Tworzenie stron internetowych

	Małogoszcz
	Małogoszcz
	; Ratusz w Małogoszczu
Herb Małogoszcza	Flaga Małogoszcza
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	jędrzejowski
Gmina	Małogoszcz; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1408 - 1869, 1996
Burmistrz	Jan Głogowski
Powierzchnia	9,68 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 3831; 395,8 os./km²
Strefa numeracyjna;	41
Kod pocztowy	28-366
Tablice rejestracyjne	TJE
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Małogoszcz
	Położenie na mapie Polski Małogoszcz
	50°48′48″N 20°16′06″E/50,813333 20,268333
TERC; (TERYT)	2602034
SIMC	0249343
	Urząd miejski ul. Jaszowskiego 3a; 28-366 Małogoszcz
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Małogoszcz – miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Małogoszcz.

Miasto królewskie w powiecie chęcińskim województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVI wieku^[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego. Nazwa miasta pochodzi od staropolskiego imienia męskiego Małogost^[3].

Na koniec 2014 r. miasto zajmowało powierzchnię 9,68 km² i liczyło 3872 mieszkańców^[4].

W Małogoszczu znajduje się Szkoła Podstawowa im. 24 lutego 1863 roku, Publiczne Gimnazjum oraz Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Powstania Styczniowego. Funkcjonują one w jednym budynku przy ul. 11 Listopada. W pobliżu miasta znajduje się cementownia, której właścicielem obecnie jest koncern Lafarge. Życie kulturalne miasta organizuje Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury. W architekturze urbanistycznej zwraca uwagę osiedle wybudowane w latach 70. XX wieku podczas wznoszenia Cementowni Małogoszcz. Centrum architektonicznym miasta jest zabytkowy rynek. Na terenie miasta działa rozbudowana sieć internetowa zapewniająca mieszkańcom nielimitowany dostęp do internetu. Rozpoczęła ona działalność w 2003 roku.

W mieście swoją siedzibę ma klub piłkarski Wierna Małogoszcz, grający w latach 2004-2011 w III lidze^[5].

Przez miasto przechodzi niebieski szlak turystyczny z Jedlnicy do Żarczyc a na placu Kościuszki (rynku) zaczyna się czarny szlak do rezerwatu Milechowy^[6].

Historia[edytuj]

Stacja kolejowa Małogoszcz zbudowana w 1911 roku

Kaplica św. Stanisława (cmentarna)

Małogoszcz został założony w czasach wczesnopiastowskich jako osada na skrzyżowaniu szlaków handlowych. Najstarsze zapiski o grodzie kasztelańskim pochodzą z bulli arcybiskupa gnieźnieńskiego z 1136. Gród miał arcybiskupowi oddawać dziesięcinę ze zboża, miodu oraz skór. W XII w. Małogoszcz stanowił ważny lokalny ośrodek gospodarczy. Osada była znana jako gród kasztelański Malogost oraz często odwiedzana przez książąt i królów polskich. W 1140 roku przebywała w Małogoszczu wdowa po Bolesławie Krzywoustym księżna Salomea. W 1259 roku gród został zniszczony przez najazd tatarski. W XIV wieku król Kazimierz Wielki wzniósł fortyfikacje obronne. W 1273 roku w Małogoszczu spędzała dzień Bożego Narodzenia Święta Kinga, ks. krakowska i sandomierska.

W 1408 Małogoszcz uzyskał od króla Władysława Jagiełły prawa miejskie. W 1572 roku przez Małogoszcz wieziono do Krakowa ciało Zygmunta Augusta. 1 czerwca 1582 roku w Małogoszczu nocował Stefan Batory udający się do Warszawy na swoją koronację. W latach 1591-1595 w Małogoszczu wybudowano kościół w stylu barokowym.

Pomyślny rozwój miasta był związany z rozwojem wyrobu płótna (XVI-XVII w.). W I połowie XVII wieku, zwłaszcza w czasie kiedy starostami małogoskimi byli Samuel i Stanisław Lanckorońscy, trwał nieprzerwanie do potopu szwedzkiego rozwój miasta, co znalazło potwierdzenie w liczbie ludności i stanie zabudowy. Szacuje się, iż przed „Potopem” w mieście było 180 budynków mieszkalnych i 1200 osób. Po odejściu wojsk szwedzkich, w 1661 r. przybyli do miasta lustratorzy królewscy naliczyli ogółem 130 budynków, z czego 114 w części królewskiej i 16 w części kościelnej. Liczbę ludności oszacowano na ok. 700-800 osób. Wynika z tego, że straty w ludziach zamknęły się w granicach 380-400 osób^[7]. Był to obraz pełnej pauperyzacji miasta i mieszczan, jednak nie tak katastrofalny, jak zniszczonych niemal doszczętnie Chęcin.

