Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Lubaczów (ujednoznacznienie).

Lubaczów
Ratusz
Herb Lubaczowa
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	lubaczowski
Gmina	gmina miejska
Prawa miejskie	1376
Burmistrz	Krzysztof Szpyt
Powierzchnia	25,73[1] km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	12 271[2] 476,9 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 16
Kod pocztowy	37-600
Tablice rejestracyjne	RLU
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Lubaczów
Położenie na mapie Polski Lubaczów
50°09′33″N 23°07′19″E/50,159167 23,121944
TERC (TERYT)	1809011
SIMC	0972447
Hasło promocyjne: Lubaczów – miasto z sercem!
Urząd miejski ul. Rynek 26 37-600 Lubaczów
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Rynek Miejski po renowacji

Rynek jesienną porą

Konkatedra bł. Jakuba Strzemię i św. Stanisława z obrazem MB Łaskawej

Cmentarz Komunalny – ul. Tadeusza Kościuszki

Cmentarz Komunalny – ul. Ofiar Katynia

Cmentarz Żydowski – ul. Tadeusza Kościuszki

Sąd Rejonowy

Lubaczów (ukr. Любачів, jid. ליבעטשויוו) – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, siedziba powiatu lubaczowskiego, położone na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, u ujścia rzeczki Sołotwy do Lubaczówki, blisko granicy państwa z Ukrainą.

Miasto stanowi centrum życia społeczno-gospodarczego i kulturalnego regionu. Jest samodzielną gminą miejską, a równocześnie siedzibą władz dużej gminy wiejskiej, obejmującej 21 okolicznych miejscowości. Lubaczów jest również siedzibą powiatu i rzymskokatolickiego dekanatu diecezji zamojsko-lubaczowskiej. Na terenie miasta znajdują się banki, biura adwokackie i notarialne, jednostki szkoleniowo-usługowe, organizacje społeczne, polityczne i zawodowe.

Według danych z 1 marca 2006 r.^[3] miasto miało 12 834 mieszkańców.

Miasto królewskie lokowane w 1376 roku położone było w XVI wieku w województwie bełskim^[4].

Położenie[edytuj]

Lubaczów znajduje się we wschodniej części województwa podkarpackiego, w środkowej części powiatu lubaczowskiego. Miasto jest położone na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, u ujścia rzeczki Sołotwy do Lubaczówki (dopływu Sanu), blisko granicy państwa z Ukrainą.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa przemyskiego.

Lubaczów sąsiaduje z gminą Oleszyce, gminą wiejską Lubaczów i gminą Cieszanów.

Środowisko naturalne[edytuj]

Według danych z roku 2006^[5] Lubaczów ma obszar 26 km², w tym:

• użytki rolne: 72%
• użytki leśne: 11%

Miasto stanowi 1,97% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj]

Dane z 1 grudnia 2009^[3]:

• Piramida wieku mieszkańców Lubaczowa w 2014 roku^[2].

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Pierwsza wzmianka o Lubaczowie pochodzi z 1214. Wówczas na mocy traktatu spiskiego zawartego pomiędzy Leszkiem Białym, księciem krakowskim i sandomierskim, a królem węgierskim Andrzejem, gród otrzymał wojewoda Pakosław Lasocic. Początkowo istniał pod nazwą Lubacew (Ljubacew). Od 1376 utrwala się forma Lubaczów. Prawa miejskie uzyskał w 1376. Po śmierci ostatniego księcia rawsko-mazowieckiego, miasto przeszło w 1462 pod zarząd królewski. Starostwu lubaczowskiemu liczne przywileje nadał w 1523 król Zygmunt Stary. Marcin Broniowski, burgrabia krakowski i dworzanin królewski, nagrodzony został przez Jana Olbrachta starostwem w Lubaczowie i wójtostwami potwierdzonymi także przez Zygmunta Starego, które utorowały drogę do dworu królewskiego następnym z rodu. W XV i XVI w. był siedzibą sądu grodzkiego^[6].

Podczas wyprawy Sobieskiego na czambuły w ramach wojny polsko-tureckiej 1672-1676, w czasie działań operacyjnych bitwy pod Niemirowem miały miejsce tu potyczki 7–8 października 1672.

