Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Ten artykuł od 2009-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pniewy
Rynek
Herb Pniew
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	szamotulski
Gmina	Pniewy gmina miejsko-wiejska
Data założenia	przed 1256[1]
Burmistrz	Jarosław Przewoźny
Powierzchnia	9,32[2] km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	8 008[3] 859,2 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-045
Tablice rejestracyjne	PSZ
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego Pniewy
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Pniewy
Położenie na mapie Polski Pniewy
52°30′32″N 16°15′23″E/52,508889 16,256389
TERC (TERYT)	3024064
SIMC	0971270
Urząd miejski ul. Dworcowa 37 62-045 Pniewy
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Plan miasta

Pniewy (Pniewy Szamotulskie, niem. Pinne^[1]) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, położone nad Jeziorem Pniewskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pniewy.

Położone były w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Według danych z 31 grudnia 2014 miasto liczyło 7982 mieszkańców^[5].

Położenie[edytuj]

Miasto i Gmina Pniewy leżą w zachodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie szamotulskim nad Jeziorem Pniewskim. Położone jest ono na przecięciu ważnych szlaków.

• Droga krajowa nr 92 (Rzepin – Łowicz).
• Droga krajowa nr 24 (Rudnica – Pniewy).
• Droga wojewódzka nr 187 (Pniewy – Murowana Goślina)

Drogi lokalne do Brodów, Chrzypska Wielkiego.

Komunikację zapewniają autobusy PKS-u. Stacja kolejowa Pniewy jest obecnie zamknięta, a linia kolejowa nieczynna.

Historia[edytuj]

Na terenie miejscowości w średniowieczu istniało grodzisko stożkowate, którego relikty usytuowane są w miejscowym parku leżącym obok późnobarokowego pałacu Szołdrskich z XVIII wieku^[6]. Pierwszą pisaną wzmiankę o Pniewach datuje się na rok 1256^[1]. Właścicielami, a zarazem zapewne założycielami Pniew byli Pniewscy herbu Nałęcz. To z ich starania nadano pod koniec XIII w. miastu prawa miejskie. Pniewy przechodziły z rąk do rąk, stając się własnością najpierw Potulickich (XVI w.), następnie Ostrorogów (XVII w.), aż w XVIII w. przejęli miasto rodziny Rydzyńskich, Szołdrskich i Mielżyńskich. Ostatni właściciele miasta pochodzili już z Niemiec. Była to rodzina Massenbach, która przejęła dobra pniewskie w 1834. W XVI w. Pniewy były już dużym miastem. Posiadały rynek, ratusz, kościół, mury obronne oraz dwie bramy Lwówecką i Poznańską. Działają liczne cechy rzemiosł m.in. sukienniczy, garbarski. Istnieje szkoła, organizowane są targi i jarmarki. Od 1698 działa pniewskie Bractwo Strzeleckie^{[potrzebny przypis]}.

Wojny szwedzkie spowodowały upadek miasta i jego długotrwałą stagnację, która trwała aż do początku XIX w., kiedy to w mieście zaczęła działać poczta dyliżansowa. Nie bez powodu w 1830 właśnie w Pniewach wybudowana została tzw. „poczthalternia”, gdzie na wybrukowanym placu konie jadły i były pojone. Niedługo potem nieopodal wybudowano hotel z pokojami noclegowymi dla podróżujących dyliżansem. Od 1847 związany z miastem był też Paul von Hindenburg, który tu w majątku swego ojca, spędzał lata młodości. W 1848 roku w okresie Wiosny Ludów mieszkańcy brali udział w powstaniu wielkopolskim^[6].

Od 1875 w mieście działało kółko rolnicze. Jedno z pierwszych w Wielkopolsce, pod patronatem Maksymiliana Jackowskiego. Wkrótce otwarty został również Bank Ludowy. Przełomowym rokiem okazał się 1888, kiedy Pniewy otrzymały połączenie kolejowe z Międzychodem i Poznaniem. W 1893 w mieście powstała Ochotnicza Straż Pożarna, a w 1895 spółdzielnia „Rolnik”^[6]. Od 1891 praktyczne do dzisiaj działa Polskie Koło Śpiewacze (dziś pod nazwą Koło Śpiewackie „Lira”). W 1905 wśród 2680 mieszkańców miasta było 57% katolików (w większości Polaków), 34% ewangelików (w większości Niemców) i 8% żydów^{[potrzebny przypis]}.

