• 1961 Bronisław Sak
• 1962-72 Mikołaj Borodziuk (1913-1978)
• 1972-74 Antoni Potrymajło, zastępca: Teodor Popiołek (1974-75)
• 1974-75 Józef Pasierb
• 1975-90 Zbigniew Con, zastępcy: Jan Soroko (1977), Roman Ciesiński (1985)

Starości[edytuj]

Starostwo Powiatowe w Łobzie

Siedzibą starostwa Regenwalde do roku 1860 było Resko, a potem siedzibę przeniesiono do Łobza. Kolejnymi Starostami powiatu (Landräte, Starosta, Przewodniczący Prezydium) byli:

• 1818–1831 Ernst August Philipp von Borcke (1776–1850)
• 1832-56 Georg August Adolf Heinrich von der Osten (1785–1855)
• 1856-64 Kurt Moritz Lebrech von der Osten (1815-88)
• 1864–1871 Johann Georg von Loeper (1819–1900)^[131]
• 1871-77 Ludwig Ferdinand von Lockstedt (1837–1877)
• 1877-84 Johann Georg von Loeper (1819–1900)
• 1884-93 August Hans Adam Berthold von der Osten (1855-1895)
• 1893-1910 Ernst von Döring (1860-1910)
• 1910-1918 Hans Joachim Philipp Hartwig von Normann (1880-1918)
• 1918-31 Herbert Rudolf von Bismarck (1884–1955)
• 1931-45 dr Erich Hüttenhein (ur.1889 - †1945)^[132].
• 1945-46 Pełnomocnik Leopold Płachecki (powiat Ławiczka/powiat łobeski)
• 1946-48 Leopold Płachecki (powiat łobeski), zastępca: Tadeusz Ozga (1946)
• 1948 Bronisław Misztal
• 1949-50 Lucjan Okólski
• 1950-51 Wacław Wyszyński
• 1951-53 Henryk Stefanik, zastępca: Mieczysław Górski (1952)
• 1954-55 Eugeniusz Zawadzki
• 1955-58 Mieczysław Witas
• 1958-61 Stanisław Zaremba, zastępca: Olgierd Ruksza
• 1961-62 Mieczysław Górski
• 1962-68 Edward Krasiński, zastępcy: Stefan Gajocha (1962-63), Franciszek Chruściel (1964)
• 1968-73 Franciszek Warsiński (od ok. 1973 był Przewodniczącym RNMiG Łobez), zastępcy: Franciszek Chruściel (1969), Sławomir Kotarski (przed 1975)

Więcej informacji o starostach, Patrz:

 Osobny artykuł: Powiat Regenwalde.

.

Powiat Łobeski rozpoczął działalność od 1 stycznia 2002 roku i kolejnymi starostami byli ^[133]:

• Antoni Gutkowski rok 2002
• Tadeusz Jóźwiak 2002
• Halina Szymańska 2002-2006
• Antoni Gutkowski 2006-2010
• Ryszard Brodziński 2010-2014, zastępca: Jan Zdanowicz
• Paweł Marek (2014- ), zastępca: Grażyna Karpowicz

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan w Łobzie

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Parafia św. Jerzego
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan
  • zbór w Łobzie
• Świadkowie Jehowy
  • Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy Łobez z Salą Królestwa^[134].

Transport[edytuj]

Dworzec kolejowy

W mieście znajduje się stacja kolejowa, przez którą przechodzi linia kolejowa nr 202 (trasa Stargard – Gdańsk Gł.), kursują autobusy PKS i prywatne busy osobowe. Do 1991 r. czynna była linia wąskotorowa ze Stargardu (ruch towarowy do 1995 r. ruch osobowy do 1991 r.).

Kalendarium[edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Łobza.

Krótka historia Łobza^{[135][122][136]}.

Łobeskie media lokalne[edytuj]

Lista mediów lokalnych podanych na stronie powiatu (2017)^[137]:

• Rega TV, Remigiusz Warcholski
• GAZETA ŁOBESKA, Redaktor Naczelny: Marcin Ościłowski
• Tygodnik Forum Regionalne, Redaktor Naczelny: Magdalena Mucha
• Nowy Tygodnik Łobeski, Reaktor Naczelny: Adam Hlib
• Resko24.pl, Redaktor: Piotr Bartnicki
• Lobez24.pl, Redaktor: Rafael Żełobowski

Gazety wcześniejsze:

• „Tygodnik Łobeski”, Redaktor Naczelny: Kazimierz Rynkiewicz (lata 2002^[138][139]-2017)
• „Gazeta Łobeska”
• „Wiadomości Łobeskie” (1999-2007) - wydawane przez ŁDK^[140]
• „Łabuź” - ukazujący się w Łobzie w latach 1992-2007 kwartalnik literacko-historyczny z podtytułem „Prowincjonalny Okazjonalnik Literacki”, którego redaktorem naczelnym i wydawcą (Prywatna Żebracza Inicjatywa Wydawnicza Klubu Literackiego „Łabuź”) był Leon Zdanowicz.
• „Łobeziak” - ukazujący się w Łobzie w latach 1991-2002 (129 numerów) lokalny miesięcznik społeczno-polityczny, którego redaktorem naczelnym i wydawcą był Wojciech Bajerowicz^[141]
• „Wieści z Łobeskiego Ratusza”^[142]
• „Goniec Powiatowy” - miesięcznik, dodatek do „Tygodnika Łobeskiego” wydawany przez Starostwo Łobez
• „Głos Łobeski”^[143]

