Tworzenie stron internetowych

Niechorze
Niechorze – Widok z latarni morskiej na miejscowość oraz jezioro Liwia Łuża
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryficki
Gmina	Rewal
Sołectwo	Niechorze
Wysokość	0-18 m n.p.m.
Liczba ludności (31.12.2013)	979[1]
Strefa numeracyjna	(+48) 91
Kod pocztowy	72-350
Tablice rejestracyjne	ZGY
SIMC	0782818
Położenie na mapie gminy Rewal Niechorze
Położenie na mapie powiatu gryfickiego Niechorze
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Niechorze
Położenie na mapie Polski Niechorze
54,0833°N 15,0667°E/54,083330 15,066670
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku

Niechorze (do 1945 niem. Horst, Ostseebad Horst; od 1945 początkowo Horzewo^[2]) – wieś sołecka w północno-zachodniej Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Rewal. Leży na Pobrzeżu Szczecińskim, Wybrzeżu Trzebiatowskim, nad Morzem Bałtyckim na północy i jeziorem Liwia Łuża na południu.

Miejscowość wypoczynkowa z kąpieliskiem morskim i przystanią morską. Na koniec 2013 roku wieś liczyła 979 mieszkańców, a sołectwo obejmowało 4,09 km² powierzchni^[1].

Historia[edytuj]

Fragment Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego Eilerta Lübbena z l. 1610-18 z wsiami Horst i Gr.Horst

Lovis Corinth, Horst an der Ostsee, 1902

Niechorze – Widok z latarni morskiej na plażę i przystań rybacką

Niechorze – Latarnia morska

Na początku Niechorze było typową wsią rybacką. Jego charakterystyczną dominantą widokową jest wybudowana w 1866 roku latarnia morska. Rozwój wsi jako kąpieliska datuje się od XIX wieku, ale jego prawdziwy rozkwit zaczął się w 1870 roku. W 1889 roku zarejestrowano tu 700 letników, w 1910 roku było już 1873 wczasowiczów^[3], a w 1923 przyjechało ich do Niechorza 3000^[4]. Na potrzeby letnich gości tuż przy plaży, na płyciźnie, wybudowano na olbrzymich palach pawilon kąpielowy (Familienbad) ze zjeżdżalnią^[5] istniejący jeszcze w 1947 roku^[6]. Wydany w 1938 roku przewodnik po niemieckich kurortach, oprócz istniejących licznych kwater prywatnych, odnotowuje w miejscowości 4 hotele (o łącznie 131 łóżkach) i 19 większych pensjonatów (oferujących razem 429 miejsc noclegowych); w sezonie trwającym od 15 maja do 30 września poza wypoczynkiem świadczono także usługi wodolecznicze (zabiegi kąpieli w zimnej i ciepłej wodzie morskiej oraz kąpiele medyczne). We wsi funkcjonowały wówczas: lokalna kasa oszczędnościowo-pożyczkowa Spar- und Darlehnskasse Horst i filia powiatowej kasy oszczędności Kreissparkasse Greifenberg i. P., urząd pocztowy oraz gabinet lekarski^[7].

1 lipca 1896 roku otwarto pierwszą, zachodnią linię Gryfickiej Kolei Wąskotorowej łączącą Gryfice z Niechorzem. Końcowy dworzec linii Groß Horst wybudowano w zachodniej części wsi. 1 maja 1913 roku Niechorze wzbogaciło się o połączenie z Trzebiatowem przez Pogorzelicę oraz o kolejny, położony nad jeziorem i użytkowany do dziś, dworzec kolei wąskotorowej Horst Seebad, a także dodatkowo – położony 1 km w kierunku wschodnim przystanek kolejowy Horst Liebelose^[8].

Współczesne Niechorze dawniej stanowiły dwie odrębne wsie: nadmorska, rybacka Klein Horst oraz położona na południe od niej, nad zachodnim brzegiem jeziora Liwia Łuża, rolnicza Gross Horst. 1 kwietnia 1936 do miejscowości Gross Horst przyłączono Klein Horst a 1 października 1937 zmieniono jej nazwę na obowiązującą do 1945 roku (Ost)Seebad Horst^[9].

U schyłku II wojny światowej, w pierwszej połowie marca 1945 roku, Niechorze znalazło się na obszarze działań bojowych prowadzonych w ramach operacji pomorskiej 1. Frontu Białoruskiego. W tej okolicy miały one na celu likwidację jednostek rozbitej 11. Armii Pancernej SS z Grupy Armii Wisła zgrupowanych pomiędzy Trzebiatowem a Trzęsaczem w sile około 10 tysięcy żołnierzy^[10]. Miejscowość leżała na szlaku wycofującej się na zachód jednej z compagne de marche pod dowództwem Henri Feneta ze składu rozbitej francuskiej 33. Dywizji Grenadierów SS „Charlemagne”, którzy nocowali tu z 9 na 10 marca licząc na możliwość ewakuacji drogą morską, co nie nastąpiło^[11]. Tego samego dnia nastąpiło uderzenie wojsk 1. FB na zgrupowanie trzebiatowskie wojsk niemieckich a kolejnej nocy niemiecki kontratak. Ostatecznie Niechorze zostało zdobyte przez jednostki 7. Korpusu Kawalerii Gwardii Armii Czerwonej oraz 2. Warszawską Dywizję Piechoty i 13 Pułk Artylerii Pancernej Ludowego Wojska Polskiego dnia 12 marca 1945^[12]. Podczas walk o nadmorską wieś zniszczona została laterna latarni morskiej. 12 marca 1972 roku upamiętniono zdobycie miejscowości ustawiając głaz z tablicą w niechorskim parku^[13].

