Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Parczew (ujednoznacznienie).

Parczew
Rondo przy ul. Warszawskiej
Herb Parczewa Flaga Parczewa
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	parczewski
Gmina	Parczew gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1401
Burmistrz	Paweł Kędracki
Powierzchnia	8,05 km²
Wysokość	147 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	10 810[1] 1 342,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 83
Kod pocztowy	21-200
Tablice rejestracyjne	LPA
Położenie na mapie województwa lubelskiego Parczew
Położenie na mapie Polski Parczew
51°38′28,9″N 22°54′14,6″E/51,641361 22,904056
TERC (TERYT)	0613044
SIMC	0922254
Urząd miejski ul. Warszawska 24 21-200 Parczew
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Parczew – miasto położone na obszarze Równiny Parczewskiej, w województwie lubelskim, w powiecie parczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Parczew. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bialskopodlaskiego.

Historycznie położony jest na skraju Małopolski, należał do ziemi lubelskiej.

Miasto królewskie w starostwie parczewskim województwa lubelskiego w 1786 roku^[2].

Środowisko naturalne[edytuj]

Miasto położone jest w północnej części województwa lubelskiego przy ujściu Konotopy i Kłodzianki do Piwonii, 62 km na północny wschód od Lublina, a 70 km na południowy zachód od Białej Podlaskiej.

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2010-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Parczew otrzymał prawa miejskie w 1401 z rąk Władysława Jagiełły. W 1413 na zjeździe w Horodle, Parczew został wyznaczony na miejsce zjazdów polsko-litewskich sejmów. Stał się odtąd ważnym ośrodkiem życia politycznego kraju. Tu gościli kolejno wszyscy królowie z dynastii Jagiellonów i tu zapadło dla obu krajów wiele ważnych ustaleń. Ostatni sejm parczewski odbył się w 1564 za Zygmunta Augusta.

Parczew był siedzibą starostwa niegrodowego. Jako miasto warowne posiadał trzy bramy: Lubelską, Chełmską i Łomaską^{[potrzebny przypis]}. Tuż obok miasta wznosiła się królewska rezydencja zwana Zamkiem. Na rynku stał ratusz, miasto posiadało dwie łaźnie, cztery młyny i kilka browarów. Miało też prawo składu na sól. W XVI wieku znajdowały tu się trzy kościoły, cerkiew i synagoga, a także szkoła i szpital^{[potrzebny przypis]}. Król Zygmunt II August wraz z Senatem przyjął z rąk nuncjusza Giovanniego Francesca Commendonego księgę ustaw soboru trydenckiego na sejmie w Parczewie 7 sierpnia 1564 roku^[3]. W 1794 r. Parczew został wyznaczony na miejsce sądu ziemskiego, jednak wobec upadku Rzeczypospolitej, sąd został zlikwidowany^[4].

Rozbiory Polski zahamowały rozwój miasta^{[potrzebny przypis]}. Pewien wpływ na ożywienie miasta pod koniec XIX wiek, miało przeprowadzenie linii kolejowej z Lublina do Łukowa w 1898. W latach międzywojennych Parczew rozwijał się powoli i przekroczył nieco 10 tysięcy mieszkańców.

W dniach 29-30 września 1939 miała miejsce bitwa pod Parczewem pomiędzy maszerującymi w kierunku Kocka oddziałami Grupy Operacyjnej Polesie a wkraczającymi oddziałami radzieckimi, zakończona zwycięstwem Polaków.

W latach okupacji Parczew był silnym ośrodkiem konspiracyjnym. Położone w pobliżu Lasy Parczewskie stanowiły bazę dla wielu ugrupowań partyzanckich AL, GL, AK, jak i partyzantki radzieckiej (oddział pod dowództwem płk. Iwana Banowa „Czornego”)^[5]. W ramach AL walczył również oddział składający się z Żydów, dowodzony przez Chyla Grynszpana i liczący kilkudziesięciu żołnierzy^[5]. 16 kwietnia 1944 roku miejscowość została opanowana przez 1 Batalion AL im. Hołoda pod dowództwem kpt. Aleksandra Skotnickiego "Zemsta". Spalono magistrat i ostrzelano posterunek Schutzpolizei^[6]. 22 lipca 1944 Parczew został zajęty przez oddziały 1 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej^[5][7] i współpracujący z nim miejscowy oddział AK^[7]. 5 lutego 1946 do miasta wkroczyły oddziały WiN Leona „Jastrzębia” Taraszkiewicza i Piotra Kwiatkowskiego „Dąbka”. Rozpoczęły one konfiskaty w sklepach żydowskich oraz zajęły dwa samochody należące do spółdzielni „Społem”^[8]. W trakcie walk zginął funkcjonariusz MO oraz trzech Żydów z podległej MO tzw. ochronie miasta. Celem akcji było rozbicie lokalnych struktur kolaborujących z PPR oraz aprowizacja oddziału^[9]. Propaganda skrzętnie wykorzystała fakt, że w trakcie akcji zginęli Żydzi, oskarżając oddział Taraszkiewicza o pogrom. W wyniku tych działań z Parczewa nastąpił exodus Żydów^[9][10].

