Tworzenie stron internetowych

Ruda Śląska
Plac Jana Pawła II w centrum Nowego Bytomia
Herb Rudy Śląskiej Flaga Rudy Śląskiej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Aglomeracja	górnośląska
Prawa miejskie	1959
Prezydent	Grażyna Dziedzic
Powierzchnia	77,73 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	139 412[1] 1 793,5 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	41-700 do 41-717
Tablice rejestracyjne	SRS, SL
Położenie na mapie województwa śląskiego Ruda Śląska
Położenie na mapie Polski Ruda Śląska
50°15′46″N 18°51′13″E/50,262778 18,853611
TERC (TERYT)	2472011
SIMC	0942630
Urząd miejski pl. Jana Pawła II 6 41-709 Ruda Śląska
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
BIP

Ruda Śląska (śl. Ruda Ślůnsko, niem. Ruda^[2]) – miasto na prawach powiatu, położone w południowej Polsce, na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Ruda Śląska została utworzona w 1959 r. z połączenia miast Ruda i Nowy Bytom.

Dzielnice[edytuj]

W obecnej chwili wyróżnia się w mieście jedenaście dzielnic:

Orzegów Godula Ruda Chebzie Nowy Bytom Bielszowice Bykowina Wirek Halemba Kochłowice Czarny Las

Każda z dzielnic miasta w przeszłości rozwijała się jako odrębna miejscowość, stąd związki poszczególnych dzielnic nie są duże. Jako centrum administracyjne miasta uchodzi Nowy Bytom, w którym mieści się Urząd Miasta oraz najważniejsze instytucje publiczne. Jako centrum handlowo-usługowe aspiruje dzielnica Wirek. Podczas sesji Rady Miejskiej 12 stycznia 2006 r. radni podjęli uchwałę w sprawie utworzenia dzielnicy Czarny Las, wyodrębniając ją z terenów dzielnic: Wirek, Nowy Bytom, Bielszowice.

Położenie[edytuj]

Miasto Ruda Śląska znajduje się na Wyżynie Śląskiej w samym środku Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej. Graniczy z Zabrzem, Bytomiem, Świętochłowicami, Chorzowem, Katowicami, Mikołowem i Paniówkami w gminie Gierałtowice.

Meander rzeki Kłodnica na granicy Rudy Śląskiej i Katowic

Hydrografia[edytuj]

Miasto leży na dziale wodnym między dorzeczami Wisły i Odry. Większość wód odprowadzana jest do zlewni Odry przez Kłodnicę oraz jej dopływy: Bytomkę i Potok Bielszowicki (Kochłówkę). W dzielnicy Chebzie znajdują się źródła Rawy, należącej do dorzecza Wisły. Na terenie miasta znajduje się też kilka niewielkich antropogenicznych zbiorników wodnych.

Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Rudy Śląskiej.

Największą populację Ruda Śląska odnotowała w 1991 r., kiedy według danych GUS miasto zamieszkiwało 171 645 mieszkańców^[3]. Od lat 90. liczba mieszkańców systematycznie spada.

• Wykres liczby ludności Rudy Śląskiej na przestrzeni ostatnich 62 lat

Podczas Narodowego Spisu Powszechnego 2011 narodowość śląską podało 50 971 rudzian, czyli 35,8% mieszkańców miasta^[4].

Piramida wieku mieszkańców Rudy Śląskiej w 2014 roku^[1].

Klimat[edytuj]

Historia[edytuj]

Nowy Bytom: ulica Niedurnego

Kochłowice: późnobarokowy kościół MB z Lourdes

Ruda: były Dom Kultury KWK „Wawel”

Ruda: dawna kolonia robotnicza Karol Emanuel (Karmańskie, Ruda Południowa)

Nowy Bytom: familok na osiedlu robotniczym Kaufhaus

Nowy Bytom: dawna wieża ciśnień

Obszar obecnej Rudy Śląskiej tworzy kilka miejscowości, które przed laty były od siebie niezależne. Kilka z nich ma rodowód średniowieczny. Jednak silny rozwój terenów obecnej Rudy Śląskiej nastąpił w XIX w., kiedy silnie zaczął rozwijać się przemysł ciężki. Zmiany wtedy zapoczątkowane doprowadziły do scalania się niezależnych dotąd miejscowości w nowe organizmy. W ten sposób najpierw w 1951 r. powstały miasta Ruda i Nowy Bytom, które w 1959 r. połączyły się w miasto Ruda Śląska.

Średniowiecze[edytuj]

W 1179 r. teren obecnego miasta został odłączony od Małopolski i włączony do Śląska. Obecna dzielnica Ruda istniała jako wieś już w 1243 r. O jej lokacji na prawie niemieckim wspomina tzw. Rejestr Ujazdu, sporządzony w latach 1295-1305. Na podstawie tego dokumentu można stwierdzić, że obszar wsi obejmował wówczas 50 włók, czyli 1220 ha. Poza Rudą w średniowieczu powstały także: Kochłowice, Orzegów, Bielszowice i Halemba.

