Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Luboń
Panorama miasta z wieży kościoła św. Barbary (wrzesień 2009)
Herb Lubonia Flaga Lubonia
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	gmina miejska
Aglomeracja	poznańska
Data założenia	29 września 1954[1]
Prawa miejskie	13 listopada 1954
Burmistrz	Małgorzata Machalska
Powierzchnia	13,51 km²
Wysokość	72 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	31 196[2] 2 309,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-030 (dawniej 62-031 i 62-032)[3]
Tablice rejestracyjne	PZ, POZ
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Luboń
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Luboń
Położenie na mapie Polski Luboń
52°20′N 16°53′E/52,333333 16,883333
TERC (TERYT)	4303921011
Urząd miejski pl. E. Bojanowskiego 2 62-030 Luboń
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Luboń – miasto w centralnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie poznańskim, położone nad rzeką Wartą, w jej Poznańskim Przełomie. Stosunkowo duża liczba mieszkańców w porównaniu do niewielkiej powierzchni 13,5 km², na której rozciąga się miasto sprawia, że Luboń znajduje się na liście stu najgęściej zaludnionych miast w Polsce. Obecnie działa tu przemysł chemiczny – Luvena, budowlany oraz wiele innych podmiotów gospodarczych; dawniej występował również przemysł spożywczy i metalurgiczny.

Według danych z 31 grudnia 2014, miasto liczyło 30 813 mieszkańców^[4].

Miasto utworzono 13 listopada 1954 roku, w wyniku nadania gromadzie Luboń^[5] (= Luboń, Żabikowo, Lasek) praw miejskich.

Położenie[edytuj]

Położenie Lubonia w powiecie poznańskim

Luboń wchodzi w skład aglomeracji poznańskiej, zajmuje obszar 13,5 km². Od północy miasto przylega bezpośrednio do Poznania, a od południa graniczy z Wielkopolskim Parkiem Narodowym. Przez Luboń przebiega autostrada A2, której jeden ze zjazdów (Poznań Luboń, dawniej nazywany Dębina) położony jest częściowo na terenie Lubonia, droga wojewódzka nr 430, zapewniająca połączenie z południowymi powiatami Wielkopolski, oraz linia kolejowa Poznań – Wrocław. Blisko granicy miasta przebiega również trasa E261 (Świecie – Poznań – Wrocław).

W latach 1954–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego.

Według danych z roku 2002^[6] Luboń ma obszar 13,52 km², w tym:

• użytki rolne: 48%
• użytki leśne: 5%

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,51 km²^[7]. Miasto stanowi 0,71% powierzchni powiatu.

Warunki naturalne[edytuj]

Warta przepływająca przez Luboń

W mieście występują następujące wody powierzchniowe:

Cieki wodne

• Warta
• Strumień Junikowski
• Żabinka
• Kotówka
• Sobieski

Zbiorniki wodne

• Kocie Doły
• Kocie Dołki

Pochodzenie nazwy[edytuj]

Plan miasta

Nazwa Luboń pojawiła się w dokumentach źródłowych już na początku XIV wieku, a od tego czasu można znaleźć jej różne formy, jak na przykład: Lubome (1316), Lubom (1409), Lubonya (1443), Lubon (1508), Luboń (1655), w Luboni (1712). Pierwotnie nazwa miała postać Lubom i Lubomie, występowała więc w formie rodzaju męskiego i rodzaju nijakiego, przy czym postać Lubom kończyła się miękkim m. Lubom czy Lubomie to nazwa dzierżawcza (wskazująca na pierwszego właściciela osady), utworzona od imienia Lubom za pomocą archaicznego przyrostka j-, który zlał się z poprzedzającym m, powodując jego miękkość. Z kolei imię Lubom jest skróconą formą jakiegoś imienia dwuczłonowego (o charakterze życzącym) z pierwszym członem Lubo-, np. Lubogost, Lubomir, Lubomysł itp.^[8]

Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Lubonia.

Miasto Luboń powstało 13 listopada 1954 roku w wyniku połączenia trzech wsi: Lubonia, Żabikowa i Lasku, należących do 5 października 1954 do gminy Żabikowo^[9]. De jure doszło do tego przez przekształcenie istniejącej zaledwie pięć tygodni gromady Luboń (składającej się z tych trzech miejscowości oraz z parceli 1 i 8 z karty Wiry z dawnej gromady Wiry) w miasto^[10], dla którego ustalono 50 członków miejskiej rady narodowej^[11].

