Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia słowa Lubomierz.

Lubomierz
Panorama miasta (widok od strony północnej)
Herb Lubomierza
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina	Lubomierz gmina miejsko-wiejska
Data założenia	XII w.[1]
Prawa miejskie	1291[1]
Burmistrz	Wiesław Ziółkowski
Powierzchnia	8,05 km²
Wysokość	360[2] m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	1 914[3] 237,8 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 75
Kod pocztowy	59-623
Tablice rejestracyjne	DLW
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Lubomierz
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lubomierz
Położenie na mapie Polski Lubomierz
51°00′42″N 15°30′35″E/51,011667 15,509722
TERC (TERYT)	0212024
SIMC	0936210
Urząd miejski pl. Wolności 1 59-623 Lubomierz
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Lubomierz (niem. Liebenthal) – miasto w Polsce położone w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lubomierz. Jest to jedno z najmniejszych i najstarszych miast w województwie dolnośląskim, z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym. Prawa miejskie posiada od 1291. W 2015 roku w mieście zamieszkiwało 1949 osób^[4]. Lubomierz znany jest przede wszystkim z miasteczkowych scen filmu Sami swoi oraz organizowanego w mieście Festiwalu Filmów Komediowych.

Geografia[edytuj]

Położenie[edytuj]

Miasto jest położone na Pogórzu Izerskim, w mikroregionie Obniżenie Lubomierza, nad rzeką Lubomierką, będącą dopływem Oldzy^[5].

Historycznie miasto leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego. Obecnie miasto położone jest w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie miejsko-wiejskiej Lubomierz^[6][7].

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 8,05 km²^[8].

Środowisko naturalne[edytuj]

Lubomierz znajduje się terenie Pogórza Izerskiego, stanowiącego część Pogórza Zachodniosudeckiego. Obszar miasta charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości względnej, szczególnie w środkowej i południowej części miasta (Wzniesienia Radoniowskie). W południowej części Lubomierza wzniesienia dochodzą do 390 m n.p.m. Obszar miasta obniża się w kierunku północnym - najniżej położony punkt miasta znajduje się w dolinie Oldzy, w pobliżu dawnej stacji kolejowej Lubomierz, który wynosi ok. 340 m n.p.m.^[2]

Lubomierz leży na granitoidach wczesnowaryscyjskich, przykrytymi w zachodniej części miasta przez piaski i żwiry sandrowe, a we wschodniej przez gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe^[9].

Klimat Lubomierza charakteryzuje się wpływem gór średnich (Sudetów) i leży w sudeckim regionie klimatycznym^[10]. Średnie wartości poszczególnych elementów pogody z wielolecia 1971-2000 wyglądają następująco^[11]:

Większość obszaru Lubomierza leży w w zlewni rzeki Lubomierki, która jest dopływem Oldzy, będąca prawym dopływem Kwisy. Rzeka Oldza przepływa przez miasto w niewielkim fragmencie w północnej części miasta. Ogółem sieć hydrograficzna w mieście ma odpływ ukierunkowany w kierunku północnym, co jest spowodowane nachyleniem stoków. Poza tym znajduje się tu około 5 akwenów^[12].

Na terenie miasta nie ma żadnego obszaru prawnie chronionego. Południowa część miasta obejmuje zwarty kompleks leśny, zarządzana przez Nadleśnictwo Lwówek Śląski^[13][14].

Demografia[edytuj]

W roku 1946 zamieszkiwało w Lubomierzu 484 Polaków, wśród których było 146 przesiedleńców z Polski centralnej^[15].

Pod względem ludnościowym Lubomierz w 2008 był najmniejszym miastem w województwie dolnośląskim oraz 838. miastem w Polsce (na 892 miasta – stan z 2008). Liczba ludności wynosiła wtedy 1809 mieszkańców^[16].

Od XIX w. liczba ludności miasta pozostawała w miarę stabilna, z niewielkimi wahaniami. Liczba ta wzrastała do początku XX w., a potem do końca XX w. ubywało mieszkańców. Na początku XXI w. liczba ludności ulegała dalszym wahaniom. Zmiana liczby mieszkańców miasta w okresie 1845-2013 przedstawia się następująco^[17]:

Według danych za 2009 w strukturze ludności istnieje równowaga kobiet i mężczyzn (współczynnik feminizacji wynosi 100,0) i ta wartość jest mnisza niż dla całego województwa dolnośląskiego, gdzie w 2010 współczynnik feminizacji wynosił 109 kobiet na 100 mężczyzn^[18]. Dokładne dane przedstawia poniższa tabela.

W strukturze wykształcenia przeważają osoby z wykształceniem średnim (w tym policealnym), a także podstawowym. Dokładne dane przedstawia poniższa tabela.

