Tworzenie stron internetowych

Piekary Śląskie
Widok z lotu ptaka na miasto
Herb Piekar Śląskich Flaga Piekar Śląskich
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Aglomeracja	górnośląska
Data założenia	1253[1]
Prawa miejskie	1 stycznia 1947[2]
Prezydent	Sława Umińska-Duraj
Powierzchnia	39,98[3] km²
Wysokość	261-350 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	56 126[4] 1 403,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	41-940 do 41-949
Tablice rejestracyjne	SPI
Położenie na mapie województwa śląskiego Piekary Śląskie
Położenie na mapie Polski Piekary Śląskie
50°22′25″N 18°56′38″E/50,373611 18,943889
TERC (TERYT)	2471011
SIMC	0942104
Hasło promocyjne: Miasto z perspektywami
Urząd miejski ul. Bytomska 84 41 940 Piekary Śląskie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Ulica Bytomska – główna ulica miasta

Kopiec Wyzwolenia

Osiedle Wieczorka

Centrum

Piekary Śląskie (śl. Pjekary Ślůnske, hist.: Piekary Niemieckie^[5], niem. Deutsch Piekar, łac. Peccari theutonicale^[6]) – miasto na prawach powiatu, położone w południowej Polsce, na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP).

Miasto leży nad rzeką Brynicą, w północnej części Wyżyny Śląskiej.

Pierwsza wzmianka o Piekarach pochodzi z 1253 roku^[7]. Pierwotnie osada była nazywana Zwierzów i Pecare. Do 1934 nazwa Wielkie Piekary (lub Piekary Wielkie); 1 kwietnia 1934 Wielkie Piekary połączono z Szarlejem w gminę Szarlej-Wielkie Piekary^[8], po czym 3 września 1935 nazwę zmieniono na Piekary Śląskie^[9].

Miejscowość posiada prawa miejskie od 1 stycznia 1947 roku. Piekary Śląskie są od XVII wieku ośrodkiem pielgrzymkowym oraz jednym z głównych w Polsce ośrodków kultu maryjnego z obrazem Matki Boskiej Piekarskiej. Miasto uznawane jest przez wielu za duchową stolicę Górnego Śląska^[10][11].

Według danych urzędu miasta Piekary Śląskie z czerwca 2016 roku miasto liczy 56 126 mieszkańców, powierzchnia zajmuje 39,98 km², a gęstość zaludnienia wynosi 1403,9 os./km²^[12].

Środowisko[edytuj]

Położenie[edytuj]

Piekary Śląskie leżą w środkowej części województwa śląskiego. Graniczą od północy z gminą Świerklaniec, od wschodu z Bobrownikami i Wojkowicami, od południa z Siemianowicami Śląskimi i Chorzowem, a od zachodu z Bytomiem i Radzionkowem^[13].

Piekary leżą w centrum konurbacji górnośląskiej.

Ukształtowanie terenu[edytuj]

Miasto leży w centralnej części Wyżyny Śląskiej, na tzw. Garbie Tarnogórskim (Kozłowa Góra) oraz na Wyżynie Katowickiej (Brzeziny Śląskie i Dąbrówka Wielka). Między tymi dwiema wyżynnymi częściami znajduje się Kotlina Józefki oraz Obniżenie Szarleja-Brynicy, utworzone z dolin rzek: Szarlejki i Brynicy. Najwyższym wzniesieniem naturalnym Piekar jest Winna Góra (350 m n.p.m.) w Kozłowej Górze. Kopiec Wyzwolenia, który został usypany w latach 1932-1937, to najwyższy punkt w mieście (356 m n.p.m.). Wzgórze Cerekwica na którym wznosi się Kalwaria ma wysokość 316 m n.p.m.Najniższym punktem jest dno Brynicy (261 m n.p.m.) na południowo-wschodnim krańcu miasta w Dąbrówce Wielkiej^[14]. Krajobraz został przekształcony w wyniku intensywnej działalności górniczej w ciągu setek lat. Pojawiły się nowe formy rzeźby terenu: garby, doły, misy, niecki, a najwięcej jest hałd poodpadowych, oczek wodnych i zapadlisk.

Klimat[edytuj]

Średnia roczna temperatura wynosi 8,12 °C, średnia temperatura w lipcu 20 °C, a w styczniu –1 °C. Liczba dni deszczowych wynosi 165^[15]. Wiatry wieją przeważnie z kierunków zachodnich i północno-zachodnich. Klimat całego Górnego Śląska różni się nieco od klimatu sąsiednich regionów, zwłaszcza Dolnego Śląska czy Wielkopolski. Różnice są widoczne w większości parametrów meteorologicznych. Przejawia się to między innymi w niższej temperaturze powietrza, zarówno latem, jak i zimą, oraz w większej sumie opadów, co z kolei przejawia się dłuższym okresem zalegania pokrywy śnieżnej, oraz większą jej grubością^{[potrzebny przypis]}.

Rzeka Brynica

Zasoby wodne[edytuj]

Rzeka Brynica przepływająca przez piekarskie pola

Miasto znajduje się w całości w dorzeczu Wisły, a odwadniane jest przez rzekę Brynicę. Drugi, co do wielkości ciek na obszarze miasta to Szarlejka dawniej zwana Bielczą. Jest to skanalizowany silnie zanieczyszczony ciek, do którego dziennie dostaje się około 5 tys. m³ ścieków komunalnych. Brzegi jej obudowane są wysokim wałem, a w części miejskiej Piekar Śląskich w latach 90. została ona przykryta^[16]. W 2007 zapadła decyzja o przeznaczeniu miliona euro na projekt „Czysta rzeka Szarlejka” – rekultywacja terenów doliny rzeki Szarlejki na cele przyrodnicze. Liderem projektu jest Radzionków, ale beneficjentami projektu będą również Piekary Śląskie i Bytom. Początek wspólnej inwestycji rozpocznie się prawdopodobnie w 2009^[17].

Na granicy Piekar oraz gminy Świerklaniec znajduje się zbiornik Kozłowa Góra. Obecnie przy zbiorniku działa „Stacja Uzdatniania Wody Kozłowa Góra” Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów.

Fauna i flora[edytuj]

Na granicy Piekar, Bytomia i Chorzowa znajduje się Żabie Doły, cenna ostoja płazów oraz ptactwa wodno-błotnego. Inne obszary o dużej wartości przyrodniczej to: Kocie Górki, Winna Góra, Dolina Brynicy, Las Dioblina, Las Lipka oraz łąki i stawy w Kozłowej Górze.

W Piekarach zaobserwowano występowanie ponad 400 gatunków roślin. Rośnie tu m.in. grążel żółty, powojnik prosty oraz dziewięćsił bezłodygowy^[18]. Na terenie miasta stwierdzono 72 gatunki ptaków lęgowych, w tym gatunki chronione i zagrożone np. bocian biały, myszołów, pustułka, skowronek, remiz, ortolan, wilga. Do dużych ciekawostek przyrodniczych należy zaliczyć występowanie w mieście: podróżniczków, derkaczy, kszyków i krwawodziobów.

Na terenie Piekar występuje rzadki ssak będący pod ochroną prawną – chomik europejski. Przyrodę miasta bada i popularyzuje Piekarskie Stowarzyszenie Przyrodników^[19].

Podział administracyjny[edytuj]

 Osobny artykuł: Dzielnice Piekar Śląskich.

W wyniku reformy administracyjnej z 1975 roku w skład miasta wchodzą następujące dzielnice:

• Kozłowa Góra
• Centrum
• Szarlej
• Brzozowice
• Kamień
• Brzeziny Śląskie
• Dąbrówka Wielka

Historia[edytuj]

Obraz Matki Boskiej Piekarskiej

Pierwszy numer Zwiastuna Górnoszląskiego wydanego w Piekarach w 1868

Elewacja budynku przy ul. Ficka 3 z figurkami maryjnymi

 Osobny artykuł: Historia Piekar Śląskich.