Różnorodne jest pochodzenie nazw miejscowości znajdujących się obecnie w obrębie Rudy Śląskiej. Nazwa „Ruda” łączy się z rudami żelaza, które dawniej wydobywano na tym terenie. „Orzegów” to forma słowa „Orzegłowy” bowiem podobno po najazdach tatarskich chłopi często wykopywali przy orce ludzkie czaszki. „Kochłowice” wiążą się z osobą Kochła, którego własnością były łąki nad Kłodnicą. Potok ten dał nazwę wsi: Kłodnicy (obecnie część Halemby). Dopływ Kłodnicy – Bielcza stał się podstawą do utworzenia nazwy „Bielszowice”. W 1313 r. właścicielem wsi Ruda był Marcin z Orzegowa. W 1360 r. po raz pierwszy wzmiankuje się Kochłowice (jako „Kochłowa Łąka”). W 1401 wzmiankowany jest zamek w Rudzie należący do rodu Rudzkich. W 1440 r. powstał pierwszy kościół (drewniany) w Bielszowicach. W 1472 r. właścicielem wsi Bielszowice jest Matiey Bielczowsky (Maciej Bielczowski). W 1478 r. po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Kłodnica. W 1543 r. właścicielem Rudy jest Jan Gierałtowski.

Z epoki średniowiecza do naszych czasów zachował się średniowieczny gródek stożkowy w dzielnicy Kochłowice, który funkcjonował między XIII a XV w.

Epoka nowożytna[edytuj]

Od samego początku tereny miasta związane były z wydobyciem rud metali. Doprowadziło to do odkrycia znacznie cenniejszego produktu – węgla kamiennego w II poł. XVII w. Prawie każde górnicze miasto szczyci się legendą, która opowiada, że węgiel kamienny dzięki zrządzeniu losu odkryli pastuchowie. Oni to mieli zauważyć właściwości „czarnych kamieni”, którymi otaczali ogniska. Legenda jest bardzo rozpowszechniona na Górnym Śląsku, ale to właśnie w Rudzie pokłady węgla wychodziły na powierzchnię, a z tego faktu, już niedaleko do odkrycia dokonanego przez pastuchów. Tak więc od 1740 r. na terenie Rudy rozpoczęły się formalne starania o nadanie kopalń. Trudno jeszcze jednak mówić o górnictwie, skoro w 1752 r. załoga pierwszej na Górnym Śląsku kopalni – „Brandenburg” – liczyła 2 górników fachowców sprowadzonych z Saksonii.

Obfite zasoby węgla przyciągały wielu przedsiębiorców, którzy inwestowali w ten teren budując kopalnie, huty, koksownie oraz cegielnie. Wpłynęło to na szybki wzrost liczby mieszkańców i zmieniło oblicze rudzkiej wsi. Rolnictwo ograniczało się do drobnych gospodarstw, których właściciele pracowali również w przemyśle. W 1889 r. w Rudzie, dzisiejszej dzielnicy Rudy Śląskiej zamontowano oświetlenie elektryczne, dzięki czemu Ruda stała się pierwszą wsią w Rzeszy Niemieckiej posiadającą to udogodnienie.

W krajobrazie Rudy zaczęły pojawiać się osiedla robotnicze, otaczające zwartymi kompleksami tereny kopalni. Miejscowi potentaci zaczęli tworzyć warunki życia dla bardzo swoistego stanu społecznego, jakim byli górnicy. Żyjąc w cieniu kopalni, widząc ciągle ręce czarne od węgla, dorastając i umierając w rzeczywistości nierozerwalnie związanej z kopalnianymi chodnikami – ludzie ci tworzyli swoją własną, niepowtarzalną kulturę. W 1918 r. powstało tu Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, a od 1919 r. Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz polskie towarzystwa śpiewacze „Dzwon” i „Promień”. Powstała także założona przez mieszkańców Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (organizatorzy A. Gruchel i Wiktor Weidemann). W czasie strajku szkolnego polskich dzieci w czerwcu 1920 przeciwko niemieckim represjom protestowało 1317 uczniów.

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj]

W latach 1919-1921 w czasie powstań śląskich w walkach uczestniczyło 3 000 osób z terenu Rudy Śląskiej. Strajk generalny, który przyspieszył wybuch I Powstania został zapoczątkowany lokautem w kopalni „Lithandra”. O Rudę prowadzono także zwycięskie dla powstańców walki w II powstaniu śląskim w dniach 2/3 sierpnia 1920 r. Do dziś trwa w Rudzie pamięć o takich działaczach z okresu powstań jak: Wincenty Janas, Piotr Niedurny. Powstania śląskie zapisały się krwawymi kartami w historii miasta i pozostawiły za sobą liczne nagrobki na rudzkich cmentarzach, jednak w ich wyniku przeprowadzono plebiscyt, w którym mieszkańcy Rudy w większości wskazali, że chcą by Ruda Śląska była przyłączona do Polski.