Poniżej zamieszczonych jest kilka podstawowych informacji na temat historii wsi Lasek, Luboń i Żabikowo.

Luboń[edytuj]

Pierwsza wzmianka o wsi o takiej nazwie pochodzi z 1316 roku. Dotyczy ona Mikołaja z Lubonia, przywołanego przed sąd w charakterze świadka. W okresie 1385-1429 Luboń należy do Pomiana i jego synów, a następnie od 1430 do 1452 do Mikołaja Strosberga, mieszczanina poznańskiego. W 1452 roku Erazm, Grzegorz, Katarzyna i Małgorzata, dzieci zmarłego Mikołaja, sprzedają swe części Lubonia władzom miasta Poznania. Odtąd przez 400 lat dochody z Lubonia zasilają kasę tego miasta. W latach 1469–1479 jest dzierżawiony przez agenta handlowego oraz bankiera, Mikołaja Wildę. W 1510 roku Luboń liczy 7 kwart roli chłopskiej i 6 kwart roli folwarcznej, 2 młyny i karczmę.
Ze wstępnych badań wynika, że wspomniany folwark mógł istnieć na obszarze ograniczonym z jednej strony ulicami Spadzistą i 3 Maja, a z drugiej doliną Warty i Strumienia Junikowskiego.
W 1709 roku panująca zaraza wyludniła niemal całkowicie wieś. Od 1719 roku osiedlali się w niej rolnicy z frankońskiego Bambergu, nazywani przez poznaniaków bambrami.
Na początku XX wieku wraz z intensywnie rozwijającym się przemysłem nastąpił duży wzrost liczby mieszkańców Lubonia – powstały trzy duże zakłady przemysłowe: krochmalnia i drożdżownia, przekształcone po II wojnie w Wielkopolskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego, a także zakład chemiczny produkujący między innymi nawozy fosforowe – obecnie Luvena (dawniej Zakłady Chemiczne Luboń).

Legendy lubońskie

Jak głosi jedna z nich, przed tysiącem lat, na południe od Poznania żył ród Puszczyków – myśliwych i bartników. „Ich wodzem był waleczny Lubom. Jego siostra, urodziwa Sławka, mieszkała w grodzie Mieszka I i była jego pogańską żoną. Po przyjeździe czeskiej Dąbrówki, Sławkę odesłano rodzinie. W ten sposób ród Puszczyków, odsunięty od wpływów po przyjęciu przez Mieszka chrześcijaństwa, zaczął się buntować i zbrojnie wystąpił przeciwko księciu. Doszło do bitwy, w której wojsko Mieszka rozgromiło Luboma i jego rodzinę. Pamięć o Puszczykach i Lubomie przetrwała w nazwach dwóch miejscowości powstałych w okolicy, gdzie stoczono decydującą bitwę.”

Żabikowo[edytuj]

Pomnik antywojenny Nigdy wojny w obozie żabikowskim (proj. J. Gosławski)

W 1283 roku należało do Bartłomieja z Poznania, któremu Przemysł II w zamian dał 4 łany na Winiarach i 5 jatek w Poznaniu. W 1311 roku Łodzic Wojciech z Krosna zastawił je biskupowi poznańskiemu Andrzejowi Zarembie. Ponieważ Wojciech w ciągu trzech lat zobowiązania swojego nie wykonał, Żabikowo pozostało własnością biskupa. W 1508 roku wieś posiadała 12 siedzib chłopskich, młyn i dwie karczmy. W 1564 roku zanotowano dwa stawy, przy każdym młyn o jednym kole korzecznym. W 1796 roku na skutek zarządzonej przez zaborce konfiskaty dóbr kościelnych, Żabikowo stało się własnością Rządu Pruskiego. Wieś liczyła wtedy 10 gospodarstw (2 kmiece, 2 półrolnicze, 6 chałupników) odprawiających pańszczyznę na rzecz dworu w Komornikach. Wykorzystując złoża gliny tworzy się cegielnie: Królewską (początek XIX wieku) oraz Suwalskiego i Fechnera (przełom XIX i XX wieku). Z inicjatywy Augusta Cieszkowskiego utworzono w Żabikowie działającą w latach 1870-1877 Wyższą Szkołę Rolniczą. W pierwszych latach XX w., w celu wzmocnienia żywiołu niemieckiego, powstaje popierane przez władze pruskie osiedle z rynkiem (obecnie plac bł. E. Bojanowskiego). W czasach II Rzeczypospolitej siedziba gminy. We wrześniu 1942 roku zaczęto budowę obozu karno-śledczego, w którym do końca okupacji zginęło kilkuset Polaków.