Od 1772 miasto znajdowało się pod zaborem austriackim aż do 1918. W 1817 dobra starościńskie sprzedano, a w 1868 władze austriackie przeniosły urzędy do Cieszanowa. Po I wojnie miasto ponownie uzyskało rangę powiatu.

W obronie Galicji Wschodniej przed Ukraińcami w grudniu 1918 roku toczyły się tu walki, w których brała udział m.in. kompania lubaczowska WP pod dowództwem kpt. Stanisława Dąbka. Ks. mjr Stanisław Sinkowski wtedy szedł w tyralierze z atakującymi żołnierzami, opatrywał i wynosił rannych, pomagał strzelającym, wygłaszał przemówienia zagrzewając żołnierzy do walki, oraz służył jako kapłan.

Podhalańska 21 Dywizja Piechoty Górskiej ze swoim dowódcą gen. bryg. Józefem Kustroniem znalazła się na Ziemi Lubaczowskiej 14 września 1939 i miała za sobą 13 dni morderczych bojów i przemarszów siedemnastu tysięcy stanu wyjściowego. W Lubaczowskiem walczyło ok. 3500 – 4000 żołnierzy WP, mających na wyposażeniu 47 ciężkich karabinów maszynowych, 19 działek przeciwpancernych, 13 dział, 3 czołgi „Vickers”. 21 DPG w Lubaczowskiem przeorganizowała się i stoczyła tu ciężkie walki z Niemcami.16 września 1939 dywizja, usiłując przebić się, stoczyła zaciekłą walkę pod Oleszycami z przeważającą niemiecką 45. Dywizją Piechoty. Około godz. 14 w lesie między Koziejówką a Ułazowem generał Kustroń został zabity, uczestnicząc w ataku podczas próby przebicia. Po pokonaniu wojsk polskich do Lubaczowa wkroczyły wojska niemieckie, ale 26 września ustąpiły miejsca wojskom sowieckim na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow. Ponowna okupacja niemiecka rozpoczęła się z wybuchem wojny niemiecko-sowieckiej 22 czerwca 1941 i skutkowała w latach 1942–1943 eksterminacją dużej części ludności żydowskiej (której przed wojną było prawie 2000 na ponad 6 tys. mieszkańców miasteczka). Koniec okupacji niemieckiej nastąpił w Lubaczowie 22 lipca 1944, kiedy to miasto zostało zdobyte przez wojska sowieckie^[7]. Po wojnie siedziba gminy Lisie Jamy^[8]. W 1945 do Lubaczowa tymczasowo przeniesiono stolicę arcybiskupów lwowskich, w związku z czym kościół parafialny został mianowany kościołem prokatedralnym. Obszar pozostały po Archidiecezji Lwowskiej w granicach Polski został mianowany „Archidiecezją w Lubaczowie” (jedynie na taką nazwę wyraziły zgodę komunistyczne władze, nazwa nie mogła przypominać o polskości Lwowa). Czasowo przewieziono tu pamiątki narodowe z kościołów na Wschodzie, wśród nich cudowny obraz Matki Bożej z Bełza (1951-1974) obecnie w Tarnoszynie, relikwie patrona konkatedry bł. Jakuba Strzemię (20. październik 1966), urnę z sercem abpa Józefa Bilczewskiego. Przez lata 1946–1980 w prokatedrze znajdował się oryginał (obecnie koronowana kopia) cudownego obrazu Matki Bożej Łaskawej przeniesiony przez ówczesnego metropolitę lwowskiego abpa Eugeniusza Baziaka z katedry lwowskiej, ten sam przed którym król Polski Jan Kazimierz w 1656 po potopie szwedzkim składał śluby zawierzenia Polski Bogarodzicy^[9][10].

25 marca 1992 w miejsce Archidiecezji w Lubaczowie została erygowana diecezja zamojsko-lubaczowska, na podstawie bulli papieża Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus i włączona do metropolii przemyskiej obrządku łacińskiego.