Przedwojenne lokalne gazety:

• „Kreis Zeitung”
• „Kreis Blatt”
• „Die Kreiszeitung in Labes”
• „Kreiszeitung für den Kreis Regenwalde”
• „Evangelische Rundschau für Pommern”
• „Blätter für Schulrecht und Schulstatistik”
• „Regenwalder Kreisblatt” , Labes, 1846-1848^[144]

Urodzeni w Łobzie[edytuj]

Pour le mérite

• Franz Andreas von Borcke - ur. w Łobzie w 1693 r., zm. 24 maja 1766 w Magdeburgu. Pruski generał-porucznik, szef Pułku Piechoty nr 20, dowódca twierdzy Magdeburg i Kawaler Orderu Pour le Mérite.
• Joachim Neander von Petersheiden - ur. w Łobzie 24 kwietnia 1743, zm. 27 października 1817 w Berlinie. Pruski generał i inspektor artylerii, od roku 1801 szlachcic, kawaler Orderu Orła Czerwonego III klasy, od roku 1815 członek niemieckiej loży masońskiej.
• Ferdinand Albert Gustav Nemitz - ur. 10 września 1805 w Łobzie, zm. 17 kwietnia 1886 w Stargardzie. Pruski prawnik, członek Zgromadzenia Narodowego we Frankfurcie i Pruskiej Izby Reprezentantów.
• Oscar Leonard Beyersdorf - ur. 13 grudnia 1830 w Łobzie, zm. 21 lipca 1887 w Bytomiu. Pruski lekarz, parlamentarzysta, slawistyk i bałtystyk. Badał słowiańskie pochodzenie niemieckich nazw miejscowości, rzek i jezior na Pomorzu oraz wysp na Morzu Bałtyckim.
• Otto Puchstein - ur. 6 lipca 1856 w Łobzie, zm. 9 marca 1911 w Berlinie (pochowany w Łobzie), pruski archeolog klasyczny, wykładowca i historyk architektury.
• Felix August Helfgott Genzmer - ur. 22 listopada 1856 w Łobzie, zm. 6 sierpnia 1929 w Berlinie-Dahlem, niemiecki architekt i wykładowca.
• Franz Georg von Glasenapp - ur. 18 stycznia 1857 w Łobzie, zm. 15 sierpnia 1914 w Poczdamie. Pruski generał-porucznik, dowódca niemieckich oddziałów kolonialnych w Naczelnym Dowództwie Sił Ochrony (Oberkommando der Schutztruppen), kawaler Orderu Orła Czerwonego.
• Walter Goehtz ur. 1 lutego 1878 w Łobzie, zm. 30 marca 1946 w Eckartsbergu, był burmistrzem w Płotach i w Gryficach.
• Fritz Puchstein - ur. 07.10.1893 r. w Łobzie, zmarł 31.03.1968 r. w Wiedniu niemiecki (austriacki) aktor, reżyser, operator, producent i manager. W roku 1931 zrealizował jako pierwszy film w trakcie którego przedstawiono panoramę miasta Łobez, gdzie producentem filmu była jego żona Erika, a scenariusz napisał Fritz Richter-Elsner.
• Janusz Wachowicz - ur. 18.07.1949 w Łobzie, dziennikarz Polskiego Radia Szczecin, lektor TVP, publicysta prasowy.
• Ryszard Opara - ur. 28 czerwca 1950 w Łobzie, polski lekarz, przedsiębiorca angażujący się w działalność wydawniczo-polityczną, wydawca prawicowych mediów multimedialnych.
• Wiesław Małyszek - ur. 9.11.1960 w Łobzie, zm. 19.10.2012 w Łobzie. Redaktor naczelny i wydawca Nowego Tygodnika Łobeskiego, członek Rady Programowej Polskiego Radia Szczecin, dziennikarz Sztandaru Młodych, Głosu Szczecińskiego i Tygodnika Łobeskiego, współzałożyciel „Łabuzia”, Smok Powiatu Łobez (pośmiertnie). Dziennikarz i prozaik ziemi łobeskiej.
• Andrzej Gudański - ur. 26.06.1979 r. w Łobzie, artysta plastyk, samouk, zajmujący się malarstwem, rysunkiem oraz ceramiką. Rysuje i maluje od najmłodszych lat, gdzie zarobkowo od 14. roku życia, sprzedając zarówno prace olejne jak i akwarele. Ukończył liceum w Łobzie.
• Agnieszka Wesołowska - ur. 19 stycznia 1984 r., poetka i pedagog od dzieciństwa związana z Łobzem, gdzie debiutowała na łamach kwartalnika literacko-historycznego Łabuź. Laureatka wielu konkursów literackich, absolwentka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, obecnie mieszkająca w Niemczech.