Wyniki plebiscytu w miejscowościach wchodzących dziś w skład Rudy Śląskiej^[6]:

W 1922 r. cały teren obecnej Rudy Śląskiej przyłączono do Polski.

II wojna światowa[edytuj]

Schron bojowy w Kochłowicach

Czas okupacji hitlerowskiej to kolejne bolesne daty w historii miasta. 1 października 1939 r. w Nowym Bytomiu niemiecki Freikorps zastrzelił 18 Polaków (m.in. Hermana Kubicę, Jadwigę Markową, Wilhelma Prokszę, Karola Tlaszczyka). Niemal natychmiast po zakończeniu walk w 1945 r. mieszkańcy rozpoczęli ratowanie swoich zakładów i przygotowanych do zalania kopalń. Dzięki nim nie ustało wydobycie węgla.

Przy trasie samochodowej ze Świętochłowic do Rudy Śląskiej, za ostrym zakrętem w prawo przy zakładach Zgoda, znajdował się do 1945 r. niemiecki obóz wykorzystywany następnie przez rosyjskie NKWD i UB w którym ginęli polscy patrioci, Ślązacy, Niemcy, volksdeutsche i członkowie NSDAP. Obecnie tylko brama i słupy z czerwonej cegły przypominają o tym miejscu. W latach 1942-1945 znajdował się tam podobóz koncentracyjny KL Auschwitz Eintrachthütte, w którym śmierć poniosło około 400 więźniów Auschwitz. Kierował nim SS-Hauptscharführer Wilhelm Gerhard Gehring. Podobóz został opuszczony przez Niemców 23 stycznia 1945 r. i zajęty przez Armię Czerwoną. W tym obozie od lutego do grudnia 1945 r. zmarło zdaniem katowickiej prokuratury co najmniej kolejnych 1 538 osób (w większości w wyniku epidemii tyfusu). Większość ofiar byli to początkowo Polacy, a potem inni mieszkańcy Śląska oskarżeni o „narodowość niemiecką” lub „niechęć do nowej władzy ludowej” oraz członkowie NSDAP. Prokuratura w Katowicach ustaliła, że za drutami obozu znaleźli się także, z niewiadomych przyczyn, Szwajcarzy oraz Holendrzy (38 osób).

Po II wojnie światowej[edytuj]

Do 1950 r. istniało na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej szereg miejscowości, każda z własną wielowiekową przeszłością. W 1951 r. w wyniku zlikwidowania powiatu katowickiego stworzono z nich dwa miasta wydzielone: Nowy Bytom i Rudę. W 1959 r. oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska. Istnieją w niej obok siebie nowoczesne osiedla mieszkaniowe oraz kolonie starych familoków. Do dzisiaj funkcjonują stare kopalnie, założone przez niemieckich potentatów przemysłowych: Ballestremów, Schaffgotschów, Donnersmarcków, czy też przez „Rudzkiego Kopciuszka” – Joannę Gryzik, dziedziczkę fortuny Karola Goduli – króla cynku. Są też nowoczesne zakłady i kopalnie, jak np. „Halemba”.

Zabytki[edytuj]

Dzielnica Bielszowice[edytuj]

Bielszowice: kościół pw. św. Marii Magdaleny

• Kościół św. Marii Magdaleny (1883) – ul. ks. Niedzieli 6; wybudowany według projektu architektów Phillipa i Traufelda z Gliwic.

Dzielnica Godula[edytuj]

Godula: kościół pw. ścięcia św. Jana Chrzciciela

• Kościół ścięcia św. Jana Chrzciciela (1868-1871) – ul. Goduli; wybudowany na planie krzyża według projektu Teodora Linkego.

Dzielnica Halemba[edytuj]

Halemba: klasycystyczny pałacyk Donnersmarcków

Halemba: młyn nad rzeką Kłodnicą

• Pałacyk Donnersmarcków (poł. XVIII) – ul. 1 Maja 32. Piętrowy murowany klasycystyczny budynek, stanowiący część folwarku rodziny Henckel von Donnersmarck. Posiada zwartą bryłę, którą nakrywa mansardowy dach z lukarnami. Skromną elewację zdobią pionowe lizeny. W części środkowej fasady przedniej znajduje się lekko wysunięty ryzalit zwieńczony tympanonem. W 2011 r. budynek został wyremontowany i przekazany Miejskiej Bibliotece Publicznej.

• Młyn nad rzeką Kłodnicą (XIX wiek?) – ul. Graniczna. Powstał prawdopodobnie w II połowie XIX w. Jest to murowany budynek na planie prostokąta, o zwartej bryle, tynkowany, nakryty dwuspadowym dachem. W konstrukcji zastosowano tzw. szachulec.

• Kościół Matki Boskiej Różańcowej (1890) – skrzyżowanie ulic Kłodnickiej i 1 Maja. Jest to najstarsza świątynia dzielnicy, powstała w końcu XIX w. Kościół został wzniesiony z cegły w tzw. Rundbogenstil (stylu arkadowym), będącym wczesną formą neogotyku, z elementami muru pruskiego (konstrukcja szachulcowa).