Kilka dni po zdobyciu, wieś znalazła się w strefie obrony przeciwdesantowej wybrzeża Bałtyku od Łukęcina do Mrzeżyna utworzonej przez wojska 6. Pomorskiej Dywizji Piechoty po zakończeniu bitwy o Kołobrzeg (co miało miejsce 18 marca 1945 roku). 7 kwietnia jej obowiązki przejęła 4. Pomorska Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego pod dowództwem gen. Bolesława Kieniewicza, która dyslokowana była następująco: 10. Pułk Piechoty odpowiedzialny za odcinek jezioro Resko Przymorskie – Niechorze, 11. Pułk Piechoty chroniący odcinek Niechorze – Łukęcin. W takim ugrupowaniu dywizja pozostała do 11 kwietnia 1945 roku^[14][15].

Na mocy traktatów pokojowych konferencji poczdamskiej miejscowość włączona została do Polski a jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec.

W 1946 roku w Niechorzu powołano Komendę Poligonu nr 3 w ramach Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Obrony Przeciwlotniczej (obecnie Centralny Poligon Sił Powietrznych w Ustce), której pierwszym dowódcą był ppłk Kazimierz Jackowski^[16].

Początkowo nosiła nazwę Horzewo^[2], którą w 1947 roku^[17] zmieniono na obecną. W latach 1946–1998 miejscowość położona była w województwie szczecińskim.

Od jesieni 2013 roku do jesieni 2014 roku zostały przeprowadzone przez Urząd Morski w Szczecinie, prace wzmacniające klifowy brzeg morski w Niechorzu^[18].

Rozwój demograficzny wsi

• 1821 – 52 mieszkańców (Groß Horst) i 90 mieszkańców (Klein Horst)^[19]
• 1870 – 140 mieszkańców (Groß Horst) i 150 mieszkańców (Klein Horst)^[20]
• 1905 – 350 mieszkańców^[21]
• 1910 – 400 mieszkańców^[3]
• 1923 – 400 mieszkańców^[4]
• 1925 – 373 mieszkańców (gmina Groß Horst)^[22] i 265 mieszkańców (gmina Klein Horst)^[23]
• 1933 – 774 mieszkańców^[9]
• 1938 – 850 mieszkańców^[7]
• 1939 – 805 mieszkańców^[9]
• 2006 – 904 mieszkańców^[24]
• 2007 – 933 mieszkańców^[24]
• 2008 – 936 mieszkańców^[24]
• 2009 – 932 mieszkańców^[1]
• 2010 – 953 mieszkańców^[25][1]
• 2011 – 983 mieszkańców^[1]
• 2012 – 980 mieszkańców^[1]
• 2013 – 979 mieszkańców^[1]

Zabytki[edytuj]

Niechorze – Budynek przy ul. Ludnej

Niechorze – Muzeum Rybołówstwa Morskiego

Na obszarze wsi przylegającym do jeziora, w starszej części wsi, można spotkać dawne zagrody i kamieniczki rybackie z XVIII i XIX wieku z ozdobnymi bramami wjazdowymi.

Największym zabytkiem miejscowości jest zespół latarni morskiej wybudowany w latach 1863-1866. Do zespołu prócz latarni, zaliczany jest także dom latarników, dwa budynki gospodarcze, a także ogród z murowanym ogrodzeniem i furtkami^[26].

W Niechorzu znajduje się dworzec Gryfickiej Kolei Wąskotorowej z przełomu XIX/XX wieku^[27].

Przy ul. Środkowej 7 mieści się zabytkowa zagroda z przełomu XVIII/XIX wieku^[28].

Turystyka[edytuj]

Niechorze należy do gminy promowanej jako Wybrzeże Rewalskie. Jest kurortem wypoczynkowym, w którym znajdują się ośrodki wczasowe, pensjonaty, pokoje gościnne, kempingi oraz pola namiotowe. Nadmorski brzeg w miejscowości cechuje piaszczysta plaża oraz wysoki klif w zachodniej części wsi, na którym stoi latarnia morska.

W Niechorzu wyznaczono letnie kąpielisko morskie obejmujące 100 m linii brzegowej^[29].

