Tworzenie stron internetowych

	Niemodlin
	Niemodlin
	; Rynek w Niemodlinie
Herb Niemodlina	Flaga Niemodlina
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	opolski
Gmina	Niemodlin; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1283
Burmistrz	Dorota Koncewicz
Powierzchnia	13,11 km²
Wysokość	177 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 6 517; 497,1 os./km²
Strefa numeracyjna;	+48 77
Kod pocztowy	49-100
Tablice rejestracyjne	OPO
	Położenie na mapie województwa opolskiego Niemodlin
	Położenie na mapie Polski Niemodlin
	50°38′31″N 17°37′10″E/50,641944 17,619444
TERC; (TERYT)	1609074
SIMC	0965750
	Urząd miejski Bohaterów Powstań Śląskich 37; 49-100 Niemodlin
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Niemodlin (ujednoznacznienie).

Niemodlin (niem. Falkenberg) – miasto w województwie opolskim, w powiecie opolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Niemodlin. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego. Historycznie na Górnym Śląsku.

Geografia[edytuj]

Niemodlin jest położony na obszarze Równiny Niemodlińskiej, w pobliżu Borów Niemodlińskich^[2]. Przez miasto przepływa Ścinawa Niemodlińska, która w okolicach Lewina Brzeskiego wpływa do Nysy Kłodzkiej.

Nazwa[edytuj]

Pierwotna nazwa Niemodlim pochodzi od imienia pierwszego właściciela lub zasadźcy Niemodlima. Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1224 roku wydanym przez księcia śląskiego Kazimierza I opolskiego gdzie zanotowana została w zlatynizowanej formie „Nemodlina villa” (pol. wieś Niemodlin lub wieś Niemodlina)^[3]. Dnia 28 maja 1260 w łacińskim dokumencie Władysława opolskiego wydanym w Raciborzu miejscowość wymieniona jest jako wieś villa Niemodlim oraz villa Niemodlin^[4]^[5].

W 1295 (lub 1305 – data jest niepewna) w księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest jako Nemodlim alias Falkenberg. Kronika wymienia również miejscowości, które zostały wchłonięte przez miasto Wessele jedną z obecnych dzielnic Niemodlina Wesele, Lypno dzisiejszą dzielnicę Lipno. Stephani villa dzisiejsze Szczepanowice^[6].

XIX wieczne niemiecko języczne źródła wielokrotnie wymieniają polską nazwę miasta zaraz obok niemieckiej. Opis Prus z 1819 roku notuje dwie nazwy "Falkenberg (Niemodin)"^[7]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod nazwą niemiecką Falkenberg oraz polską Niemodlin^[8]. Nazwę Niemodlin w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[9]. Nazwy Niemodlin oraz Falkenberg wymienia również w 1896 roku śląski pisarz Konstanty Damrot^[10].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku notuje nazwę miasta pod polską nazwą Niemodlin oraz niemiecką Falkenberg^[11].

Obecną nazwę zatwierdzono urzędowo 7 maja 1946^[12].

Historia[edytuj]

Zamek w Niemodlinie

Sam Niemodlin istniał już prawdopodobnie w X wieku jako osada targowa. Według legendy, św. Wojciech podczas swojej podróży misyjnej zatrzymał się tutaj i zaczął budować kościół (przez miasto przebiegał główny szlak do Pragi i Brna). Miasto powstało przed rokiem 1224, a prawa miejskie uzyskało w 1283 roku. Najstarsza potwierdzona wzmianka o Niemodlinie pochodzi z 1224 roku. Prawa miejskie zostały nadane przez księcia Kazimierza, w zamian za koszty poniesione przy otaczaniu zamku opolskiego wysokim murem. Miasto w 1313 roku stało się siedzibą księstwa niemodlińskiego i pozostawało nią do 1460 roku.

Osobny artykuł: Księstwo niemodlińskie.

Od 1779 do końca II wojny światowej miasto należało do hrabiów Praschmów. Głównym źródłem utrzymania mieszkańców w czasach feudalnych było rolnictwo oraz leśnictwo. Na początku XIX wieku powstała w mieście fabryka lin oraz browar. Od czasu wojen śląskich do 1945 miasto należało do Prus (od 1871 także do zjednoczonych Niemiec) i nosiło nazwę Falkenberg; w okresie międzywojennym stacjonował tutaj Batalion Wartowniczy Falkenstein (niem. Wach-Bataillon Falkenstein).