Na ożywienie gospodarki i aktywność mieszkańców wpłynęło utworzenie powiatu parczewskiego w 1955. Wybudowano siedzibę dla urzędu powiatowego i miejskiego, przychodnię lekarską, szpital, liceum i szkoły podstawowe. W szybkim tempie rozwijało się budownictwo mieszkaniowe. Po reformie administracyjnej w 1975 Parczew przestał być miastem powiatowym.

W 1978, w 33. rocznicę zwycięstwa nad nazistowskimi Niemcami, Rada Państwa PRL odznaczyła gminę i miasto Parczew Krzyżem Grunwaldu II klasy^[5].

Miasto stało się siedzibą powiatu ponownie w 1999.

Synagoga w Parczewie

Społeczność żydowska wywierała przez wieki duży wpływ na Parczew. Zygmunt August zezwolił w nim na zamieszkiwanie Żydów w 1564, chociaż gmina żydowska istniała tutaj już dużo wcześniej. Władysław IV w 1633 odnowił przywilej posiadania przez gminę synagogi i kirkutu. Natomiast samo miasto żydowskie istniało poza murami miasta, a jego mieszkańcy zajmowali się zazwyczaj handlem. Przed samą wojna społeczność żydowska stanowiła 50% mieszkańców. Większość z nich znalazła się w getcie utworzonym tutaj przez Niemców. W 1942 getto zostało zlikwidowane, a mieszkańcy zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince.

W miasteczku pozostały dwa budynki po synagogach, przy ulicy Piwonia oraz przy ulicy Żabiej. Jest także rytualna mykwa, wzniesiona w XX wieku. W domu na ulicy Zjednoczenia 31 mieściła się świetlica żydowska. Po cmentarzu nie pozostał żaden ślad, dziś w tym miejscu znajduje się park. Parczew był jednym z niewielu miast w Polsce, w którym podjęto po wojnie próbę odtworzenia żydowskiej społeczności sztetla.^[11]

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Parczewa w 2014 roku^[1].

Zabytki[edytuj]

Zabytkowa dzwonnica z XVII wieku

• drewniana dzwonnica z 1675
• budynek dawnej synagogi z połowy XIX wieku
• budynek dawnej szkoły powszechnej z końca XIX wieku
• neogotycka bazylika kolegiacka wybudowana w latach 1905–1913

Gospodarka[edytuj]

W mieście znajduje się huta szkła gospodarczego, fabryka kabli ELPAR Sp. z o.o., Wytwórnia octu i musztardy.

Po latach starań, 6 października 2012 roku przekazano do użytkowania zbudowaną kosztem ponad 13 milionów zł, krytą pływalnię w Kompleksie Sportowo-Rekreacyjnym „Jelonek”. W skład kompleksu zlokalizowanego przy Szkole Podstawowej Nr 2 przy ul. Polnej 34 wchodzą: basen sportowy o długości 25 m, basen rekreacyjny, jacuzzi, zjeżdżalnia rurowa o długości 50 m, sauna i siłownia.

Sport[edytuj]

Kluby sportowe[edytuj]

• Klub siatkarski MKS Victoria Parczew - sekcja żeńska
• Klub piłkarski MKS Victoria Parczew
• Klub lekkoatletyczny Olimp Parczew
• Klub Tenisa Stołowego Pantera Parczew
• Klub koszykarski MKS Olimp Parczew
• Szajka - Paintball Klub Parczew

Obiekty Sportowe[edytuj]

• Kryta pływalnia Jelonek
• Stadion piłkarski Victoria Parczew

Turystyka[edytuj]

W sąsiedztwie Parczewa znajduje się wiele urokliwych i wartych uwagi miejsc. Należą do nich:

• Lasy Parczewskie, które oferują kontakt z nieskazitelną naturą. W lesie znajdują się partyzanckie umocnienia z okresu II wojny światowej
• Rezerwat przyrody Jezioro Obradowskie
• Rezerwat przyrody Czarny Las
• Rezerwat przyrody Królowa Droga
• Doliny rzek Konotopy, Tyśmienicy i Piwonii, szczególnie Tyśmienica jest warta przepłynięcia kajakiem
• liczne jeziora Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego.

