Tworzenie stron internetowych

	Ruciane-Nida
	Ruciane-Nida
	; Przystań w Rucianem-Nidzie
	Herb Rucianego-Nidy
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1 stycznia 1966
Burmistrz	Piotr Feliński
Powierzchnia	17,07 km²
Wysokość	128 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 4 604; 269,7 os./km²
Strefa numeracyjna;	87
Kod pocztowy	12-220
Tablice rejestracyjne	NPI
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ruciane-Nida
	Położenie na mapie Polski Ruciane-Nida
	53°39′01,07″N 21°32′59,80″E/53,650297 21,549944
TERC; (TERYT)	2816044
SIMC	0977841
	Urząd miejski Aleja Wczasów 4; 12-220 Ruciane-Nida
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Ruciane-Nida (do 1938 r. Rudczanny, a w latach 1938 - 1945 Niedersee) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ruciane-Nida.

Według danych z 30 czerwca 2012 r. miasto miało 4766 mieszkańców^[2].

Położenie[edytuj]

Ruciane, przystań statków nad Jeziorem Guzianka Wielka, ok. 1915 r.

Jezioro Nidzkie, widok na Nidę od strony Kowalika

Schron bojowy przy Kanale Nidzkim, Ruciane-Nida

Ruciane-Nida jest położone w południowej części Pojezierza Mazurskiego nad jeziorami: Nidzkie (niem. Niedersee) i Guzianka Wielka (niem. Gr. Guschiener See), które są połączone zbudowanym w drugiej połowie XVIII wieku Kanałem Nidzkim^[3]. Przez miasto przepływa rzeka Nidka (niem. Niedenfluss), a otaczają je lasy Puszczy Piskiej (niem. Johannisburger Heide). Miejscowość leży na wysokości 130 m n.p.m. i według danych GUS zajmuje powierzchnię 17 km²^[4].

W latach 1975–1998 Ruciane-Nida administracyjnie należało do województwa suwalskiego.

Historia[edytuj]

Początki[edytuj]

Początki istnienia osad Ruciane i Nida sięgają XVII wieku. Nida została założona w roku 1699 na miejscu dawnej wioski rybackiej oraz młyna położonego nad rzeką Nidką. Mieszkańcy osady trudnili się rybołówstwem oraz produkcją smoły i węgla drzewnego. W 1880 roku w Nidzie znajdował się urząd stanu cywilnego, który obejmował swym działaniem 335 osób. W okolicach Rucianego już w XIV wieku działały hamernie, smolarnie, dziegdziarnie, wypalarnie węgla drzewnego. Miejscowość istniała już jako osada szkatułowa i gajówka w XVIII wieku. W pierwszej połowie XIX wieku znajdowała się tu leśniczówka i niewielka osada leśna.

W drugiej połowie XIX wieku nastąpił znaczny rozwój komunikacji. W latach 1866–1869 zbudowano odcinek szosy Ruciane – Pisz, a w latach 1883-1885 uruchomiono linię kolejową Olsztyn – Ełk ze stacją w Rucianem. W 1898 roku oddano do użytku połączenie kolejowe Ruciane – Mrągowo. U schyłku XIX wieku uruchomiono szlak wodny prowadzący z Giżycka do Mikołajek i Pisza, co zapoczątkowało turystyczny rozwój Rucianego. Po I wojnie światowej odwiedzało Ruciane ok. 12 tys. osób rocznie, co czyniło je jednym z ważniejszych ośrodków turystycznych w dawnych Prusach Wschodnich.

Po II wojnie światowej[edytuj]

Po II wojnie światowej uruchomiono pierwszy przenośny tartak w Wejsunach, następnie przystąpiono do odbudowy tartaku w Nidzie i w Rucianem. W 1949 roku rozpoczęła się budowa Zakładu Płyt Pilśniowych i Wiórowych. Po pięcioletniej budowie uruchomiono pierwszy wydział produkcyjny – wytwórnię płyt pilśniowych, w roku następnym – płyt twardych, a w kolejnych drugi wydział płyt wiórowych oraz w 1963 roku ostatni produkujący płyty laminowane. W 1965 roku w zakładzie zatrudnionych było 1144 osób. Dzięki zakładom następował wzrost liczby ludności i rozwój infrastruktury, budownictwa mieszkalnego, handlu, usług i transportu.