Najważniejsze daty:

• 1136 – bulla papieża Innocentego II miejscowość położoną pod Bytomiem o nazwie Zwersow (Zwierzów), którą niektórzy badacze łączą z dzisiejszymi Piekarami Śląskimi^[20]
• 1270 – na terenie dzisiejszych Piekar urodził się Nankier herbu Oksza, późniejszy biskup krakowski i wrocławski, inicjator budowy katedry gotyckiej na Wawelu
• 1277 – powstanie pierwszej parafii rzymskokatolickiej pw. św. Piotra i Pawła w Kamieniu
• 1303 – konsekracja drewnianego kościoła pw. św. Bartłomieja w Piekarach
• 1623 – przekazanie Piekar wraz z ziemią bytomską kupcowi Łazarzowi Henckelowi von Donnersmarckowi
• 1659 – ksiądz Jakub Roczkowski przenosi obraz Matki Boskiej do ołtarza głównego
• 1676 – mieszkańcy Tarnowskich Gór, po ustąpieniu epidemii cholery w tym mieście, składają ślubowanie corocznej pielgrzymki do Piekar
• 1680 – zaraza w czeskiej Pradze; na prośbę cesarza Leopolda I wizerunek Matki Boskiej Piekarskiej zostaje przewieziony do tego miasta; w drodze powrotnej uroczyste procesje z udziałem obrazu odbywają się w Hradcu Králové i Nysie
• 1683 – król Jan III Sobieski w drodze do Wiednia modli się przed obrazem NMP w Piekarach
• 1696 – August II Mocny zaprzysięga w Piekarach pacta conventa i ponawia wyznanie wiary katolickiej
• 1734 – przed cudownym obrazem modli się kolejny król Polski – August III, odwiedza on także kopalnie galmanu
• 1847 – Teodor Heneczek zakłada pierwszą polską drukarnię
• 1849 – konsekracja Bazyliki pw. NMP i św. Bartłomieja
• 1896 – konsekracja piekarskiej Kalwarii
• 1905 – w miejscowości zawiązało się Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Piekarach Śląskich, które liczyło 140 członków^[21].
• 1911 – pierwsze wydobycie węgla w kopalni Andaluzja
• 1922 – wkroczenie Wojska Polskiego, Piekary wcielone do Polski
• 1925 – koronacja obrazu Matki Boskiej Piekarskiej
• 1933 – połączenie Brzozowic i Kamienia w Brzozowice-Kamień
• 1934 – połączenie Piekar i Szarleja w gminę Szarlej-Wielkie Piekary
• 1935 – zastąpienie nazwy Szarlej-Wielkie Piekary, Piekarami Śląskimi
• 1937 – uroczyste odsłonięcie i poświęcenie Kopca Wyzwolenia
• 1939 – Piekary otrzymują od Sejmu Śląskiego prawa miejskie, nie dochodzi jednak do formalnego nadania statusu miasta (wybuch II wojny światowej)
• 1945-1946 siedziba gminy Piekary Śląskie.
• 1947 – pełne nadanie praw miejskich
• 1954 – uruchomienie KWK Julian (pierwsza z nowych kopalń węgla uruchomionych w Polsce po II wojnie światowej)
• 1975 – reforma administracyjna, w wyniku której powstał obecny kształt miasta (Piekary + Szarlej + Kozłowa Góra + Brzozowice-Kamień + Brzeziny Śląskie + Dąbrówka Wielka)
• 1990 – reaktywacja samorządu terytorialnego, odbywają się wybory do rady miejskiej w wyniku których wybrany zostaje zarząd miasta z prezydentem miasta Andrzejem Żydkiem na czele
• 1994 – nadanie Honorowego Obywatelstwa Miasta Piekary Śląskie Papieżowi Janowi Pawłowi II, który uczestniczył w pielgrzymkach mężczyzn do MB Piekarskiej, gdy był jeszcze biskupem krakowskim
• 1996 – założenie Radia Piekary
• 1999 – reforma administracyjna: Piekary Śląskie miastem na prawach powiatu
• 2005 – zmiana herbu miasta
• 2014 – Peregrynacja obrazu Matki Boskiej Piekarskiej, nadanie MB Piekarskiej patronatu nad miastem Piekary Śląskie
• 2015 – Chwalebne Misterium Męki Pańskiej (pierwsze po 100 latach), 90 rocznica koronacji obrazu Matki Boskiej Piekarskiej, po raz pierwszy w historii, przez miasto przejechał peleton Tour de Pologne

Zabytki[edytuj]

Bazylika NMP i św. Bartłomieja

Kościół Zmartwychwstania – Kalwaria Piekarska

Pałac Heroda – jedna z kaplic Kalwarii Piekarskiej

Pomnik papieża Jana Pawła II

Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej

Obiekty sakralne[edytuj]

• Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja
  • wizytówka Piekar Śląskich, wznoszono ją w latach 1841-1846 z inicjatywy księdza Jana Nepomucena Ficka,, konsekrowana w roku 1849. Znajduje się tu obraz Matki Boskiej Sprawiedliwości i Miłości Społecznej, do którego co roku pielgrzymuje kilkaset tysięcy pątników, Matka Boska Piekarska jest patronką ludzi pracy na terenach wschodniego Górnego Śląska
• Kalwaria Piekarska
  • mieści się na wzgórzu Cerkwica, wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku, znajduje się tu kompleks 14 kaplic Drogi Krzyżowej oraz 15 kaplic różańcowych, na szczycie stoi zbudowany w stylu neogotyckim kościół pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego
• Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brzezinach Śląskich
  • kościół parafialny według projektu Ludwika Schneidera, pochodzi z 1915 roku, całość nie posiada jednolitego stylu architektonicznego, przeważa styl mieszany, neogotycko-neoromański
• Kościół Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Dąbrówce Wielkiej
  • kościół parafialny według projektu Ludwika Schneidera, został przebudowany z kaplicy w latach 1902-1904, styl neoromański
• Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu
  • parafia św. Piotra i Pawła jest najstarszą parafią wiejską w woj. śląskim, erygowana została 4 października 1277 na mocy dekretu biskupa Pawła z Przemankowa, na jej terenie urodził się późniejszy biskup krakowski i wrocławski Nanker, obecny kościół zbudowany w 1899 w stylu neogotyckim, według projektu Ludwika Schneidera
• Kościół Trójcy Przenajświętszej w Szarleju
  • budowany w latach 1929-1933 według projektu architekta Zygmunta Gawlika (projektanta Archikatedry Chrystusa Króla w Katowicach), wystrój wnętrza sporządził artysta plastyk Maciej Bieniasz
• Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Kozłowej Górze
  • budowany w latach 1936-1937 według projektu architekta Affa z Katowic
• Kaplica Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Kozłowej Górze (1907)
• Kaplica Matki Bożej – Maria Hilf w Szarleju
  • wzniesiona w 1905 przez rzemieślnika z Bytomia, w miejscu śmierci jego córki zabitej przez złoczyńców, na granicy Piekar i Bytomia, zbudowana w stylu neogotyckim, nad wejściem widnieje napis: Maryjo Wspomóż – Maria Hilf, to miejsce upamiętnia także postój wojsk króla Jana III Sobieskiego idącego na odsiecz Wiednia, w 1922 nastąpił podział Górnego Śląska, pierwsze granice były dość płynne i bywało, że w nocy starano się je przesunąć, przez to kapliczka raz znajdowała się na terytorium Niemiec, raz zaś na terytorium Polski, obecnie mocno zaniedbana^[22]
• Kaplica św. Antoniego w Dąbrówce Wielkiej – Dołkach (1930)
• Kaplica Studzienka (1862, przebudowana 1930)

Zobacz też: Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich oraz Dekanat Piekary Śląskie

Pomniki i miejsca pamięci narodowej[edytuj]

• Kopiec Wyzwolenia
  • miał być symbolem walki o polskość i przypominać przyszłym mieszkańcom bohaterskich powstańców. W ten sposób uczczono również przypadającą w 1932 roku 250. rocznicę przejazdu przez Piekary króla Jana III Sobieskiego spieszącego z wojskami polskimi pod Wiedeń
• Park Trzech Bohaterów w Brzozowicach
  • znajduje się w nim pomnik ku czci poległych w latach 1939-1945 i tablica na miejscu stracenia J. Hadasia, H. Hatki i T.Tomy
• Park przy ul. Bytomskiej
  • znajduje się w nim pomnik poległych w latach 1939-1945 i upamiętnienia 1000-lecia Państwa Polskiego
• Pomnik Papieża Jana Pawła II
  • poświęcony został w czasie 58. pielgrzymki mężczyzn i młodzieńców – 29.05.2005 przez kardynała Franciszka Macharskiego, autorem pomnika jest prof. Zygmunt Brachmański. Jest to pierwszy pomnik Jana Pawła II w archidiecezji katowickiej, stoi on przy głównym wejściu na Kalwarię Piekarską, „witając pielgrzymów”

Inne[edytuj]