Architektura[edytuj]

Zasadnicza, a zarazem najstarsza historycznie ukształtowana część miasta, tworząca małe śródmieście, usadowiła się na wysoczyźnie pomiędzy Sołotwą a Lubaczówką. Niespełna 0,5 km na południowy wschód od tego centrum, po lewej stronie Lubaczówki wznosi się wzgórze dawnego grodu, nazywane zamkiem. Dookoła śródmieścia umiejscowione są zespoły zabudowy o charakterze podmiejskim, tworzące jego części, osiedla i przysiółki. Na zachodnim krańcu miasta leży Zaprzekop. Na południowym wschodzie, po lewej stronie Lubaczówki, rozciąga się Ostrowiec, będący niegdyś oddzielną wsią, a na zachodzie przysiółek Mazury. W tej części miasta znajduje się park miejski z pozostałościami zamku oraz muzeum.

Zabytki[edytuj]

Lista zabytków znajdujących się w Lubaczowie^[11]:

• cerkiew św. Mikołaja,
• Ratusz,
• dworzec kolejowy z 1880, z zabytkową wodociągową wieżą ciśnień,
• cmentarz żydowski,
• cmentarz komunalny z 2. poł. XIX w.,
• wzgórze zamkowe z zabudową dworską w tym: pozostałości zamku i fortyfikacji z XVI-XVII w., spichrz z początku XIX w. (obecnie muzeum), park założony po 1915 roku,
• budynek handlowy przy ul. Kościuszki 75, z przełomu XIX/XX,
• dom przy ul. Kościuszki 78, wybudowany w latach 1932–1934,
• dom przy ul. Mickiewicza 26 z 1900 roku,
• rogatka przy ul. Handlowej z 1929 roku,

Urodzeni i związani z Lubaczowem[edytuj]

• Eugeniusz Baziak (1890 – 1962) – ks. abp Metropolita Lwowski i Administrator Apostolski Archidiecezji Krakowskiej. W latach 1946–1951 przebywał w Lubaczowie,
• Henryk Cioch – polski prawnik, nauczyciel akademicki, adwokat, prof. nauk prawnych, senator VIII kadencji, sędzia Trybunału Konstytucyjnego,
• Stanisław Dąbek (1892-1939) – płk piechoty WP, pośmiertnie awansowany na gen. brygady. W 1939 był dowódcą MBON i p.o. dowódcą LOW,
• Stanisław Dębicki (1866-1924) – profesor krakowskiej ASP, polski malarz i ilustrator książek,
• Jarosław Furgała – polski rzeźbiarz ludowy,
• Przemysław Inglot (1924-1998) – polski żołnierz, przedsiębiorca, major inżynier, dowódca plutonu w 15 Batalionie Strzelców Wileńskich 5 Brygady 5 Kresowej Dywizji Piechoty, oficer 2 Korpusu Polskiego,
• Marian Jaworski – administrator apostolski w Lubaczowie, metropolita lwowski,
• Marian Kopf – (ur. 1926 w Lubaczowie) artysta malarz, wieloletni wykładowca Akademii Pedagogicznej (b. WSP) w Krakowie,
• Dawid Kornaga – polski pisarz,
• Robert Korzeniowski – polski lekkoatleta, chodziarz, wielokrotny mistrz olimpijski i świata,
• Zbigniew Kruczek – (ur. 1952 w Lubaczowie) kompozytor, organista i pedagog, profesor uczelni muzycznych w Belgii,
• Szczepan Łukasiewicz – (1927-2015) – prof. dr hab. nauk medycznych, chirurg,
• Józef Marian Michalik – polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm II kadencji,
• Franciszek Misztal (1901-1981) – konstruktor lotniczy, prof. PW. Współtwórca samolotów PZL.23 Karaś, PZL.26 (jw.) i gł. konstruktor PZL.38 Wilk,
• Jan Ewangelista Nowicki (1894-1973) – biskup administrator metropolii lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie,
• Stanisław Pietrasiewicz (1915-1998) – gen. Wojska Polskiego, konspirator NOW i NZW,
• Jacek Popiel – (ur. 1928 w Lubaczowie) polski pilot i instruktor szybowcowy, partyzant, żołnierz Armii Krajowej,
• Marian Rechowicz (1910-1983) – biskup administrator metropolii lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie, rektor KUL,
• Aleksander Sas-Bandrowski (1860-1913) – polski tenor operowy, librecista, tłumacz, profesor śpiewu,
• Stanisław Skorodecki (1919-2002) – ksiądz katolicki, prałat, współwięzień z prymasem Stefanem Wyszyńskim,
• Stanisław Schaetzel (1856-1942) – polski adwokat, poseł do Sejmu Krajowego Galicji VII, VIII, IX i X kadencji,
• Zbigniew Sojka – (ur. 1955 w Lubaczowie) polski chemik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
• Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki – poeta, laureat nagrody Nike 2009,
• Władysław Witwicki (1878-1948) – psycholog, filozof, tłumacz i ilustrator dialogów Platona, malarz i ekslibrista, teoretyk psychologii sztuki i religii, profesor UW i UJK,
• Marian Wojciechowski – pułkownik dyplomowany WP,

