Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Pelplin
Herb Pelplina
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	tczewski
Gmina	Pelplin gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1931
Burmistrz	Patryk Demski
Powierzchnia	4,45 km²
Wysokość	31,3-65,3 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	8067[1] 1825,1 os./km²
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-130
Tablice rejestracyjne	GTC
Położenie na mapie powiatu tczewskiego Pelplin
Położenie na mapie województwa pomorskiego Pelplin
Położenie na mapie Polski Pelplin
53°55′34″N 18°42′04″E/53,926111 18,701111
TERC (TERYT)	2214044
SIMC	0934599
Urząd miejski pl. Grunwaldzki 4 83-130 Pelplin
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Panorama z Góry Jana Pawła II

Pelplin (niem. Pelplin, kaszub. Pôłplëno) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pelplin.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gdańskiego. Pelplin jest lokalnym węzłem komunikacyjnym, krzyżują się tu: droga wojewódzka nr 229 z drogą nr 230, w pobliżu miasta znajduje się węzeł drogowy Pelplin autostrady A1 z drogą wojewódzką nr 229. Przez miasto biegnie magistrala kolejowa – Chorzów Batory-Tczew. Według danych GUS z 31 grudnia 2009, miasto liczyło 8320 mieszkańców.

Położenie[edytuj]

Miasto położone jest w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie tczewskim, nad rzeką Wierzycą. Geograficznie Gmina i Pelplin położony jest w obrębie dwóch mezoregionów fizyczno-geograficznych – Pojezierza Starogardzkiego (część centralna i zachodnia) oraz Doliny Kwidzyńskiej (część wschodnia), która jest częścią makroregionu Doliny Dolnej Wisły. Etnicznie należy do regionu zwanego Kociewiem. Położenie geograficzne a także struktura środowiska przyrodniczego (wynik zlodowacenia bałtyckiego oraz procesów przyrodniczych po ustąpieniu lądolodu) determinują większość warunków naturalnych – jest to gmina o wiodącej funkcji rolniczej.

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2012-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Historia Pelplina nierozerwalnie związana jest z zakonem cystersów, przybyłych tu z Bad Doberan w Meklemburgii. W 1274 wieś (wtedy zwana Polplin) z przyległymi terenami została nadana zakonowi przez księcia pomorskiego Mściwoja II. Od 1821 stolica diecezji chełmińskiej (po przeniesieniu z Chełmży), od 1992 diecezji pelplińskiej. W 1931 Pelplin otrzymał prawa miejskie. Od 1994 z Pelplina nadaje Katolicka Rozgłośnia Diecezji Pelplińskiej – Radio Głos.

Z kart historii[edytuj]

• 1274 – książę pomorski Mszczuj II darował cystersom wieś Pelplin
• 1281 – cysterska wieś Lignowy została przekazana Krzyżakom
• 1433 – klasztor pelpliński padł ofiarą najazdu czeskich sierotek pod wodzą Jana Čapka z Sán
• 1626 – król szwedzki Gustaw Adolf podziwiał obraz Hermana Hana w kościele opactwa
• 1677 – Jan III Sobieski z rodziną gościł w opactwie cysterskim w Pelplinie
• 1807 – stacjonowała w klasztorze dywizja gen. Mennarda w drodze do Gdańska
• 1823 – przeniesiono stolicę biskupów chełmińskich do Pelplina
• 1829 – otwarto seminarium duchowne
• 1836 – założono szkołę przykatedralną – słynne „Collegium Marianum”
• 1869 – rozpoczęto wydawanie „Pielgrzyma”, reaktywowanego po wojnie w 1989 r.
• 1878 – uruchomiona została potężna cukrownia pelplińska
• 1931 – Pelplin otrzymał prawa miejskie, a w 1937 r. herb
• 1992 – Pelplin został stolicą diecezji pelplińskiej
• 1999 – z pielgrzymką apostolską przybył Jan Paweł II
• 2010 – otwarcie obwodnicy miasta (14 maja).

Nazwy Pelplina[edytuj]

W tekstach średniowiecznych spotykamy nazwę Poplin (1274), Polplyn (1298), Poplin (1301), Polpelin (1306), a później Paplin lub Peplin (1583). Nazwę tę wywodzono dawniej od rzeczownika "pło", jezioro. Dziś przeważa opinia, że jest ona patronimiczna i pochodzi od nazwiska Pepła.