Uzyskanie praw miejskich[edytuj]

Powstanie zakładu spowodowało szybki rozwój Rucianego i Nidy oraz przyczyniło się do połączenia obu miejscowości i utworzenia miasta Ruciane-Nida. Prawa miejskie przyznane zostały 1 stycznia 1966 roku. W skład obszaru miejskiego oprócz dwóch głównych części: Rucianego i Nidy weszły Guzianka, Dybówek I, Dybówek II oraz Pólko, Wola Ratajowa i Zdróżno. 1 stycznia 1966 roku liczba ludności wynosiła 3050 osób. W 1973 roku, w związku z nowym podziałem administracyjnym kraju, utworzono gminę Ruciane-Nida.

Transport i komunikacja[edytuj]

Ruciane-Nida położone jest przy linii kolejowej nr 219 Olsztyn – Szczytno – Ełk. Na terenie miasta znajdują się dwa przystanki kolejowe: Ruciane-Nida i Ruciane Nida Zachód. Przez miasto przebiegają drogi prowadzące do Szczytna (droga krajowa nr 58), Pisza (droga krajowa nr 58) i Piecek (droga wojewódzka nr 610). W okresie letnim w mieście funkcjonują przystanie statków pasażerskich, skąd wypływają rejsowe statki do Leśniczówki Pranie, Mikołajek i Giżycka.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Rucianego-Nidy w 2014 roku^[1].

Edukacja[edytuj]

Szkoła Podstawowa nr 1
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego
Zespół Szkół Samorządowych im. Agnieszki Osieckiej
Zespół Szkół Leśnych im. Unii Europejskiej

Atrakcje turystyczne i zabytki[edytuj]

Kościół p. w. Matki Bożej Ostrobramskiej przy ul. Dworcowej 32 – obiekt pochodzi z początku XX wieku. Do 1947 roku był siedzibą ewangelickiego okręgu duszpasterskiego, wydzielonego z parafii Ukta w 1907 roku. Dnia 11 lipca 1947 r. decyzją wojewody olsztyńskiego został przekazany katolikom^[5]^[6].
Wyłuszczarnia nasion im. Zdzisława Borońskiego przy ul. Dworcowej - obiekt zbudowano w latach 1890 - 1892. Była to największa wyłuszczarnia w Prusach Wschodnich. W czasie drugiej wojny światowej suszono w niej tytoń dla wojska, a także przechowywano wino dla Hermanna Göringa, którego kwatera znajdowała się w nieodległym Szerokim Borze^[7] .
Śluza Guzianka.
Kompleks fortyfikacji z przełomu XIX/XX w. wchodzących w skład Węzła obronnego Ruciane.
"Willa Andersa" przy ul. Dworcowej - wybudowana na początku XX wieku willa należała do rodziny wschodniopruskiego przedsiębiorcy Richarda Andersa. Wokół obiektu znajdują się pozostałości parku, w którym kiedyś hodowano rzadkie gatunki drzew i krzewów (obecnie można jeszcze zobaczyć: jodły nikko, jodły kalifornijskie czy cisy). Dzięki staraniom Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur "Sadyba" willa została wpisana do Rejestru Zabytków Województwa Warmińsko - Mazurskiego^[8].
„Willa Strobla” przy ul. Żeglarskiej – willa zbudowana prawdopodobnie w drugiej połowie XIX wieku (obecnie - po przebudowie w czasach PRL – w znacznym stopniu zatraciła swój pierwotny wygląd). Przez mieszkańców Rucianego – Nidy nazywana też „ambasadą”. Według informacji zamieszczonych w przedwojennym przewodniku autorstwa Mieczysława Orłowicza należała do malarza o nazwisku Strobel^[9]. Ten zaś miał ją odkupić od innego malarza – Wiessmanna^[10]. Niestety, ani Orłowicz, ani inni autorzy nie podają żadnych dodatkowych informacji o właścicielach obiektu i tym samym znane są jedynie ich nazwiska. Tajemnicza postać Strobla zainspirowała olsztyńskiego prozaika Włodzimierza Kowalewskiego, który stworzył jego fikcyjny życiorys i jako Martina Stiebla uczynił bohaterem swojej mikropowieści pt. „Powrót do Breitenheide”.
"Borejszówka" przy ul. Słowiańskiej 19 - drewniany dom wybudowany w latach 20. XX wieku. Jego charakterystyczną cechą jest dach w kształcie odwróconej łodzi. Obiekt zyskał swoją nazwę dzięki Jerzemu Borejszy, który pomieszkiwał w nim na początku lat 50. XX wieku^[11]. Założyciel "Czytelnika" przyjmował tutaj wielu gości, w tym: Józefa Cyrankiewicza, Karola Małłka, Pabla Neruda - chilijskiego poetę, późniejszego laureata literackiej Nagrody Nobla, a także Julię "Lunę" Brystiger - dyrektor Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego^[12].
"Mazurek" przy ul. Aleja Wczasów 15 - drewniany dom wybudowany w latach 20. XX wieku na terenie ówczesnego Kurhausu Rudczanny (obecnie ośrodek wczasowy "Perła Jezior"). W założeniu miał stanowić dodatkową atrakcję dla przybywających tu turystów. Łączy w sobie wiele elementów charakterystycznych dla budownictwa mazurskiego: podcienie szczytowe i boczne, pazdur itp^[11].
Wieża wodna przy ul. Dworcowej - została zbudowana ok. 1884 roku i służyła do zasilania parowozów. Jest najstarszym przykładem architektury kolejowej w mieście^[13].
Parowozownia pomocnicza przy ul. Aleja Wczasów - dwustanowiskowa parowozownia została wzniesiona ok. 1898 roku. W czasach PRL wnętrze budynku zostało zaadaptowane na biura i stołówkę ośrodka wczasów wagonowych^[13].
Cmentarz komunalny przy ul. Cichej - został założony w 1909 roku, kiedy w Rucianem zamieszkał na stałe pastor^[14]. Na terenie cmentarza znajduje się kwatera wojenna z czasów pierwszej wojny światowej oraz grobowiec Richarda Andersa.