• 

  Nietypowy schron bojowy z dwiema półkopułami, będący jedynym takim obiektem na Obszarze Warownym „Śląsk”. W tle zabudowania dzielnicy Piekar Śląskich-Dąbrówki Wielkiej.
  Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej
  • dawny Zespół Szpitala Spółki Brackiej, wzniesiony w latach 1916-1924, mający leczyć urazy powypadkowe, głównie ludzi pracujących w górnictwie, obecnie jest to jedna z lepszych w kraju placówek specjalizujących się w leczeniu schorzeń i urazów narządów ruchu, według Rankingu Szpitali 2008 „Rzeczpospolitej” placówka zajmuje 2. miejsce w zestawieniu szpitali publicznych: monospecjalistycznych bez onkologicznych^[23].
• Fortyfikacje Obszaru Warownego „Śląsk”^[24]
  • punkt oporu wzg. 298 „Kamień” ( 3 ciężkie schrony bojowe, 2 schrony pozorne, Dom „Strzelca”)
  • grupa bojowa „Brzeziny”, (ciężki schron bojowy, 3 lekkie schrony bojowe, 2 schrony pozorno-bojowe, 2 schrony „plebiscytowe”)
  • punkt oporu wzg. 304,7 „Dąbrówka” (północne skrzydło – tradytor artyleryjski, 5 ciężkich schronów bojowych, schron amunicyjny, 2 schrony pozorne, 2 schrony przykoszarowe)
  • Schron bojowy zamaskowany w budynku cywilnym (Dom „Strzelca”)
    • mieści się w dzielnicy Kamień przy ulicy Długosza 84 w dawnym domu Organizacji „Strzelec”, cały budynek, wraz z częścią forteczną, wybudowano w 1938; schron bojowy umieszczono w północno-zachodnim narożniku budynku, obiekt jest jednoizbowy, z dwoma wejściami, wyjściem ewakuacyjnym i dwoma strzelnicami, zadaniem obiektu było wspieranie sąsiednich schronów i zamknięcie ogniem broni ręcznej i maszynowej wyjścia z ulic prowadzących do Kamienia od strony zachodniej; odkryty w 2001, prace remontowe rozpoczęto w 2005, obecnie udostępniony do zwiedzania
• Dawny ratusz w Brzezinach Śląskich (1892)
• Urząd Miasta (początek XX w.)
• Zabudowania folwarku von Donnersmarcków: spichlerz (1798), stodoły, stajnie, kuźnia, budynki mieszkalne służby
• Modernistyczny budynek I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego przy ul. Gimnazjalnej 24 (1932) zaprojektowany przez Karola Schayera
• Zabytki przemysłu i techniki m.in. dawne szyby kopalni „Nowa Helena”^{[potrzebny przypis]}, zabudowania KGH „Orzeł Biały” i huty „Krystyn”, zabudowania kopalni „Rozalia”

Również wiele kamienic, domów, chat, budynków dawnych szkół ludowych.

Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół rzymskokatolicki[edytuj]

Miasto jest znanym od XVII wieku ośrodkiem pielgrzymkowym oraz jednym z głównych w Polsce ośrodków kultu maryjnego, związanego z obrazem Matki Boskiej Piekarskiej. Piekary uznawane są przez wielu za duchową stolicę Górnego Śląska^{[potrzebny przypis]}. Corocznie w maju i sierpniu odbywają się pielgrzymki stanowe do Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich, gromadzące tysiące pątników na Wzgórzu Kalwaryjskim.

Na terenie Piekar Śląskich istnieją następujące parafie:

• Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brzezinach Śląskich
• Parafia Imienia NMP i św. Bartłomieja Apostoła w Centrum
• Parafia Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Dąbrówce Wielkiej
• Parafia św. Józefa na Józefce
• Parafia św. ap. Piotra i Pawła w Kamieniu
• Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Kozłowej Górze
• Parafia Świętej Rodziny na Osiedlu Wieczorka
• Parafia Trójcy Przenajświętszej w Szarleju

Parafie te należą do archidiecezji katowickiej oraz dekanatu Piekary Śląskie.

Inne[edytuj]

W okresie reformacji, w XVI wieku, w Piekarach istniał kościół ewangelicki.

Do II wojny światowej w Piekarach znajdował się dom modlitw wyznawców judaizmu. Mieścił się on na ostatnim piętrze kamienicy położonej obecnie przy ul. 1 Maja 3 w dzielnicy Szarlej.

W latach 1983-1990 w Piekarach funkcjonowała kaplica Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, będąca częścią parafii Miłosierdzia Bożego w Bytomiu.

Od 2004 w mieście odbywają się nabożeństwa w zborze protestanckim, należącym do Kościoła Bożego (Zielonoświątkowego).

Ponadto w Piekarach znajdują się cztery zbory Świadków Jehowy, korzystające z Sal Królestwa w Dobieszowicach oraz w Bytomiu^[25].

Górnictwo i hutnictwo[edytuj]

Kopalnia Węgla Kamiennego Julian

Piekary Śląskie to miasto o bogatych tradycjach górniczych i hutniczych. Znajdowały się tu pokłady rud galmanu, cynku i ołowiu oraz węgla kamiennego. Na terenie Piekar udokumentowaną działalność górniczą rozpoczęto na początku XVIII wieku, jednak już wcześniej prowadzono tu na mniejszą skalę wydobycie różnych surowców. W 1704 roku wrocławski kupiec Jerzy Giesche założył dwie kopalnie galmanu „Jerzy” i „Bernard”. Od tej pory na terenie Piekar Śląskich do wybuchu II wojny światowej powstało 8 kopalń galmanu, 3 huty cynku, 2 huty cynku i ołowiu oraz 2 kopalnie węgla kamiennego założone przez Spółkę Giesche bądź ród Donnersmarcków. W 1954 roku powstała Kopalnia Węgla Kamiennego Julian^{[potrzebny przypis]}.

Obecnie w mieście istnieje Kopalnia Węgla Kamiennego Piekary, wchodząca w skład Węglokoksu.

Życie kulturalne miasta[edytuj]

Imprezy kulturalne[edytuj]

Każdego roku w życie kulturalne miasta i jego mieszkańców włączają się liczne festiwale, koncerty i inne wydarzenia organizowane przez władze miasta lub różne instytucje. Są to m.in.:

• Dni Miasta Piekary Śląskie
• Piekarskie Wieczory Bluesowe
• Festiwal Pieśni Maryjnej „Magnificat”
• Piekarskie Sympozja Naukowe
• Festiwal Integracyjny „Skrzydła”
• Festiwal „Dla Jezusa”
• Muzyczne Niedziele
• Oktoberfest po naszymu
• Kabareton

Instytucje kulturalne[edytuj]

Ośrodek Kultury „Andaluzja” w Kamieniu

W Piekarach Śląskich działa wiele placówek kulturalnych takich jak:

• Miejski Dom Kultury – zajmuje się rozwojem kulturalnym mieszkańców miasta; organizacją imprez artystycznych, koncertów i spektakli oraz animacją zajęć i warsztatów dla dzieci i młodzieży. Ponadto w MDK-u działają sekcje skupiające sympatyków różnych dziedzin zainteresowań. Główna siedziba Miejskiego Domu Kultury, a zarazem Radia Piekary mieści się przy ul. Bytomskiej 73. Instytucja posiada też swoje filie w różnych dzielnicach miasta, m.in.:
  • Środowiskowy Dom Kultury Kozłowa Góra
  • Dzielnicowy Dom Kultury Brzeziny Śląskie
  • Dzielnicowy Dom Kultury Dąbrówka Wielka
  • Młodzieżowy Dom Kultury nr 1
  • Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 – Filia
  • Młodzieżowy Dom Kultury nr 2
  • Spółdzielczy Dom Kultury
• Ośrodek Kultury „Andaluzja” w Brzozowicach-Kamieniu – organizuje on cieszące się dużym zainteresowaniem „Piekarskie Wieczory Bluesowe” na które przyjeżdżają goście z całego świata. W Ośrodku Kultury „Andaluzja” organizowane są koncerty, festiwale oraz wernisaże i wystawy.
• Miejska Biblioteka Publiczna – oferuje swoim czytelnikom bogate zbiory literatury pięknej, popularnonaukowej i specjalistycznej. W swej ofercie Miejska Biblioteka Publiczna ma także szereg propozycji wystawienniczych w Galeriach Sztuki Współczesnej i Izbie Regionalnej, która corocznie organizuje kilkadziesiąt wystaw z zakresu malarstwa, rzeźby, grafiki, rysunku i rękodzieła artystycznego^[26]. Oprócz siedziby głównej przy ul. Kalwaryjskiej 62d, w mieście istnieje osiem filii Miejskiej Biblioteki Publicznej.
• Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Lompy w Katowicach – Filia w Piekarach Śląskich
• Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Woj. Śląskiego – Koło w Piekarach Śląskich^{[potrzebny przypis]}

Media[edytuj]

Media działające na terenie Piekar Śląskich:

• Radio Piekary (88,7 FM) – regionalna rozgłośnia radiowa założona w 1996 roku nadająca audycje głównie w gwarze górnośląskiej. Stacja zajmuje drugie miejsce w konkursie na najczęściej słuchaną rozgłośnię w aglomeracji górnośląskiej^[27].
• Głos Piekarski – bezpłatny miesięcznik lokalny wydawany od 2005 roku przez Miejski Dom Kultury. Znajdują się w nim bieżące informacje z miasta i wschodniego Górnego Śląska.
• Przegląd Piekarski – bezpłatny dwutygodnik lokalny wydawany na terenie Piekar Śląskich. Znajdują się w nim bieżące informacje z miasta i wschodniego Górnego Śląska.
• Piekary TV – oficjalna piekarska telewizja internetowa. Na jej stronie znajdują się materiały telewizyjne, relacjonujące ważne miejskie wydarzenia, imprezy oraz materiały związane z szeroko rozumianą działalnością gminy^[28].
• PAGFilm – Piekarska Amatorska Grupa Filmowa – amatorska piekarska telewizja internetowa. Na jej stronie znajdują się filmy dotyczące miasta oraz ważnych wydarzeń na jego terenie.

