Serock – miasto w woj. mazowieckim, w powiecie legionowskim, nad Jeziorem Zegrzyńskim, położone naprzeciw ujścia Bugu do Narwi. Leży ono na pograniczu Kotliny Warszawskiej i Wysoczyzny Ciechanowskiej[2]. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Serock. Odległość od centrum Warszawy wynosi ok. 40 km.
Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3].
Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto liczyło 4175 mieszkańców.
W mieście został zachowany średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem i ratuszem w centrum. Dominuje tu zabudowa jednorodzinna i małomiasteczkowa.
Do 1954 r. siedziba gminy Zegrze.
Serock położony jest wzdłuż wysokiego brzegu Narwi. W pasie nadbrzeżnym jeziora, z Serockiem sąsiadują od strony Warszawy Jadwisin i od strony Pułtuska Wierzbica.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,43 km²[4].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. warszawskiego.
- Piramida wieku mieszkańców Serocka w 2014 roku [1].
Tablica pamiątkowa na budynku Urzędu Miasta i Gminy Serock (wmurowana 11 listopada 1997 r.)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1065 r. z tzw. falsyfikatu mogileńskiego czyli dokumentu dla opactwa benedyktynów w Mogilnie (opactwu przekazywano jedną dziewiątą dochodów z grodu i połowę cła z komory celnej na rzece Bug). Miasto położone wówczas było na trasie szlaku handlowego wiodącego z Gdańska i Truso na Ruś. Znajdowało się w nim także podgrodzie targowe.
Serock widniał też w wykazie z lat 1113-1124, gdzie wymieniano go jako jeden z ważniejszych książęcych grodów mazowieckich, w którym funkcjonuje przeprawa przez rzekę z komorą celną[5].
Serock od 1417 r. posiada prawa miejskie chełmińskie, które nadał mu książę Janusz I. Stanowił on wówczas ośrodek rzemieślniczo-handlowy. Z tego okresu zachował się również układ urbanistyczny w postaci m.in. kwadratowego rynku i późnogotyckiego kościoła parafialnego.
W XV-XVII wieku odbywały się w miejscowości sądy miejskie i grodzkie. Od XVI wieku do 1795 r. Serock był miastem powiatowym. W latach 1655-1660 podczas najazdu szwedzkiego miasto uległo znacznemu zniszczeniu. Od 1795 r. znajdowało się w zaborze pruskim, od 1807 r. przeszło pod władanie Księstwa Warszawskiego, a od 1815 r. znalazło się pod zaborem rosyjskim.
Serock wielokrotnie znajdował się na linii walk stanowiących przedpole Warszawy, m.in. w 1794, 1809 i 1831 r. W roku 1806 z rozkazu Napoleona I w Serocku rozpoczęto wznoszenie fortyfikacji, z których pozostały m.in. wały ziemne. Od 1807 r. stanowił twierdzę. Podczas wojny polsko-austriackiej w 1809 stanowiła ona miejsce działań wojsk gen. Józefa Niemojewskiego. Następnie rozbudowywano twierdzę (z inicjatywy marszałka Francji Davouta) do 1811 r. kiedy to większe znaczenie zyskała twierdza Modlin. W 1831 r. formowały się w Serocku wojska polskie (podczas powstania listopadowego).
W 1870 r. miejscowość pozbawiono praw miejskich. Ponownie je odzyskał 1 stycznia 1923 r.[6]
Przy ulicy Pułtuskiej 13 i 15 znajduje się Zajazd Pocztowy Napoleoński zbudowany w stylu klasycystycznym w I połowie XIX wieku. W jego skład wchodzą parterowe zabudowania połączone bramą w kształcie łuku. Zajazd kilka razy przebudowywano, m.in. w II połowie XIX i w XX wieku. Obiekt w 1963 r. i 2000 r. został wpisany do rejestru zabytków[7].
We wrześniu 1939 r. miały tu miejsce walki polsko-niemieckie, natomiast na przełomie 1944 i 1945 r. sowiecko-niemieckie.
5 grudnia 1939 r. Niemcy wysiedlili z miasta ok. 3 tys. osób narodowości żydowskiej. W latach 1940-1944 istniał tu przymusowy obóz pracy, a w 1942 r. getto, gdzie przebywało ok. 2 tys. osób[2].