Osoby związane z Łobzem[edytuj]

Virtuti Militari

Osoby nieżyjące

• Czarny Rycerz z Łobza - pan na Łobzie (1460-96), Złocieńcu (1450-70), Pęzinie i innych, który znacząco powiększył majątki i znaczenie tego rodu na Pomorzu^[145].
• Gustav Adolf Reinhard Pompe (1832-1889) - niemiecki teolog protestancki i poeta, twórca wiersza Pommernlied, który stał się od lat 50. XIX w. Hymnem Pomorza. W latach 1861-1872 był proboszczem w Łobzie. Prawdopodobny inicjator Łobeskich Quempas.
• Georg Emil Ludwig Sello (1850-1926) – niemiecki prawnik, historyk i archiwista, który przez ponad 20. lat badał historię pomorskiego rodu von Borcke, w tym wielu pochodzących z Ziemi Łobeskiej, co opublikował w VI tomach monumentalnej monografii tego rodu, gdzie osobny tom poświęcił dla Sydonii von Borck oskarżonej o czary, ściętej i spalonej na stosie w Szczecinie w 1620.
• Otto Knoop (1853-1931) - niemiecki profesor etnografii, folklorysta i badacz kultury Pomorza i Wielkopolski. Wędrując po Ziemi Łobeskiej spisał łobeskie legendy i anegdoty (Sagen, Erzählungen und Schwänke), które opublikował w roku 1924 w łobeskiej drukarni rodziny Straube.
• Ernst Zernickow (1876-1954) - niemiecki prawnik i urzędnik sądowy, historyk i okazjonalnie nauczyciel, badacz historii Łobza i Ziemi Łobeskiej.
• Władysław Faron (1891-1965) – duchowny katolicki, biskup diecezji polskiej Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w latach 1928-1931, założyciel i zwierzchnik Polskiego Kościoła Starokatolickiego w latach 1931-1948. Proboszcz parafii w Łobzie.
• August Froehlich (1891-1942) – niemiecki ksiądz rzymskokatolicki pełniący w latach 1932-1937 posługę duszpasterską dla mieszkańców Łobza, przeciwnik nazizmu, który za obronę polskich robotników przymusowych został zamęczony w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Dachau.
• Maria von Bismarck (1893-1979)- od roku 1913 do wojny związana z Ziemią Łobeską, żona starosty powiatu Regenwalde (obecnie Powiat łobeski), Herberta von Bismarck (1884–1955), autorka scenariusza Jasełek Łobeskich, które wystawiane były od roku 1921 w łobeskim kościele. Jasełka te były ewenementem na protestanckim Pomorzu. Po wojnie wysiedleni mieszkańcy Ziemi Łobeskiej przenieśli tradycję jasełek w okolice Hanoweru, gdzie są one wystawiane do dzisiaj.
• Herbert Rudolf von Bismarck (1884-1955) - od roku 1913 związany z Ziemią Łobeską w latach 1918-31 starosta Powiatu Regenwalde, obecnie Powiat łobeski.
• Erich Puchstein - (ur. prawdopodobnie w Łobzie) właściciel niemieckiej wytwórni filmowej, która nakręciła w roku 1931, pierwszy film (krótkometrażowy, niemy) z panoramą miasta Łobez.
• Zygmunt Skrętowicz (1902-1971) - rzeźbiarz ludowy od sierpnia 1945 r. związany z Ziemią Łobeską, gdzie od 1954 zawodowo rzeźbił. Miał swoje wystawy w Łobeskim Domu Kultury i organizowano mu tutaj warsztaty szkolne na których uczył łobeskie dzieci swojego rozumienia sztuki ludowej, może naiwnej i prymitywnej, ale łobeskiej.
• Wojciech Zbanyszek (1909-1990) – mieszkaniec Łobza. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
• Zbigniew Janaszek (1913-1983) – mieszkaniec Łobza. Kawaler Orderu Virtuti Militari. W latach 1958-79 Dyrektor PSO w Świętoborcu.
• Wacław Zaleski (1914-1993) - mieszkaniec Łobza. Kawaler Orderu Virtuti Militari. Od roku 1980, przez 14 lat działał w Ludowym Klubie Jeździeckim „Hubal” i trenował młodych łobeskich adeptów jeździectwa, układał konie do wyczynu, i współorganizował imprezy jeździeckie.
• Marek Roszczynialski (1917-1993) - dyrektor Stadniny Ogierów w Łobzie w latach 1954-1966.
• Wincenty Jankowski (1925-2003) – mieszkaniec Łobza. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
• Kazimierz Obuchowski (1931-2014) – ukończył liceum i zdał maturę w Łobzie. Profesor psychologii.
• Andrzej Kobyliński (1931-1990) – jeździec, olimpijczyk w WKKW, dwukrotny Mistrz Polski i zasłużony trener. Członek LZS Łobez.
• Anna Soroko (1932-2015) - łobeski pracownik samorządowy i spółdzielczy, poseł na Sejm PRL IV kadencji.
• Ryszard Dżaman (1935-1987) - filozof, bibliotekarz, dziennikarz, pisarz marynista, współorganizator Łobeskich Spotkań Marynistycznych, który zafascynowany Ziemią Łobeską został tu na zawsze.
• Romuald Puzyrewski (1935-2016) - profesor Instytutu Maszyn Przepływowych PAN, Politechniki Gdańskiej, specjalista z aerodynamiki turbin, metod ich projektowania, mechaniki płynów, maszyn wirnikowych.
• Leon Zdanowicz (1938-2009) - redaktor naczelny i wydawca (Prywatna Żebracza Inicjatywa Wydawnicza Klubu Literackiego „Łabuź”) kwartalnika literacko-historycznego Łabuź, animator kultury, poeta i prozaik Ziemi Łobeskiej.
• Bogumił Winiarski (1941-2012) - żołnierz, muzyk, kapelmistrz i dyrygent. W latach 1993 do 2008 r. był kapelmistrzem Młodzieżowej Orkiestry Dętej Łobeskiego Domu Kultury, gdzie krajowe i międzynarodowe sukcesy orkiestry otworzyły okno na świat dla łobeskiej młodzieży.