Dzielnica Kochłowice[edytuj]

Kochłowice: kościół pw. Trójcy Św

• Grodzisko Kochłowickie (XIII-XV w) – ul. Barbary / Wirecka. Znajduje się w widłach Kochłówki (zw. też Potokiem Bielszowickim) i cieku płynącego z północy od strony Bykowiny. Gródek posiada dobrze zachowaną fosę (od strony północnej), dziś już suchą, dawniej wypełniona wodą. Sam obiekt składa się z dwóch części: stożka, na którym znajdowała się drewniana wieża, oraz podgrodzia. Jest to najstarszy zachowany zabytek Rudy Śląskiej.

• Średniowieczny układ lokacyjny wsi – tzw. kochłowicki rynek. Jest to owalnica z promieniście wychodzącymi ulicami. W centralnym punkcie znajduje się późnobarokowy kościół pw. Matki Boskiej z Lourdes.

• Sanktuarium Matki Boskiej z Lourdes (1806) – ul. Piłsudskiego 1. Późnobarokowy, murowany, w miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła z 1670 r. Wyposażenie przeniesione z pierwszego kościółka: organy 10-głosowe, balaski, balustrada chóru, późnobarokowa ambona wisząca, kamienna chrzcielnica (obecnie kwietnik). Wyposażenie XIX-wieczne: witraże w prezbiterium z 1885, ołtarze boczne. Wyposażenie XX-wieczne: ołtarz główny w formie groty lourdzkiej - z cegły obsypanej gruzem skalnym nawiezionym z Lourdes w czasie budowy kościoła. Od 19 grudnia 2008 r. jest to Sanktuarium Matki Bożej z Lourdes.

• Kościół pw. Świętej Trójcy (1902) – ul. ks. L. Tunkla. Wzniesiony w stylu neoromańskim w 1902 r. wg projektu Ludwiga Schneidera. Budowla posiada elewację zewnętrzna pokrytą piaskowcem i oryginalne, XIX-wieczne wyposażenie wnętrza.

• Schron bojowy nr 75 w Kochłowicach Grupy Bojowej Kłodnica-Kochłowice (1937) – ul. Pomorska - element dawnej linii umocnień Obszaru Warownego Śląsk. Jest wyposażony w pancerną kopułę obserwacyjno–bojową. Jego uzbrojenie stanowiły 3 ckmy i 2-3 rkmy. W ostatnich miesiącach schron został gruntownie wyremontowany przez grupę miejscowych pasjonatów.

Dzielnica Nowy Bytom[edytuj]

Nowy Bytom: kościół pw. św. Pawła Apostoła

Nowy Bytom: dom handlowy (Kaufhaus) na osiedlu robotniczym Kaufhaus

• Kościół pw. św. Pawła Apostoła (1912) – plac Jana Pawła II. Potężna neoromańska bazylika z masywną wieżą od strony wschodniej. Na uwagę zasługują bogate zdobienia elewacji kościoła, nawiązujące do sztuki bizantyjskiej. Autorem projektu był Johannes Franziskus Klomp
• Kaufhaus (osiedle) (1880) – ul. Niedurnego. Osiedle robotnicze pracowników huty „Pokój”, założone w XIX w. i później rozbudowane. W centrum znajduje się monumentalny dom handlowy, tzw. Kaufhaus, od którego nazwę wzięło całe osiedle.

Dzielnica Orzegów[edytuj]

Orzegów: kościół pw. św. Michała Archanioła

• Kościół pw. św. Michała Archanioła (1894-1895, rozbudowa 1911-1912) – ul. Królowej Jadwigi; sponsorami tego kościoła była rodzina Schaffgotschów.

Dzielnica Ruda[edytuj]

Ruda: sanktuarium pw. Św. Józefa

• Kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej
• Sanktuarium pw. Świętego Józefa
• Kamienice przy ul. Wolności 8, 10, 13
• Kolonie robotnicze przy ulicach: ul. Kościelnej – ul. S. Staszica – ul. Wolności oraz ul. Wolności – ul. Raciborskiej
• Zespół zabudowań szybu „Franciszek”

Dzielnica Wirek[edytuj]

Wirek: osiedle robotnicze „Ficinus”

• Kościół pw. św. Wawrzyńca i Antoniego (1907-1909) – ul. Nowary. Trójnawowa bazylika wzniesiona w latach 1907-1908 w stylu neogotyckim z elementami neoromanizmu przez Ludwika Schneidera w miejscu wcześniejszego kościoła z 1874 r. Prace murarskie i kamieniarskie wykonał mistrz murarski Neumann z Bytomia. Uwagę zwraca masywna wieża wzorowana na ottoński westwerk, nakryta dachem dwuspadowym z sygnaturką.