Oświata[edytuj]

MSP nr 13 im. Powstańców Śląskich

MG nr 4

ZS nr 1

W mieście istnieje 11 szkół podstawowych, 4 gimnazja, 3 szkoły ponadgimnazjalne oraz 16 przedszkoli.

Szkoły podstawowe

• Miejska Szkoła Podstawowa nr 1
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 3
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 5 im. Wawrzyńca Hajdy
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 9 im. Gustawa Morcinka
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 11
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 12 im. Jana Demarczyka
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 13 im. Powstańców Śląskich
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 14
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 15 im. Powstańców Śląskich
• Miejska Szkoła Podstawowa nr 16
• Katolicka Szkoła Podstawowa SRK Archidiecezji katowickiej

Gimnazja

• Miejskie Gimnazjum nr 1
• Miejskie Gimnazjum nr 2
• Miejskie Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II
• Miejskie Gimnazjum nr 4

Szkoły ponadgimnazjalne

• I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego
• Zespół Szkół:
  • II Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum nr 1 im. Jacka Karpińskiego
• Branżowa Szkoła I Stopnia im. Stanisława Ligonia^[29]

Szkoły wyższe

• Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej^[30].
  • studia niestacjonarne na kierunkach: informatyka, stosunki międzynarodowe, pedagogika, finanse i rachunkowość, zarządzanie
• Piekarski Uniwersytet Trzeciego Wieku

Inne placówki

• 16 przedszkoli miejskich
• Zespół Szkół im. Marii Grzegorzewskiej
  • Podstawowa Szkoła Specjalna
  • Gimnazjum Specjalne
  • Ponadgimnazjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy
• Piekarskie Warsztaty Terapii Zajęciowej
• Społeczne Ognisko Muzyczne im. Stanisława Moniuszki
• Młodzieżowy Dom Kultury nr 1
• Młodzieżowy Dom Kultury nr 2

Szkoły rozwiązane

• Zespół Szkół nr 2 im. Janusza Korczaka – szkoła rozwiązana z dniem 31 sierpnia 2012. Powodem rozwiązania były wysokie koszty utrzymania oraz drastycznie spadająca liczba uczniów

Akademicki Zespół Szkół[edytuj]

Akademicki Zespół Szkół (AZS) powstał po połączeniu I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego i Miejskiego Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II. Zespół mieści się w budynku liceum przy ulicy Gimnazjalnej 24.^[31]

Dla najlepszych pierwszoklasistów miasto przygotowało 60 laptopów. Zostały one wręczone na początku nauki w nowej szkole i będą służyć przez trzy lata. Te laptopy to zamienniki tradycyjnych podręczników. Dostęp do takiej klasy opierał się o konkurs świadectw czyli trzeba było mieć średnią co najmniej 4,75 bardzo dobre lub wzorowe zachowanie.

Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Piekar Śląskich.

Struktura demograficzna mieszkańców Piekar Śląskich według danych z 31 grudnia 2012^[32]:

Podczas Narodowego Spisu Powszechnego 2011 narodowość śląską podało 21 147 mieszkańców Piekar Śląskich, czyli 36,5% ogółu^[38].

Piramida wieku mieszkańców Piekar Śląskich w 2014 roku^[4].

Gospodarka[edytuj]

W ostatnich latach nastąpiły w Piekarach Śląskich jak i w całym regionie zmiany w strukturze gospodarczej, zatrudnieniu, wzroście obrotu gospodarczego. Zjawiska te wpływają na pojawienie się nowych jakościowo problemów społecznych, związanych z reformami gospodarczymi, przemianami w przemyśle państwowym i rozwojem prywatnej przedsiębiorczości. W grudniu 2013 roku w Piekarach Śląskich było zarejestrowanych 2916 bezrobotnych, stopa bezrobocia wyniosła wtedy 7,9%, a na 100 osób pracujących przypadało 26 bezrobotnych^[39]. Zmiany te nie są wyłącznie specyfiką Piekar Śląskich, bowiem północno-zachodnie pasmo GOP-u ma liczne wzajemne powiązania (np. rynki zbytu i pracy), które na siebie oddziaływają tworząc duży potencjał przemysłowy i ludnościowy. Pod względem przestrzennym i funkcjonalnym Piekary Śląskie związane są z Bytomiem, który również należy do tzw. obszarów rozwojowych (podobnie jak Katowice, Chorzów i Gliwice)^[40].

Przemysłowe oblicze miasta ukształtowane jest przez górnictwo węgla kamiennego, które przeszło proces restrukturyzacji (utworzenie Zakładu Górniczego Piekary). Duże znaczenie w zachodzących przemianach ma budowa autostrady A-1, dzięki czemu miasto uzyska dobry dostęp do najważniejszych w GOP-ie węzłów komunikacyjnych i centrów przemysłowych.

W 1999 w mieście powstała Piekarska Strefa Aktywności Gospodarczej, zlokalizowana została w rejonie ulic Podmiejskiej i Obwodowej Zachodniej. Teren inwestycyjny został został z myślą o małych i średnich przedsiębiorcach. Strefa powstała w celu aktywizacji gospodarczej terenów zdegradowanych na skutek eksploatacji górniczej, utworzenie nowych miejsc pracy oraz nowych rodzajów działalności gospodarczej, a tym samym poprawę sytuacji ekologicznej, gospodarczej oraz jakości życia mieszkańców miasta^[41].

29 czerwca 2006 na mocy porozumienia miasta Piekary Śląskie, Spółki Orzeł Biały SA, Zakładu Gospodarki Komunalnej w Piekarach Śląskich oraz Górnośląskiej Agencji Przekształceń Przedsiębiorstw w Katowicach utworzono Piekarski Park Przemysłowy. Powstaje on w celu utworzenia dodatkowych miejsc pracy oraz umożliwienia wykonania działalności gospodarczej na preferencyjnych warunkach, a także w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami. Ma zajmować docelowo około 130 ha terenu rozciągającego się na granicy Brzezin Śląskich i Bytomia^[42]. Program ten jest ukierunkowany także na ochronę środowiska przyrodniczego miasta poprzez rewitalizację na tym obszarze terenów zdegradowanych i przywrócenie im funkcji użytkowych^[43].

Transport[edytuj]

Tranzyt[edytuj]

• autostrada A1
• droga krajowa nr 94: Zgorzelec – Wrocław – Bytom – Piekary Śląskie – Kraków
• droga wojewódzka nr 911: Bytom – Piekary Śląskie – Świerklaniec

Lotnisko[edytuj]

W odległości około 20 km od miasta znajduje się Port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Ma 2 terminale. W odległości około 80 km od miasta znajduje się Port lotniczy Kraków-Balice.

Tramwaje[edytuj]

27 maja 1894 roku w Piekarach oddano do eksploatacji pierwszy odcinek linii tramwajowej, która łączyła centrum miasta z Bytomiem, była to trakcja parowa. Od 1949 roku na trasie Bytom-Szarlej-Piekary Śląskie kursowała linia nr 8. W latach 1952-1958 w trzech etapach przedłużono linię z Kopalni „Nowy Orzeł Biały” do Brzezin Śląskich. W dalszej rozbudowie linii przeszkodził wiadukt kolejowy na drodze do Dąbrówki Wielkiej. Linię zakończono w połowie drogi do tej miejscowości i zbudowano tam pętlę, która istnieje do dziś. Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku zlikwidowano (w dwóch etapach) linię tramwajową prowadzącą obecną ulicą Bytomską z Bytomia do centrum miasta. Tramwaj linii numer 8 kursował od tego czasu od Bytomia do Dąbrówki Wielkiej. Dnia 1 kwietnia 2006 ze względu na złą sytuację spółki Tramwaje Śląskie linia została zlikwidowana, tym samym Piekarzanie stracili ostatnie połączenie tramwajowe. W ostatnim okresie linia istniała na trasie Bytom (Politechnika Śl.) – Brzeziny Śl. – Dąbrówka Wielka (Pętla).