Osoby żyjące

• Zbigniew Harbuz - ur. 1932 r. w Brzeżanach na Podolu (obecnie Ukraina) historyk Ziemi Łobeskiej, dokumentalista, kolekcjoner i miłośnik turystyki pieszej. Od roku 1946 związany z Łobzem, gdzie ukończył szkołę podstawową i gimnazjum.
• Wojciech Ignacy Bajerowicz - ur. 1932 w Poznaniu, nauczyciel, poeta, prozaik i publicysta od roku 1955 związany z Ziemią Łobeską. Dyrektor łobeskiego Liceum, redaktor naczelny i wydawca miesięcznika Łobeziak, działacz samorządowy i regionalista.
• Edward Daszkiewicz - ur. 1944, poseł na Sejm III kadencji. Ukończył liceum i zdał w Łobzie maturę.
• Piotr Sienkiewicz - ur. 1945, cybernetyk, doktor habilitowany nauk wojskowych, pułkownik Wojska Polskiego. Ukończył szkołę podstawową, liceum i zdał w Łobzie maturę. Autor artykułów w Łobeziaku.
• Zygmunt (Karol) Gryczyński - ur. 1958, fizyk. Profesor Texas Christian University. Uczestnik olimpiady fizycznej w 1976 I i II st. w Szczecinie. Ukończył w roku 1977 r. łobeskie liceum i tutaj zdał maturę. Studia na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie uzyskał w roku 1982 tytuł magistra fizyki, a w roku 1987 uzyskuje tytuł - Doktor filozofii, spektroskopii.
• Halina Barbara Szymańska − ur. 1959, lekarz weterynarii, burmistrz Łobza w roku 1998, a następnie starosta Powiatu Łobez.
• Ignacy Gryczyński - ur. 1948, fizyk, biolog, profesor biologii komórki i anatomii, dyrektor Głównych Zakładów Mikroskopii w Zakładzie Biologii Komórki i Genetyki University of North Texas. W 1966 ukończył liceum w Łobzie i zdał tutaj maturę. Ukończył studia i obronił doktorat z fizyki na Uniwersytecie Gdańskim.
• Łukasz Grass - ur. 1976, dziennikarz radiowy i telewizyjny.
• Klaudia Ungerman - ur. 1988, polska modelka, Miss Polski 2008.
• Zdzisław Bogdanowicz - ur. 1947, nauczyciel, historyk sportu, trener, regionalista, działacz sportowy i samorządowy związany z Ziemią Łobeską.

Łobez w nazwie[edytuj]

Podstrefa Łobez[edytuj]

Specjalna strefa ekonomiczna w Łobzie

Podstrefa Łobez^[146] to część Kostrzyńsko–Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, z której została wyodrębniona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28.09.2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 220, poz. 1300). Podstrefa ta obejmuje tereny inwestycyjne o powierzchni 24,1976 ha, zlokalizowane przy drodze wojewódzkiej Łobez – Drawsko Pomorskie (ul. Drawska). Władze lokalne przejęły od PKP teren przylegający do bocznicy kolejowej przy linii Berlin–Gdańsk uzbrojony w rampę załadunkową. Przejęcie terenu od PKP S.A. poprawiło możliwość zaopatrywania się przyszłych inwestorów lokujących się w obrębie strefy w surowce oraz ułatwi wywóz towarów drogą kolejową. Możliwy będzie wywóz elementów długich, takich jak np. śmigła dla elektrowni wiatrowych i innych elementów konstrukcyjnych wielkogabarytowych. Linia kolejowa Szczecin – Gdańsk stanowi alternatywną drogę komunikacji dla inwestorów zainteresowanych lokowaniem się w Podstrefie Łobez.