II wojna światowa[edytuj]

Wybuch II wojny światowej otworzył najbardziej tragiczny rozdział w historii Pelplina. Seminarium Duchowne stało się m.in. więzieniem, gdzie przeprowadzano połączone z torturami przesłuchiwania więźniów. 20 października 1939 r. po procesji, jaka przeszła przez miasto, zamordowano pelplińskich profesorów, kanoników i pracowników Kurii, którzy znajdowali się na miejscu. Śmierć poniosło także kilku świeckich mieszkańców Pelplina.

 Osobny artykuł: Krwawa jesień pelplińska.

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Pelplina w 2014 roku^[1].

Turystyka[edytuj]

Zabytki[edytuj]

Ta sekcja od 2012-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Muzeum Diecezjalne w Pelplinie

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Pelplinie

Kościół Bożego Ciała

Gotyckie malowidła ścienne w krużgankach dawnego klasztoru Cystersów

• Gotycki pocysterski zespół klasztorny –
  • kościół z końca XIII do połowy XIV wieku, sklepienia z XIV, XV w. i 1557 r. (Antoni Schultes z Gdańska), odnawiany i częściowo rekonstruowany w latach 1894–1899, duża trójnawowa bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi o układzie nawy głównej imitującej układ halowy, z prosto zamkniętym prezbiterium i transeptem; bogate wyposażenie wnętrza – gotyckie stalle z połowy XV w., jedne z najcenniejszych w Polsce, o bogatej dekoracji; wielki manierystyczny ołtarz główny z lat 1623–1624 z obrazami Hermana Hana (Koronacja Marii, Wizja św. Bernarda) oraz bogatą dekoracją rzeźbiarską; manierystyczne ołtarze w nawach bocznych i przy filarach nawy głównej z obrazami Hermana Hana (słynny Pokłon pasterzy), A. Stecha, B. Strobla.
  • Do kościoła od południa przylega budynek dawnego klasztoru z XIV w. – trójskrzydłowy z wirydarzem i otaczającymi go krużgankami, w których malowidła gotyckie z XV wieku oraz obrazy z końca XVII w. malowane przez A. Stecha i jego warsztat.
• Kościół Bożego Ciała – gotycki z około 1417 roku; w drugiej połowie wieku XVII stał się kościołem parafialnym dla rozwijającej się wokół klasztoru osady wiejskiej.
• Cmentarz, na którym pochowani są między innymi Aleksander Karczyński, ks. Janusz Stanisław Pasierb
• Muzeum Diecezjalne – z bogatymi zbiorami sztuki gotyckiej (Biblia Gutenberga)
• Klasycystyczny pałac biskupi z około 1837 r.

Edukacja[edytuj]

Collegium Marianum, Liceum Katolickie im. Jana Pawła II

• Przedszkole Nr 1 w Pelplinie
• Przedszkole Nr 2 w Pelplinie
• Zespół Szkół Nr 1 im. Jana Pawła II
• Zespół Szkół Nr 2 im. Biskupa Konstantyna Dominika
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pelplinie
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
• Zespół Szkół Policealnych „Przyszłość” – szkoła prywatna
• Collegium Marianum, Liceum Katolickie im. Jana Pawła II
• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Pelplińskiej
• Państwowa Szkoła Muzyczna I st. w Tczewie im. Janiny Garści filia w Pelplinie
• Niepubliczna Diecezjalna Szkoła Muzyczna II stopnia w Pelplinie, Studium Organistowskie Diecezji Pelplińskiej

Gospodarka[edytuj]

Główne sektory gospodarki:

• Handel
• Rolnictwo
• Usługi

Największe przedsiębiorstwa^{[potrzebny przypis]}:

• „Pelbud” Adam Kwidziński
• Wydawnictwo „Bernardinum” Sp. z o.o.
• „Colmec” Sp. z o.o.
• Zakład Masarski „Rąbała”
• Zakłady Mięsne „Michna” Sp. z o.o.

Na początek 2016 r. w miejscowości Rajkowy (gm. Pelplin) przewidywano oddanie do użytku pierwszego z dwóch bloków (o mocy 800 MW każdy) planowanej węglowej Elektrowni Północ. Siłownia z infrastrukturą miała zająć położony nad Wisłą teren o pow. ok. 200 ha. Koszt realizacji inwestycji miał wynieść 12 mld zł, a zainteresowanym inwestorem jest Spółka Elektrownia Północ, należąca do międzynarodowej grupy Kulczyk Investments SA, działającej głównie w sektorach: ropa naftowa i gaz, surowce mineralne, wytwarzanie energii, dystrybucja oraz obrót energią elektryczną i gazem. Pierwotnie zakładano, że prace przy budowie rozpoczną się w roku 2012 roku, jednakże ze względów formalnoprawnych nie rozpoczęły się do dnia dzisiejszego^[2].

