Tworzenie stron internetowych

Potok Górny
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Gmina	Potok Górny
Liczba ludności (2008)	1.341
Strefa numeracyjna	(+48) 84
Kod pocztowy	23-423[1]
Tablice rejestracyjne	LBL
SIMC	0896410
Położenie na mapie gminy Potok Górny Potok Górny
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Potok Górny
Położenie na mapie województwa lubelskiego Potok Górny
Położenie na mapie Polski Potok Górny
50°23′08″N 22°33′17″E/50,385556 22,554722
Multimedia w Wikimedia Commons

Jedna z chałup w Potoku Górnym

Urząd Gminy w Potoku Górnym

Potok Górny (dopełniacz: Potoka Górnego) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Potok Górny.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Miejscowość jest siedzibą wiejskiej gminy Potok Górny.

Położenie[edytuj]

Potok Górny leży w południowo-zachodnim krańcu powiatu biłgorajskiego i za razem województwa lubelskiego, na obszarze Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, nad rzeką Borowiną. Niedaleko wsi przebiega droga wojewódzka nr 863 w relacji Krzeszów – Cieszanów. Najbliższym miastem jest Tarnogród, w odległości ok. 15 km od Potoka.

Części wsi[edytuj]

Posterunek Policji

Historia[edytuj]

W XVI wieku Potok Górny nosił nazwę Dziewiczy Potok i leżał w starostwie krzeszowskim w ziemi przemyskiej (województwo ruskie). W 1588 znalazł się w dobrach Jana Zamoyskiego a następnie Ordynacji Zamojskiej gdzie został w 1792 ośrodkiem klucza, przyjmując nazwę Potok Ordynacki. W zapisach archiwalnych istniało rozróżnienie na Potok Górny oraz Potok Dolny. Wkrótce tą pierwszą nazwą zaczęto określać obydwie części miejscowości.

W czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego wieś znalazła się w granicach powiatu tarnogrodzkiego (do 1842 roku). W 1867 przeszła do gminy Krzeszów w powiecie biłgorajskim. Dopiero w 1973 Potok stał się stolicą samodzielnej gminy.

Księgi parafialne dotyczące miejscowości są prowadzone w sposób ciągły od roku 1688. W tamtym okresie miejscowość liczyła ok. 200-300 mieszkańców. Najczęściej pojawiające się w końcu XVII wieku nazwiska mieszkańców: Abramek, Borek, Cios, Ćwiek, Ćwikła, Frąc, Głowik, Głupsa, Golik, Jaśków, Kmieć, Kołodziej, Konieczny, Kożuszek, Lipiec, Marmol, Mateja, Mazur, Obara, Okoń, Pączek, Przewarzaniec, Sarzyński, Siek, Strzelec, Świeć, Śniosek, Wójcik, Żygadło.

Proboszczami parafii Potok Górny byli:

• Jan Sierotka 1582-1604
• Kacper Grotowski 1605-1611
• Albert Leżański 1612-1616
• Jan Sulina 1630-1637
• Jan Purecki 1645-?
• Krzysztof Szypiński, J.T.D kanonik lwowski ? - 1692
• Maciej Mikołajski, profesor Akademii Zamojskiej 1692-1709
• Jakub Komborski, kanonik lwowski 1709-1722
• Walenty Wastowski, Kanonik zamojski 1722-1723
• Antoni Serwatowski, 1723-1727
• Andrzej Szynglertowicz, 1727-1732
• Grzegorz Jastrzębski, kanonik kijowski 1732-1744
• Walenty Smarzepicki, kanonik i dziekan zamojski, 1744-1746
• Franciszek Wierzbowski, kanonik zamojski, 1746-1776
• Mikołaj Maciejowski, kanonik zamojski, dziekan tarnogrodzki, 1776-1802
• Bartłomiej Sobolewski, kanonik lubelski, dziekan tarnogrodzki, 1802-1821
• Mateusz Bełcikowski, kanonik zamojski, 1821-1856
• Jan Pawełkiewicz 1856-1857
• Tomasz Petrykowski 1857-1873
• Feliks Kamiński 1873-1876
• Franciszek Matraś 1876-1878
• Fryderyk Więckowski 1878-1918
• Antoni Czamarski 1918-1920
• Józef Sławiński 16 VI-24 VII 1920
• Jan Siedlecki 1920-1922
• Stanisław Frug 1922-1923
• Seweryn Ślusarski 1923-1925
• Adolf Netczyński 1925-1936)
• Błażej Nowosad 1936-1943)
• Ludwik Olechowski 1944-1945
• Franciszek Surtel 1945-1946
• Aleksander Hawryluk 1946 - 1962
• Józef Walczak 1962-1971
• Bogusław Wojtasiuk 1971-1989
• Ryszard Siarkowski 1989-2002
• Stanisław Zarosa 2002 (aktualnie)

Przez większość istnienia, z uwagi na położenie z dala od szlaków komunikacyjnych, wieś była omijana przez działania wojenne. Pod koniec XVIII wieku wieś była dziesiątkowana przez zarazę cholery - największe jej nasilenie przypadło na 1777 rok, gdzie według szacunków liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę.

Potok Górny i okolice, obok Babic, był największym w powiecie biłgorajskim skupiskiem ludności prawosławnej^[4].

19 grudnia 1943 roku, w odwecie za zlikwidowanie przez oddziały partyzanckie kolaborującego z Niemcami Ukraińca Poryka (nie jak błędnie podają niektóre źródła Dymitra Byka^{[potrzebny przypis]}) oddziały ukraińskie pod dowództwem Wołodymyra Darmochwała, ukraińscy policjanci z posterunków w Potoku Górnym, Biszczy, Kuryłówce, Księżpolu, Tarnogrodzie, Dzikowie i Cieplicach razem z oddziałem niemieckiej żandarmerii zamordowali 19 mieszkańców wsi^[5] i dalsze kilkanaście osób w Zagródkach i Dąbrówce^[6]. Zginął wówczas także ks. Błażej Nowosad, który nie chciał opuszczać parafian pomimo wcześniejszych ostrzeżeń o zbliżającym się oddziale ukraińskim. W 1944 oddziały AK i Batalionów Chłopskich zorganizowały w Potoku Górnym akcję odwetową^[7].

Religia[edytuj]

Kościół w Potoku Górnym

Głównym zabytkiem Potoka jest murowany kościół rzymskokatolicki pw. Jana Chrzciciela, zbudowany w latach 1743-54. Parafia w Potoku Górnym ma jednak historię sięgająca XVI wieku, z pierwszym kościołem ufundowanym w 1581 roku przez króla Stefana Batorego. Przy parafii działa cmentarz rzymskokatolicki^[8].

W Potoku Górnym znajdowała się w przeszłości cerkiew unicka, wzmiankowana po raz pierwszy w 1612, następnie prawosławna. Została ona opuszczona po wywózkach ludności prawosławnej narodowości ukraińskiej i w 1955 została rozebrana. Materiał ze zburzonego budynku wykorzystano do budowy szkoły podstawowej we wsi^[9]. W Potoku Górnym znajdują się również resztki cmentarza prawosławnego, porzuconego i zdewastowanego po 1945^[8].

Infrastruktura i kultura[edytuj]

W Potoku Górnym znajduje się m.in. ośrodek zdrowia, komenda policji i Gminny Ośrodek Kultury, przy którym funkcjonuje od 1993 roku Dęta Orkiestra Strażacka, licząca ok. 30 osób.

Przypisy