Ulica Łobeska i miejsca mające Łobez (Labes) w nazwie[edytuj]

Ulica Łobeska w Płotach

Ulica łobeska (Lobeser Weg) w Berlinie

Ulica Łobeska jest w następujących miastach w Polsce^[147]

• W Warszawie istnieje od 20 marca 1954 roku w dzielnicy Włochy, poprzez przemianowanie dawnej ulicy Żeromskiego i łączy al. Krakowską z ul. Kazimierza Wielkiego. Ulica liczy zaledwie pięć numerów a jej najstarszy budynek (zarazem najwyższy) z numerem pierwszym, istniał tutaj przed wojną. Nazwę ulicy nadano prawdopodobnie z uwagi na dostarczoną przez Łobez cegłę czerwoną w ilości 1,5 mln sztuk na powojenną odbudowę Warszawy, Łodzi i Włocławka.
• W Poznaniu istnieje od roku 1996 w dzielnicy Ławica (kierunek Skórzewo). Ulica jest bez przejazdu i swój początek bierze od ul. Złocienieckiej.
• W Płotach ulica ta istnieje od roku 1986, ale pisownię ma obowiązującą do roku 1964^[148] (ul. Łobezka). Łobezka jest ulicą powiatową i stanowi ona wjazd do Płotów z kierunku Łobza.
• W Świdwinie ulica łobeska (Labeser Straße) istniała do roku 1945 i była to ulica wylotowa z miasta w kierunku na Łobez^[149].
• W Drawsku ulica łobeska (Labeser Straße) istniała do roku 1945 i była to ulica wylotowa z miasta w kierunku na Łobez^[150].

Ulice mające Łobez (Lobes) w nazwie poza Polską^[151][152]:

• Ulica Labeser Weg znajduje się w Berlinie w dzielnicy Heiligensee (kiedyś Reinickendorf) od dnia 25.08.1939 r. i ma 21 numerów. Nazwę nadano z uwagi na słynne na całym Pomorzu Pantofle łobeskie. Ulica istnieje też obecnie^[153][154].
• Ulica o nazwie Lobezská znajduje się w Pilznie, (Czechy),
• Ulica Les Lobes znajduje się w miejscowości Bazolles, Francja,
• Ulica Rue des Lobes znajduje się w miejscowości La Couture (Pas-de-Calais), Francja,
• Ulica parkingowa Caminito Lobes znajduje się w San Diego (Kalifornia, Stany Zjednoczone).

Miejsca na Świecie posiadające Łobez (Labes) w nazwie:

• Park o nazwie Lobezský park, Pilzno-Plzeň 4, Czechy,
• Potok o nazwie Lobezský potok, Powiat Sokolov, Czechy,
• Jezioro Lobes ezers, Łotwa,

Jasełka Łobeskie[edytuj]

Jasełka Łobeskie Labeser Krippenspiel zostały opracowane na początku lat dwudziestych XX w. przez Marię von Bismarck (żonę starosty Łobza – Herberta von Bismarcka) i wystawiane w miejscowym kościele. Były ewenementem na protestanckim Pomorzu^[155] i grane były od 1921 r. do II wojny światowej^[89][87]. Jasełka te były ośmioaktowym przedstawieniem słowno-muzycznym w trakcie którego aktorzy recytowali tekst i śpiewali, przy czym wybrane pieśni były śpiewane także wspólnie z wiernymi zebranymi w kościele. Byli mieszkańcy Łobza po wysiedleniu przenieśli tradycję jasełek w okolice Hanoweru, gdzie są one nadal wystawiane^[156].

Kolęda Łobeska[edytuj]

Kolędę łobeską Labeser Weihnachtslied napisał Gustav Reichard(1797-1884)^[157], pod koniec XIX w. prawdopodobnie na zamówienie łobeskiego pastora, niemieckiego poety Gustava Pompe, który mógł być autorem jej słów. Znanym propagatorem tej kolędy był miejscowy nauczyciel, muzyk i dyrygent Gustav Boening w młodości związany ze Słupskiem^[158] (autor oratorium „Die Bekehrung des Paulus“ (libretto napisał Albert Heintze)^[159])^[160]. Kolędę zapisał na nowo z pamięci w roku 1948 były łobeski nauczyciel i muzyk, wielokrotny uczestnik Jasełek Łobeskich, odtwórca roli św. Józefa, Walter Nemitz. Po wysiedleniu z Łobza byli mieszkańcy przenieśli tradycję śpiewania tej kolędy na teren północnych Niemiec^[161], a syn kompozytora, również muzyk, Hartmut Nemitz wprowadził kolędę ojca do obiegu powszechnego i repertuaru adwentowego chórów niemieckich^[162][163].

