Tworzenie stron internetowych

	Radzionków
	Radzionków
	; Radzionków
Herb Radzionkowa	Flaga Radzionkowa
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
Gmina	gmina miejska
Aglomeracja	górnośląska
Prawa miejskie	1951-1975, 1998
Burmistrz	Gabriel Tobor
Powierzchnia	13,1465 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 16 256; 1 285,2 os./km²
Strefa numeracyjna;	(+48) 32
Kod pocztowy	41-922
Tablice rejestracyjne	STA
	Położenie na mapie województwa śląskiego Radzionków
	Położenie na mapie Polski Radzionków
	50°23′59″N 18°54′06″E/50,399722 18,901667
TERC; (TERYT)	2413031
SIMC	0938806
	Urząd miejski ul. Męczenników Oświęcimia 42; 41-922 Radzionków
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	BIP

Radzionków (niem. Radzionkau) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim.

Według danych z 31 grudnia 2016 r. miasto miało 16 256 mieszkańców^[2].

Geografia[edytuj]

Radzionków leży na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie historycznego Górnego Śląska. Pod względem geologicznym miasto położone jest na garbie Tarnogórskim.

Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 13,20 km²^[3], co stanowi 2,05% powierzchni powiatu.

Według danych z 2002 r. Radzionków 52,25% powierzchni miasta obejmują użytki rolne, a użytki leśne 0,08063%^[4].

Geografia polityczna[edytuj]

Radzionków leży w północnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Sąsiaduje z miastami: Bytom, Piekary Śląskie, Tarnowskie Góry oraz gminą Świerklaniec.

W latach 1975-1997 część Bytomia, od 1998 r. ponownie samodzielne miasto, a w latach 1975–1998 Radzionków administracyjnie należał do województwa katowickiego (do 1997 r. jako dzielnica Bytomia). W latach 1945-1951 siedziba wiejskiej gminy Radzionków.

Klimat[edytuj]

Średnia roczna temperatura wynosi 7,9ºC, a średnia suma opadów w skali roku wynosi wynosi 723 mm. Charakterystyczne dla Radzionkowa są wiatry słabe, o prędkości nie przekraczającej 2m/s wiejące z kierunku zachodniego^{[potrzebny przypis]}.

Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2008 r.^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	16 900	100	8680	51,4	8220	48,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1274,5		654,6		619,9

Piramida wieku mieszkańców Radzionkowa w 2014 r.^[1]:

Historia[edytuj]

Kościół św. Wojciecha

Najstarsze wzmianki dotyczące Radzionkowa pochodzą z lat 1326-1357. Są to przechowywane w Watykanie listy opłat podatku zwanego „świętopietrze”. Płynie stąd wniosek, że Radzionków jako osada powstał co najmniej kilkadziesiąt lat wcześniej. Około 1430 r. osada została ograbiona i spalona przez Husytów. Po owym najeździe prawdopodobnie zbudowano stary kościół istniejący do końca XIX w. W okresie reformacji Radzionków przeszedł w ręce protestanckiego dziedzica Hornig de Horna (1540) i w myśl zasady „czyja władza tego religia” (cuius regio, eius religio) kościół został oddany pastorowi (do ok. połowy XVII w.), a część mieszkańców przyjęła nowe wyznanie. W czasie wojny trzydziestoletniej przez okolice osady 5 razy przeciągnęły wojska czego efektem było jej spustoszenie: z 37 istniejących gospodarstw 10 utraciło właściciela i nie odnaleziono żadnych spadkobierców. Ziemie należące do tych gospodarstw przejął tutejszy dziedzic.

W początkach XVIII w. w Radzionkowie stacjonowały wojska austriackie – kirasjerzy pułków Hamilton, Badenio, Schuben. Część żołnierzy zawarła związki małżeńskie osiedlając się tutaj na stałe. W wyniku wojen śląskich Radzionków znalazł się pod panowaniem pruskim. Wielu mieszkańców osady w pruskim mundurze walczyło w wojnach napoleońskich.