Oświata[edytuj]

Szkoła Muzyczna w Lubaczowie

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. gen. Stanisława Dąbka
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Obrońców Lubaczowa
• Publiczne Gimnazjum nr 1 im. mjra Przemysława Inglota
• Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Króla Jana III Sobieskiego
• Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Krzysztofa Komedy
• Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki
• Zespół Szkół im. gen. Józefa Kustronia (obejmuje liceum ogólnokształcące, technika: ekonomiczne, mechaniczne, informatyczne, budowlane, geodezyjne, logistyczne oraz zasadniczą szkołę zawodową)
• Zespół Placówek im. Jana Pawła II (obejmuje szkoły podstawowe nr 3 i 4, gimnazja nr 3 i 4 oraz szkołę specjalną przysposabiającą do pracy)
• Ośrodek Kształcenia dla Dorosłych
• Ośrodek Kształcenia Zawodowego
• PROMAR Szkoła Językowa – Ośrodek Lubaczów
• Szkoła Językowa Oliwer

Kultura[edytuj]

Muzeum Kresów (dawny spichlerz)

Galeria Oficyna należąca do zespołu parkowo-zamkowego przy Muzeum Kresów

• Muzeum Kresów
• Miejska Biblioteka Publiczna
• Miejski Dom Kultury
• Galeria Oficyna
• Powiatowa Biblioteka Publiczna
• Biblioteka Pedagogiczna
• Powiatowe Centrum Kultury

Sport[edytuj]

Hala sportowa przy Zespole Szkół w Lubaczowie

• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Miejski Klub Sportowy Pogoń-Sokół
• Uczniowskie Kluby Sportowe
• Lubaczowska Akademia Sztuk Walki
• Akademia Sportu w Lubaczowie

Struktury wyznaniowe[edytuj]

Kościół św. Karola Boromeusza w Lubaczowie

Cerkiew greckokatolicka św. Mikołaja Cudotwórcy

Kościół rzymskokatolicki[edytuj]

Dekanat Lubaczów

• Parafia pw. św. Stanisława
  • Konkatedra bł. Jakuba Strzemię w Lubaczowie
  • Kościół św. Stanisława Biskupa w Lubaczowie
• Parafia pw. św. Karola Boromeusza

Kościół greckokatolicki[edytuj]

• Parafia pw. św. Mikołaja Cudotwórcy

Świadkowie Jehowy[edytuj]

• Zbór Świadków Jehowy^[12] (od 1991)

Byłe wyznania[edytuj]

• Judaizm. W mieście istniało niegdyś pięć synagog:
  • Stara synagoga w Lubaczowie
  • Nowa synagoga w Lubaczowie
  • Mała synagoga w Lubaczowie
  • Zachodnia synagoga w Lubaczowie
  • Wschodnia synagoga w Lubaczowie

Obecnie jedyną pamiątką po tutejszej gminie żydowskiej jest cmentarz.

Transport[edytuj]

W mieście znajduje się dworzec kolejowy.