Pomniki przyrody i ścieżki dydaktyczne

Sosna "Lira" przy ul. Aleja Wczasów - ponad 200 - letnia sosna pospolita (Pinus sylvestris L.) w kształcie liry. Jej wysokość wynosi 33 metry, a obwód 305 centymetrów.
Dąb "Dobko" przy ul. Dworcowej (naprzeciwko wyłuszczarni nasion) - ponad 300 - letni dąb szypułkowy (Quercus robur L.) o wysokości 29 metrów i obwodzie 550 centymetrów. Kilkadziesiąt metrów dalej rósł drugi dąb szypułkowy w zbliżonym wieku. W 2005 roku został ścięty z powodu uschnięcia. Jego pień pozostawiono na miejscu.
Ścieżka dydaktyczna "Wokół jeziora Chudek" – ścieżka o długości 1, 6 km. Zaczyna się przy Wyłuszczarni nasion im. Zdzisława Borońskiego w Rucianem – Nidzie i wiedzie wokół zarastającego jeziorka Chudek^[15].
Ścieżka dydaktyczna „Ruciański las – szlakiem starych dębów” – ścieżka składa się z dwóch pętli o długości 1 i 2, 5 kilometra. Wiedzie przez półwysep otoczony jeziorami: Guzianka Wielka, Guzianka Mała i Gaik^[15].

Galeria[edytuj]

Wjazd do Rucianego-Nidy od strony Mrągowa
Jezioro Nidzkie, ośrodek PTTK „U Andrzeja”
Śluza Guzianka, widok w stronę Jezioro Guzianka Wielka
Most nad Kanałem Nidzkiem, widok w stronę Jeziora Nidzkiego
Przystanek kolejowy w Rucianem, linia kolejowa Olsztyn – Szczytno – Ełk
Zabytkowy budynek wyłuszczarni nasion szyszek – Ruciane Nida.
Wyłuszczarnia nasion w Rucianem-Nidzie – wnętrze starego budynku.
Wnętrze wyłuszczarni nasion w Rucianem-Nidzie – zabytkowa część.
Wyłuszczarnia nasion w Rucianem-Nidzie – wnętrze starego budynku, tory dla wagoników.
Wyłuszczarnia nasion w Rucianem-Nidzie – wnętrze i maszyny w nowym budynku, gdzie w dalszym ciągu wyłuszcza się nasiona.
Ruiny Zakładu Płyt Pilśniowych i Wiórowych w Rucianem-Nidzie