Przez Niechorze przebiegają następujące znakowane szlaki turystyczne:

• EuroVelo 10 (EV10) Szlak Rowerowy Morza Bałtyckiego^[30]
• Szlak Liwiej Łuży – okrężny, rozpoczyna się i kończy przed stacją kolei wąskotorowej Niechorze
• E9 Szlak Nadmorski im. dr. Czesława Piskorskiego (Świnoujście→ Dziwnów→ Rewal→ Trzebiatów→ Mrzeżyno→ Kołobrzeg)

Infrastruktura[edytuj]

Niechorze – Kutry na przystani rybackiej

W Niechorzu mieści się ośrodek zdrowia, apteka, urząd pocztowy, przystanek autobusowy oraz kościół św. Stanisława BM.

Przez Niechorze prowadzi linia Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej Gminy Rewal: Gryfice – Pogorzelica, oraz znajdują się dwie stacje kolejowe: Niechorze i Niechorze Latarnia, przez które w okresie wakacyjnym przejeżdża kolejka wąskotorowa tak zwana Ciuchcia Retro zarządzana przez gminę Rewal. Na południe od wsi przebiega droga wojewódzka nr 102.

W miejscowości od 1946 roku istnieje Ochotnicza Straż Pożarna, rezydująca w uroczyście otwartym 25 października 2008^[31][32] zintegrowanym Centrum Ratownictwa zlokalizowanym przy ul. Kolejowej tuż obok dworca kolejowego Niechorze. Jednostka OSP Niechorze (jedna z dwóch w gminie Rewal) włączona jest do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego^[33].

Przy ul. Nadmorskiej ma siedzibę Straż Przybrzeżna oraz jeden z pięciu Obwodów Ochrony Wybrzeża Inspektoratu Ochrony Wybrzeża Urzędu Morskiego w Szczecinie obejmujący obchody Pobierowo, Niechorze, Mrzeżyno i Rogowo^[34].

Tutejsi rybacy korzystają z podległej Urzędowi Morskiemu w Szczecinie przystani morskiej^[35][36], w której granicach znajduje się akwatorium o powierzchni 0,0141 km² i średniej szerokości 100 m licząc od linii brzegu^[37]. Wyposażenie techniczne stanowi dalba wyciągowa i dwa z trzech istniejących pomostów rybackich – zachodni o długości 62,5 m i środkowy: 53,95 m^[38]. Rybacy wykorzystują do nawigacji także światło na wschodnim pirsie. Kutry rybackie miejscowych rybaków pływają z sygnaturą NIE na burcie.

Kultura, sport, oświata[edytuj]

Niechorze jest jednym z miejsc, gdzie co roku odbywają się Mistrzostwa Polski w Siatkówce Plażowej Mężczyzn^[39][40][41].

Miejscowość posiada zespół sportowo-rekreacyjny, w którym znajdują się boiska do piłki nożnej, koszykówki, siatkówki oraz korty tenisowe.

Placówkami oświatowymi w Niechorzu są:

• Zespół Szkolno-Przedszkolny przy ul. Szczecińskiej 6:
  • Przedszkole Publiczne im. Sindbada Żeglarza^[42]
  • Szkoła Podstawowa im. Leonida Teligi^[43]

Mieszczą się tu również Muzeum Rybołówstwa Morskiego, które ukazuje specyfikę zawodu rybaka oraz przedstawia cząstkę kultury pomorskiej oraz Park Miniatur Latarni Morskich.

Przyroda[edytuj]

 Osobny artykuł: rezerwat przyrody Jezioro Liwia Łuża.

Obrzeża miejscowości znalazły się w specjalnym obszarze ochrony siedlisk – Trzebiatowsko-Kołobrzeskim Pasie Nadmorskim (PLH320017)^[44] oraz obszarach specjalnej ochrony ptaków – Zatoce Pomorskiej (PLB990003) oraz Wybrzeżu Trzebiatowskim (PLB320010) programu Natura 2000. Ponadto Niechorze leży na terenie obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej – Ostoi na Zatoce Pomorskiej (PLH990002).

Społeczność[edytuj]

• Samorząd gminy Rewal utworzył jednostkę pomocniczą „Sołectwo Niechorze”, obejmujące jedynie miejscowość Niechorze. Mieszkańcy wsi wybierają sołtysa oraz radę sołecką, która składa się z 6 osób^[45]
• 31 grudnia 1986 decyzją Kurii Diecezji Szczecińsko-Kamieńskiej powstała parafia św. Stanisława BM w Niechorzu^[46]

Film[edytuj]

Kilka scen filmu Beata z 1964 roku, w reżyserii Anny Sokołowskiej, rozgrywa się na plaży w Niechorzu oraz przed budynkiem, na wieży i w latarni morskiej. Film opowiada o szesnastoletniej dziewczynie Beacie (Pola Raksa), która ucieka z domu. Poszukiwanie dziewczyny prowadzi jej kolega Olek Smoleński „Ramzes” (Marian Opania). W trakcie poszukiwań Olek trafia między innymi nad morze i na latarnię, gdzie spotyka latarnika (Wirgiliusz Gryń), u którego prawdopodobnie zatrzymała się Beata.

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Niechorze

• Mapa gminy Rewal i mapa Niechorza
• Strona internetowa Niechorza

p • d • e Gmina Rewal Niechorze • Pobierowo • Pogorzelica • Pustkowo • Rewal • Śliwin • Trzęsacz