Autobusy[edytuj]

Dworzec Autobusowy w Piekarach Śląskich przed przebudową

Połączenia wewnętrzne oraz z sąsiednimi miejscowościami zapewnia wyłącznie komunikacja autobusowa. Miasto zleciło organizację komunikacji miejskiej Komunikacyjnemu Związkowi Komunalnemu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach. Wcześniej autobusy w mieście obsługiwał Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach^[44].

Aktualnie istnieje 25 linii autobusowych (5, 24, 42, 43, 52, 53, 73, 85, 91, 99, 104, 105, 114, 119, 133, 148, 164/264, 168, 170, 185, 192, 700, 780, 860, 922). Linie te łączą pomiędzy sobą dzielnice miasta, a także zapewniają bezpośredni dojazd do Bytomia, Tarnowskich Gór, Katowic, Siemianowic Śl., Radzionkowa, Będzina, Wojkowic, Chorzowa i niektórych miejscowości gmin: Świerklaniec, Bobrowniki, Mierzęcice oraz Ożarowice. Komunikacja PKS ma marginalne znaczenie. Istnieją jedynie pojedyncze kursy autobusów PKS na trasach Zawiercie – Bytom, a także Praszka – Katowice. Istnieje też połączenie PKS z Częstochową, które służy dowozowi pracowników ZG Piekary.

Kolej[edytuj]

Istniejąca na terenie miasta sieć kolejowa służy jedynie do celów przewozu towarów (głównie węgla). Przez miasto przebiegają linia kolejowa PKP 145 oraz linia 201 kolei piaskowych, tzw. Północna Magistrala Piaskowa]. W latach 1925 -1976 do Piekar można było się dostać pociągiem pasażerskim, a w mieście istniały przystanek osobowy w Dąbrówce Wielkiej, stacja w Szarleju i Brzezinach Śląskich. Pierwsze połączenie kolejowe Piekary otrzymały już w 1854 roku, kiedy tor wąskotorowy z Maciejkowic poprowadzono do bocznicy kopalni Klotylda. W 1925 roku pierwsza normalnotorowa linia połączyła Piekary z Chorzowem i Radzionkowem. Następnie wybudowano linię kolejową z Brzezin Śląskich przez Wojkowice, Psary, Grodziec do Ząbkowic Będzińskich. Kursowanie pociągów pasażerskich na odcinku Chorzów Stary –- Brzeziny Śląskie wstrzymano 31 marca 1968 roku, a na odcinku Radzionków Rojca –- Brzeziny Śląskie dnia 29 maja 1976 roku. Ostatni pociąg pasażerski odjechał ze stacji Brzeziny Śląskie w kierunku stacji końcowej Dąbrowa Górnicza Ząbkowice w dniu 22 maja 1982 roku. Odcinek Brzeziny Śląskie -– Wojkowice, na którym prowadzono ruch pociągów towarowych, decyzją władz PKP zamknięto dnia 15 grudnia 1992 roku. Fizyczna rozbiórka całego torowiska i mostu na Brynicy nastąpiła na mocy zarządzenia PKP 29 marca 1993 roku^[45]. . Zabytkowa infrastruktura kolejowa jest dewastowana i niszczona. Stacja towarowa Brzeziny Śląskie w związku z likwidacją KWK Andaluzja została w 2007 roku przebudowana. Rok później został wyburzony budynek dworcowa kolejowego^[46].

Turystyka, sport i rekreacja[edytuj]

Szlaki turystyczne[edytuj]

Szlaki turystyczne i sąsiedzi Piekar Śląskich

Na terenie miasta wyznakowano następujące szlaki piesze:

• Szlak Husarii Polskiej
  • część zachodnia Szarlej-Piekary-Kozłowa Góra-długości 8,3 km
  • część wschodnia Dąbrówka Wielka-Brzeziny Śląskie-długości 6,3 km
• Szlak Powstańców Śląskich
  • Szarlej-Piekary-Kopiec Wyzwolenia-długości 5,6 km
• Szlak Tysiąclecia
  • Kopiec Wyzwolenia-Piekary-Kozłowa Góra-długości 6,5 km
• Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego
  • Dąbrówka Wielka-Dołki-Kamień-długości 7,5 km
• Szlak łącznikowy
  • długości 0,7 km łączy szlak Husarii ze Szlakiem Powstańców Śląskich
• Droga św. Jakuba Via Regia

Obiekty sportowe[edytuj]

• Hala klubu MKS Olimpia Piekary Śląskie
• Stadion znajdujący się na terenie MOSiR-u Piekary Śląskie
• Profesjonalny bulodrom do gry w pétanque na terenie MOSiR-u Piekary Śląskie^[47]
• Stadion znajdujący się na terenie klubu „Andaluzja Piekary Śląskie”
• Kompleks sportowy (basen kryty i siłownia) znajdujący się na terenie „KWK Julian”
• Basen kryty znajdujący się na terenie MSP nr 5 w Piekarach Śląskich
• Basen otwarty znajdujący się na terenie MOSiR-u Piekary Śląskie
• Korty tenisowe znajdujące się na terenie MOSiR-u Piekary Śląskie
• Korty tenisowe znajdujące się na terenie klubu „Andaluzja Piekary Śląskie”
• Skatepark przy ul. ks. J. Popiełuszki należący do MOSiR-u Piekary Śląskie

Kluby sportowe[edytuj]

• MKS Olimpia Piekary Śląskie – klub piłki ręcznej
• GKS Olimpia Piekary Śląskie – klub sportowy
• Orkan Dąbrówka Wielka – piłka nożna (klasa B), szachy (II liga)
• Orzeł Biały Brzeziny Śląskie – piłka nożna (liga okręgowa)
• Czarni Kozłowa Góra – piłka nożna (klasa A)
• Coslovia Kozłowa Góra – kolarstwo szosowe
• Andaluzja Piekary Śląskie – piłka nożna (liga okręgowa), podnoszenie ciężarów (II liga męska)
• Master Piekary Śląskie – szachy
• Ośrodek Sztuk Walki Triada – boks tajski, karate shinkyokushinkai, jujitsu
• UKS Net Piekary Śląskie – siatkówka kobiet (drużyny młodzieżowe)
• UKS La-Basket Piekary Śląskie – koszykówka
• MOSiR Piekary Śląskie – piłka nożna (drużyny juniorskie)
• KS Piekary – piłka nożna (klasa A)
• UKS AZARIA – mażoretki i cheerleaderki
• GKS Andaluzja – podnoszenie ciężarów (II liga)

Organizacje[edytuj]

• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, który został założony w 1994 roku i od tej pory dysponuje wszechstronną bazą sportową miasta. W jego skład wchodzą następujące obiekty sportowe:
  • przy ul. Olimpijskiej: boisko piłkarskie, boisko treningowe, basen otwarty, korty tenisowe, boiska do siatkówki plażowej i koszykówki, lodowisko w okresie zimowym, bulodrom do pétanque, strzelnica, staw wędkarski
  • przy ul. Skłodowskiej-Curie: boisko do piłki nożnej, boisko piłkarskie „Orlik”, boisko wielofunkcyjne, boiska treningowe, korty tenisowe, bieżnia, pawilon sportowy
  • przy ul. Pokoju: boisko do piłki nożnej, boisko treningowe boisko do koszykówki, pawilon sportowy
  • przy ul. Drzymały: sala gimnastyczna
  • przy ul. Szymanowskiego: boisko do piłki nożnej, boisko treningowe
  • przy ul. Szkolnej: hala sportowa, sala do gry w tenisa stołowego
  • przy ul. Popiełuszki: skatepark

Główna siedziba MOSiR-u znajduje się przy ul. Olimpijskiej 3.

• Miejskie Centrum Informacji i Turystyki, wydzielone we wrześniu 2006 roku z MOSiR-u. Do jego zadań należy m.in.:
  • promocja walorów turystycznych i historii miasta
  • promocja turystyki pieszej i rowerowej
  • obsługa turystów i pielgrzymów oraz udzielanie przydatnych informacji
  • współpraca z miastem partnerskim Kroměříž
  • prowadzenie działalności wydawniczej i księgarni turystycznej
  • organizacja wycieczek krajowych i zagranicznych

Siedziba MCIiT znajduje się na terenie kamienicy przy ul. Bytomskiej 157.

