Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Pionki
Ulica Mickiewicza (grudzień 2006)
Herb Pionek Flaga Pionek
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	radomski
Gmina	gmina miejska
Prawa miejskie	od 1954
Burmistrz	Romuald Zawodnik[1]
Powierzchnia	18,34 km²
Wysokość	145 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	18 846[2] 1 024,2 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 48
Kod pocztowy	26-670 26-675
Tablice rejestracyjne	WRA
Położenie na mapie powiatu radomskiego Pionki
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Pionki
Położenie na mapie Polski Pionki
51°28′54″N 21°27′01″E/51,481667 21,450278
TERC (TERYT)	1425011
SIMC	0973748
Urząd miejski al. Jana Pawła II 15 26-670 Pionki
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pionki (do 1932 Zagożdżon^[3]) – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie radomskim. Siedziba wiejskiej gminy Pionki. Pionki są położone nad rzeką Zagożdżonką, na Nizinie Środkowomazowieckiej, historycznie w Małopolsce.

Powstanie i rozwój miasta był związany z zakładami chemicznymi ZTS Pronit.

Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto miało 19 168 mieszkańców^[4].

Miasto słynne z produkcji płyt gramofonowych w zakładach Pronit.

Położenie[edytuj]

Pionki znajdują się w południowej części województwa mazowieckiego, na Równinie Kozienickiej^[5]. Są oddalone o ok. 23 km od centrum Radomia i o ok. 103 km od Warszawy. Miasto od strony północnej okala Puszcza Kozienicka, będąca największym kompleksem leśnym w tej części Polski.

Sąsiednie gminy: Jedlnia-Letnisko, Pionki, Garbatka-Letnisko, Zwoleń, Gózd

Według danych z roku 2002^[6] Pionki mają obszar ok. 18,34 km², w tym:

• użytki rolne: 17%
• użytki leśne: 33%

Miasto stanowi 1,2% powierzchni powiatu.

Historycznie należy do Małopolski. Leżało w ziemi sandomierskiej, następnie w województwie sandomierskim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa radomskiego, zaś przed 1975 r. do woj. kieleckiego.

• Interaktywna mapa Pionek^[7]

Historia[edytuj]

