Tworzenie stron internetowych

	Rajbrot
	Rajbrot
	; Zabytkowy kościół drewniany
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	bocheński
Gmina	Lipnica Murowana
Liczba ludności (2014)	2346
Strefa numeracyjna	(+48) 14
Kod pocztowy	32-725
Tablice rejestracyjne	KBC
SIMC	0822080
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Rajbrot
	Położenie na mapie Polski Rajbrot
	49°49′21″N 20°29′21″E/49,822500 20,489167
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa miejscowości

Nowy kościół parafialny

Cmentarz wojskowy nr 303

Kapliczka na Paprotnej

Kaplica na osiedlu Kucek

Rajbrot – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Lipnica Murowana.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Integralne części wsi Rajbrot: Domasy, Dominiczna Góra, Fielków, Górki, Granice, Huta, Jedle, Jędraszki, Kamieniec, Kamionki, Kolęcina, Konopki, Kucek, Mitrzniów, Młyn, Mośki, Mulki, Nadole, Nagórze, Pasionków, Pasternik, Podkościele, Podlesie, Pszczółki, Pustka, Rogożówka, Skotnica, Słociny, U Leśnych, Winkiel, Wyręby^[3]^[4].

Położenie[edytuj]

Rajbrot leży w Karpatach Zachodnich i przynależy do dwóch jednostek geograficznych: Pogórza Wiśnickiego i Beskidu Wyspowego^[5]. Położony jest w dolinie rzeki Uszwicy i zboczach położonych nad nią wzniesień: Dominiczna Góra (468 m), Piekarska Góra (515 m) i Rogozowa (531 m) po wschodniej stronie rzeki, oraz Paprotna (441 m) po zachodniej stronie. Część południowa wsi zajmuje północne i wschodnie stoki ostatnich w kierunku północnym wzniesień Beskidu Wyspowego – Kobyły (603 m) i Łopusza Wschodniego (612 m)^[6].

Przez wieś przebiega dział wodny pomiędzy zlewniami Raby i Dunajca. Większość wód spływa do Uszwicy, będącej dopływem Wisły, jedynie niewielkie potoki z wschodnich zboczy Paprotnej i północnych zboczy Łopusza zasilają Trzciański Potok będący w zlewni Raby^[6].

Zabytki[edytuj]

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[7].

zespół kościoła parafialnego pw. Narodzenia NMP
- kościół, drewniany, 1 poł. XVI, 1879** dzwonnica, drewniana, 1 poł. XIX
- ogrodzenie z kaplicami, 1 poł. XIX
- cmentarz przykościelny.

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny – wybudowany w 1511 roku jak podaje M. Kornecki. Obiekt jest jednonawowy, konstrukcji zrębowej, pokryty gontem, oszalowany. Dzwonnica z przełomu XVIII i XIX w. również drewniana, znajduje się w sąsiedztwie kościoła. Nawa i prezbiterium nakryte stromym dachem, z sygnaturką z XVII wieku.

Wyposażenie[edytuj]

polichromia z końca XIX w., choć można spotkać również ślady wcześniejszych malowideł z XVII w.,
późnogotyckie rzeźby m.in. Grupa Ukrzyżowania, rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego,
belka tęczowa,
kamienna chrzcielnica z XVI w.,
ambona z XVI w.,
barokowy obraz Marii z Dzieciątkiem i młodocianym Janem Chrzcicielem z 1678 r. nieznanego monogramisty T.B, w typie włoskim w ołtarzu główym.

W niewielkiej odległości od Kościoła znajduje się zabytkowy spichlerz. Zbudowany został z drewna z użyciem charakterystycznej wówczas konstrukcji zrębowej. Wzniesiony na planie prostokąta, parterowy, niepodpiwniczony, jednownętrzowy, nakryty dachem dwuspadowym, niegdyś gontowym, a obecnie dachówką. Był posadowiony na kamiennych „peckach”. We wnętrzu strop otwarty, belkowy. Podłoga wykonana jest z desek kładzionych na legarach. Drzwi deskowo-spągowe, jednoskrzydłowe, na zawiasach pasowych kowalskiej roboty. Posiada charakterystyczne, w ciekawy sposób zaciosane obramienie drzwi.

Trzecim nieistniejącym elementem zespołu zabytkowego kościoła była drewniana plebania. Zarówno Kościół jak i spichlerz znajdują się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Cmentarze wojskowe z I wojny światowej[edytuj]

Cmentarze wojskowe na terenie wsi są pozostałością operacji Łapanowsko-Limanowskiej z 1914 roku. Wybudowane przez Kriegsgraberabteilung des k. und k. Militarkommandos Krakau czyli Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie, na czele którego stał major Rudolf Broch. Budową zarządzał inżynier Stefan Koloschek pochodzący z Moraw. Cmentarze zaprojektował Franz Stark (vel Starck) – architekt wiedeński, Austriak, porucznik w stanie spoczynku. Należą do IX okręgu cmentarnego, którego siedzibą była Bochnia.

Cmentarz nr 300 – góra Kobyła

Osobny artykuł: Cmentarz wojenny nr 300 - Rajbrot-Kobyła.