Z przełomem wieku XVIII i XIX w. związany jest rozwój osady spowodowany polityką pruską zmierzającą do zaludnienia Śląska i do rozwoju przemysłu w oparciu o kopaliny tu występujące. W 1815 r. na tym terenie funkcjonowały 24 niewielkie kopalnie galmanu, oraz kilka pieców hutniczych. W 1871 r. dziedzic radzionkowski Henckel von Donnersmarck założył kopalnię węgla kamiennego Radzionków (zaczęła wydobywać węgiel od 1874 r.). W 1884 r. Donnersmarck w pobliżu kopalni założył hutę cynku „Łazarz”, która produkowała także kwas siarkowy i solny. W tym samym mniej więcej czasie zaczęły powstawać kamieniołomy wydobywające surowiec do wapienników – największy z nich to kamieniołom „Maciej” na Księżej Górze, mający połączenie kolejką z wapiennikami w Szarleju. Z rozwojem przemysłu związane było powstanie kolei żelaznych (1870) i dwóch stacji kolejowych, poczty (1882), wodociągu (1904) oraz elektryfikacja osady (1908).

W okresie „Kulturkampfu” mieszkańcy silnie związali się z ruchem katolickim, reprezentowanym przez partię Centrum: np. w wyborach do sejmu Rzeszy w 1877 r. zdecydowanie wygrał kandydat Centrum Radziwiłł otrzymując 364 głosy, zaś liberał Richter zaledwie 99 głosów, a w wyborach do sejmu pruskiego w 1882 r. zdecydowanie wygrał mieszkaniec Radzionkowa Paweł Letocha. W tym samym czasie powstała tutaj pierwsza czytelnia polska, wzrastała także liczba abonentów gazet, w tym polskich: „Katolika” i „Gazety Górnośląskiej”. Od 1885 r. zaczął wystawiać przedstawienia teatr amatorski, w 1899 r. powstała spółka pod nazwą „Kasa oszczędności i pożyczek”, oraz straż pożarna, towarzystwa sportowe i gimnastyczne i chór „Harfa”. Istniejący do dziś kościół wybudowany został w 1875 r. z pieniędzy parafian oraz hrabiego Hugona Henckla Donnersmarcka.

W wyniku podziału Śląska po I wojnie światowej Radzionków w 1922 r. znalazł się w granicach państwa polskiego, wielu mieszkańców brało udział w powstaniach śląskich (1919, 1920, 1921), a w plebiscycie w marcu 1920 r. większość mieszkańców głosowała za Polską – 4778 głosów (za Niemcami 862 głosy). W czasie II wojny Radzionków znalazł się w granicach III Rzeszy. Uczestnicy powstań śląskich trafiali do obozów koncentracyjnych, gdzie zginęło 43 mieszkańców, a dwóch (Kużaj, Szymała) stracono publicznie za działalność konspiracyjną. Rosjanie z kolei pięciu mieszkańców zamordowali w Katyniu i Twerze w 1940 r. (policjanci i wojskowi). W 1945 r. radzieccy żołnierze bez skrupułów zamordowali na ulicach miejscowości trzy osoby. Po wojnie władze komunistyczne przeprowadziły repatriacje mieszkańców narodowości niemieckiej na zachód za Odrę (m.in. proboszcza ks. Józefa Knosałę). W 1951 r. Radzionków uzyskał prawa miejskie – nastąpiła wówczas szybka urbanizacja: wybudowano Dom Kultury (oficjalnie oddany do użytku w 1966 r.), basen wraz z obiektami rekreacyjnymi oraz powstało liceum ogólnokształcące będące do dziś ważną placówką edukacyjną gminy.

W 1975 r. Radzionków został włączony do Bytomia. Z dniem 1 stycznia 1998 powstała samodzielna gmina miejska Radzionków w powiecie tarnogórskim^[6].