• Kolonia robotnicza Ficinus (ok. 1867 r.) – ul. Kubiny. Zespół szesnastu piętrowych domów robotniczych z 1867 r. zbudowanych dla pracowników kopalni węgla kamiennego „Gottessegen” („Błogosławieństwo Boże”). Jest to jedno z najstarszych osiedli tego typu na Górnym Śląsku. Domki są murowane, wybudowane z piaskowca. Kolonia w 2006 r. znalazła się na Szlaku Zabytków Techniki wiodącym po najciekawszych obiektach zabytkowych związanych z przemysłem województwa śląskiego.

• Kościół ewangelicko-augsburski (1902) – ul. Kubiny i 1 Maja. Został wybudowany z cegły w stylu neogotyckim w 1902 r. Nad jego bryłą wznosi się ustawiona asymetrycznie wieża nakryta ostrosłupowym hełmem. Autorem projektu był niemiecki architekt Felix Henry (1857-1920).

• Wieża wyciągowa szybu „Andrzej” (lata 70. XIX w.) – między ulicami Obrońców Westerplatte i Odrodzenia. Budynek nadszybia szybu „Andrzej” należał do kopalni „Gottessegen” („Błogosławieństwo Boże”), która funkcjonowała do 1926 r. Obiekt jest murowany z cegły w formie obronnej wieży typu Małachow, o podstawie kwadratu o boku 14 m. Wysokość wieży wynosi 23,4 m (łącznie z konstrukcją dachową 28 m). Grubość murów do wysokości 5,5 m wynosi 1300 mm, następnie do wysokości 17,8 m (do poziomu pomostu kół linowych) 1030 mm, a powyżej – 510 mm.

Kultura[edytuj]

• Kino Patria
• Centrum Handlowe Plaza
• Kino Cinema City
• Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka
• Muzeum Szkolne w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Kochłowicach im. Pelagii Kwapulińskiej
• Miejskie Centrum Kultury
• Muzeum PRL-u w Rudzie Śląskiej
• Młodzieżowy Dom Kultury
• Miejska Biblioteka Publiczna (Biblioteka Centralna) posiadająca filie w dzielnicach: Ruda (2x), Nowy Bytom, Bielszowice, Halemba (2x), Godula, Orzegów, Kochłowice, Wirek, Bykowina
• In-nY Dom Kultury
• Klub Country
• Klub muzyczny "Stacja Młotkownia" znajdujący się na dworcu kolejowym Ruda Chebzie^[7].

Administracja[edytuj]

Nowy Bytom: Urząd Miasta

Nowy Bytom: Urząd Miasta

Ruda Śląska jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Ruda Śląska 25 radnych^[8]. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Grażyna Dziedzic, wybrana w 2010 r. z listy Porozumienia dla Rudy Śląskiej. Administracyjne centrum miasta znajduje się w dzielnicy Nowy Bytom.

Prezydenci Rudy Śląskiej:

• Zygmunt Żymełka (1990-1995)
• Edmund Sroka (1995–2000)
• Andrzej Stania (2000–2010)
• Grażyna Dziedzic (od 2010)

Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

Rada Miasta[edytuj]

Skład Rady Miasta w latach 2002-2006^[9][edytuj]

• Porozumienie dla Rudy Śląskiej - 8 mandatów
• Sojusz Lewicy Demokratycznej-Unia Pracy - 6 mandatów
• Platforma Obywatelska - 6 mandatów
• Prawo Rodzina Obywatel - 5 mandatów

Skład Rady Miasta w latach 2006-2010^[10][edytuj]

• Platforma Obywatelska - 9 mandatów
• Wspólnie dla Rudy Śląskiej - 7 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość - 4 mandaty
• Lewica i Demokraci - 3 mandaty
• Porozumienie Nasze Miasto Ruda Śląska - 2 mandaty

Skład Rady Miasta w latach 2010-2014^[11][edytuj]

• Platforma Obywatelska - 9 mandatów
• Porozumienie dla Rudy Śląskiej - 6 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość - 4 mandaty
• Sojusz Lewicy Demokratycznej - 3 mandaty
• Rodzina Rudzka - 2 mandaty
• Ruch Autonomii Śląska - 1 mandat

Skład Rady Miasta w latach 2014-2018^[12][edytuj]

• Platforma Obywatelska - 9 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość - 6 mandatów
• KWW Grażyny Dziedzic - 5 mandatów
• Rodzina Rudzka - 2 mandaty
• SLD Lewica Razem - 2 mandaty
• Porozumienie dla Rudy Śląskiej - 1 mandat

Gospodarka[edytuj]

Wielki piec huty „Pokój”

Kopalnia „Halemba”

Miasto ze względu na swoje położenie w centrum konurbacji górnośląskiej jest miejscem dogodnym dla podejmowania działalności inwestycyjnej. Dodatkowym atutem jest autostrada A4 (południowe dzielnice miasta) oraz Drogowa Trasa Średnicowa (północne dzielnice).