Podczas II wojny światowej Serock leżał w III Rzeszy, granica między III Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem przebiegała wzdłuż Narwi. W listopadzie i grudniu 1944 roku przez Serock przebiegała linia frontu. Niemcy bronili w Serocku przeprawy przez Narew przed Armią Czerwoną. Rosjanie użyli zmasowanego ataku katiuszami w wyniku czego Serock został zniszczony. Po wojnie odbudowano go.
Grodzisko Barbarka[edytuj]
Wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Ogrodziskiem lub Barbarką znajduje się na prawym brzegu Narwi, w okolicy ujścia Bugu. Jego rozwój przypadał na XI – XIII wiek. Stanowi ono jedno z najstarszych grodów Mazowsza (Syroczecz)[2].
Grodzisko położone było przy dwóch szlakach handlowych i komunikacyjnych:
Podczas badań powierzchniowych prowadzonych w 1961 r. przez Zdzisława Rajewskiego znaleziono kawałki ceramiki, polepy i części kości zwierzęcych.
Badania wykopaliskowe prowadzone w latach 1962-1966 przez mgr Barbarę Zawadzką-Antosik wykazały trzy etapy osadnictwa wczesnośredniowiecznego oraz funkcjonowanie człowieka na tych terenach w XIV-XVII wieku. Zlokalizowano także cmentarzysko i jednonawową kaplicę z apsydą.
Na wydobytych wówczas ok. 200 zabytków archeologicznych składały się m.in. fragmenty ceramiki, kości zwierzęce i szczątki ryb. Wykazały one że mieszkańcy głównie zajmowali się rolnictwem (uprawiano pszenicę, żyto, groch) rybołówstwem, tkactwem i rogownictwem[5].
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny[edytuj]
Murowany, jednonawowy kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (dawniej św. Wojciecha) ufundowali książęta mazowieccy: Janusz III i Stanisław. Inicjatorem budowy był pleban serocki Wojciech Popielski z Popielżyna. Kościół powstał pomiędzy 1 ćw. XVI wieku, a 1600 rokiem. W 3 ćw. XVIII wieku przebudowano okna. Restaurowany m.in. w latach 1934-1938[2].
Kościół posiada posadzkę umiejscowioną poniżej poziomu otoczenia, prosto zamknięte prezbiterium, dwie symetrycznie ulokowane zakrystie, trójprzęsłową nawę, emporę na piętrze oraz wieżę. Został zbudowany w wątku krzyżowym. Sklepienia nawy kolebkowe z lunetami z nałożoną gwiaździstą siatką żeber. W prezbiterium sklepienie krzyżowe z drutami krzyżowymi, bez jarzem. W prezbiterium dwa portale ostrołukowe oprofilowane kształtką ceglaną. Na skarpie wschodniej znajduje się napis I.H.1586.
Znajduje się w nim obraz Stanisława Witolda Bieniasa przedstawiający Bitwę Warszawską oraz oryginalne barokowe przedmioty takie jak:
- ołtarz główny, na którym przedstawione jest Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny,
- rzeźby figuralne św. Wojciecha i św. Stanisława,
- ołtarz boczny św. Anny,
- ołtarz boczny św. Barbary,
- ambona,
- chrzcielnica.
W 1961 r. kościół wpisano do rejestru zabytków[8].
Urząd Miasta i Gminy Serock
W Serocku znajdują się małe zakłady usługowe i produkcyjne. Produkowane są tu głównie wyroby spożywcze, elektrotechniczne, ceramiczne, meblarskie i budowlane. W okolicy miejscowości uprawia się głównie truskawki i warzywa[2].
Serock stanowi ośrodek rekreacyjno-wypoczynkowy. Zlokalizowane są w nim ośrodki wczasowe i konferencyjno-szkoleniowe. Znajduje się tu także przystań żeglugi pasażerskiej. Zorganizowano tu liczne trasy spacerowe, m.in. trakt źródlany i wąwóz przy górze Barbarki. Przez miejscowość przebiega również turystyczny szlak pieszy z Dębego[2]. W wyniku spiętrzenia wód Bugu i Narwi w Serocku powstały warunki do uprawiania sportów wodnych i wędkarstwa. Znajduje się tu ok. 4500 działek rekreacyjno-letniskowych[9].