Od 1816 do 1945 Niemodlin był siedzibą starostwa (Landkreis Falkenberg O.S.), po którym pozostała m.in. dawna siedziba (obecnie zajęta przez bank). Miasto było również siedzibą powiatu w okresie powojennym w latach 1946-1975. Po reaktywacji powiatów w 1999 roku, ziemie byłego powiatu włączono do powiatu opolskiego oraz częściowo do powiatów nyskiego i brzeskiego.

Po zakończeniu II wojny światowej Niemodlin znalazł się w granicach Polski.

Zabytki[edytuj]

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[13]:

miasto w ramach średniowiecznego założenia, w tym unikatowy wrzecionowaty rynek z zespołem kamieniczek pochodzących głównie z XVIII i XIX w., choć są wśród nich też starsze
kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, gotycki, z poł. XIII-XIV w. z przekształceniami barokowymi, zbudowany na początku XIII w. (prezbiterium), rozbudowany w wieku XV o nawę i wieżę. Część wyposażenia wewnątrz kościoła (ambona, ołtarze i rzeźby) z XVII i XVIII wieku. Renesansowy dzwon z 1522 roku. * Ogrójec znajduje się w południowej ścianie prezbiterium kościoła z rzeźbami pochodzącymi z XVIII w. Kościół jest siedzibą parafii, wypisany z księgi rejestru
zespół plebanii: plebania, z XV w., 1803 r., organistówka, z poł. XIX w.

Osobny artykuł: Księstwo niemodlińskie.

zespół zamkowy, z XIV/XV w., XVI w., XVIII w.: oficyna i zabudowania stajenne, barokowy budynek bramy prowadzący do zamku, most zamkowy, mur z bastejką, park
- zamek wybudowany przez księcia Bolesława Niemodlińskiego około roku 1313 w miejscu drewnianego grodu kasztelańskiego. W XIV i XV wieku wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. W 1552 roku zniszczony przez pożar. Odbudowa ruszyła dopiero około roku 1573. Około 1740 roku przekształcony w pałac w stylu późnobarokowym. W latach 1869-1873 przebudowany przez architektów z Drezna i Düsseldorfu. Całość założenia utrzymana w stylu renesansowym; od kwietnia 2017 r. w nim imitacja "bursztynowej komnaty".
mury obronne, fragmenty w południowej części miasta. Mury wzniesione w XV wieku. Pierwotnie miały dwie bramy: Opolską i Nyską. Znaczną część murów zburzono w 1860 roku. Zachowały się pozostałości ganków strzelniczych, wypisany z księgi rejestru
arsenał, ul. Bohaterów Powstań Śląskich 7, z XVII w., wypisany z księgi rejestru
domy, ul. Bohaterów Powstań Śląskich 3, 5, 10, 11, 13, 18, z XVIII w., XIX w., XX w.
zajazd, obecnie dom mieszkalny, ul. Brzeska 1, z pocz. XIX w., XX w.
dom, ul. Drzymały 2, z 1600 r., XX w.
domy, Rynek 1, 2, 3, 10, 11, 18, 20, 21, 23, 34, 39, 41, 43, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 53, Rynek / Szewska 1, z poł. XVIII w.-XX w.

inne zabytki:

dawny ratusz, budynek mieszkalny oznaczony numerem 51. Zbudowany na początku XIX wieku zastąpił stary ratusz istniejący niegdyś w centralnej części rynku. Piwnice zachowały sklepienia kolebkowe
kuta latarnia z początku XX w. stojąca w miejscu dawnego pręgierza na placu przed kościołem
zbrojownia z XVII w.
na skwerze w rynku pomnik św. Floriana pochodzący z XVIII w.
Kaplica Pustelnika z XVIII w. znajdująca się na terenie Parku w Lipnie, pozostałość po zwierzyńcu i parku krajobrazowym koło Niemodlina
kapliczka Madonny z Dzieciątkiem w pobliżu Bramy Niemodlińskiej i basenu kąpielowego pochodząca z 1909 r.
cmentarz żydowski.