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Ruciane_Nida, w oparciu o dane GUS.
↑ GUS-Główny Urząd Statystyczny (pol.). stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-27].
↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Olsztyn 1991, s. 65.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. , 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
↑ ks. K. Bielawny, Dzieje parafii Nawiady, Ukta, Piecki i Ruciane w latach 1397 - 2000, Olsztyn 2009, s. 90 - 91.
↑ G. Jasiński, Zmiany w sieci parafialnej Kościoła ewangelickiego na Mazurach w XIX wieku, "Komunikaty Mazursko - Warmińskie", nr 3, 2001, s. 397.
↑ S.Fura, Wyłuszczarnia Nasion im. Zdzisława Borońskiego w Rucianem - Nidzie, "Znad Pisy", nr 16, 2007, s. 176 - 178.
↑ Wnioski o wpis do rejestru zabytków, https://sadybamazury.wordpress.com/2009/02/12/wnioski-o-ochrone/, 17. 04. 2016.
↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Olsztyn 1991, s. 125.
↑ W. Kujawski, Krutynia. Szklak wodny, Olsztyn 2007, s. 426.
↑ ^a^b P. Olszak, Najstarsza chata mazurska, "Znad Pisy", nr 11, 2002, s. 83.
↑ W. Kass, Borejsza i "Borejszówka", "Jaćwież", nr 23, 2003, s. 42.
↑ ^a^b S. Jasiński, A. Żywiczyński, Węzeł kolejowy w Piszu (cz. II), "Znad Pisy", nr 11, 2002, s. 113 - 114.
↑ ks. K. Bielawny, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta przed 1945 r., "Znad Pisy", nr 15, 2006, s. 205.
↑ ^a^b E. Łopatko - Pomianek, A. M. Ptak, Zapraszamy na ścieżki edukacyjne!, http://www.maskulinskie.bialystok.lasy.gov.pl/sciezki-edukacyjne/-/asset_publisher/1M8a/content/zapraszamy-na-sciezki-edukacyjne-/pop_up?_101_INSTANCE_1M8a_viewMode=print#.VxxiLjE-c6A, 24. 04. 2016.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalna strona Urzędu Miasta i Gminy
Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta i Gminy
Rudczany w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IX: Pożajście – Ruksz. Warszawa, 1888.
Nida (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VII: Netrebka – Perepiat. Warszawa, 1886.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Ruciane_Nida, w oparciu o dane GUS.

[autonazwa1-2] GUS-Główny Urząd Statystyczny (pol.). stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-27].

[3] M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Olsztyn 1991, s. 65.

[gus-4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. , 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.

[5] s. K. Bielawny, Dzieje parafii Nawiady, Ukta, Piecki i Ruciane w latach 1397 - 2000, Olsztyn 2009, s. 90 - 91.

[6] G. Jasiński, Zmiany w sieci parafialnej Kościoła ewangelickiego na Mazurach w XIX wieku, "Komunikaty Mazursko - Warmińskie", nr 3, 2001, s. 397.

[7] S.Fura, Wyłuszczarnia Nasion im. Zdzisława Borońskiego w Rucianem - Nidzie, "Znad Pisy", nr 16, 2007, s. 176 - 178.

[8] Wnioski o wpis do rejestru zabytków, https://sadybamazury.wordpress.com/2009/02/12/wnioski-o-ochrone/, 17. 04. 2016.

[9] M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Olsztyn 1991, s. 125.

[10] W. Kujawski, Krutynia. Szklak wodny, Olsztyn 2007, s. 426.

[Olszak83-11] P. Olszak, Najstarsza chata mazurska, "Znad Pisy", nr 11, 2002, s. 83.

[12] W. Kass, Borejsza i "Borejszówka", "Jaćwież", nr 23, 2003, s. 42.

[.C5.BBywiczy.C5.84ski114-13] S. Jasiński, A. Żywiczyński, Węzeł kolejowy w Piszu (cz. II), "Znad Pisy", nr 11, 2002, s. 113 - 114.

[14] s. K. Bielawny, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta przed 1945 r., "Znad Pisy", nr 15, 2006, s. 205.

[Maskuli.C5.84skie-15] E. Łopatko - Pomianek, A. M. Ptak, Zapraszamy na ścieżki edukacyjne!, http://www.maskulinskie.bialystok.lasy.gov.pl/sciezki-edukacyjne/-/asset_publisher/1M8a/content/zapraszamy-na-sciezki-edukacyjne-/pop_up?_101_INSTANCE_1M8a_viewMode=print#.VxxiLjE-c6A, 24. 04. 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]