Łobeskie Quempas[edytuj]

Łobeskie Quempas (Labeser „Quem pastores laudavere”) było starą łobeską tradycją bożonarodzeniową porannego głoszenia Świąt Bożego Narodzenia, gdzie starsi chłopcy w liczbie 16, uczniowie miejscowej szkoły dla chłopców (Oberschule-Obertertia), przebrani w białe komże z czerwonymi kołnierzami i mankietami na rękawach (później były całe białe) po porannej mszy o godzinie szóstej z zapalonymi świecami na ręcznych świecznikach, śpiewając kolędy obchodzili mieszkańców głosząc „wesołą nowinę”, na koniec idąc do miejscowego proboszcza na ciasto i kawę^[164]. W trakcie mszy chórzyści są podzieleni na cztery grupy w kościele, przed ołtarzem, w dwóch nawach bocznych i na chórze. Kościół jest w tym czasie oświetlony głównie świecami trzymanymi przez śpiewających. Tradycja ta istniała już w Łobzie przed jego elektryfikacją w roku 1898 i jadący pociągiem porannym o godzinie 7:30 widzieli zapalone świeczki na choinkach w łobeskich domach. Prawdopodobnym twórcą tego zwyczaju był Gustav Adolf Reinhard Pompe (1831-1889, niemiecki teolog i poeta, twórca „Hymnu Pomorza” (Pommernliedes)), który w latach 1861-1872 był miejscowym proboszczem^[165][166]. Tradycja śpiewu Quempas powstała w XV w. i była popularna w Niemczech od wieku XVI^[167]. Obecnie w Polsce tradycja śpiewu Quempas jest praktykowana jedynie w miejscowości Miastko^[168].

Pantofle łobeskie[edytuj]

Pantofle łobeskie były obuwiem drewniano-skórzanym zwanym Schlurren^[169] i dały miastu w XVII w. znany na całym Pomorzu przydomek Schlurr Labs (lub Schlurr-Labs^[170], dla mieszkańców Łobza Schlurr-Lobs (ulubiony)^[171] ). Łobez (Labes) w roku 1680 liczył około 800 mieszkańców w tym aż 40 szewców, którzy wyrabiali słynne na Pomorzu pantofle i mieli swoje święto cechowe w poniedziałek po św. Janie (24 czerwca) organizując pochód przez miasto z herbem cechu (duży drewniany but) i skrzynią cechową^[172]. W Berlinie uhonorowano zasługi łobeskich szewców i ich słynne na Pomorzu pantofle nadając w dniu 25.08.1939 r. jednej z ulic nazwę Labeser Weg. Ulica ta istnieje do dzisiaj.

Bilard łobeski[edytuj]

Bilard łobeski Labeser Krambulage, był popularną w Łobzie w XIX i do poł. XX w. odmianą istniejącego do dzisiaj francuskiego bilardu o nazwie Karambol, do którego stoły sprowadzili stacjonujący tutaj w latach 1806-08 napoleońscy żołnierze (4 szwadrony francuskich huzarów i XII francuski pułk kirasjerów)^[173]. Łobeskie zasady tej gry nie zachowały się ale były takie, że nie dawały szans przybyszom na pokonanie miejscowych. Łobeskim mistrzem tej odmiany bilardu był ksiądz, ojciec Halenorth^[174][175].

Jarmark Łobeski[edytuj]

Od poł. XVIII w. w Łobzie organizowano dwudniowy (czwartek i piątek) Jarmark Łobeski, który odbywał się 5 razy w roku i był znany na całym Pomorzu, gdzie podobny zwyczaj przyjął Szczecin dopiero w roku 1788. W pierwszy dzień handlowano bydłem, a w drugi dzień innymi towarami. Terminy Jarmarku Łobeskiego: czwartek przed czwartą niedzielą Wielkiego Postu, w czwartek po św. Świętej Trójcy, 11 dni po Zielonych Świątkach, w czwartek przed św. Jakubem (25 lipca), w czwartek przed św. Michałem (29 września), w czwartek przed pierwszą niedzielą Adwentu (koniec listopada).

Łobeskie Spotkania Marynistyczne[edytuj]

W latach 1974-90 w Łobzie (w roku 1975 w Radowie Małym) odbywały się, ważne dla życia literackiego regionu, cenione też w kraju, propagujące tematykę morską Łobeskie Spotkania Marynistyczne. Były one cenną inicjatywą Łobeskiego Towarzystwa Kultury w czasie obchodów XXX lat PRL, gdzie głównym organizatorem imprezy był miejscowy dom kultury, kierowany w latach 1973-94 przez Lucynę Kilian (ur.1939 w Ratoszynie, zm. 1998 w Łobzie)^[176][177]. W spotkaniach tych brali udział następujący pisarze: Wiesław Andrzejewski , Henryk Banasiewicz , Piotr Bednarski, Zbigniew Brzozowski, Mariusz Czarniecki, Czesław Czerniawski, Bogdan Czubasiewicz, Eugeniusz Daszkowski, Ryszard Dżaman, Lesław Furmaga, Józef Gawłowicz, Leon Grzybowski, Jerzy Jasiński, Piotr Jaworski, Jerzy Jurczyk, Ireneusz Gwidon Kamiński, Zbigniew Kosiorowski, Marek Koszur, Waldemar Kotowicz, Marian Kowalski, Józef Krzyżanowski, Joanna Kulmowa, Krystyna Łyczywek, Jerzy Mazurczyk, Adolf Momot, Danuta Nalewajko, Jerzy Pachlowski, Andrzej Przypkowski, Wiesław Seidler, Andrzej Turczyński, Aleksander Walczak, Eugeniusz Wasilewski i Stanisław Wasyl^[178].