Miejscowość stanowi także ośrodek kultury i sportu. Organizowanych jest w niej wiele imprez kulturalnych, m.in. Międzynarodowy Przegląd Folklorystyczny Kupalnocka (m.in. występowały zespoły z Tajwanu, Rosji, Litwy, Bułgarii, Chile, Rumunii, Słowacji, Szwecji, Grecji, Egiptu, Włoch, Francji, Turcji, Kanady, Chorwacji i Holandii)[10] oraz Serockie Lato Muz (m.in. koncerty wokalno-instrumentalne na górze Barbarki).
Komunikacja[edytuj]
Serock leży przy drogach krajowych droga krajowa nr 61 i droga krajowa nr 62. Ma połączenia autobusowe z: Warszawą, Legionowem, Pułtuskiem, Ostrołęką, Szczytnem, Olsztynem, Mrągowem, Ciechanowem, Wyszkowem i Płońskiem.[potrzebny przypis] Przez Serock nie przebiega żadna linia kolejowa.
Współpraca międzynarodowa[edytuj]
Miasta i gminy partnerskie[11]:
Ciekawostki[edytuj]
Serock wśród okolicznych mieszkańców, jest znany ze swojej nietypowej, lokalnej nazwy "Mydlarzewo", a jego mieszkańcy nazywani są "Mydlarzami". Pochodzenia tej nazwy doszukuje się w legendzie związanej z istniejącą tu komorą celną i próbą przemytu mydła pod dnem barki (stąd powiedzenie "Wyszedł jak Zabłocki na mydle") bądź z produkcją mydła na tym terenie.
-
-
Budynki dawnego pocztowego zajazdu napoleońskiego, 1 poł. XIX w.
-
-
Osoby urodzone w Serocku[edytuj]
Przypisy
- ↑ ab http://www.polskawliczbach.pl/Serock, w oparciu o dane GUS.
- ↑ abcdef Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2004, t. 24, s. 550, ISBN 83-01-14192-1
- ↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-08-10. ISSN 1505-5507.
- ↑ ab Grodzisko Barbarka, www.serock.pl [dostęp: 15 marca 2009]
- ↑ Dz.U. z 1922 r. Nr 106, poz. 981
- ↑ Napoleoński zajazd pocztowy, www.serock.pl [dostęp: 15 marca 2009]
- ↑ Kościół w Serocku, www.serock.pl [dostęp: 15 marca 2009]
- ↑ Położenie geograficzne, www.serock.pl [dostęp: 16 marca 2009]
- ↑ Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne – Kupalnocka, www.kultura.serock.info [dostęp: 16 marca 2009]
- ↑ Serock.pl – Współpraca partnerska [dostęp 2011-02-13
Linki zewnętrzne[edytuj]
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870 |
---|
|
- Adamów (1539-1870)
- Aleksandrów Łódzki (1822-1870, 1924→)
- Andrzejewo (1528-1870)
- Annopol (1761-1870, 1996→)
- Babiak (1816-1870)
- Bakałarzewo (1570-1870)
- Balwierzyszki (1520-1870)
- Baranów (1544-1870)
- Bełchatów (1743-1870, 1925→)
- Bełżyce (1417-1870, 1958→)
- Będków (1453-1870)
- Biała Rawska (1498-1870, 1925→)
- Białaczów (1456-1870)
- Białobrzegi (1540-1870, 1958→)
- Bielawy (1403-1870)
- Bielsk (1373-1870)
- Bieżuń (1406-1870, 1994→)
- Biskupice (1450-1870)
- Bobrowniki (1403-1870)
- Bobrowniki (1485-1870)
- Bodzanów (1351-1870)
- Bodzentyn (1355-1870, 1994→)
- Bogoria (1616-1870)
- Bolesławiec (1266-1870)
- Bolimów (1370-1870)
- Brdów (1436-1870)