W 1795 roku miasto znalazło się w zaborze austriackim. Małogoszcz zapisał się następnie w polskich walkach narodowowyzwoleńczych. W czerwcu 1794 zatrzymał się w nim z armią naczelnik Tadeusz Kościuszko po bitwie pod Szczekocinami. Kwaterował na plebanii, która pełniła też funkcję lazaretu (wśród rannych był Bartosz Głowacki). Tu też zmarli od ran odniesionych w bitwie pod Szczekocinami generałowie Insurekcji Kościuszkowskiej Jan Grochowski i Józef Wodzicki^[8]. W nieistniejącym kościele św. Krzyża (Betanii) przy ulicy Warszawskiej, w 1794 roku mieścił się powstańczy lazaret (obecnie znajduje się tam szkoła).

24 lutego 1863 rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew powstania styczniowego – I bitwa pod Małogoszczem. W małogoskiej plebanii mieścił się sztab generała Mariana Langiewicza. W bitwie tej brał także udział twórca Oddziałów Langiewicza z rejonu powiatu krotoszyńskiego (Baszków, Konarzew, Krotoszyn) Franciszek Nawrocki (Jakub Nawrot). Był on bliskim współpracownikiem dyktatora powstania^[9]. Rzeka Łosośna uzyskała odtąd nazwę Wierna Rzeka, stając się tytułową bohaterką powieści Stefana Żeromskiego. Za pomoc powstańcom, a także z powodu spadku liczby ludności, w 1869 rząd rosyjski odebrał Małogoszczowi prawa miejskie.

W 1904 roku wielki pożar zniszczył znaczną część osady. Podczas I wojny światowej, na przełomie 1914 i 1915 roku linia frontu przebiegała w pobliżu Małogoszcza, który został doszczętnie zniszczony przez ogień artyleryjski. W 1915 roku wieś została zajęta przez wojska niemieckie i austriackie.

Osobny artykuł: Stacja Małogoszcz.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w granicach woj. kieleckiego.

W styczniu 1945 do Małogoszcza wkroczyły wojska radzieckie.

W 1996 roku Małogoszcz odzyskał prawa miejskie.

Żydzi w Małogoszczu[edytuj]

W 1775 roku miasto uzyskało przywilej zabraniający żydowskiego osadnictwa. Jednakże prawdopodobnie ok. 1789 roku żyli już tutaj Żydzi. W 1882 roku powstała samodzielna gmina żydowska. W okresie międzywojennym liczba małogoskich Żydów stale wzrastała z 415 osób w 1921 r. (19% ogółu mieszkańców) do 1050 w 1938 r. Bożnica znajdowała się przy ulicy Jędrzejowskiej 16, zaś cmentarz przy szosie prowadzącej do Jędrzejowa. Podczas II wojny światowej, 28 sierpnia 1942 roku Niemcy zebrali wszystkich tutejszych Żydów i wywieźli ich do Jędrzejowa. Stamtąd deportowano ich do obozu zagłady w Treblince.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Małogoszcza w 2014 roku ^[1].

Zabytki[edytuj]

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

kościół pw. Wniebowzięcia NMP wybudowany w latach 1591–1595, dzięki staraniom dziekana małogoskiego Jakuba Biedy Chrostkowica. W roku 1642 dobudowano wieżę. Do niej w roku 1894 dostawiono jeszcze kruchtę. Kościół, drewniana dzwonnica z połowy XIX w. oraz budynek plebanii z przełomu XVI/XVII stanowią zespół wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.112/1-3 z 11.02.1967)^[10].
- chrzcielnica z 1610 roku
Kościół pw. św. Stanisława Biskupa z 1595 roku na wzgórzu Babinek. Zbudowany z inicjatywy Jakuba Biedy Chrostkowica. Obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej. Okrągłą wieżę wieńczy fryz z ornamentowanych kafli późnorenesansowych z końca XVI stulecia. Kamienny, późnorenesansowy portal. W ołtarzu znajduje się obraz z końca XVIII wieku przedstawiający patrona kościoła, otoczonego duchowieństwem i szlachtą, ukazujący go w chwili wskrzeszania Piotrowina. Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.113 z 11.02.1967)^[10]
cmentarz żydowski z II połowy XIX w. (nr rej.: A.114 z 8.01.1991)^[10]
pomnik Tadeusza Kościuszki, wzniesiony przez małogoszczan w 1917 r.
cmentarz z mogiłami powstańców z 1863 roku