Łobeska Baba Wielkanocna[edytuj]

Współczesną odmianą Jarmarku Łobeskiego jest obecnie w Łobzie jednodniowa, powiatowa impreza kulturalno-handlowa o nazwie Łobeska Baba Wielkanocna, gdzie można np. kupić i spróbować wielkanocne wyroby kulinarne (np. kół gospodyń wiejskich) biorące udział w konkursach , kupić i obejrzeć wyroby okolicznych rzemieślników, obejrzeć korowody, występy okolicznych zespołów ludowych i jest tam wiele innych atrakcji^[179].

Łobziuki[edytuj]

Łobziuki - Parasol dla kultury, to powiatowa impreza kulturalna. To całodniowy w dużej części plenerowy (park miejski), festyn rodzinny i jarmark rozmaitości zarazem. W trakcie imprezy okoliczni kolekcjonerzy i twórcy (np. pisarze, malarze, rzeźbiarze, fotograficy) prezentują swoje prace, a dzieci i dorośli uczestniczą w warsztatach twórczych (np. ceramicznych, masy solnej, filcowania, gry na instrumentach, czerpania papieru, biżuterii z modeliny, wyplatania wikliny, kulinarnych, fotograficznych i graffiti) i mogą zaprezentować swoje talenty na scenie przy Łobeskim Domu Kultury lub obejrzeć występy zawodowych zespołów. Pierwsze Łobziuki odbyły się 28 września 2013 r. Organizator imprezy jest wyłaniany w konkursie, ogłaszanym przez Zarząd Powiatu, dla organizacji pozarządowych. W 2013 r. konkurs wygrała Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Łobeskiego i otrzymała 20 000 zł dotacji na organizację imprezy^{[180][181][182]}.

W kolejnych latach impreza ma odbywać się w czerwcu, razem z Koncertem Laureatów Powiatowych Przeglądów Amatorskiego Ruchu Artystycznego. W 2014 roku Łobziuki odbędą się 21 czerwca^[183].

Smok Powiatu Łobez[edytuj]

Smok Powiatu Łobez

Smok Powiatu Łobez jest nagrodą specjalną starosty łobeskiego, która jest wręczana na uroczystej gali, po której organizowany jest bal. Nagroda ta jest jednym z elementów promocji, zapisanych w strategii powiatu i polega na honorowaniu cennych inicjatyw lokalnych. Ustanowiono ją 7 stycznia 2004 r. uchwałą zarząd powiatu łobeskiego w sprawie ustanowienia Nagrody Specjalnej Starosty Łobeskiego dla osób i przedsiębiorstw, których działalność i wyniki promują powiat na arenie wojewódzkiej i ogólnopolskiej. Nagroda ta przyznawana jest w następujących kategoriach:

• Rozwój Gospodarczy
• Oświata i Wychowanie
• Działacz Społeczny
• Kultura i Sztuka
• Sport i Turystyka
• Super Smok - dodatkowa kategoria dla osób, które szczególnie zasłużyły się dla powiatu łobeskiego, a ich działalność nie mieści się w pozostałych kategoriach lub obejmuje więcej niż jedną z nich^[184].

Miasta partnerskie[edytuj]

• Affing^[185]
• Kiejdany
• Paikuse
• Svalöv
• Wiek
• Guča
• Istra

Łobez w obiektywie[edytuj]

• 

  Pomnik pamięci żołnierzy LWP i Armii Czerwonej w Świętoborcu

• 

  Łobez – tablica pamiątkowa (Wincenty Witos)

• 

  Kajakowy Szlak Papieski w Łobzie

• 

  Cmentarz w Łobzie – widoczny kamień pamięci, lapidarium i kaplica

• 

  Cerkiew prawosławna św. Jerzego

• 

  Miejska Biblioteka Publiczna w Łobzie

• 

  Łobeski Dom Kultury

• 

  Prokuratura Rejonowa w Łobzie

• 

  Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Łobzie

• 

  Komenda Powiatowa Policji w Łobzie

• 

  Nadleśnictwo w Łobzie

• 

  Zespół Szkół im. T. Kościuszki w Łobzie

• 

  Zespół Szkół Gimnazjalnych im. Adama Mickiewicza w Łobzie

• 

  Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marii Skłodowskiej

• 

  Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika

• 

  Strzecha w Łobzie

• 

  Rocznica wyzwolenia Łobza, 03.03.2009

• 

  Wnętrze kościoła

Zobacz też[edytuj]