Piramida wieku mieszkańców Lubomierza w 2014 roku ^[3].

Historia[edytuj]

Początki powstania miasta wiążą się z usytuowaniem osady w XII w. na szlaku handlowym łączącym Zgorzelec z Pragą. W późniejszym okresie zlokalizowano tu klasztor sióstr benedyktynek, ufundowany przez Juttę z Lubomierza, założycielkę tego zakonu. Lubomierz był własnością benedyktynek w latach 1278 - 1810^[20]. Miasto otrzymało prawa miejskie w 1291 od księcia Bolka I Surowego, nadając mu przywileje, które zostały potwierdzone w 1408 przez króla czeskiego Wacława II. W 1291 Lubomierz został otoczony mury miejskie, natomiast w 1426 miasto wraz z murami zostało zniszczone przez Husytów.

Wzmożony rozwój od połowy XVI w. miasto uzyskało dzięki eksportowi przędzy do Hamburga, a także organizowaniu tu targów. Miasto później podupadło z powodu konkurencji w większych, sąsiednich miastach. 15 października 1885 oddano do użytku linię kolejową z Gryfowa Śląskiego do Lwówka Śląskiego, a wraz z nią stację w mieście, która nie poprawiła słabej sytuacji miasta^[20][21].

Lubomierz w 1945 został włączony do Polski. Miasto nie uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej. Zachowało też średniowieczny układ urbanistyczny^[1].

Toponimia[edytuj]

Nazwa Liebenthal wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 wydanym w języku polskim w Berlinie.^[22]

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje dwie nazwy niemieckie miejscowości Liebenthal oraz starszą Loewenthal, a także łacińską Leovallensis^[23]. W 1750 nazwa Liebenthal wymieniona jest przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym w języku polskim dla mieszkańców Śląska^[24]. Po II wojnie światowej do 1947 używano tłumaczonej wprost niemieckiej nazwy miasta - Miłosna. Dopiero potem wprowadzono nazwę teraźniejszą Lubomierz.

Zabytki[edytuj]

Plac Wolności (Rynek)[edytuj]

Plac Wolności stanowił przez wiele lat główną ulicę i plac targowy, a także centralną część miasta. Pierwotnie wokół placu w strukturze zabudowy dominowała zabudowa drewniana. Po kolejnych pożarach, w XVI w. wybudowano nową, murowaną zabudowę. Obecnie prawie cała zabudowa wokół placu jest zabytkowa^[25]. Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są następujące obiekty położone na Placu Wolności^[26]:

• domy, pl. Wolności 3, 4, 5 (d. 81, 82, 83), z pierwszej połowy XIX w.,
• dom, pl. Wolności 7, z końca XIX w.,
• domy, pl. Wolności 8, 9, 10, 11 (d. 73, 74, 75, 76), z XVIII w., początek XIX w.,
• czternaście domów (pierzeja), pl. Wolności 18, 19, 20, 21, 22, 25, 26, 27, 28, 29, 31 (Dom Piekarza z XVI w.; zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584 oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem^[27]), 33, 34, 35, z XVI w., początek XIX w.,
• dom, pl. Wolności 37, 38, 39 b, z pocz. XIX w.,
• dom, pl. Wolności 43 (d. 45), z pierwszej połowy XIX w., pocz. XX w.,
• trzynaście domów, pl. Wolności 46, 47, 48, 49, 50, 51, 53, 54, 55, 56, 65, 66 (pierzeja wschodnia), z XVI w., pocz. XIX w.,
• domy, pl. Wolności 63, 65 (d. 67, 69), z pierwszej połowy XIX w., pocz. XX w.,
• dom, pl. Wolności 66 (d. 100), z pocz. XIX w.,
• dom, pl. Wolności 2 (d. 84), z poł. XVI w., z pierwszej połowy XIX w.,
• dom, pl. Wolności 102, z pocz. XIX w.,

Przed ratuszem znajduje się się grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII w., a po drugiej stronie barokowa fontanna z postacią św. Maternusa z 1717, stojącego z modelem kościoła w lewej ręce, a z metalowym pastorałem w prawej (postać umieszczona jest na wysokiej kolumnie)^[27][28].

Ratusz[edytuj]

Ratusz znajduje się w zachodniej części Placu Wolności (Plac Wolności 1). Pochodzi z 1449, 1689 i 1805. Jest to skromny budynek na planie czworokąta, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczony wieżą z miedzianym hełmem. Do ratusza prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą. W północnej ścianie ratusza jest wmurowany piaskowcowy pręgierz z 1530^[27]. Pierwszy ratusz powstał w związku z nadaniem miastu praw miejskich w 1291. Spłonął on w 1426 przez Husytów^[29]. Drugi budynek, murowany z podcieniami, zbudowano w 1449. Również uległ zniszczeniu wraz z ogromnym pożarem miasta w 1640. Odbudowa ratusza trwała do 1738. Następną przebudowę ratusza wykonano w latach 1837-1839^[28].