W Rudzie Śląskiej działalność małych i średnich przedsiębiorstw wspierana jest przez Rudzką Agencję Rozwoju „Inwestor”, Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości oraz Cech Rzemiosł i Przedsiębiorczości. W celu pobudzenia życia gospodarczego władze miast Ruda Śląska oraz Świętochłowice, powołały wspólnie do istnienia Śląski Park Przemysłowy, mający przyczynić się do powstania nowych inwestycji na terenach poprzemysłowych wzdłuż Drogowej Trasy Średnicowej. W 2004 roku powstał Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości, posiadający w ofercie szkolenia, doradztwo i konsultacje dla przedsiębiorców podejmujących i rozwijających działalność gospodarczą. W ramach Rudzkiego Inkubatora Przedsiębiorczości utworzony został w sierpniu 2007 roku Górnośląski Inkubator Technologiczny, którego oferta skierowana jest zarówno do małych, średnich i nowych przedsiębiorców, jak również do dużych firm o ugruntowanej pozycji na rynku. W listopadzie 2008 roku w ramach Śląskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego rozpoczął działalność Inkubator Innowacji Technologicznych i Usługowych „Architektura i Budownictwo”. Jest on skierowany przede wszystkim do młodych architektów i budowlańców, którzy chcą samodzielnie rozpocząć działalność gospodarczą.^{[potrzebny przypis]}

Czynne zakłady przemysłowe:

• KWK Ruda
  • Ruch „Pokój”
  • Ruch „Bielszowice”
  • Ruch „Halemba”
• Huta Pokój
• Elektrociepłownia Mikołaj
• ZEKON
• STAMA

Elektrownia Halemba (z lewej) i KWK Halemba (po prawej)

Katastrofy kopalniane w Rudzie Śląskiej[edytuj]

Lech Kaczyński i Zbigniew Religa w Kopalni Halemba (2006)

• Kopalnia Halemba (1980 r.)^[13] – 1 września 1980 r. w wypadku zginęło 8 górników.
• Kopalnia Śląsk (1990 r.)^[14] – czterech górników zmarło po wybuchu metanu.
• Kopalnia Halemba (1990 r.)^[13] – 10 stycznia 1990 r. w wypadku zginęło dziewiętnastu górników.
• Kopalnia Halemba (1991 r.) – tąpniecie spowodowało śmierć 5 górników.
• Kopalnia Nowy Wirek (1995 r.) – pod ziemią uwięzionych zostało dziewięciu górników, pięciu nie przeżyło
• Kopalnia Bielszowice (2003 r.) – w wyniku zapalenia się metanu ciężko poparzonych zostało szesnastu górników.
• Kopalnia Halemba (2006 r.) – w listopadzie 2006 r. Polską wstrząsa katastrofa górnicza, w której śmierć poniosło 23 górników. Prezydent RP Lech Kaczyński ogłosił kilkudniową żałobę narodową. W Rudzie Śląskiej obowiązywała przez 7 dni.
• Kopalnia Wujek Ruch Śląsk (2009 r.) –18 września w Rudzkiej części Kopalni Węgla Kamiennego Wujek Ruch Śląsk doszło do zapłonu metanu, w którym zginęło 20 górników^[15]. Prezydent RP Lech Kaczyński ogłosił dwudniową żałobę narodową. W Rudzie Śląskiej ogłoszono 7-dniową żałobę. Odwołano m.in. Pierwszy Ogólnopolski Festiwal Wspomnień.

 Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni „Wujek”-„Ruch Śląsk”.

Transport[edytuj]

Chebzie, tramwaj Konstal 105N

Drogowa Trasa Średnicowa

Dworzec kolejowy w Rudzie Śląskiej Chebziu

Komunikacja miejska[edytuj]

 Zobacz też: Autobusy miejskie w Rudzie Śląskiej i Tramwaje w Rudzie Śląskiej.

Mieszkańcy Rudy Śląskiej korzystają z 27 linii autobusowych i 5 tramwajowych. Komunikację miejską w Rudzie Śląskiej organizuje KZK GOP oraz MZK Tychy (1 linia autobusowa). Na zlecenie KZK GOP wszystkie linie tramwajowe obsługiwane są przez spółkę Tramwaje Śląskie, a liniami autobusowymi zajmują się m.in. PKM Gliwice, Rudpol-opa Ruda Śląska, Kłosok Żory, Aska Żory, Transgór Mysłowice, Nowak Transport, Łukasz Nowak i PKM Katowice.

Komunikacja drogowa[edytuj]

Dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze drogowej z Rudy Śląskiej łatwo dostać się do wszystkich miast GOP-u oraz dzięki drodze wojewódzkiej nr 925 do ROW-u. Dzięki autostradzie A4 przebiegającej przez południowe dzielnice miasta możemy się dostać do południowych województw Polski oraz do Niemiec, a w przyszłości na Ukrainę. Dzięki drodze wojewódzkiej nr 902 można szybko przemieszczać się pomiędzy miastami GOPu.