- Brok (1501-1870, 1922→)
- Brudzew (1511-1870)
- Burzenin (1378-1870)
- Busko-Zdrój (1287-1870, 1916→)
- Bychawa (1537-1870, 1958→)
- Cegłów (1621-1870)
- Chocz (1382-1870, 2015→)
- Chodecz (1442-1812, 1822-1870, 1921→)
- Chodel (1517-1824, 1838-1870)
- Chorzele (1542-1870, 1919→)
- Ciechanowiec Nowe Miasto*** (1815-1870)
- Ciepielów (1548-1870)
- Czeladź (1262-1870, 1919→)
- Czemierniki (1509-1870)
- Czersk (1350-1870)
- Czerwińsk nad Wisłą (1373-1870)
- Czyżew (1476-1870, 2011→)
- Ćmielów (1505-1870, 1962→)
- Daleszyce (1569-1870, 2007→)
- Dąbrowice (1455-1870)
- Denków*** (1564-1870)
- Dobra (1392-1870, 1919→)
- Dobrzyń nad Drwęcą* (1789-1870, 1919-1950→)
- Drobin (1511-1870, 1994→)
- Drzewica (1429-1870, 1987→)
- Działoszyn (1412-1870, 1994→)
- Filipów (1570-1870)
- Firlej (1557-1870)
- Frampol (1738-1870, 1993→)
- Gielniów (1455-1870)
- Gliniany (1595-1870)
- Głowaczów (1445-1870)
- Głowno (1427-1870, 1925→)
- Głusk*** (1688-1870)
- Gniewoszów (1693-1870)
- Golina (1330-1870, 1921→)
- Goraj (1405-1870)
- Gorzków-Osada (1689-1870)
- Goszczyn (1386-1870)
- Gowarczów (1430-1870)
- Góra Kalwaria # (1670-1883, 1919→)
- Grabowiec (1601-1870)
- Grabowiec (1418-1870)
- Grabów (1372-1870)
- Grajewo (1540-1870, 1919→)
- Granica**** (1735-1870)
- Grocholice*** (1485-1870)
- Grodzisk Mazowiecki (1522-1870, 1919→)
- Grzegorzew (1339-1870)
- Horodło (1432-1870)
- Horodyszcze (1558-1870)
- Iłów (1506-1870)
- Iłża (1239-1870, 1925→)
- Inowłódz (1350-1870)
- Iwaniska (1403-1870)
- Iwanowice (1469-1870)
- Izbica (1750-1870)
- Izbica Kujawska (1394-1870, 1973→)
- Jadów (1819-1870)
- Janowiec (1537-1870)
- Janowo (1421-1870)
- Janów (1696-1870)
- Janów Podlaski (1465-1870, 1919–1940, 1944–1946)
- Jarczów (1775-1870)
- Jastrząb (1422-1870)
- Jedlińsk (1530-1870)
- Jeziorzany (Łysobyki) (1498-1870)
- Jeżów (1334-1870)
- Jędrzejów (1271-1870, 1916→)
- Józefów (1725-1870, 1988→)
- Józefów nad Wisłą (1687-1870, 2018→)
- Kamieńczyk (1428-1870)
- Kamieńsk (1374-1870, 1994→)
- Kamionka (1469-1870)
- Karczew (1548-1870, 1959→)
- Kazanów (1566-1870)
- Kazimierz (1288-1870)
- Kazimierz Biskupi (1287-1870)
- Kazimierz Dolny (1370-1870, 1927→)
- Kiernozia (1523-1870)
- Kikół (1745-1870)
- Kleczew (1366-1870, 1919→)
- Klimontów (1604-1870)
- Klwów (1413-1870)
- Kłobuck (1244-1870, 1919→)
- Kłodawa (1383-1870, 1925→)
- Kock (1417-1870, 1919→)
- Kodeń (1511-1870)
- Kołbiel (1532-1870)
- Komarów-Osada (1748-1870)
- Koniecpol (1403-1870, 1927→)
- Konstantynów (1729-1870)
- Konstantynów Łódzki (1729-1870, 1924→)
- Końskowola (1532-1870)
- Koprzywnica (1262-1870, 2001→)
- Kosów Lacki (1723-1870; 2000→)
- Koszyce (1374-1870)
- Kowal (1339-1870, 1919→)
- Koziegłowy (1472-1870, 1950→)
- Koźminek (1369-1870)
- Krasnobród (1576-1870)
- Krasnosielc (1824-1870)