Zespół budynków klasztoru sióstr benedyktynek[edytuj]

Stanowi on zwarty kompleks budynków z elementami gotyckimi i barokowymi. Na zespół ten składa się:

• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Maternusa z XV/XVI w. (wieża), l. 1727-1730,
• klasztor, ob. liceum, z pocz. XVI w, l. 1727-30, XIX w.,
• plebania, z 1689, pocz. XX w.,
• Dom Opatki z łącznikiem, z 1650, z końca XIX w.,
• park, z XVII w., XIX w.

Kościół pomocniczy pw. Świętego Krzyża[edytuj]

Kościół pw. Świętego Krzyża

Jego budowa wiąże się z legendą o cudownym znalezieniu przez córkę burmistrza złotego krzyża, które miało miejsce w 1521. Budynek pochodzi z 1521., a w źródłach pisanych wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1666. Przebudowany w XVIII w. i 1805^[28].

Mury miejskie[edytuj]

Zbudowane zostały na polecenie księcia Bolka I. Pierwotnie tworzyły one dwa systemy obrony: jeden bronił klasztoru, a drugi miasta. Zachowały się fragmenty wokół klasztoru (przy ul. 1 Maja), pochodzące z XV-XVI w.

Pozostałe zabytki[edytuj]

Kościół cmentarny pw. św. Anny z 1669 r.

Dawny kościół ewangelicki z 1852 r.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są również^[26]:

• zespół cmentarza rzymskokatolickiego przy ul. 1 Maja, na który składa się:

  kościół cmentarny pw. św. Anny z 1669 przebudowany w początkach XVIII w. i 1833 - jest to budynek trzynawowy przysklepiony kolebką z lunetami^[25],

  • cmentarz,
  • kaplica grobowa z 1825,
  • mur z bramą z pierwszej połowy XIX w.,
  • studnia z pierwszej połowy XIX w.;
• kościół ewangelicki ze szkołą i pastorówką z 1852, obecnie dom i galeria, ul. Kościuszki 4;
• dom, ul. Kowalskiego 1 (dawniej pl. Wolności 17), z XVI w., 1700, pocz. XX w.;
• budynek szkolny, ul. Chopina 9, z czwartej ćw. XIX w.;
• most na rzece Olszyniec, z XVI/XVII w., 1831;
• liczne kapliczki, krzyże i figury przydrożne w mieście.

Komunikacja[edytuj]

Budynek dworca na zlikwidowanej stacji Lubomierz (widok od strony ulicy)

Komunikacja drogowa[edytuj]

Miasto jest położone na uboczu od głównych szlaków komunikacyjnych. Główne drogi przebiegające przez miasto łączą z ważniejszymi szlakami komunikacyjnymi: na północ i wschód do drogi wojewódzkiej nr 297 (odpowiednio Pławna Dolna i Wojciechów), na południe i zachód do drogi krajowej nr 30 (odpowiednio Chmieleń i Radoniów), a na północny-zachód do drogi wojewódzkiej nr 364 (Ubocze)^[30].

Na terenie miasta znajduje się 4 przystanki komunikacji autobusowej: Lubomierz, Lubomierz 1 (nż.), Lubomierz Oś. oraz Szkoła. najwięcej kursów jest z pierwszego przystanku, z którego według danych z 31 stycznia 2014 są realizowane połączenia w 9 kierunkach. Główne z nich to: Lwówek Śląski (8 par połączeń), Gryfów Śląski i Jelenia Góra (po 6)^[31].

Komunikacja kolejowa[edytuj]

W przeszłości w pobliżu miasta przechodziła linia kolejowa nr 284 Legnica - Pobiedna, a także stacja Lubomierz (zlikwidowana w 2013). Pierwszy odcinek linii łączył Lwówek Śląski z Gryfowem Śląskim, który otwarto wraz ze stacją 15 października 1885. W 1983 zawieszono kursowanie połączeń pasażerskich przez Lubomierz, a w 1996 zlikwidowano odcinek linii Lwówek Śląski - Lubomierz^[21]. Odcinek Lubomierz - Gryfów Śląski jest nieprzejezdny^[32].