• 1391 – pierwsza wzmianka o młynach Pionka i Zagożdżon
• 1660 – ilustracja wykazująca, iż młyny Zagożdżon i Pionka nie zostały uszkodzone podczas potopu szwedzkiego
• 1775 – po raz pierwszy osadę młyńską Zagożdżon określono mianem wsi
• 1843 – połączenie wsi Pionki i Zagożdżon
• 1885 – otwarcie linii kolejowej łączącej Pionki z Radomiem i Dęblinem
• 1921 – powstał tartak w Zagożdżonie, późniejsze Zakłady Przemysłu Drzewnego w Pionkach
• 1923 – początek budowy Państwowej Wytwórni Prochu w Zagożdżonie
• 1925 – budowa nowego dworca kolejowego oraz siedziby kasy chorych w Zagożdżonie
• 1926 – z inicjatywy Państwowej Wytwórni Prochu została powołana jednoklasowa szkoła powszechna (obecnie Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 1)^[8]
• 1927 – naczelnym dyrektorem Państwowej Wytwórni Prochu został Jan Prot, pełniący tę funkcję do 1939, zasłużony działacz miejski
• 1928 – oddano do użytku siedzibę poczty
• 1929 – duże inwestycje w mieście: stadion sportowy, Staw Górny, linia energetyczna z Zagożdżonu przez Radom do Skarżyska; erygowana zostaje pierwsza parafia
• 1929 – 3 grudnia, powstała Publiczna Dokształcająca Szkoła Zawodowa przy Państwowej Wytwórni Prochu w Zagożdżonie. Pierwszym dyrektorem został inż. Wacław Werner. Późniejsze Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego^[9]
• 1932 – zmiana nazwy miejscowości na Pionki
• 1933 – oddano do użytku budynek posterunku policji
• 1936 – wrzesień, z inicjatywy mieszkańców Pionek, Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego powołało Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Zrzeszenia Rodzicielskiego, późniejsze Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej^[10]
• 1937 – z inicjatywy Państwowej Wytwórni Prochu i przy jej pomocy budowany jest Szpital Rejonowy
• 1939 – bombardowania Państwowej Wytwórni Prochu oraz samych Pionek (m.in. uszkodzony został kościół)
• 1941–1944 – istniał obóz pracy przymusowej dla ludności żydowskiej
• 1943 – w styczniu ma miejsce wielka akcja sabotażowa, w wyniku której wysadzono w powietrze 5 t prochu
• 1944 – rozstrzelanie przy ulicy Zwoleńskiej dziesięciu polskich patriotów
• 1945 – 15 stycznia, nastąpiło wyzwolenie Pionek spod okupacji niemieckiej^[11]
• 1945 – w wyniku wojny życie utraciło w Pionkach około 2000 osób.
• 1951 – 2 czerwca, na potrzeby miejscowego przemysłu powołano wydział chemiczny, organizacyjne podporządkowany Wieczorowej Szkole Inżynierskiej w Radomiu. Funkcjonował do 1 października 1957 roku^[12]
• 1954 – 13 listopada, Pionki uzyskały prawa miejskie^[11]. Dalsza rozbudowa miasta
• 1955 – oddano do użytku ambulatorium dla przemysłowej służby zdrowia oraz oddział wewnętrzny szpitala rejonowego^[11]
• 1957 – wybudowany został dom kultury^[11]
• 1957 – Hufiec ZHP otrzymał własne pomieszczenia w których urządził harcówkę^[11]
• 1959 – 1 kwietnia, zostało utworzone Przedsiębiorstwo Montażowe „MONTOERG”
• 1959 – z inicjatywy „Pronitu” powołano Robotniczą Spółdzielnię Lokatorską „Jedność”, która stała się zalążkiem dzisiejszej Pionkowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej^[11]
• 1959 – przy „Pronicie” utworzono szkołę przyzakładową szkolącą: tokarzy, frezerów i ślusarzy-mechaników^[12][a]. Późniejszy Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego
• 1961 – naukę rozpoczęto w nowo wybudowanej w Szkole Podstawowej nr 3 przy ul. Leśnej^[12]
• 1967 – został powołany Zakład Doświadczalny Budowy i Montażu Instalacji Naukowo-Badawczych „Chemimetal” i Zakład Doświadczalny Budowy Aparatury Naukowo-Badawczej „Dozachem”
• 1968 – 4 września, naukę rozpoczęto w nowo wybudowanej Szkole Podstawowej nr 4 przy ul. Słowackiego^[12][b]
• 1974 – 30 maja, uchwałą Miejskiej Rady Narodowej ustalono herb miasta^[11][c]
• 1975 – Pionki wchodzą w skład odtworzonego województwa radomskiego
• 1975 – wybudowano nowy dom handlowy „Merkury”^[11]
• 1976 – ukończona została przebudowa zbiornika wodnego „Staw Górny”^[11]
• 1977 – pod torami linii kolejowej, obok dworca PKP Pionki Zachodnie oddano do użytku tunel dla pieszych^[11]
• 1978 – po raz pierwszy popłynął do pionkowskich mieszkań gaz^[11]
• 1978 – czerwiec, na stacji PKP Pionki Zachodnie zaczęły zatrzymywać się pociągi pospieszne^[11]
• 1978 – 22 lipca, uruchomiono miejską komunikację autobusową^[11]
• 1998 – nieudana próba utworzenia powiatu pionkowskiego.

Demografia[edytuj]

Dane z 30 czerwca 2004^[13]:

• Piramida wieku mieszkańców Pionek w 2014 roku^[2].

Transport i komunikacja[edytuj]

Kolejowy[edytuj]

Miasto ma połączenie kolejowe, zarówno pasażerskie i towarowe z dużymi ośrodkami kolejowymi w Radomiu i Dęblinie. Przebiega tędy linia kolejowa 26, przy której zlokalizowana jest stacja kolejowa Pionki i przystanek kolejowy Pionki Zachodnie

• Internetowy rozkład PKP dla stacji Pionki Zachodnie (odjazdy)

Drogowy[edytuj]

Bezpośrednio przez miasto przechodzą drogi wojewódzkie: 787 i 691, zaś w niewielkiej odległości od Pionek przebiega droga wojewódzka 737. Miasto ma połączenie z drogami krajowymi: 12 i 7

• Komunikacja miejska

W Pionkach funkcjonuje komunikacja miejska składająca się obecnie z jednej linii miejskiej ("A").