Edukacja[edytuj]

Przedszkola[edytuj]

Przedszkole nr 2 „Pod Topolą”
Przedszkole nr 3 „Skrzat”
Przedszkole nr 4 „Bajka”

Szkoły podstawowe[edytuj]

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Pawła II
Szkoła Podstawowa nr 3 specjalna w Zespole Szkół Specjalnych
Szkoła Podstawowa nr 4 im. Józefa Lompy w Zespole Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych
Szkoła Podstawowa nr 5 im. Tadeusza Kościuszki

Gimnazja[edytuj]

Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy – Publiczne Gimnazjum nr 1
Gimnazjum im. Ojca Ludwika Wrodarczyka
Gimnazjum nr 2 w Zespole Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych
Gimnazjum nr 3 specjalne w Zespole Szkół Specjalnych

Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]

Zespół Szkół Specjalnych
Zespół Szkół Techniczno-Ekonomicznych
Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich
Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 16 w Zespole Szkół Specjalnych
Szkoła Przysposobiająca do Pracy nr 2 w Zespole Szkół Specjalnych
Zespół Szkół Techniczno-Humanistycznych

Szkoły wyższe[edytuj]

Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach – wydział zamiejscowy w Radzionkowie

Kultura[edytuj]

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół Wniebowzięcia NMP

Na terenie Radzionkowa funkcjonują dwie rzymskokatolickie parafie: parafia św. Wojciecha i parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy Bytom–Radzionków^[7].

Sport[edytuj]

W 2008 r. w Miejskim Ośrodku Sportu i Rekreacji w Radzionkowie przy ul. Kużaja 17 oddano do użytku bulodrom z jednym pełnowymiarowym (4x15 m) torem do gry w pétanque. Po bulodromie w Katowicach (Park im. Tadeusza Kościuszki) i Piekarach Śląskich (MOSiR) jest to trzeci tego typu profesjonalny obiekt w aglomeracji górnośląskiej^[8].

Turystyka[edytuj]

Przez miasto przebiegają szlaki turystyczne:

– Szlak Powstańców Śląskich
– Szlak Tysiąclecia

Administracja[edytuj]

Burmistrzowie Radzionkowa[edytuj]

Gustaw Jochlik (1998–2006)
Gabriel Tobor (od 2006)

Podział administracyjny[edytuj]

W skład Radzionkowa wchodzą 3 dzielnice:

Radzionków Stary
Buchacz
Rojca

Miasta partnerskie[edytuj]

Lista miast partnerskich Radzionkowa^[9]:

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Radzionkow, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność w gminach według stanu w dniu 31.12.2011 r. bilans opracowany w oparciu o wyniki NSP’2011). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012-08-13.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
↑ BIP – Urząd Miasta Radzionków.
↑ Dz.U. z 1997 r. Nr 109, poz. 705
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z dn. 12 kwietnia 2016.
↑ Strona przedstawiająca obiekty do gry w petanque w Polsce (pol.). [dostęp 10 sierpnia 2011].
↑ Miasta partnerskie. UM Radzionków. [dostęp 2011-06-18].

Linki zewnętrzne[edytuj]

Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej – Radzionków
RTSK Radzionków
Radzionków w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IX: Pożajście – Ruksz. Warszawa, 1888.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Radzionkow, w oparciu o dane GUS.

[Ludno.C5.9B.C4.872011-12-2] Ludność w gminach według stanu w dniu 31.12.2011 r. bilans opracowany w oparciu o wyniki NSP’2011). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012-08-13.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[pl-regioset-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].

[BIP_.E2.80.93_Urz.C4.85d_Miasta_Radzionk.C3.B3w-5] BIP – Urząd Miasta Radzionków.

[6] Dz.U. z 1997 r. Nr 109, poz. 705

[7] Dane według raportów wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z dn. 12 kwietnia 2016.

[8] Strona przedstawiająca obiekty do gry w petanque w Polsce (pol.). [dostęp 10 sierpnia 2011].

[9] Miasta partnerskie. UM Radzionków. [dostęp 2011-06-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]