Symbole miasta[edytuj]

Herb miasta przed zmianą

Obecna flaga miasta

Herb Piekar Śląskich[edytuj]

 Osobny artykuł: Herb Piekar Śląskich.

Obecny herb Piekar Śląskich (zmieniony w 2005) przedstawia dwóch ubranych na czarno górników w strojach ludowych, ze złotymi butami i szarfami, którzy wskazują rękoma na Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich. Wszystkie elementy umieszczone są na niebieskim (błękitnym) tle. Przed zmianą herbu w 2005 znajdowało się na nim dwóch górników trzymających się za ręce, bez wizerunku bazyliki piekarskiej.

Flaga Piekar Śląskich[edytuj]

 Osobny artykuł: Flaga Piekar Śląskich.

Na podstawie uchwały Rady Miasta Piekary Śląskie z 2005 roku dotyczącej zmian w statucie miasta, barwami miasta są kolory błękitny, złoty (żółty) i błękitny, w trzech poziomych pasach, których szerokość do szerokości flagi jest w proporcjach: ¼, ½, ¼, a stosunek szerokości do długości flagi wynosi 5:8.

Hejnał Piekar Śląskich[edytuj]

Hejnał miasta Piekary Śląskie został ustanowiony 21 maja 2009 na sesji Rady Miasta. Oparty jest na motywach pieśni religijnej Matko Piekarska autorstwa Feliksa Nowowiejskiego. Hejnał skomponował organista piekarskiej bazyliki Klaudiusz Jania. Utwór rozbrzmiewa z piekarskiego Ratusza codziennie o 12:00 i 21:00^[48].

Administracja[edytuj]

Siedziba UM Piekary Śląskie

Piekary Śląskie są miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Piekary Śląskie 23 radnych^[49]. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Siedzibą władz miasta jest Urząd Miasta Piekary Śląskie przy ul. Bytomskiej.

Prezydenci Piekar Śląskich:

• Andrzej Żydek (1990–2002)^[50][51]
• Stanisław Korfanty (2002-2014)^[52][53]
• Sława Umińska-Duraj (od 2014)

Zastępcą Prezydent Miasta jest Krzysztof Turzański, a Przewodniczącym Rady Miasta Piekary Śląskie Piotr Buchwald. W mieście funkcjonuje również Młodzieżowa Rada Miasta, zaprzysiężona w lutym 2012 roku.

Miasto jest członkiem takich organizacji jak:

• Związek Miast Polskich,
• Związek Powiatów Polskich,
• Śląski Związek Gmin i Powiatów
• Komunikacyjny Związek Komunalny GOP.

Mimo że Piekary są powiatem dużo placówek administracji państwowej znajduje się w sąsiednich miastach. W Piekarach mieści się urząd skarbowy oraz inne urzędy szczebla powiatowego.

Miasta partnerskie^[54][edytuj]

• Kromieryż
• Marija Bistrica
• Kobuleti

Rada Miasta[edytuj]

Skład Rady Miasta w latach 2002-2006^[55][edytuj]

• Koalicja Obywatelska-Wspólnota Samorządowa – 9 mandatów
• Nasze Piekary-Praca, Bezpieczeństwo, Prawość – 7 mandatów
• Sojusz Lewicy Demokratycznej-Unia Pracy – 5 mandatów
• Piekarska Inicjatywa Samorządowa – 2 mandaty

Skład Rady Miasta w latach 2006-2010^[56][edytuj]

• KWW Stanisława Korfantego – 12 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość – 7 mandatów
• Wspólnie dla Piekar – 4 mandaty

Skład Rady Miasta w latach 2010-2014^[57][edytuj]

• KWW Stanisława Korfantego – 12 mandatów
• KWW Krzysztofa Turzańskiego – 9 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość – 2 mandaty

Skład Rady Miasta w latach 2014-2018^[58][edytuj]

• KWW K. Turzańskiego i S. Umińskiej-Duraj – 8 mandatów
• KWW Stanisława Korfantego – 8 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość – 7 mandatów

Piekarzanie[edytuj]

Osoby urodzone na terenie miasta (dzielnic)[edytuj]