Komunikacja autobusowa[edytuj]

• Rozkład jazdy w e-podroznik
• Rozkład jazdy M-Bus

Szkolnictwo[edytuj]

Szkoły podstawowe[edytuj]

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stefana Żeromskiego, ul. 15 Stycznia 3 [1]
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. Bolesława Prusa, ul. Kochanowskiego 14 [2]
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II, ul. Targowa 9 [3]

Gimnazja[edytuj]

• Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Jana Kochanowskiego, ul. Leśna 3 [4]
• Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Adama Mickiewicza, ul. Słowackiego 4 [5]

Licea[edytuj]

• Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej, Aleje Lipowe 23 (zał. 1936)^[14]

Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]

• Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. M. Skłodowskiej-Curie, aleja Jana Pawła 7 [6]
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum
  • Branżowa Szkoła I Stopnia
  • Szkoła Policealna
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego, ul. Parkowa 6^[15]
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum
  • Branżowa Szkoła I Stopnia
  • Liceum dla Dorosłych
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych
  • Szkoły Specjalne
  • Zespół Wczesnego Wspomagania

Kultura[edytuj]

Miejski Ośrodek Kultury w którym jest:

• Klub tańca Boogie Woogie „Kick”
• Pracownia Ekspresji Plastycznej
• Sekcja modelarska
• Młodzieżowy Teatr Muzyczny
• Młodzieżowa Orkiestra Dęta
• Uniwersytet Trzeciego Wieku

Centrum Aktywności Lokalnej (CAL)

Instytucja samorządowa o działaniu kulturotwórczym, aktywizującym i wspierającym działalność mieszkańców Pionek i okolic.

Religia[edytuj]

Kościół św. Barbary (lipiec 2012)

• Parafia rzymskokatolicka św. Barbary
• Parafia rzymskokatolicka Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
• Parafia rzymskokatolicka św. Maksymiliana Kolbego
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy^[16]

Sport[edytuj]

Miejska Hala Sportowa w Pionkach (grudzień 2006)

• Stadion Miejski w Pionkach
• Miejska Hala Sportowa w Pionkach
• Klub sportowy Proch Pionki (piłka nożna)
• Klub sportowy Champion Pionki (piłka nożna)
• Klub sportowy PTS Pionki (siatkówka)

Organizacje i stowarzyszenia[edytuj]

• Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Chorym i Niepełnosprawnym im. Henryka Jordana
• Pionkowski Hufiec Harcerzy „Darzbór”
• Pionkowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami
• Społeczne Ognisko Muzyczne w Pionkach
• Katolickie Stowarzyszenie Niepełnosprawnych Diecezji Radomskiej – Oddział Pionki
• Związek Strzelecki Strzelec
• Towarzystwo Przyjaciół Dzieci- Środowiskowe Ognisko Wychowawcze
• Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Pionki
• Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu w Pionkach
• Ochotnicza Straż Pożarna w Pionkach
• Stowarzyszenie Azyl
• Stowarzyszenie A Vista

Media[edytuj]

• Gazeta Internetowa Pionki24
• Dwutygodnik samorządowy „Nad Zagożdżonką”
• Kurier Pionkowski

Osiedla[edytuj]

Urząd miejski (czerwiec 2008)

Miasto zwyczajowo dzieli się na następujące osiedla:

• Centralna Kolonia^[17]
• Działki za stawem
• Nowa Kolonia
• Osiedle XXX-lecia
• Osiedle Chemiczna^[18]
• Osiedle Dębowa
• Osiedle Leśników
• Podgaje
• Podgóry
• Stara Kolonia

Turystyka[edytuj]

Atrakcją turystyczną w regionie jest Puszcza Kozienicka, która graniczy z Pionkami. W lasach puszczy dominuje sosna z domieszką dębu, grabu i jodły. W tych lasach polowali polscy królowie. Przez puszczę przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające wycieczki piesze i rowerowe. W niedalekiej przyszłości na leśne ostępy powróci kolejka wąskotorowa.

Zabytki[edytuj]

Zabytkowy budynek dawnej kasy chorych (czerwiec 2008)

• Budynek Kasy Chorych z 1925
• Dworzec kolejowy z 1925
• Budynek Urzędu Miasta z 1927
• Neobarokowy kościół św. Barbary z 1929-32
• Dom ”Pod łabędziami” z 1930^[d]
• Budynek Kasyna z 1930
• Budynek Posterunku policji i Poczty z 1933

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

• Breaza^[19]
• Wysznewe^[20]

Osoby związane z Pionkami[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Pionkami.

Na pewnym etapie życia z miastem związani byli m.in. Kamila Porczyk, trzykrotna mistrzyni świata fitness, Wojciech Pestka (poeta, prozaik i tłumacz) czy Janusz Pindera (polski dziennikarz i komentator sportowy, ekspert bokserki).