Lasek[edytuj]

Wieś olęderska założona w 1756 roku na polach majętności wirowskiej przez Augustyna Działyńskiego i jego żonę Annę z Radomickich Działyńską. Wieś założona na surowym korzeniu liczyła w 1760 roku jedenastu gospodarzy, 1784 r. – dziewiętnastu, a w 1793 – dwudziestu czterech. Do dziś znaczna część Lasku nie utraciła swego rolniczego charakteru.

Demografia[edytuj]

Ludność miasta[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Lubonia.

Dane dotyczące liczby mieszkańców Lubonia w perspektywie wieloletniej (1960-2008)^[12][13]

Struktura płci i wieku[edytuj]

Dane z 31.12.2014^[14]

Piramida wieku mieszkańców Lubonia w 2014 roku ^[13].

Vademecum miasta Luboń 2015 (przygotowane przez Urząd Statystyczny w Poznaniu) dostępne pod adresem:

http://poznan.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_wielkopolskie/portrety_gmin/powiat_poznanski/gm_lubon.pdf

Gospodarka[edytuj]

Ta sekcja może zawierać twórczość własną lub niezweryfikowane informacje. Pomóż Wikipedii poprawić artykuł na podstawie weryfikowalnych źródeł. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Charakter gospodarczy Lubonia wynika z jego położenia w aglomeracji poznańskiej: z jednej strony znaczna część ludności dojeżdża do pracy i szkół ponadgimnazjalnych w Poznaniu, z drugiej zaś Luboń stanowi tradycyjny ośrodek wytwórczo-usługowy. Jedynie południowa część miasta (Lasek) zachowała charakter rolniczy – w krajobrazie przeważają pola uprawne, sady i ogrody, które specjalizują się w uprawie roślin ozdobnych.^{[potrzebny przypis]}

Od kilku lat Luboń charakteryzuje się dużym wzrostem liczby mieszkańców. Jest to związane z rozwojem budownictwa deweloperskiego oraz z rozpoczęciem zagospodarowywania około stu hektarów terenów przeznaczonych pod nowe centrum miasta. Przyszłe centrum to rozległy obszar w środkowej części Lubonia przeznaczony w planie zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe jedno- i wielorodzinne, gdzie docelowo zamieszka około 5 000 osób. Powstanie wiele nowych obiektów usługowych, a także nowe tereny rekreacyjno-sportowe. Miasto wykupuje w tym rejonie grunty pod przyszłe ulice i zieleń miejską.^{[potrzebny przypis]}

Obecnie działa tu przemysł chemiczny – Luvena, budowlany oraz wiele innych podmiotów gospodarczych; dawniej występował również przemysł spożywczy i metalurgiczny.

Transport[edytuj]

Stacja kolejowa Luboń k.Poznania (30.03.2012)

Autostrada A2 (w tle panorama Żabikowa)

Kolej[edytuj]

Przez Luboń przebiega linia kolejowa nr 271 Poznań – Wrocław, a także ma tu swój początek linia kolejowa nr 357 Sulechów – Luboń. Dworzec kolejowy znajduje się w północno-wschodniej części miasta, przy ulicy Dworcowej. Przez miasto przejeżdża wiele pociągów różnych relacji, między innymi InterCity: Szczecin – Wrocław czy EuroCity: Szczecin – Budapeszt, jednak bezpośrednio z lubońskiego dworca można dostać się tylko do kilku większych polskich miast (Poznań, Leszno, Wrocław).

Drogi[edytuj]

 Osobne artykuły: Luboń koło Poznania i Tunel autostrady A2 pod linią kolejową w Luboniu.

• Autostrada A2 (Południowa obwodnica Poznania)
• Droga wojewódzka nr 430: Mosina – Poznań

Transport zbiorowy[edytuj]

 Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Luboniu.