• Mariusz Bacik (ur. 4 stycznia 1972) – polski koszykarz, reprezentant Polski, mistrz Polski z drużyną Prokom Trefl Sopot w 2005.
• Hubert Banisz (ur. 16 lutego 1928, zm. 19 marca 1983) – polski piłkarz, grający na pozycji obrońcy, Reprezentant Polski, olimpijczyk z igrzysk w Helsinkach 1952.
• Eugeniusz Burzyk (ur. 25 września 1960) – polski duchowny katolicki, pisarz, dziennikarz, były korespondent Katolickiej Agencji Informacyjnej.
• bł. ks. Józef Czempiel (ur. 21 września 1883, zm. 4 maja 1942) – polski duchowny katolicki, działacz społeczny, zginął w KL Dachau, błogosławiony Kościoła katolickiego (męczennik).
• Danuta Danek (ur. 23 marca 1938) – profesor nauk humanistycznych, eseistka, tłumaczka, teoretyk i historyk literatury.
• Wincenty Dunikowski-Duniko (ur. 1947) – polski artysta, grafik, rzeźbiarz i malarz; twórca sztuki Moment Art.
• Jan Frenzel (ur. 29 sierpnia 1907, zm. 26 stycznia 1945) – polski duchowny katolicki, zmarł śmiercią męczeńską po wkroczeniu Armii Czerwonej, pochowany w Brzezinach Śląskich.
• Alfred Gazda (ur. 6 czerwca 1938) – były polski piłkarz, grający na pozycji napastnika, trener.
• Maria Gomola (ur. 29 maja 1941) – polska polityk, posłanka na Sejm RP X kadencji, magister filologii.
• Gerard Grzywaczyk (ur. 30 kwietnia 1941) – polski artysta rzeźbiarz
• Maciej Iłowiecki (ur. 28 lutego 1935) – polski dziennikarz, publicysta, były członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
• Wincenty Janas (ur. 1891, zm. 21 sierpnia 1919) – polski nauczyciel i działacz narodowy, powstaniec śląski, zamordowany przez Grenzschutz.
• Maksymilian Jasionowski (ur. 12 października 1867, zm. 7 marca 1957) – polski pisarz, poeta, działacz społeczny i narodowy, uczestnik III powstania śląskiego.
• Tadeusz Jodłowski (ur. 1925) – polski grafik i scenograf, profesor sztuki, wykładowca krakowskiej i warszawskiej ASP, zaliczany do grona twórców polskiej szkoły plakatu.
• Edward Korfanty (ur. 16 lutego 1952) – polski szermierz i szablista, mistrz Polski, trener medalistów olimpijskich i mistrzostw świata, trzykrotnie wybierany „Trenerem Roku” USA.
• Stanisław Korfanty (ur. 12 listopada 1957) – polski samorządowiec, od 2002 prezydent Piekar Śląskich, były dyrektor siemianowickiego Centrum Leczenia Oparzeń.
• Stanisław Kowolik (ur. 4 listopada 1953) – polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm RP II kadencji, od 1980 członek „Solidarności”.
• abp Józef Kupny (ur. 23 lutego 1956) – polski duchowny katolicki, od 2001 rektor WŚSD w Katowicach, od 2005 biskup pomocniczy katowicki, od 2013 arcybiskup metropolita wrocławski.
• Sylwester Ludyga (ur. 20 grudnia 1907, zm. 1944) – polski działacz socjalistyczny i komunistyczny, zginął w KL Auschwitz.
• Ansgary Malina OFM (ur. 12 grudnia 1892, zm. 6 stycznia 1969) – polski duchowny katolicki, kaznodzieja, muzyk i kompozytor o dorobku ok. 300 utworów.
• Stanisław Mastalerz (ur. 7 maja 1895, zm. 6 listopada 1959) – żołnierz, pułkownik, uczestnik powstań śląskich, pomysłodawca usypania Kopca Wyzwolenia.
• Adam Matysek (ur. 19 lipca 1968) – polski piłkarz, grający na pozycji bramkarza, reprezentant Polski w piłce nożnej, uczestnik Mistrzostw Świata w piłce nożnej w 2002 roku.
• Kaya Mirecka-Ploss (ur. 12 września 1928) – działaczka społeczna, pisarka, projektantka mody, doktor sztuki.
• Marek Moś (ur. 3 grudnia 1956) – polski dyrygent i skrzypek, założyciel Kwatetu Śląskiego oraz wykładowca Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.
• bp Nanker (ur. ok. 1270, zm. 8 kwietnia 1341) – polski duchowny katolicki, polityk, biskup krakowski i wrocławski, Sługa Boży.
• Stanisław Piastowicz (ur. 3 marca 1928) – śląski poeta, autor wielu wierszy.
• Jan Pitass (ur. 3 lipca 1844, zm. 11 grudnia 1913) – polski duchowny katolicki, działacz polonijny, proboszcz najstarszej polskiej parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Buffalo.
• Jerzy Polaczek (ur. 24 sierpnia 1961) – polski prawnik, polityk i samorządowiec, poseł na Sejm RP III, IV, V, VI i VII kadencji, minister transportu w latach 2005-2007.
• Wiktor Polak (ur. 4 grudnia 1883, zm. 21 czerwca 1941) – polski poeta i powstaniec, uczestnik wszystkich powstań śląskich.
• Teodor Rak (ur. 10 listopada 1904, zm. 17 września 1976) – polski duchowny katolicki, doktor teologii, organista i tłumacz pieśni.
• Aleksander Rokosa (ur. 17 lipca 1936, zm. 25 lipca 2000) – polski gimnastyk, wielokrotny mistrz Polski, olimpijczyk z igrzysk w Rzymie 1960, Tokio 1964 i Meksyku 1968, trener.
• Jakub Siemek (ur. 2 marca 1937) – polski specjalista górnictwa i geologii inżynierskiej, fizyk, profesor nauk technicznych, wykładowca AGH w Krakowie, współautor 5 patentów.
• Dariusz Sikora (ur. 30 grudnia 1958) – polski hokeista, uczestnik igrzysk w Lake Placid 1980, dwukrotny mistrz Polski.
• Marek Siwiec (ur. 13 marca 1955) – poseł na Sejm RP, deputowany do Parlamentu Europejskiego, w latach 2007-2009 jego wiceprzewodniczący.
• Jerzy Siwy (ur. 20 kwietnia 1921, 26 listopada 1983) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser spektakli i widowisk.
• Jan Skolik (ur. 16 sierpnia 1913, zm. 1942) – polski harcerz, członek Komendy Chorągwi Śląskiej ZHP, członek ruchu oporu, zabity przez Gestapo.
• Alfons Skowronek (26 stycznia 1928) – polski duchowny katolicki, profesor teologii, wieloletni kierownik Katedry Teologii Ekumenicznej ATK w Warszawie.
• Szymon Sobala (ur. 15 stycznia 1919) – polski gimnastyk, trener, olimpijczyk z igrzysk w Helsinkach 1952, siedmiokrotny mistrz Polski.
• Edward Socha (ur. 29 listopada 1955) – polski piłkarz, grający na pozycji napastnika oraz działacz piłkarski, w latach 1995-1997 menadżer Reprezentacji Polski.
• Mirosław Sowiński (ur. 15 stycznia 1956, zm. 1 lipca 2008) – polski piłkarz grający na pozycji bramkarza, najpopularniejszy sportowiec Białostocczyzny w roku 1988, trener.
• Marek Stachowski (ur. 21 marca 1936, zm. 3 grudnia 2004) – współczesny polski kompozytor i pedagog, profesor zwyczajny, były rektor Akademii Muzycznej w Krakowie.
• Stanisław Stanuch (ur. 29 marca 1931, zm. 9 lipca 2005) – polski pisarz i poeta, publicysta, dziennikarz, reportażysta i radiowiec.
• Grzegorz Strzelczyk (ur. 1971) – polski duchowny katolicki, doktor teologii, publicysta, były prodziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego.
• Edward Ścigała (ur. 20 lutego 1926, zm. 28 stycznia 1990) – sztangista, trener, olimpijczyk z igrzysk w Helsinkach 1952, dwukrotny mistrz Polski.
• Witold Świadek (ur. 21 stycznia 1949, zm. 15 maja 1990) – polski pilot, trzykrotny mistrz świata w lataniu rajdowym, zginął tragicznie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
• Paweł Świętek (ur. 28 października 1924, zm. 16 lutego 1989) – polski gimnastyk, trener, olimpijczyk z igrzysk w Helsinkach 1952, trzykrotny mistrz Polski.
• Tomasz Teluk (ur. 1974) – politolog, doktor filozofii, naukowiec, komentator i publicysta, laureat nagrody Templeton Freedom Award.
• Emanuel Tomanek (ur. 25 grudnia 1893, zm. 1940) – podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, komendant główny Związku Powstańców Śląskich.
• Gerard Waculik OFM (ur. 9 sierpnia 1910, zm. 19 kwietnia 1945) – polski duchowny katolicki, kapelan Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, kapitan, odznaczony orderem Virtuti Militari.
• Stefan Wanot (ur. 15 grudnia 1941) – polski inżynier i polityk, poseł na Sejm RP X kadencji.
• Walter Winkler (ur. 2 lutego 1943) – polski piłkarz, grający na pozycji obrońcy, reprezentant Polski, trener.
• Przemysław Wipler (ur. 15 lipca 1978) – polski polityk, poseł VII kadencji Sejmu, nauczyciel akademicki, były prezes Stowarzyszenia KoLiber i Fundacji Republikańskiej.
• Marcin Witas (ur. 21 kwietnia 1976) – śląski wykonawca hip-hopowy, raper występujący pod pseudonimem Dohtor Miód.
• Dariusz Wosz (ur. 8 czerwca 1969) – niemiecki piłkarz, reprezentant Niemiec w piłce nożnej, uczestnik Mistrzostw Europy w 2000 roku.
• Jerzy Wójcik (ur. 22 kwietnia 1933, zm. 10 marca 2008) – polski artysta baletu, choreograf, pedagog i folklorysta związany z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk”.
• Paweł Wójcik (ur. 7 lipca 1916, zm. 18 listopada 1941) – polski niepodległościowiec, walczący podczas II wojny światowej, podporucznik WP, harcmistrz ZHP, zabity przez Gestapo.

Osoby związane z miastem (dzielnicami)[edytuj]

• Jan Brandys (ur. 13 listopada 1886, zm. 27 lutego 1970) – polski duchowny katolicki, dziekan generalny WP, w latach 1923-1933 proboszcz parafii NSPJ w Brzezinach Śląskich.
• Janusz Daab (ur. 18 grudnia 1918, zm. 22 lutego 1988) – polski ortopeda, doktor nauk medycznych, w latach 1970-1988 dyrektor piekarskiego Szpitala Chirurgii Urazowej.
• Jan Alojzy Ficek (ur. 9 maja 1790, zm. 18 lutego 1862) – polski duchowny katolicki, działacz społeczny i patriotyczny, w latach 1826-1862 proboszcz i budowniczy bazyliki piekarskiej.
• Pola Gojawiczyńska (ur. 1 kwietnia 1896, zm. 29 marca 1963) – polska pisarka okresu międzywojennego, mieszkanka Szarleja.
• Wilhelm Góra (ur. 18 stycznia 1916, zm. 21 maja 1975) – polski piłkarz, grający na pozycji pomocnika, reprezentant Polski, olimpijczyk z Berlina, mieszkaniec Szarleja.
• Wawrzyniec Hajda (ur. 8 sierpnia 1844, zm. 27 marca 1923) – polski górnik, poeta i działacz patriotyczny zwany Śląskim Wernyhorą, inicjator budowy Kopca Wyzwolenia.
• Teodor Heneczek (ur. 16 kwietnia 1817, zm. 10 listopada 1888) – polski wydawca książek i prasy, twórca pierwszej na Górnym Śląsku drukarni, założonej w Piekarach Śląskich.
• Roman Hula (ur. w 1953) – polski oficer policji, zastępca szefa Urzędu Spraw Wewnętrznych ds. Milicji w Piekarach Śląskich, w latach 1991-1992 Komendant Główny Policji.
• Wincenty Jegliński (ur. 29 marca 1896, zm. w kwietniu 1940) – polski nauczyciel, w latach 1923-1931 kierownik szkoły w Kamieniu, zamordowany w Katyniu.
• Zygmunt Mierczyk (ur. 31 maja 1956) – polski fizyk, generał brygady, od 2008 komendant-rektor WAT im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, mieszkaniec Osiedla Wieczorka.
• Leopold Nerlich (ur. 1 grudnia 1829, zm. 20 lipca 1895) – polski duchowny katolicki, w latach 1886-1895 proboszcz parafii NMP i św. Barłomieja, budowniczy Kalwarii Piekarskiej.
• Władysław Nieszporek (ur. 23 stycznia 1951) – polski duchowny katolicki, prałat, od 1998 proboszcz i kustosz Bazyliki NMP i św. Bartłomieja, dziekan dekanatu piekarskiego.
• Irena Opdyke (ur. 15 maja 1922, zm. 17 maja 2003) – polska sanitariuszka, odznaczona w 1982 medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", mieszkanka Kozłowej Góry.
• Eugeniusz Polmański (ur. 30 stycznia 1956) – polski związkowiec, górnik KWK Andaluzja, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL.
• Piotr Polmański (ur. 18 sierpnia 1954) – polski związkowiec i polityk, górnik KWK Andaluzja, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL, poseł na Sejm X, I i II kadencji.
• Bernard Purkop (ur. 29 sierpnia 1808, zm. 10 marca 1882) – polski duchowny katolicki, w latach 1862-1882 proboszcz parafii NMP i św. Bartłomieja, inicjator budowy Kalwarii Piekarskiej.
• Krzysztof Przybylski (ur. 25 kwietnia 1971) – polski piłkarz ręczny i trener, od 2006 przewodniczący piekarskiej Rady Miasta, w latach 2008-2010 szkoleniowiec reprezentacji Polski kobiet.