• cmentarz żydowski w Łobzie

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Zbigniew Harbuz: Kalendarium ziemi i powiatu łobeskiego, „Łabuź”, Łobez 2007, ISSN 1509-6378. Biblioteka Publiczna w Łobzie.
• Zbigniew Harbuz: Łobescy ludzie, maszynopis i wydanie okolicznościowe Rady Osiedla z grafiką Elżbiety Kamińskiej (Soroko), 1997. Biblioteka Publiczna w Łobzie.
• Zbigniew Harbuz: „Łobeskie Kalendarium Powiatowe – cz. 2, 1901-1947”, Łobez 2011, maszynopis. Biblioteka Publiczna w Łobzie.
• Beata Afeltowicz: Nazwy miejscowe byłego powiatu łobeskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Szczecin, 2012, ​ISBN 978-83-7241-840-1​.
• Z dziejów ziemi łobeskiej – praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Białeckiego, Instytut Zachodniopomorski, Szczecin 1971.
• Tygodnik Łobeski: Łobez – miasto bogate w historię. 2008.11.04.
• Kazimierz Rynkiewicz: To nie był ten sam człowiek: Powrót żołnierzy Armii Andersa do rodzin sybirackich osiedlonych w powiecie łobeskim. Łobez 2016, ​ISBN 978-83-945145-0-1​.
• Zdzisław Bogdanowicz: Historia sportu łobeskiego. Łobez: Emart Łobez, 2008. ​ISBN 978-83-927746-0-0​.
• Ernst Zernickow: Historia miasta Labes-Łobez na Pomorzu Zachodnim od założenia do połowy XIX w., tłum. Monika Mizera, Łobez październik 2009, ​ISBN 978-83-928711-0-1​.
• Ernst Zernickow: Geschichte der Stadt Labes in Pommern von der Gründung bis zu Mitte des 19. Jahrhunderts Labes (1922).
• Otto Knoop: Sagen, Erzählungen und Schwänke aus dem Kreises Regenwalde, s. 110, Labes, Straube und Sohn, 1924.
• Georg Emil Ludwig Sello: Geschichtsquellen des burg- und schlossgesessenen Geschlechts von Borcke. 6 Bde. (Digitalisat), Berlin, Halle 1901-21
• Klaus Granzow: Pommern in 1440 Bildern, Verlag: G. Rautenberg 1986, West-Germany, ​ISBN 3-7921-0327-3​, s. 299-319.
• Peter Johanek, Franz-Joseph Post (Hrsg.); Thomas Tippach, Roland Lesniak (Bearb.): Städtebuch Hinterpommern. Deutsches Städtebuch, Band 3, 2. Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart 2003, ​ISBN 3-17-018152-1​, S. 135–138.
• Thomas Kanzow: Chronik von Pommern in hochdeutscher Sprache. Hgg. von Friedrich Ludwig von Medem. Dietz, Anklam 1841. (T. I, T. II).
• Heinrich Karl Wilhelm Berghaus: Die Städte des Regenwalder Kreises 1870. Teil II. – Landbuch des Herzogthums Stettin, Kammin und Hinterpommern. (E-Kopia)
• Gustav Kratz: Die Städte der Provinz Pommer: Abriss ihrer Grschichte, zumeist nach Urkunden Einleitung und Vorwort von Robert Klempin. A. Bath, Berlin 1865. (E-Kopia)
• Fritz Wilke, Walter Nemitz (Bearb.): Labes – Unsere liebe Heimatstadt. Heimatfreunde der Kreisstadt Labes in Pommern, Bünningstedt, Hamburg, Lübeck, Hannover, Ratzeburg 1971.
• Walter Nemitz: Labes. Unsere liebe Heimatstadt. Buch II. Gebundene Ausgabe, Bünningstedt 1979.
• Dietrich Dähn: Labes. Unsere liebe Heimatstadt. Buch III. 1983.
• Gerhard Wachholz: Heimatbuch des Kreises Regenwalde, Oerlinghausen, 1970.
• Der Kreis Regenwalde - Spuren der Erinnerung: Herausgeber Heimatkreis Regenwalde in Zusammenarbeit mit der Patenstadt Melle, Redaktion: Siegfried Hannemann, Eckard Schmechel, s. 292, Melle, 2009.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Strona miasta i gminy Łobez
• Galeria zdjęć miasta Łobez
• Film z 1931 r. - Pomnik Rolanda i Łobez
• Pomnik Rolanda
• Łobez nocą You Tube

p • d • e Miasta województwa zachodniopomorskiego Miasta powiatowe Białogard • Choszczno • Drawsko Pomorskie • Goleniów • Gryfice • Gryfino • Kamień Pomorski • Kołobrzeg • Koszalin • Łobez • Myślibórz • Police • Pyrzyce • Sławno • Stargard • Szczecin • Szczecinek • Świdwin • Świnoujście • Wałcz  Miasta gminne Barlinek • Barwice • Biały Bór • Bobolice • Borne Sulinowo • Cedynia • Chociwel • Chojna • Czaplinek • Człopa • Darłowo • Dębno • Dobra k. Nowogardu • Dobrzany • Drawno • Dziwnów • Golczewo • Gościno • Ińsko • Kalisz Pomorski • Karlino • Lipiany • Maszewo • Mielno • Mieszkowice • Międzyzdroje • Mirosławiec • Moryń • Nowe Warpno • Nowogard • Pełczyce • Płoty • Polanów • Połczyn-Zdrój • Recz • Resko • Sianów • Stepnica • Suchań • Trzcińsko-Zdrój • Trzebiatów • Tuczno • Tychowo • Węgorzyno • Wolin • Złocieniec

p • d • e Powiat łobeski Miasta Dobra • Łobez • Resko • Węgorzyno Gminy miejsko-wiejskie Dobra • Łobez • Resko • Węgorzyno Gminy wiejskie Radowo Małe