- Kromołów*** (1388-1870)
- Krośniewice (1452-1870, 1926→)
- Kryłów (1523-1870)
- Krzepice (1357-1870, 1919→)
- Krzeszów (1641-1870)
- Książ Wielki (1372-1870)
- Kuczbork-Osada (1384-1870)
- Kunów (1467-1870, 1990→)
- Kurów (1442-1870)
- Kurozwęki (1347-1870)
- Kurzelów (1285-1870)
- Lasocin (1547-1870)
- Latowicz (1423-1870)
- Lądek (1250-1870)
- Lelów (1314-1870)
- Lipsk (1580-1870, 1983→)
- Lipsko (1614-1870, 1958→)
- Liw (1421-1870)
- Lubień Kujawski (1566-1870, 1919→)
- Lubraniec (1509-1870, 1919→)
- Ludwinów (1719-1870)
- Lutomiersk (1274-1870)
- Lututów (1405-1720, 1843-1870)
- Łagów (1375-1870, 2018→)
- Łaskarzew (1418-1870, 1969→)
- Łaszczów (1549-1870, 2010→)
- Łomazy (1566-1870)
- Łosice (1505-1870, 1919→)
- Łoździeje (1597-1870, 1946→)
- Maciejowice (1507-1870)
- Magnuszew (1377-1576, 1776-1870)
- Małogoszcz (1408-1870, 1996→)
- Markuszów (1330-1870)
- Michów (1531-1870)
- Miedzna (1470-1870)
- Modliborzyce (1642-1870, 2014→)
- Modrzejów*** (1706-1870)
- Mogielnica (1317-1870, 1919→)
- Mokobody (1496-1870)
- Mordy (1488-1870, 1919→)
- Mrzygłód*** (1412-1870)
- Mstów (1278-1870)
- Myszyniec (1791-1870, 1993→)
- Nadarzyn (1453-1870)
- Nowa Brzeźnica (1287-1870)
- Nowa Słupia (1351-1870)
- Nowe Brzesko (1279-1870, 2011→)
- Nowe Miasto (1420-1870)
- Nowe Miasto nad Pilicą (1400-1870, 1916→)
- Nowogród (1427-1870, 1927→)
- Nowy Korczyn (1258-1870)
- Nur (1416-1870)
- Odrzywół (1418-1870)
- Ogrodzieniec (1386-1870, 1973→)
- Okuniew (1538-1870)
- Oleśnica (1470-1870)
- Olita (1581-1870 1977→)
- Olsztyn (1488-1870)
- Opatowiec (1271-1870)
- Opatówek (1360-1870, 2017→)
- Opole Lubelskie (1418-1870, 1957→)
- Orchówek (1506-XVIII, 1775-1870)
- Osięciny (1823-1870)
- Osieck (1558-1870)
- Osiek (1430-1870, 1994→)
- Osmolin (1462-1870)
- Ostrów Lubelski (1548-1870, 1919→)
- Ożarów (1569-1870, 1988→)
- Pacanów (1265-1870)
- Pajęczno (1276-1870, 1958→)
- Parysów (1538-1870)
- Parzęczew (1421-1870)
- Pawłów (1470-1870)
- Piaseczno (1429-1870, 1916→)
- Piaski (1456-1870, 1993→)
- Piątek (1339-1870)
- Pierzchnica (1370-1870)
- Pilica (1394-1870, 1994→)
- Pilwiszki (1536-1870)
- Piotrków Kujawski (1738-1870, 1998→)
- Piszczac (1530-1870)
- Pławno (1544-1870)
- Poddębice (1400-1794, 1822-1870, 1934→)
- Połaniec (1264-1870, 1980→)
- Poniemoń** (1763-1825, 1836-1931→)
- Praszka (1392-1870, 1919→)
- Proszowice (1358-1870, 1923→)
- Przedecz (1363-1870, 1919→)
- Przerośl (1576-1870)
- Przybyszew (1396-1870)
- Przyrów (1369-1870)
- Przysucha (1710-1870, 1958→)
- Przytyk (1333-1870)
- Puchaczów (1527-1870)
- Pyzdry (1257-1870, 1919→)
- Raciąż (1425-1870, 1922→)
- Raciążek (1317-1870)
- Raczki (1703-1870)
- Radoszyce (1370-1870, 2018→)
- Radzanów (1400-1870)
- Radziejów (1252-1870, 1919→)
- Radziłów (1466-1870)
- Rajgród (1566-1870, 1924→)