Cmentarz położony jest w pięknym bukowym lesie, na północnym skłonie najwyższej w Rajbrocie góry Kobyły, na wysokości 531 m n.p.m. Od przystanku PKS Rajbrot II należy iść drogą na południe, pomiędzy zabudowaniami, potem stromo pod górę, obok dwóch kapliczek do skraju lasu, gdzie znajduje się kolejny słup informacyjny. Po dalszych 50 m w prawo, błotnistą drogą leśną. Cmentarz znajduje się około 600 m od wejścia w las, a 1,5 km od przystanku PKS. Założony został na planie prostokąta. Od zachodu ogrodzony jest pełnym kamiennym murem (kamień ciosowy), dopasowanym uskokami do nachylenia terenu. Z pozostałych stron ogrodzony kamiennymi słupkami, kiedyś połączonymi stalowymi rurami, obecnie drewnianymi żerdziami. Wejście – od wschodu, na osi założenia. Od wejścia środkiem cmentarza prowadzi alejka, niegdyś obsadzona kilkoma czerwonymi dębami ku wbudowanej w zachodnią część ogrodzenia uskokowej ścianie tylnej z wmurowaną tablicą inskrypcyjną (zniszczoną). U jej podnóża znajduje się kamienna ława. Na ziemnych mogiłach żeliwne krzyże z ramką na tabliczkę imienną albo krzyże z płaskowników. Powierzchnia cmentarza wynosi 1362 m². Mimo prowadzonych prac remontowych stan ogólny jest zły, większość krzyży jest zniszczona a pole grobowe nieuporządkowane. W 20 grobach pojedynczych i 41 masowych spoczęło 96 Austriaków z 24 Pułku Piechoty Landwery i 19 Rezerwowego Batalionu Strzelców; 28 Niemców z 217, 218 i 219 Pruskiego Rezerwowego Pułku Piechoty; 117 Rosjan. Daty śmierci: 7–13 XII 1914 r.

Cmentarz nr 303 Rajbrot – góra Paprotna

Osobny artykuł: Cmentarz wojenny nr 303 - Rajbrot.

Cmentarz w swoim założeniu miał być jednym z bardziej reprezentatywnych na tym terenie, dlatego że pochowani zostali tutaj sojusznicy Austro-Węgier – żołnierze pruscy. Cmentarz założony na planie prostokąta, ze ściętymi zachodnimi narożami i półkolistym występem od wschodu, na osi założenia. Otoczony został pełnym, kamiennym murem, podwyższonym uskokami w narożach i w liniach bocznych ogrodzenia. Po bokach dwie kamienne ławy. Wejście ujęte monumentalną, kamienną bramą. Portal bramy zwieńczony frontonem, a w jej tympanonie wyraźnie zaznaczony krzyż grecki. Masywny charakter bramy wzmocniony został poprzez zastosowanie od strony drogi ukośnych przypór filarów. Wejście zamykają dwuskrzydłe, żelazne, częściowo ażurowe wrota. Pośrodku cmentarza, na osi założenia na krepidomie i postumencie o ośmiobocznym przekroju z kamiennych ciosów, wysoki, kamienny krzyż z drzewcem ujętym półwałkami. Na tej też osi, na zachodniej ścianie ogrodzenia denkmanswald (ściana pomnikowa) zwieńczona niewielkim kamiennym krzyżem na małym cokole. Na licu ściany znajdowała się tablica inskrypcyjna z napisem „Brama śmierci prowadzi wiernych ku nieśmiertelności”. Pod tablicą kamienna ława ujęta policzkami. Układ grobów w rzędach prostopadłych do osi założenia. W przedniej części cmentarza (bliżej bramy) znajdują się betonowe stele zakończone dwuspadowo, z żeliwnymi tablicami w płycinie lica. Po obydwóch stronach centralnego pomnika znajdują się place, które zapewne służyć miałyby przyszłym (w mniemaniu twórców cmentarzy) patriotycznym uroczystościom. Za pomnikiem skromniejsze mogiły – na niskich betonowych podstawach żelazne krzyże z prętów. Na zewnętrznej ścianie tylnej cmentarza napis i rysunek wykuty przez weteranów walk.

Powierzchnia cmentarza wynosi 1318 m². Stan dobry.

W 12 pojedynczych grobach i 36 zbiorowych mogiłach pochowano tu 55 Austriaków z 33 i 35 Pułku Piechoty Landwery, 24 i 29 Batalionu Strzelców Polowych; 176 Niemców z 217, 218, 219 i 220 Pruskiego Rezerwowego Pułku Piechoty, 3 Pruskiego Rezerwowego Batalionu Strzelców, 19, 130, 131, 141, 171, 189, 198 i 296 Pruskiego Rezerwowego Batalionu Strzelców, 47 Pruskiej Kompanii Pionierów oraz 299 Rosjan. Daty śmierci: 5–13 XII 1914.

Przyroda i turystyka[edytuj]

Góry otaczające wieś są zalesione i otaczają ją z wszystkich stron. Znajdują się na nich liczne ostańce skalne, wychodnie. Wieś ma więc atrakcyjne dla turystów i wczasowiczów położenie. Duże zalety widokowe i przyrodnicze okolicy, brak ciężkiego przemysłu, rolnictwo przeważnie tradycyjne to cechy, dzięki którym wieś włączona została do obszaru chronionej przyrody – Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego oraz Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego, pełniącego rolę otuliny dla parku krajobrazowego.