Miasto Luboń obsługiwane jest przez Przedsiębiorstwo Transportowe Translub, MPK Poznań, ZUK Komorniki, oraz EKO-Rondo Puszczykowo.

Architektura[edytuj]

Wnętrze dawniej hali Zakładów Nawozów Fosforowych tzw. hala Poelziga, obecnie LUVENA

Zabytki[edytuj]

Lista zabytków rejestrowanych znajdujących się w Luboniu:

• szkoła (obecnie Szkoła Podstawowa im. Św. Filipa Neri) przy ul. Armii Poznań z początku XX wieku
• zespół zabudowy fabrycznej Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego, wybudowany w latach 1904-1908, 1926-1930,
• zespół fabryki chemicznej, obecnie Zakłady Chemiczne LUVENA S.A., wybudowany w latach 1909-1914,
• domy kolonii mieszkalnej dawnej fabryki chemicznej, wybudowane w latach 1909-1914. Zespół obejmuje bloki od 1 do 4 i dom przy ul. Armii Poznań 51
• teren obozu hitlerowskiego, obecnie Muzeum – Miejsce Pamięci Narodowej przy ul. Niezłomnych 2
• poewangelicki kościół parafialny pw. św. Barbary z plebanią,, zbudowany w latach 1909-1912

Kościół św. Barbary[edytuj]

Poewangelicki kościół św. Barbary

Budynek powstał w latach 1908-1912 przy ówczesnym Placu Wolności, wzniesiony przez społeczność wyznania ewangelicko-augsburskiego. Po II wojnie światowej przekazano go rzymskokatolickiej parafii pw. św. Barbary. Do tego czasu parafia mieściła się w przyklasztornej kaplicy Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. W trakcie remontu przeprowadzonego w 1951 roku, w głównym ołtarzu umieszczono obraz przedstawiający św. Barbarę, a sklepienie pokryto malowidłami. Przebudowano również chór, który został pomniejszony. Kościół wpisany jest do rejestru zabytków.

Pomnik Siewcy[edytuj]

Pomnik „Siewcy”

Pomnik powstały w 1923 roku jest jednym z najstarszych zabytków Lubonia. Dzieło artysty rzeźbiarza Marcina Rożka wpisało się na stałe w krajobraz parku przy ulicy Armii Poznań. Niemal trzymetrowej wysokości pomnik Siewcy, przedstawiający słowiańskiego rolnika siejącego zboże, wykonany jest z brązu i granitu. Pomnik zakupił koncern chemiczny dr Roman May z Lubonia. Marcin Rożek wyrzeźbił także podstawę, na której stanął wizerunek siewcy – jest to sześciometrowy cokół z fontanną przyozdobioną przedstawieniami delfinów. Całość ustawiono w ogrodzie jordanowskim, niedaleko osiedla zamieszkanego przez kadrę techniczną koncernu.

Kościół św. Jana Bosko[edytuj]

Kościół św. Jana Bosko

Zwiększająca się liczba mieszkańców Lubonia i Żabikowa, wywołała konieczność powstania nowej parafii. W 1931 roku zawiązał się tymczasowy komitet budowy kościoła. Od 1933 roku proboszczem parafii żabikowskiej był ks. Stanisław Streich, który czynnie włączył się w działalność komitetu. Jesienią 1934 roku ksiądz Streich nabył od Uniwersytetu Poznańskiego grunt pod budowę przyszłej świątyni. Architekt Sawicki przygotował projekt budowli, a pracami kierował Franciszek Reszelski. 6 października 1935 roku ks. Stanisław Streich odprawił pierwszą mszę przy bocznej nawie powstającego kościoła pod wezwaniem św. Jana Bosko. W kolejnych latach rozbudowano i wykończono wnętrze kościoła, a w 1939 roku powstała dzwonnica. Przez lata okupacji niemieckiej w murach kościoła magazynowano materiały sanitarne. Po wyzwoleniu, latem 1945 roku rozpoczęto odbudowę spalonej przez hitlerowców i zniszczonej działaniami wojennymi świątyni. W październiku 1946 roku odprawiono w niej, pierwsze po zakończeniu wojny, nabożeństwo. W latach 1976–1981 przeprowadzono przebudowę wnętrza kościoła. Od 2002 roku budynek świątyni prezentuje się w nowej, odmłodzonej szacie, którą zyskał przez otynkowanie ceglanych murów.