Sport[edytuj]

KS Wierzyca Pelplin – Klub Sportowy założony w 1956 roku w Pelplinie. Do największych sukcesów klubu, można zaliczyć:

• Piłka nożna

Zdobycie Regionalnego Pucharu Polski (2004/2005)

Awans do IV ligi (2004/2005)

Awans do III ligi (2006/2007)

• Koszykówka

Historyczny awans do II ligi jako SKS Polpharma II Pakmet Pelplin, następnie jako Wierzyca Pelplin.

• Sekcje Klubu Sportowego „Wierzyca” Pelplin – rok założenia: 1956 r., barwy: bordowo-czarno-białe^{[potrzebny przypis]}
• Karate – istnieje od 1991 roku. W latach 1999–2003 należała do Polskiej Federacji Karate Tradycyjnego Fudokan. Sekcja uczestniczyła w tych latach w wielu obozach i stażach szkoleniowych, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. Na ten czas przypada również wiele sukcesów sportowych naszych zawodników. Od 1 czerwca 2003 roku sekcja była członkiem miejskiego klubu sportowego KS „Wierzyca” Pelplin. Posiadała licencję wydaną przez Polski Związek Karate była zrzeszona w Podkomisji Karate Shotokan W.S.I. PZK. Od 2008 roku jest nie zrzeszona^{[potrzebny przypis]}.
• KS Centrum Pelplin – klub założony w 1998 roku. W sezonie 2016/17 brał udział w rozgrywkach IV Ligi^[3].
• MUKS Olimpijczyk Pelplin – klub lekkoatletyczny założony w 2005 roku^{[potrzebny przypis]}

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

• Teisnach  Niemcy^{[potrzebny przypis]}
• Grafling  Niemcy^{[potrzebny przypis]}
• Gniew  Polska^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Pelplin – oficjalny serwis internetowy miasta i gminy
• Kujot Stanisław Opactwo pelplińskie (1875) – wersja zdigitalizowana w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej
• Pelplin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VII: Netrebka – Perepiat. Warszawa, 1886.

p • d • e Gmina Pelplin Siedziba gminy: Pelplin Miasto Pelplin Sołectwa Bielawki • Gręblin • Janiszewo • Kulice • Lignowy Szlacheckie • Małe Walichnowy • Międzyłęż • Pomyje • Rajkowy • Ropuchy • Rożental • Rudno • Wielki Garc Miejscowości niesołeckie Bielawski Las • Dębina • Hilarowo • Janiszewko • Janowo • Józefowo • Korytyba • Kulice Małe • Kulowo • Maniowo • Młynik • Nowy Dwór • Nowy Międzyłęż • Ornasowo • Nadleśnictwo • Pustki • Rajkowski Młyn • Rajkowy Podlas • Rombark • Rudnopole • Stary Międzyłęż • Stocki Młyn • Wola • Wybudowanie • Wybudowanie Gręblińskie

p • d • e Powiat tczewski Miasta Gniew • Pelplin • Tczew Gminy miejskie Tczew Gminy miejsko-wiejskie Gniew • Pelplin Gminy wiejskie Morzeszczyn • Subkowy • Tczew

p • d • e Miasta województwa pomorskiego Miasta powiatowe Bytów • Chojnice • Człuchów • Gdańsk • Gdynia • Kartuzy • Kościerzyna • Kwidzyn • Lębork • Malbork • Nowy Dwór Gdański • Pruszcz Gdański • Puck • Słupsk • Sopot • Starogard Gdański • Sztum • Tczew • Wejherowo Miasta gminne Brusy • Czarna Woda • Czarne • Czersk • Debrzno • Dzierzgoń • Gniew • Hel • Jastarnia • Kępice • Krynica Morska • Łeba • Miastko • Nowy Staw • Pelplin • Prabuty • Reda • Rumia • Skarszewy • Skórcz • Władysławowo • Ustka • Żukowo

p • d • e Miasta Kociewia Starogard Gdański • Tczew • Świecie • Pelplin • Gniew • Skarszewy • Nowe • Skórcz Czarna Woda - miasto pogranicza borowiacko-kociewskiego