Nieistniejące:

Kościół św. Krzyża z 1617 r. ze szpitalem "Betania". Zniszczony po 1794 roku.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Ciekawostki[edytuj]

Na jednym z okien małogoskiej plebanii, na nadprożu późno-renesansowego kamiennego obramienia znajduje się łacińska maksyma VIRTUTE DECET NON SANQUINE NITI (pol. Oceniaj ludzi według cnót, a nie pochodzenia).

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Malogoszcz, w oparciu o dane GUS.
↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 82.
↑ M. Karaś, O staropolskich imionach dwuczłonowych zachowanych w nazwach miejscowych, [w:] Onomastica, r. II, z. 2, Wrocław 1956.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. GUS, 2011-08-10, s. 142. ISSN 1505-5507.
↑ Szymon Piasta: 80 lat Świętokrzyskiego Związku Piłki Nożnej. Kielce: Oficyna Poligraficzna APLA Spółka Jawna, 2008, s. 292-294. ISBN 978-83-85953-44-9.
↑ opis szlaku na stronie Urzędu Miasta i Gminy.
↑ Por. E. Kosik, Ludność Małogoszcza w latach 1662-1686 w świetle ksiąg metrykalnych, „Studia Kieleckie”, nr 2, 1974, s. 61-73.
↑ Por. J. Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Mariówka 1930, s. 107. (Gen. Józef Wodzicki pochowany został w kościele OO. Kapucynów w Krakowie).
↑ relacja Franciszka Nawrockiego (Jakuba Nawrota), zawarta w ks. Potomek banity, A. Nawrocki, Muzeum Regionalne im. H. Ławniczaka w Krotoszynie, por. www.genealogia.okiem.pl, spis powstańców styczniowych 1863r.
↑ ^a^b^c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 31 marca 2017; 7 miesięcy temu. [dostęp 2015-10-15]. s. 8.
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

Zobacz też[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalna strona internetowa miasta
Małogoszcz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VI: Malczyce – Netreba. Warszawa, 1885.
Małogoszcz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa, 1902.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Malogoszcz, w oparciu o dane GUS.

[2] Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 82.

[3] M. Karaś, O staropolskich imionach dwuczłonowych zachowanych w nazwach miejscowych, [w:] Onomastica, r. II, z. 2, Wrocław 1956.

[4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. GUS, 2011-08-10, s. 142. ISSN 1505-5507.

[5] Szymon Piasta: 80 lat Świętokrzyskiego Związku Piłki Nożnej. Kielce: Oficyna Poligraficzna APLA Spółka Jawna, 2008, s. 292-294. ISBN 978-83-85953-44-9.

[6] s szlaku na stronie Urzędu Miasta i Gminy.

[7] Por. E. Kosik, Ludność Małogoszcza w latach 1662-1686 w świetle ksiąg metrykalnych, „Studia Kieleckie”, nr 2, 1974, s. 61-73.

[8] Por. J. Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Mariówka 1930, s. 107. (Gen. Józef Wodzicki pochowany został w kościele OO. Kapucynów w Krakowie).

[9] relacja Franciszka Nawrockiego (Jakuba Nawrota), zawarta w ks. Potomek banity, A. Nawrocki, Muzeum Regionalne im. H. Ławniczaka w Krotoszynie, por. www.genealogia.okiem.pl, spis powstańców styczniowych 1863r.

[zabytek-10] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 31 marca 2017; 7 miesięcy temu. [dostęp 2015-10-15]. s. 8.

[11] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Tworzenie stron internetowych

Małogoszcz

Strony internetowe

Sklepy internetowe

Reklama internetowa - Marketing www

Portfolio

O mieście: Małogoszcz