Demografia[edytuj]

Według danych z 31 grudnia 2012 miasto liczy 6496 mieszkańców^[14].

Piramida wieku mieszkańców Niemodlina w 2014 roku^[1].

Sport[edytuj]

W Niemodlinie działa klub sportowy MKS Sokół Niemodlin, założony w 1951 roku pod nazwą Orzeł Niemodlin. W sezonie 2012/2013 piłkarze tego klubu występują w II grupie opolskiej klasy „A”. W sezonie 2012/2013 zespół awansował do klasy okręgowej OZPN Opole.

Transport[edytuj]

Osobny artykuł: Niemodlin (stacja kolejowa).

Przez środek miasta przebiega droga krajowa nr 46. Budowy obwodnicy miasta od dłuższego czasu domagają się mieszkańcy Niemodlina. Budowa obwodnicy Niemodlina w ciągu drogi krajowej 46 planowana jest w latach 2012-2014. Warianty realizacji tej inwestycji, wybrany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, przewiduje budowę 11,5 kilometra drogi z 4 pasami ruchu i trzema węzłami drogowymi^[15]^[16]. Przez Niemodlin przechodzi linia kolejowa nr 329 (Szydłów- Gracze (Lipowa Śląska). Kursowanie pociągów pasażerskich zawieszono 1 lutego 1996. Od tamtej pory docierały tu tylko pociągi towarowe wywożące bazalt z kopalni bazaltu w Graczach.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie:^[18]

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Niemodlin, w oparciu o dane GUS.
↑ Podstawowe informacje o gminie - Urząd Miejski w Niemodlinie, niemodlin.pl [dostęp 2016-10-03] .
↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 125.
↑ Piekosiński 1886 ↓, s. 40-41.
↑ Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886.
↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
↑ G. Hassel 1819 ↓, s. 251.
↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 948.
↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.11.
↑ Konstanty Damrot, "Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde", Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896
↑ Niemodlin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom VII, str.97
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 4.1.2013]. s. 95-97.
↑ Urząd miejski w Niemodlinie (pol.). [dostęp 2013-06-07].
↑ PAP: 800 mln na obwodnice Niemodlina i Nysy. Portal Samorzadowy, 06-04-2010. [dostęp 07/04/2010].
↑ Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (środowiskowa) dla obwodnicy miasta Niemodlina w ciągu drogi krajowej nr 46.. [dostęp 2011-02-05].
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.
↑ niemodlin.pl.

Bibliografia[edytuj]

Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
Franciszek Piekosiński: Monumenta Meadievii Historica. Codex diplomaticus Poloniae minoris, Volumes 9-10. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1886, s. 40-41.
Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
G. Hassel: Vollständige und neueste Erdbeschreibung der Preußischen Monarchie. Weimar: Geographische Institute Weimar, 1819.

Linki zewnętrzne[edytuj]

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Niemodlin, w oparciu o dane GUS.

[2] Podstawowe informacje o gminie - Urząd Miejski w Niemodlinie, niemodlin.pl [dostęp 2016-10-03] .

[CITEREFColmar_Gr.C3.BCnhagen1866125-3] Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 125.

[CITEREFPiekosi.C5.84ski188640-41-4] Piekosiński 1886 ↓, s. 40-41.

[5] Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886.

[6] Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online

[CITEREFG._Hassel1819251-7] G. Hassel 1819 ↓, s. 251.

[CITEREFJohann_Knie1830948-8] Johann Knie 1830 ↓, s. 948.

[9] Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.11.

[10] Konstanty Damrot, "Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde", Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896

[11] Niemodlin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom VII, str.97

[12] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).

[13] Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 4.1.2013]. s. 95-97.

[14] Urząd miejski w Niemodlinie (pol.). [dostęp 2013-06-07].

[15] PAP: 800 mln na obwodnice Niemodlina i Nysy. Portal Samorzadowy, 06-04-2010. [dostęp 07/04/2010].

[16] Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (środowiskowa) dla obwodnicy miasta Niemodlina w ciągu drogi krajowej nr 46.. [dostęp 2011-02-05].

[17] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

[18] .pl.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]