Architektura przemysłowa z XX w

Wybudowane w latach 1903-1904 fabryki: drożdży i przetwórstwa ziemniaczanego. Zbudowana w latach 1911-1912 Fabrika Moritz Milch & Co. Wszystkie zakłady zaprojektowane zostały przez niemieckiego architekta Hansa Poelziga

Oświata[edytuj]

Budynek gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II

Przedszkola

W roku 2009 w Luboniu funkcjonowało 8 przedszkoli

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. bł Edmunda Bojanowskiego
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. hr. Augusta Cieszkowskiego
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. prof. Adama Wodziczki

Gimnazja

• Gimnazjum nr 1 im. kardynała Stefana Wyszyńskiego
• Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II

Szkoły średnie

• Liceum Ogólnokształcące im. ppłk. Zbigniewa Kiedacza

Inne placówki

• Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Religia[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Parafie w Luboniu.

 Osobny artykuł: Dekanat luboński.

Aż do 1928 roku obszar obecnego miasta Lubonia podlegał XIII-wiecznej parafii pw. św. Floriana we Wirach. W 1928 roku zostaje erygowana parafia św. Barbary w Żabikowie, do której należały wsie: Żabikowo, Luboń, Świerczewo oraz wydzielone z parafii komornickiej: Fabianowo i Kotowo. W 1935 roku powstaje parafia pw. św. Jana Bosko, która obejmuje Luboń i część Żabikowa. W 1979 roku poprzez oddzielenie się od Wir, utworzona zostaje parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego w Lasku. Na terenie miasta znajduje się też Sala Królestwa Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy^[15]

Sport[edytuj]

Piłka nożna:

• Luboński FC – IV liga polska, grupa wielkopolska północna
• Stella Luboń – klasa okręgowa, grupa poznańska wschodnia
• UKS Jedynka Luboń – Uczniowski Klub Sportowy, działający przy SP 1

Tenis stołowy:

• Luboński Klub Tenisa Stołowego

Wydarzenia sportowe:

• w 2006 roku na stadionie miejskim w Luboniu odbył się mecz futbolu amerykańskiego pomiędzy zespołami 1. KFA Wielkopolska i The Crew Wrocław, w ramach Polskiej Ligi Futbolu Amerykańskiego. Był to premierowy sezon tych rozgrywek.

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie:

• Rouen^[16]
• Bumbeşti-Jiu^[16]

Lubonianie[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: ludzie związani z Luboniem.

• Manuela Michalak – finalistka pierwszej polskiej edycji programu Big Brother
• Józef Mager – nauczyciel, polityk, społecznik
• Czesław Owczarek – piłkarz, trener piłkarski
• Krzysztof Piskuła – piłkarz, reprezentant Polski
• Tabb (producent muzyczny) – producent muzyczny, kompozytor
• Jacek Wieczorek (Owal) – polski wykonawca hip-hopowy
• Wiesław Zakrzewski – piłkarz, zawodnik m.in. Lecha Poznań, Olimpii Poznań oraz Bałtyku Gdynia
• Zbigniew Zakrzewski – piłkarz, zawodnik m.in. Lecha Poznań, Warty Poznań, Arki Gdynia, Miedzi Legnica

Zobacz też[edytuj]

• Wieści Lubońskie – niezależny miesięcznik mieszkańców Lubonia
• Gmina Żabikowo
• Głaz narzutowy w Luboniu
• Znicz Pamięci Pokoju

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• S. Malepszak, B. Stanisławski, Wykopaliska archeologiczne w Luboniu, Luboń 1998.
• G. Wojciech, 50 lat miasta 1954-2004, Luboń 2004.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Żabikowo (2) i (3) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIV: Worowo – Żyżyn. Warszawa, 1895.
• Lubań (3) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa, 1884.
• Lasek, niem. Lassek I (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Powiat poznański Miasta Buk • Kostrzyn • Kórnik • Luboń • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Puszczykowo • Stęszew • Swarzędz Gminy miejskie Luboń • Puszczykowo Gminy miejsko-wiejskie Buk • Kostrzyn • Kórnik • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Stęszew • Swarzędz Gminy wiejskie Czerwonak • Dopiewo • Kleszczewo • Komorniki • Rokietnica • Suchy Las • Tarnowo Podgórne