Prezbiterium sanktuarium Urszuli Ledóchowskiej w Pniewach

20 grudnia 1918 Pniewy zostały opanowane przez powstańców wielkopolskich przy czynnym udziale polskiej ludności miasta. Powrót miasta do Polski usankcjonował traktat wersalski z 28 czerwca 1919. W 1920 w Pniewach (a konkretnie w Lubocześnicy, która została częściowo włączona do miasta) Matka Urszula Ledóchowska zakupiła posiadłość, aby utworzyć działającą do dzisiaj Szkołę Gospodarczą dla dziewcząt wraz z Domem Zgromadzenia Sióstr Urszulanek. W 1927 w mieście miała miejsce prestiżowa wystawa – Wystawa Przemysłowo-Rolnicza, która w istotny wpływ promowała lokalne rzemiosło i aktywowała lokalnych wytwórców. W czasie II wojny światowej mieszkańcy doznali wielu cierpień ze strony okupanta. W ramach akcji Heim ins Reich podczas okupacji z miejscowości wysiedlono ponad 200 Polaków^[7] i na ich miejsce zasiedlono niemieckich przesiedleńców ze wschodniej Europy. Polakom skonfiskowano ich mienie (obejmujące przedsiębiorstwa, warsztaty oraz sklepy), aresztowano i w końcu zesłano do obozów koncentracyjnych i obozów pracy przymusowej w III Rzeszy^[8]. Władze niemieckie wysiedliły także siostry zakonne ze Zgromadzenia Sióstr Urszulanek SJK w Pniewach, zajmując należące do nich nieruchomości^[9].

Przesiedleni ze wschodu volksdeutsche witani w Pniewach portretami z Hitlerem 1940

Miasto Pniewy zostało wyzwolone 25 stycznia 1945. Po wojnie nastąpiła rozbudowa miasta, które zachowało pozycję lokalnego ośrodka gospodarczego i usługowego. W 1989, w 50. rocznicę śmierci zachowane od zniszczenia ciało błogosławionej Urszuli zostało przewiezione z Rzymu do Pniew i złożone w kaplicy domu macierzystego. Również w Pniewach pochowano ks. infułata Wawrzyńca (Lawrence’a) Wnuka^{[potrzebny przypis]}.

Gospodarka[edytuj]

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

W latach 2009-2010 Honda wybudowała swoje centrum logistycznego w Pniewach pod nazwą Honda Logistics Center Central-Europe Sp. z o.o.^[10].

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Pniew w 2014 roku^[3].

Zabytki[edytuj]

Kamienice przy rynku

Brama z dzwonnicą przy kościele św. Wawrzyńca

Pałac

W średniowieczu Pniewy były miastem drewnianym. Jego zabudowa nie wytrzymała upływu czasu, zwłaszcza pożarów, które często niszczyły całe miasto. Pniewy od pocz. XVI w. nie były nigdy główną rezydencją rodową właścicieli, dlatego nie ma tu budowli, które uświetniłyby miasto. Dopiero przejście Pniew w ręce Szołdrskich spowodowało, że w mieście powstały budowle, które nie zachowały pierwotnego kształtu np. pałac. Prawdopodobnie z czasów panowania tego rodu pochodzą fragmenty wystroju wnętrz kościołów św. Wawrzyńca oraz św. Ducha. Pozostałe obiekty o charakterze zabytkowym na terenie Pniew to m.in. poczta konna, kościół poewangelicki (obecnie katolicki kościół św. Jana Chrzciciela) i synagoga (mieściło się tutaj kino, obecnie budynek spełnia funkcję handlową) pochodzą z XIX w.^{[potrzebny przypis]}. Ochronie podlega również założenie urbanistyczne Pniew^[11].

W rejestrze zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa znajdują się^[11]:

• Kościół św. Wawrzyńca, fundacja istniejąca już przed 1405. Świątynia uległa zniszczeniu podczas wielkich pożarów Pniew w latach 1635 i 1772. Po ostatnim wzniesiono na miejscu dawnej drewnianej nową, murowaną. Najstarszą częścią tego obiektu jest kruchta dobudowana do pierwotnej świątyni późnogotyckiej – wybudowana na przeł. XVI i XVII wieku. Z dawnego wystroju kościoła pozostała jedynie późno gotycka chrzcielnica (koniec XV w.) znajdująca się w kruchcie. W wyposażeniu kościoła przeważają zabytki pochodzące z okresu rokoka. Prawdopodobnie po drugiej przebudowie czyli w 1772 w ołtarzu umieszczono wielki obraz przedstawiający męczeństwo św. Wawrzyńca. W prezbiterium znajduje się drugi ołtarz ze zdobiącymi go aniołami i rzeźbą św. Jana Nepomucena^{[potrzebny przypis]}. W zespole kościelnym ochronie jako zabytki podlegają: brama z dzwonnicą z końca XVIII wieku, cmentarz, mur z końca XVIII wieku, plebania wybudowana w latach 1906-1908 i ogród przy plebanii^[11]
• Kościół św. Ducha był początkowo budowlą drewnianą. Dopiero w 1783 na jego miejscu powstał murowany, wzniósł go Wawrzyniec Kosiński. We Wnętrzu zachował się ołtarz główny z obrazem przedstawiającym Zesłanie Ducha Świętego (połowa XVII w.) oraz drugim ponad nim z wyobrażeniem Chrystusa z Emaus (ok. 1785 r.). Znajdują się tam też postacie świętych apostołów Piotra i Pawła (XVII w.). Z II. poł. XVIII w. pochodzi ambona rokokowa z klasycystycznymi elementami. Wśród wyposażenia kościoła można znaleźć monstrancję wieżyczkową z przeł. XV i XVI w. pochodząca z kościoła w Potulicach^{[potrzebny przypis]}.
• Kościół św. Jana Chrzciciela, neoromański, z poł. XIX w., na planie krzyża; do 1945 ewangelicki, później zamieniony na magazyny, od 1990 katolicki^{[potrzebny przypis]}.
• ogród klasztorny urszulanek z XX wieku^[11]
• pałac z 1745^[11]
• dom przy ul. Mickiewicza 1 z I poł. XIX wieku^[11]
• dawny zajazd przy ul. Międzychodzkiej 1 z I poł. XIX wieku^[11]. Kiedy koniecznością stała się obsługa trasy Warszawa – Poznań – Berlin, w Pniewach wybudowano murowany budynek pocztowy z mansardowym dachem. W późniejszym okresie w jego sąsiedztwie postawiono nowy, kilkupiętrowy budynek poczty (poczthalterii). Była ona znana nie tylko z efektownego wystroju, ale także doskonałej kawy^{[potrzebny przypis]}.
• zespół budynków Bractwa Kurkowego przy ul. Wronieckiej 14 z 1910-1914^[11]
• młyn zbożowy przy ul. Międzychodzkiej 20 z 1906^[11]

Oświata[edytuj]

• Przedszkole Miś w Pniewach
• Przedszkole Sióstr Urszulanek w Pniewach
• Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wlkp. w Pniewach
• Gimnazjum im. księdza kanonika Mariana Maciejewskiego w Pniewach
• Zespół Szkół im. Emilii Sczanieckiej w Pniewach
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Sióstr Urszulanek SJK w Pniewach

Sport[edytuj]

• Akademia FC Pniewy
• Sokół Pniewy
• Red Dragons Pniewy
• Orły Pniewy^[12]

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

• Parafia św. Jana Chrzciciela w Pniewach
• Parafia św. Wawrzyńca w Pniewach
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa^[13].

Przypisy[edytuj]

Zobacz też[edytuj]

• Synagoga w Pniewach
• Cmentarz żydowski w Pniewach
• Cmentarz Sióstr Urszulanek w Pniewach

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Sanktuarium św. Urszuli Ledóchowskiej

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Gmina Pniewy Siedziba gminy: Pniewy Miasta Pniewy Sołectwa Chełmno • Dębina • Dęborzyce • Jakubowo • Karmin • Kikowo • Konin • Koninek • Koszanowo • Lubocześnica • Lubosina • Nojewo • Nosalewo • Orliczko • Podpniewki • Psarce • Psarskie • Rudka • Turowo • Zajączkowo • Zamorze Pozostałe miejscowości Berdychowo • Bielawy • Bukowina • Buszewko • Buszewo • Dąbrowa • Jakubowo (osada) • Konin-Huby • Lubosinek • Podborowo • Przystanki • Psarki • Stefanowo • Szymanowo • Śródka

p • d • e Powiat szamotulski Miasta Obrzycko • Ostroróg • Pniewy • Szamotuły • Wronki Gminy miejskie Obrzycko Gminy miejsko-wiejskie Ostroróg • Pniewy • Szamotuły • Wronki Gminy wiejskie Duszniki • Kaźmierz • Obrzycko