Honorowi obywatele

Do 2016 tytuł honorowego obywatela miasta przyznano dwunastu osobom^[21]

• nadbryg. Gustaw Mikołaczyk
• Andrzej Mitan
• o. Efrem Osiadły
• marsz. Józef Piłsudski
• Janusz Pindera
• Elżbieta Płażyńska
• Maciej Płażyński
• Tomasz Rechberger
• gen. dyw. Leszek Soczewica
• Tomasz Szwed
• ks. Henryk Wójtowicz
• Zbigniew Wrocławski

Zasłużeni dla Miasta Pionki

Strona internetowa urzędu miejskiego wymienia również 18 osób uznanych za zasłużone dla miasta Pionki^[22]:

• Witold Banaszak
• Stanisława Bień
• ks. Stanisław Bujnowski
• Stanisław Dąbrowski
• Jacenty Dejniak
• Zbigniew Dziubasik
• Janusz Górski
• Zenon Grzybowski
• Henryk Jakubowski
• Paweł Jaroszek
• Stefan Krupa
• Irena Kulawik
• Halina Larys
• Jerzy Lechowicz
• Jacek Malicki
• Andrzej Piaseczny
• Wacława Tortyna
• Lidia Żuchowska

Zobacz też[edytuj]

• Gmina Pionki (1931-1954)
• Występowanie frazy: dotyczącej Pionek

Uwagi

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Szkice z dziejów Pionek. Polskie Towarzystwo Historyczne, 2000. ISBN 8391404501.
• Stanisław A. Traczyk: Pionki i okolice: przewodnik historyczno-krajoznawczy. Selbstverl. des Verf., 1995. ISBN 8390414902.
• Piotr Matusak: Ruch oporu w przemyśle wojennym okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945. Ministerstwo Obrony Narodowej, 1983. ISBN 8311069425.
• Państwowa Wytwórnia Prochu i Materia·lów Kruszących w Pionkach: historia okresu międzywojennego, realia okupacji oraz perspektywy powojennej odbudowy zakładu w dokumentach z lat 1939 – 1944. Polskie Towarzystwo Historyczne., 2007.
• Stanisław Alfred Traczyk: Od młynów do prochowni: historia Pionek i okolic do 1939 r.. 2008. ISBN 9788392679240.
• Jerzy Cygan. Pionki, 40 lat PRL, 30 lat Miasta. „Tygodnik Radomski”. Wydanie specjalne. Miasto tradycji i perspektyw Jerzy Cygan – Naczelnik Pionek, s. 2, lipiec 1984. Radom (pol.). 
• Redakcja. Pionki, 40 lat PRL, 30 lat Miasta. „Tygodnik Radomski”. Wydanie specjalne. Oświata – Sukcesy mimo kłopotów, s. 4, lipiec 1984. Radom (pol.). 

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Pionki w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa, 1887.
• Zagożdżon w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIV: Worowo – Żyżyn. Warszawa, 1895.
• Publikacje PTH w Pionkach
• Oficjalna Strona Miasta
• Dwutygodnik Nad Zagożdżonką
• Niezależna gazeta miasta Pionki.
• Pionki na mapie OpenStreetMap.org

p • d • e Powiat radomski Siedziba powiatu: Radom Miasta Iłża • Pionki • Skaryszew Gminy miejskie Pionki Gminy miejsko-wiejskie Iłża • Skaryszew Gminy wiejskie Gózd • Jastrzębia • Jedlińsk • Jedlnia-Letnisko • Kowala • Pionki • Przytyk • Wierzbica • Wolanów • Zakrzew

p • d • e Miasta województwa mazowieckiego Na prawach powiatu Ostrołęka • Płock • Radom • Siedlce • Warszawa Powiatowe Białobrzegi • Ciechanów • Garwolin • Gostynin • Grodzisk Mazowiecki • Grójec • Kozienice • Legionowo • Lipsko • Łosice • Maków Mazowiecki • Mińsk Mazowiecki • Mława • Nowy Dwór Mazowiecki • Ostrów Mazowiecka • Otwock • Piaseczno • Płońsk • Pruszków • Przasnysz • Przysucha • Pułtusk • Sierpc • Sochaczew • Sokołów Podlaski • Szydłowiec • Węgrów • Wołomin • Wyszków • Zwoleń • Żuromin • Żyrardów Gminne Bieżuń • Błonie • Brok • Brwinów • Chorzele • Drobin • Gąbin • Glinojeck • Góra Kalwaria • Halinów • Iłża • Józefów • Kałuszyn • Karczew • Kobyłka • Konstancin-Jeziorna • Kosów Lacki • Łaskarzew • Łochów • Łomianki • Marki • Milanówek • Mogielnica • Mordy • Mrozy • Mszczonów • Myszyniec • Nowe Miasto nad Pilicą • Ożarów Mazowiecki • Piastów • Pilawa • Pionki • Podkowa Leśna • Raciąż • Radzymin • Różan • Serock • Skaryszew • Sulejówek • Tarczyn • Tłuszcz • Warka • Wyszogród • Wyśmierzyce • Zakroczym • Zielonka • Żelechów