Oświata i sport[edytuj]

Budynek Zespołu Szkół w Lubomierzu

W Lubomierzu znajdują się^[19][33]:

• Przedszkole Miejskie - położone przy ul. Stogryna 2; według danych na 2012 uczęszczało do niego 117 dzieci;
• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II - położona przy ul. Kościuszki 5; według danych na 2012 ma 38 pomieszczeń, a uczęszczało do niej 225 dzieci;
• Zespół Szkół w Lubomierzu - położony przy ul. Chopina 9; liczy łącznie ok. 200 uczniów; składa się na niego^[34]:
  • Gimnazjum im. Hieronima Wietora,
  • Liceum Ogólnokształcące im. Aleksandra Kamińskiego,
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa,
  • Studium Policealne.

W mieście funkcjonuje klub piłki nożnej o nazwie Miejski Ludowy Klub Sportowy Stella Lubomierz, który w sezonie 2013/14 grał w klasie A, grupa Jelenia Góra II. Swoją siedzibę klub ma przy placu Wolności 50, gdzie funkcjonuje Ośrodek Kultury i Sportu w Lubomierzu, a stadion znajduje się przy ul. Sportowej^[35].

Kultura[edytuj]

Muzeum Kargula i Pawlaka

Lubomierz znany jest przede wszystkim z planu zdjęciowego do filmu Sami swoi^[36] nakręconego w 1967. Na tę pamiątkę 13 lipca 1996 otwarto Muzeum Kargula i Pawlaka, a od 1997 odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych. W mieście znajduje się też pomnik Kargula i Pawlaka^[20].

W Lubomierzu kręcono również trzecią nowelę filmu Krzyż walecznych w reż. Kazimierza Kutza, a także kilka scen do serialu Tajemnica twierdzy szyfrów w reż. Bogusława Wołoszańskiego^[37].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

W Lubomierzu mieści się parafia rzymskokatolicka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Maternusa. Działalność religijną prowadzi także Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa^[38].

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie^[39]:

• Wittichenau
• Mszana Dolna

Znani Lubomierzanie[edytuj]

W Lubomierzu urodził się drukarz krakowski Hieronim Wietor.

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 2 (A-Ł) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław, 2003, ​ISBN 83-85773-60-6​ (A-Ł), s. 424-439

Linki zewnętrzne[edytuj]

Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem: Lubomierz

• Oficjalna strona miasta
• Liebenthal (niem.) VI (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa, 1884.

p • d • e Miasta województwa dolnośląskiego Bardo • Bielawa • Bierutów • Bogatynia • Boguszów-Gorce • Bolesławiec • Bolków • Brzeg Dolny • Bystrzyca Kłodzka • Chocianów • Chojnów • Duszniki-Zdrój • Dzierżoniów • Głogów • Głuszyca • Góra • Gryfów Śląski • Jawor • Jaworzyna Śląska • Jedlina-Zdrój • Jelcz-Laskowice • Jelenia Góra • Kamienna Góra • Karpacz • Kąty Wrocławskie • Kłodzko • Kowary • Kudowa-Zdrój • Lądek-Zdrój • Legnica • Leśna • Lubań • Lubawka • Lubin • Lubomierz • Lwówek Śląski • Mieroszów • Międzybórz • Międzylesie • Milicz • Mirsk • Niemcza • Nowa Ruda • Nowogrodziec • Oborniki Śląskie • Oleśnica • Olszyna • Oława • Piechowice • Pieńsk • Pieszyce • Piława Górna • Polanica-Zdrój • Polkowice • Prochowice • Prusice • Przemków • Radków • Siechnice • Sobótka • Stronie Śląskie • Strzegom • Strzelin • Syców • Szczawno-Zdrój • Szczytna • Szklarska Poręba • Ścinawa • Środa Śląska • Świdnica • Świebodzice • Świeradów-Zdrój • Świerzawa • Trzebnica • Twardogóra • Wałbrzych • Wąsosz • Węgliniec • Wiązów • Wleń • Wojcieszów • Wołów • Wrocław • Zawidów • Ząbkowice Śląskie • Zgorzelec • Ziębice • Złotoryja • Złoty Stok • Żarów • Żmigród Portal:Województwo dolnośląskie • Wikiprojekt:Dolny Śląsk

p • d • e Gmina Lubomierz Siedziba gminy: Lubomierz Sołectwa Chmieleń • Golejów • Janice • Maciejowiec • Milęcice • Oleszna Podgórska • Pasiecznik • Pławna Dolna • Pławna Górna • Pokrzywnik • Popielówek • Radoniów • Wojciechów Pozostałe miejscowości Zalesie

p • d • e Powiat lwówecki Miasta Gryfów Śląski • Lubomierz • Lwówek Śląski • Mirsk • Wleń Gminy miejsko-wiejskie Gryfów Śląski • Lubomierz • Lwówek Śląski • Mirsk • Wleń