W mieście krzyżują się drogi wojewódzkie łączące cztery polsko-ukraińskie przejścia graniczne: droga wojewódzka nr 866 prowadząca do położonego w odległości 13 km drogowego przejścia w Budomierzu, a także droga wojewódzka nr 867 biegnąca do odległego o 33 km przejścia kolejowego w Werchracie oraz do oddalonego o 50 km Hrebennego i znajdujących się tam dwóch przejść: drogowego i kolejowego.

Z Lubaczowa prowadzą również drogi do Korczowej (przejście graniczne z Ukrainą – 25 km) i dalej do: Przemyśla, Jarosławia, Bełżca i dalej do Tomaszowa Lubelskiego.

Handel[edytuj]

W mieście funkcjonują m.in.:

• markety spożywcze: Tesco (2), Biedronka (2), Lidl, Delikatesy Centrum (3), Niwex, Piotruś Pan,
• elektroniczne: Media Expert, Neopunkt, myCenter, MAX Elektro
• budowlane: Majster, Fachowiec, Chemifarb, PSB Mrówka.

Miasta partnerskie^[13][edytuj]

• Tostedt, Niemcy
• Érd, Węgry
• Jaworów, Ukraina
• Sobrance, Słowacja
• Reghin, Rumunia

Ludzie związani z Lubaczowem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Lubaczowem.

Honorowi obywatele^[14]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Lubaczowa.

XIX wiek

• Agenor Romuald Gołuchowski
• Ignacy Szydłowski^[15]
• Albin Turzański
• Zygmunt Nawratil (1868)^[16]
• Franciszek Smolka^[17]
• Leon Piniński
• Józef Seifert^[18]

XX wiek

• Józef Kapko (1905)^[19]
• Kazimierz Górski (1992)
• Ruth Zuther (1996)
• ks. kard. Marian Jaworski (1994)
• ks. Stanisław Skorodecki (1999)
• Robert Korzeniowski (2001)
• Klaus-Dieter Feindt (2001)
• Jan Paweł II (2001)
• István Kovács (2005)
• Béla Döcsakovszky (2006)
• Mirosław Karapyta (2012)
• András T. Mészáros (2013)
• Zygmunt Kubrak (2017)

Zobacz też[edytuj]

• Placówka Straży Granicznej w Lubaczowie

Panorama Lubaczowa w kierunku północnym

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• lubaczow.pl – Oficjalny portal Miasta Lubaczowa
• Park Przemysłowy Lubaczów „Brama na Wschód”
• elubaczow.com – największy portal informacyjny powiatu lubaczowskiego
• Lubaczów na starych mapach
• iLubaczów.pl – portal informacyjny ziemi lubaczowskiej
• ZLUBACZOWA.PL – portal informacyjny powiatu lubaczowskiego
• Lubaczów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa, 1884.

p • d • e Miasta województwa podkarpackiego Miasta na prawach powiatu Krosno • Przemyśl • Rzeszów • Tarnobrzeg Miasta powiatowe Brzozów • Dębica • Jarosław • Jasło • Kolbuszowa • Lesko • Leżajsk • Lubaczów • Łańcut • Mielec • Nisko • Przeworsk • Ropczyce • Sanok • Stalowa Wola • Strzyżów • Ustrzyki Dolne Miasta gminne Baranów Sandomierski • Błażowa • Boguchwała • Brzostek • Cieszanów • Dukla • Dynów • Głogów Małopolski • Iwonicz-Zdrój • Jedlicze • Kańczuga • Kołaczyce • Narol • Nowa Dęba • Nowa Sarzyna • Oleszyce • Pilzno • Pruchnik • Przecław • Radomyśl Wielki • Radymno • Rudnik nad Sanem • Rymanów • Sędziszów Małopolski • Sieniawa • Sokołów Małopolski • Tyczyn • Ulanów • Zagórz • Zaklików

p • d • e Powiat lubaczowski Miasta Cieszanów • Lubaczów • Narol • Oleszyce Gminy miejskie Lubaczów Gminy miejsko-wiejskie Cieszanów • Narol • Oleszyce Gminy wiejskie Horyniec-Zdrój • Lubaczów • Stary Dzików • Wielkie Oczy