Honorowi obywatele Piekar Śląskich[edytuj]

• św. Jan Paweł II papież (ur. 18 maja 1920, zm. 2 kwietnia 2005) – polski duchowny katolicki, arcybiskup metropolita krakowski, kardynał, od 1978 papież, od 2011 błogosławiony Kościoła Rzymskokatolickiego.

Po raz pierwszy w historii Piekar Śląskich tytuł Honorowego Obywatela Miasta przyznany uchwałą Rady Miasta z dnia 18 maja 1994 roku otrzymał Polak – Papież Jan Paweł II^[59].

• ks. Władysław Student (ur. 10 kwietnia 1931, zm. 16 grudnia 2007) – polski duchowny katolicki, kanonik gremialny Kapituły katedralnej katowickiej, prałat, od 1973 do 1998 proboszcz i kustosz Bazyliki Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich.

Tytuł honorowego obywatela miasta otrzymał 22 lutego 2001 w dowód szacunku i uznania dla jego autorytetu, wartości moralnych oraz czynnego uczestniczenia w życiu publicznym miasta, wkład w rozwój społeczny i kulturalny służący dobru mieszkańców Piekar Śląskich^[60].

• abp Damian Zimoń (ur. 25 października 1934) – polski duchowny katolicki, od 1985 biskup diecezjalny katowicki, od 1992 arcybiskup metropolita katowicki, od 2011 arcybiskup senior.

Tytuł honorowego obywatela metropolita otrzymał w uznaniu zasług dla piekarskiego sanktuarium maryjnego, a przez to dla całego miasta dnia 26 października 2005^[61].

• premier Jerzy Buzek (ur. 3 lipca 1940) – polityk, poseł na Sejm RP, w latach 1997-2001 Prezes Rady Ministrów, od 2004 poseł do Parlamentu Europejskiego, a w latach 2009-2012 jego przewodniczący.

Honorowym obywatelem Piekar został 21 maja 2010 w dowód szacunku dla Jego osoby, uznania dla Jego osiągnięć na wielu płaszczyznach, wyrażając wdzięczność za zaangażowanie w krzewienie idei samorządności oraz wspieranie dążenia miasta Piekary Śląskie dla uzyskania statusu miasta powiatowego^[62].

• dr n. med. Bogdan Koczy (ur. 1 maja 1951) – lekarz ortopeda, traumatolog i naukowiec, ordynator oddziału urazowo-ortopedycznego męskiego, od 1998 dyrektor Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej im. dr Janusza Daaba w Piekarach Śląskich.

Tytuł honorowego obywatela miasta otrzymał 10 listopada 2010 w dowód szacunku dla Jego osoby, uznania dla Jego osiągnięć na wielu płaszczyznach, wyrażając wdzięczność za zaangażowanie w rozbudowę i unowocześnienie bazy leczniczej Piekarskiej Urazówki, promowanie nowych technologii medycznych, kształcenie fachowych kadr o najwyższych kwalifikacjach, których swoistą marką jest praca i zdobywanie specjalizacji medycznej w „Urazówce”^[63].

• ks. Ludwik Kieras (ur. 28 maja 1949) – polski duchowny katolicki, w latach 1993-2015 proboszcz Parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu.

Tytuł honorowego obywatela otrzymał w dowód szacunku i uznania za czynne uczestnictwo w życiu publicznym i religijnym miasta oraz zaangażowanie w krzewienie wartości moralnych, służących lokalnej społeczności dnia 28 maja 2015^[64].

Zobacz też[edytuj]

• Śląsk

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Herbert Gawlik, Piekary Śląskie. Informator o walorach krajoznawczych i kulturowych, Wydawca: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy PLIK, Piekary Śląskie 1999.
• ks. Jerzy Pawlik, Piekary Śląskie Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej – przewodnik, Wydawnictwo ZET, Wrocław 2000.
• Piekary Śląskie. Informator miejski, praca zb. pod redakcją Heleny Aksamit-Windorpskiej, Wydawnictwo Journal, Bydgoszcz 1996.
• Dariusz Gacek, Dariusz Pietrucha, Piekary Śląskie i okolice – przewodnik historyczno-krajoznawczy, Miejskie Centrum Informacji i Turystyki w Piekarach Śląskich, Piekary Śląskie 2007.
• Konrad Kazimierz Czapliński, Sanktuaria w Polsce – Piekary Śląskie, Wydawnictwo Videograf II, Katowice 2001.
• Władysław Kotucha, Brzeziny Śląskie – rys historyczny, Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice 2008.
• Piort Cempulik, Waloryzacja przyrodnicza miasta Piekary Śląskie, maszynopis Wydziału Ekologii i Rolnictwa Urzędu Miasta w Piekarach Śląskich, Piekary Śląskie 1995.
• Anna Kubajak, Zenon Przywara, Jerzy Komor, Aleksandra Duda, Ryszard Skiba, Hubert Moj, Górnictwo i tradycje górnicze w Piekarach Śląskich. Historia, współczesność, przyszłość, Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice 2007.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Urząd Miasta Piekar Śląskich
• Wirtualny Spacer po Piekarach Śląskich
• Piekary Niemieckie al. Wielkie w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa, 1887.
• Szarlej w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa, 1890.

p • d • e Miasta województwa śląskiego Miasta powiatowe Będzin • Bielsko-Biała • Bieruń • Bytom • Cieszyn • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice • Kłobuck • Lubliniec • Mikołów • Mysłowice • Myszków • Piekary Śląskie • Pszczyna • Racibórz • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tarnowskie Góry • Tychy • Wodzisław Śląski • Zabrze • Zawiercie • Żory • Żywiec Miasta gminne Blachownia • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Imielin • Kalety • Kłobuck • Knurów • Koniecpol • Koziegłowy • Krzanowice • Krzepice • Kuźnia Raciborska • Lędziny • Łaziska Górne • Łazy • Miasteczko Śląskie • Ogrodzieniec • Orzesze • Pilica • Poręba • Pszów • Pyskowice • Radlin • Radzionków • Rydułtowy • Siewierz • Skoczów • Sławków • Sośnicowice • Strumień • Szczekociny • Szczyrk • Toszek • Ustroń • Wilamowice • Wisła • Wojkowice • Woźniki • Żarki

p • d • e Województwo śląskie Miasta na prawach powiatu Bielsko-Biała • Bytom • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice (siedziba) • Mysłowice • Piekary Śląskie • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tychy • Zabrze • Żory Powiaty będziński • bielski • bieruńsko-lędziński • cieszyński • częstochowski • gliwicki • kłobucki • lubliniecki • mikołowski • myszkowski • pszczyński • raciborski • rybnicki • tarnogórski • wodzisławski • zawierciański • żywiecki Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga • Metropolia

p • d • e Gminy górnicze Bełchatów • Bestwina • Będzin • Bieruń • Bobrowniki • Boguszów-Gorce • Bojszowy • Brzeszcze • Bytom • Chełm Śląski • Chełmek • Chorzów • Cyców • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Dąbrowa Górnicza • Gaszowice • Gierałtowice • Gliwice • Goczałkowice-Zdrój • Godów • Gorzyce • Imielin • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Jejkowice • Katowice • Kłodawa • Knurów • Kornowac • Lędziny • Libiąż • Lubomia • Ludwin • Lyski • Łaziska Górne • Marklowice • Miedźna • Mikołów • Mszana • Mysłowice • Nowa Ruda (gm. miejska) • Nowa Ruda (gm. wiejska) • Ornotowice • Orzesze • gm. wiejska Oświęcim • Pawłowice • Piekary Śląskie • Pilchowice • Psary • Pszczyna • Pszów • Puchaczów • Radlin • Radzionków • Ruda Śląska • Rybnik • Rydułtowy • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Sośnicowice • Suszec • Świerklany • Świętochłowice • Trzebinia • Tychy • Wałbrzych • Wodzisław Śląski • Wojkowice • Wyry • Zabrze • Zebrzydowice • Żory