Transport[edytuj]

Drogowy[edytuj]

Przez miasto przebigają drogi wojewódzkie:

• 815 Lubartów – Parczew – Wisznice,
• 813 Łęczna – Ostrów Lubelski – Parczew – Międzyrzec Podlaski,
• 819 Parczew – Sosnowica – Dorohusk.

Kolejowy[edytuj]

Parczew posiada dworzec kolejowy i przystanek kolejowy na linii nr 30 Łuków – Parczew – Lubartów – Lublin.

W okresie od 2 kwietnia 2000 roku do 30 września 2013 roku nie kursowały tędy pociągi pasażerskie, ale po przerwie ruch został wznowiony^[12].

Osobowy drogowy[edytuj]

W komunikacji drogowej duże znaczenie mają prywatne mikrobusy, zapewniające dogodne połączenia z Lublinem, Warszawą, Białą Podlaską i Radzyniem Podlaskim.

Coraz mniejsze znaczenie w komunikacji mają przedsiębiorstwa PKS.

Lotniczy[edytuj]

Około 40 km na południowy wschód od miasta znajduje się Port Lotniczy Lublin.

Około 10 km na południowy wschód od miasta znajduje się prywatne lądowisko Dębowa Kłoda.

W 2014 przy ul. Kościelnej oddano do użytku lądowisko Parczew-Szpital.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Neogotycka bazylika kolegiacka

• Kościół rzymskokatolicki:
  • Parafia Opatrzności Bożej w Parczewie
  • Parafia św. Jana Chrzciciela w Parczewie
• Protestantyzm:
  • zbór Kościoła Zielonoświątkowego
• Inne:
  • Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa)^[13].

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

• Bressuire  Francja^[14]
• Luboml  Ukraina^[15]
• Preny  Litwa^[16]

Parczewianie[edytuj]

Lista osób urodzonych w Parczewie, które mają biogram na stronach Wikipedii:

• Tomasz Dudziński
• Sławomir Nazaruk
• Aron Sztarkman
• Tomasz Wilczyński
• Paweł Niemczuk

Osoby związane z Parczewem:

• Apolinary Nosalski

Zobacz też[edytuj]

• Sanktuarium Matki Bożej w Parczewie
• Synagoga w Parczewie (ul. Piwonia 1)
• Synagoga w Parczewie (ul. Piwonia 3)
• Cmentarz żydowski w Parczewie
• Bitwa pod Parczewem
• Parczew (stacja kolejowa)

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Urząd Miejski w Parczewie
• Parczew w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VII: Netrebka – Perepiat. Warszawa, 1886.

p • d • e Miasta województwa lubelskiego Miasta powiatowe Miasta powiatów grodzkich Biała Podlaska • Chełm • Lublin • Zamość Miasta powiatów ziemskich Biłgoraj • Hrubieszów • Janów Lubelski • Krasnystaw • Kraśnik • Lubartów • Łęczna • Łuków • Opole Lubelskie • Parczew • Puławy • Radzyń Podlaski • Ryki • Świdnik • Tomaszów Lubelski • Włodawa Miasta gminne Annopol • Bełżyce • Bychawa • Dęblin • Frampol • Józefów • Kazimierz Dolny • Kock • Krasnobród • Lubycza Królewska • Łaszczów • Międzyrzec Podlaski • Modliborzyce • Nałęczów • Ostrów Lubelski • Piaski • Poniatowa • Rejowiec • Rejowiec Fabryczny • Siedliszcze • Stoczek Łukowski • Szczebrzeszyn • Tarnogród • Terespol • Tyszowce • Urzędów • Zwierzyniec

p • d • e Powiat parczewski Miasta Parczew Gminy miejsko-wiejskie Parczew Gminy wiejskie Dębowa Kłoda • Jabłoń • Milanów • Podedwórze • Siemień • Sosnowica