Drogi wojewódzkie:

• droga wojewódzka nr 902: Katowice – Świętochłowice – Ruda Śląska – Zabrze - Gliwice tzw. Drogowa Trasa Średnicowa
• droga wojewódzka nr 925: Rybnik – Ruda Śląska – Bytom

Autostrada:

• autostrada A4, fragment trasy europejskiej E40: Zgorzelec – Wrocław – Opole – GOP – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Korczowa

Komunikacja kolejowa[edytuj]

Przez Rudę Śląską przebiega ważna linia kolejowa E-30, ale nie zatrzymują się tutaj pociągi dalekobieżne. W mieście czynne są obecnie dwa dworce kolejowe Ruda Chebzie oraz Ruda Śląska. Obsługują one następujące połączenia lokalne realizowane przez spółkę Koleje Śląskie:

• Tychy - Katowice – Chorzów – Świętochłowice – Ruda Śląska – Zabrze – Gliwice
• Częstochowa – Zawiercie – Sosnowiec - Katowice – Ruda Śląska – Gliwice
• Gliwice - Ruda Śląska - Katowice - Pszczyna - Skoczów - Ustroń - Wisła

Do niedawna w Rudzie Śląskiej działała jedyna w Polsce wewnątrzmiejska linia kolejowa na trasie Kochłowice – Chebzie

Komunikacja lotnicza[edytuj]

Około 30 km od Rudy Śląskiej znajduje się międzynarodowy port lotniczy „Katowice” w Pyrzowicach. Port lotniczy posiada trzy terminale.

Ponadto w odległości ok. 70 km od Rudy Śląskiej znajduje się także międzynarodowy port lotniczy Ostrava-Mošnov oraz w odległości 80 km międzynarodowe lotnisko w Krakowie-Balicach.

Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół katolicki pw. św. Barbary w Bykowinie

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Katolicyzm

• Kościół Rzymskokatolicki

• Protestantyzm

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP – parafia w Wirku
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – zbór w Rudzie Śląskiej
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego Ruch Reformacyjny – zbór w Katowicach z kaplicą w Rudzie Śląskiej
• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
• Kościół Boży w Rudzie Śląskiej

• Inne
  • Świadkowie Jehowy (8 zborów)^[16][17] – Sala Królestwa ul. Nowy Świat^[18].

Przed II wojną światową na terenie obecnej Rudy Śląskiej w dzielnicy Wirek znajdowała się także synagoga.

Edukacja[edytuj]

Nowoczesny budynek SP nr 30 i Gimnazjum nr 3 w Rudzie

W Rudzie Śląskiej funkcjonuje 28 szkół podstawowych, 15 gimnazjów oraz 11 szkół średnich, w tym 4 liceów ogólnokształcących i 7 zespołów szkół zawodowych. Od 1970 roku działa również Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, a od 2010 Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia. W mieście mają siedzibę 4 szkoły policealne i pomaturalne oraz szkoły wyższe: Wyższa Szkoła Nauk Stosowanych w Rudzie Śląskiej (dawna Wyższa Szkoła Handlowa im. Królowej Jadwigi), a od października 2006 Ośrodek Zamiejscowy Akademii Górniczo-Hutniczej w Kochłowicach. Nadzór nad rudzkimi placówkami oświatowymi do 2011 roku prowadził Miejski Zakład Obsługi Placówek Oświatowych. Obecnie Wydział Oświaty Urzędu Miasta Ruda Śląska.

Sport[edytuj]

Basen kryty w Rudzie

Zabytkowa hala sportowa w Nowym Bytomiu

RTH Zryw Ruda Śląska

• Grunwald Ruda Śląska
  • Grunwald Ruda Śląska (piłka nożna)
• KS Zgoda Ruda Śląska – zespół szczypiornistek
• Rugby Club IGLOO Ruda Śląska
• MKS Astra Halemba
• Slavia Ruda Śląska
  • Slavia Ruda Śląska (piłka nożna)
  • Slavia Ruda Śląska (zapasy)
• Pogoń Ruda Śląska – klub koszykarski grający obecnie w II lidze. Powstały w 1920 roku.
• Wawel Wirek – męski klub piłkarski, w sezonie 2001/02 grał w IV lidze
• Urania Ruda Śląska
• UKP Ruda Śląska – pływanie
• Śląsk Ruda Śląska
• SRS Orlik Ruda Śląska
• SRS Gwiazda Ruda Śląska
• Milon Ruda Śląska
• TKKF Jastrząb Ruda Śląska
• Kyokushin Karate Ruda Śląska
• MAKS Ruda Śląska
• Katolicki Parafialny Klub Sportowy Halemba (siatkówka, gimnastyka artystyczna)
• Towarzystwo Piłkarskie Jastrząb Bielszowice
• Wolej Bielszowice
• RKC Curlik Ruda Śląska – curling
• TL (Towarzystwo Lekkoatletyczne) „Pogoń” Ruda Śląska w Halembie
• Śląski Klub Techniki Modelarskiej w Halembie
• Stowarzyszenie Rekreacyjno-Sportowe "Gwiazda"
• UKS „Floret” Ruda Śląska
• Klub Jeździecki „Stajnia Omega”
• Rugby Club Ruda Śląska
• Klub capoeira Ruda śląska
• SPR Grunwald Ruda Śląska (piłka ręczna)

Ludzie związani z Rudą Śląską[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Rudą Śląską.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Rudy Śląskiej.

