Tworzenie stron internetowych

Polska Cerekiew
Herb Polskiej Cerkwi
Kościół Wniebowzięcia N.P. Maryi
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	kędzierzyńsko-kozielski
Gmina	Polska Cerekiew
Liczba ludności (2011)	3142
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-260
Tablice rejestracyjne	OK
SIMC	0502150
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Polska Cerekiew
Położenie na mapie województwa opolskiego Polska Cerekiew
Położenie na mapie Polski Polska Cerekiew
50°13′45″N 18°07′38″E/50,229167 18,127222
Strona internetowa miejscowości

Polska Cerekiew (dodatkowa nazwa w j. niem. Groß Neukirch^[1], do 1914 Polnisch Neukirch^[2]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Polska Cerekiew. Historycznie na Górnym Śląsku.

Miejscowość jest siedzibą gminy Polska Cerekiew.

Częściami wsi są: Ciepły Dół, Gniewów, Marynówka, Miłowice.

Położenie[edytuj]

Gmina Polska Cerekiew położona jest w południowo-wschodniej części województwa opolskiego, w dolinie małego dopływu Odry – Wrońska Woda, w regionie Niziny Śląskiej, na przejściu dwóch subregionów: od zachodu Płaskowyżu Głubczyckiego i od wschodu Niecki Kozielskiej.

Nazwa[edytuj]

Nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiej nazwy cerkiew oznaczającej kościół, świątynię. W języku polskim stosowana była do XVII wieku stanowiąc uniwersalną nazwę obiektu sakralnego niezależnie od wyznawanego tam obrządku katolickiego, prawosławnego czy protestanckiego.

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Polska Cerekwia oraz niemiecką Polnisch Neukirch^[2]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Polska Cerkiew, a także niemiecką Polnisch Neukirch^[3]. Nazwa Cerkiew Polska wymieniona jest w 1896 roku przez górnośląskiego księdza i pisarza Konstantego Damrota w książce o nazewnictwie miejscowym na Śląsku^[4].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku notuje dwie polskie nazwy miejscowości Cerkiew oraz Polska Cerkiew, a także niemiecką Polnisch Neukirch^[5]. Niemiecki leksykon geograficzny Neumana wydany w 1905 roku notuje nazwę miejscowości jako Polnisch Neukirch^[6]

Historia[edytuj]

Historia Polskiej Cerekwi sięga czasów rzymskich kiedy to została założona osada na szlaku handlowym z Moraw do Polski. Jak donoszą źródła w 1337 r. nazywano ją Noua Ecclesia, w roku 1539 Nowe Cerekwi – od staropolskiego słowa cerekiew – kościół.

W 1337 roku uzyskała prawo organizowania targów i niebawem rozwinęła się w miasteczko, które jednak z czasem podupadło.

W XVII w. miejscowość stanowiła własność znanego w tym regionie rodu Oppersdorffów, w XVIII wieku przeszła w ręce równie znanego rodu Gaschinów (pol. Gaszynów)^[7], a później, w wieku XIX do czeskich magnatów Matuschków i wreszcie niemieckiego rodu Seherr-Thos. Ludność żyła tu zawsze z rolnictwa, w średniowieczu także z rękodzieła i handlu.

W plebiscycie z 1921 roku za Niemcami padło 626 głosów, a za Polską 141^[8]. W okresie międzywojennym powstała tu komórka KPD. W czasie II wojny światowej hitlerowcy zorganizowali we wsi 2 komanda pracy dla radzieckich i brytyjskich jeńców wojennych. W styczniu 1945 r. 21 stycznia 1941 niemieccy strażnicy z SS zamordowali we wsi 19 więźniów niezdolnych do chodzenia, którzy byli ewakuowani z obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Po 1945 roku wieś Polska Cerekiew stała się siedzibą gminy.

Zabytki[edytuj]

zamek

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[9]:

• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Polskiej Cerekwi, wzmiankowany w 1418 roku, wielokrotnie przebudowywany, w obecnej postaci z XVII w. W roku 1617 wzniesiono kaplicę św. Barbary z fundacji Fryderyka von Opersdorffa, a w 1763 roku dobudowana została kaplica św. Antoniego ufundowana przez von Gaschina. Kościół jest murowany, wsparty na dwóch kolumnach z faliście wygiętym parapetem. W otoczeniu kościoła znajduje się mur wzniesiony zapewne w XVIII w., ceglany, otynkowany, z późnobarokową bramką od zachodu, fundowaną w roku 1780 przez Antoniego von Gaschina. Na wieży zawieszonych jest 5 dzwonów, które pracują do dzisiaj, najcięższy z nich waży ponad 1000 kg. W bocznej wieżyczce zawieszony jest także jeden mniejszy dzwon, który już nie pracuje; wypisany z księgi rejestru
• zespół zamkowy, XVII, XIX:
  • zamek w ruinie, późnorenesansowy powstał na początku XVII wieku jako rezydencja Fryderyka von Oppersdorffa. Pod koniec XIX wieku został przebudowany i odnowiony przez Eberharda von Matuschkę.Efektowny trzykondygnacyjny obiekt z dwiema wieżami, składający się z trzech skrzydeł zbudowanych wokół niewielkiego dziedzińca zamkniętego z czwartej strony murem, spłonął w 1945 r. Od tego czasu jest częściowo zabezpieczoną tzw. trwałą ruiną – dobrze widoczną z drogi krajowej nr 45, która łączy Opole z Raciborzem.
  • park.

Komunikacja[edytuj]

Przez Polską Cerekiew przechodzi ważna droga krajowa: 45

Edukacja[edytuj]

• Zespół Gimnazjalno-Szkolno-Przedszkolny w Polskiej Cerekwi

Sport[edytuj]

• KS Orzeł Polska Cerekiew – piłka nożna, występujące obecnie w A-klasie.
• "Luks" Atena Polska Cerekiew – piłka nożna, drużyna trampkarzy występująca w rozgrywkach drużyn 7-osobowych.
• "Unia" Polska Cerekiew – piłka nożna, oldboje, drużyna występująca w rozgrywkach województwa opolskiego.

PKP[edytuj]

• Polska Cerekiew (stacja kolejowa)

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

1. Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
2. Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Polska Cerekiew

p • d • e Gmina Polska Cerekiew Siedziba gminy: Polska Cerekiew Wsie (ich części) Ciężkowice (Długie Pole) • Dzielawy • Grzędzin • Jaborowice • Koza • Ligota Mała • Łaniec • Mierzęcin • Polska Cerekiew (Ciepły Dół, Gniewów, Marynówka, Miłowice) • Połowa • Witosławice • Wronin (Łaniec) • Zakrzów (Kochaniec i Nowy Dwór)