Zobacz też[edytuj]

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Ruda Śląska

• Gmina Ruda
• Synagoga w Rudzie Śląskiej
• Zamek w Rudzie Śląskiej
• Schron bojowy w Kochłowicach
• ludność Rudy Śląskiej
• Kościół Boży w Rudzie Śląskiej
• ulica Kościelna w Rudzie Śląskiej

Przypisy

Literatura[edytuj]

• Dworak Jan S., Ratka Antoni, Ruda Śląska. Przewodnik, wyd. II, Ruda Śląska 1985.
• Kopiec Bernard, Ruda Śląska. Zarys dziejów, cz. I: Ruda, Orzegów, Godula, Chebzie, Ruda Śląska 2005.
• Kubajak Anna, Ruda Śląska przyroda miasta, Kraków 2002.
• Nadolski Przemysław, Ruda Śląska wczoraj, Gliwice 1997.
• Ratka Antoni, Ruda Śląska 1295-1995, Ruda Śląska 1995.
• Ruda Śląska. Zarys rozwoju miasta, red. Szefer Andrzej, Katowice 1970.
• W Pana Dworakowym rudzkim kalejdoskopie historycznym, red. Jerzy Horwat, Ruda Śląska 1994.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona miasta
• Oficjalna strona Wydziału Rozwoju Miasta Ruda Śląska
• Plan zagospodarowania przestrzennego
• Ruda (3) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IX: Pożajście – Ruksz. Warszawa, 1888.
• Friedenshütte (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa, 1881.

p • d • e Dzielnice i osiedla Rudy Śląskiej Dzielnice Bielszowice • Bykowina • Chebzie • Godula • Halemba • Kochłowice • Nowy Bytom • Orzegów • Ruda • Wirek • Czarny Las Osiedla osiedle Kaufhaus • Osiedle Mickiewicza • osiedle Paderewskiego • Ruda Południowa • Rudzka Kuźnica

p • d • e Województwo śląskie Miasta na prawach powiatu Bielsko-Biała • Bytom • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice (siedziba) • Mysłowice • Piekary Śląskie • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tychy • Zabrze • Żory Powiaty będziński • bielski • bieruńsko-lędziński • cieszyński • częstochowski • gliwicki • kłobucki • lubliniecki • mikołowski • myszkowski • pszczyński • raciborski • rybnicki • tarnogórski • wodzisławski • zawierciański • żywiecki Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga • Metropolia

p • d • e Miasta województwa śląskiego Miasta powiatowe Będzin • Bielsko-Biała • Bieruń • Bytom • Cieszyn • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice • Kłobuck • Lubliniec • Mikołów • Mysłowice • Myszków • Piekary Śląskie • Pszczyna • Racibórz • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tarnowskie Góry • Tychy • Wodzisław Śląski • Zabrze • Zawiercie • Żory • Żywiec Miasta gminne Blachownia • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Imielin • Kalety • Kłobuck • Knurów • Koniecpol • Koziegłowy • Krzanowice • Krzepice • Kuźnia Raciborska • Lędziny • Łaziska Górne • Łazy • Miasteczko Śląskie • Ogrodzieniec • Orzesze • Pilica • Poręba • Pszów • Pyskowice • Radlin • Radzionków • Rydułtowy • Siewierz • Skoczów • Sławków • Sośnicowice • Strumień • Szczekociny • Szczyrk • Toszek • Ustroń • Wilamowice • Wisła • Wojkowice • Woźniki • Żarki

p • d • e Gminy górnicze Bełchatów • Bestwina • Będzin • Bieruń • Bobrowniki • Boguszów-Gorce • Bojszowy • Brzeszcze • Bytom • Chełm Śląski • Chełmek • Chorzów • Cyców • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Dąbrowa Górnicza • Gaszowice • Gierałtowice • Gliwice • Goczałkowice-Zdrój • Godów • Gorzyce • Imielin • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Jejkowice • Katowice • Kłodawa • Knurów • Kornowac • Lędziny • Libiąż • Lubomia • Ludwin • Lyski • Łaziska Górne • Marklowice • Miedźna • Mikołów • Mszana • Mysłowice • Nowa Ruda (gm. miejska) • Nowa Ruda (gm. wiejska) • Ornotowice • Orzesze • gm. wiejska Oświęcim • Pawłowice • Piekary Śląskie • Pilchowice • Psary • Pszczyna • Pszów • Puchaczów • Radlin • Radzionków • Ruda Śląska • Rybnik • Rydułtowy • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Sośnicowice • Suszec • Świerklany • Świętochłowice • Trzebinia • Tychy • Wałbrzych • Wodzisław Śląski • Wojkowice • Wyry • Zabrze • Zebrzydowice • Żory