- Raków (1569-1870)
- Rejowiec (1547-1870, 2017→)
- Rossosz (1584-1870)
- Rozprza (1272-1870)
- Różan (1378-1870, 1919→)
- Rychwał (1458-1870, 1921→)
- Ryczywół (1369-1870)
- Rzgów (1467-1870, 2006→)
- Sapieżyszki (1825-1870)
- Sarnaki (1754-1870)
- Sawin (1492-1870)
- Secemin (1395-1870)
- Sereje (1511-1870)
- Serock (1417-1870, 1923→)
- Serokomla (1537-1870)
- Sieciechów (1370-1870)
- Siennica (1526-1870)
- Sienno (1421-1870)
- Siewierz (1304-1870, 1962→)
- Simno (1626-1870, 1956)
- Skalbmierz (1342-1870, 1927→)
- Skała (1262-1870, 1987→)
- Skaryszew (1264-1870, 1922→)
- Skępe (1445-1870, 1997→)
- Skrzynno (1308-1870)
- Skulsk (1384-1870)
- Sławatycze (1577-1870)
- Sławków (1286-1870, 1958-1977→**, 1984→)
- Słomniki (1358-1870, 1917→)
- Służewo (1458-1870)
- Sobków (1563-1870)
- Sobota (1393-1870)
- Sochocin (1385-1870)
- Sokoły (1827-1870, 1919-1950)
- Solec nad Wisłą (1370-1870)
- Sompolno (1477-1870, 1973→)
- Sopoćkinie (1560-1870)
- Stanisławów (1523-1870)
- Staw (1405-1870)
- Stawiski (1688-1871, 1919→)
- Stawiszyn (1291-1870, 1919→)
- Sterdyń (1737-1870)
- Stężyca (1330-1870)
- Stoczek Łukowski (1540-1870, 1919→)
- Stopnica (1362-1870, 2015→)
- Stryków (1394-1870, 1923→)
- Sudargi (1724-1870)
- Sulejów (1296-1870, 1927→)
- Szadek (1295-1870, 1919→)
- Szczekociny (1398-1870, 1923→)
- Szczerców (1364-1870)
- Szreńsk (1383-1870)
- Szydłów (1329-1870)
- Ślesin (1358-1870, 1921→)
- Śniadowo (1732-1870)
- Tarczyn (1353-1870, 2003→)
- Tarłów (1550-1870)
- Tarnogóra (1548-1870)
- Tarnogród (1567-1870, 1987→)
- Tuliszków (1458-1870, 1919→)
- Turobin (1420-1870)
- Tuszyn (1416-1870, 1924→)
- Tyszowce (1419-1870, 2000→)
- Uchanie (1484-1870)
- Ujazd (1428-1870)
- Uniejów (1290-1870, 1919→)
- Urzędów (1405-1870, 2016→)
- Waśniów (1351-1870)
- Wąchock (1454-1870, 1994→)
- Wąsosz (1436-1870)
- Wąwolnica (1346-1870)
- Widawa (1388-1870)
- Wieniawa*** (1768-1870)
- Wieruszów (1368-1870, 1919→)
- Wierzbica (1469-1870)
- Wierzbnik* (1624-1870, 1916-1939→)
- Wilczyn (1458-1870)
- Wiskitki (1595-1870)
- Wisznice (1579-1870)
- Wisztyniec (1570-1870)
- Wiślica (1345-1870, 2018→)
- Wizna (1435-1870)
- Wiżajny (1620-1870)
- Władysławów (1727-1870, 1919-1934)
- Włodowice (1386-1870)
- Włoszczowa (1539-1870, 1916→)
- Wodzisław (1366-1870)
- Wohyń (1519-1870)
- Wojsławice (1445-1870)
- Wolanów (1773-1870)
- Wolbórz (1273-1870, 2011→)
- Wolbrom (1321-1870, 1930→)
- Wysokie Mazowieckie (1503-1870, 1919→)
- Wyszków (1502-1870, 1919→)
- Wyśmierzyce (1338-1870, 1922→)
- Zagórów (1407-1870, 1919→)
- Zaklików (1565-1870, 2014→)
- Zambrów (1430-1870, 1919→)
- Zawichost # (1255-1888, 1926→)
- Złoczew (1605-1870, 1919→)
- Zwoleń (1425-1870, 1925→)
- Żarki (1382-1870, 1949→)
- Żarnowiec (1340-1870)
- Żarnów (1415-1870)
- Żółkiewka (1702-1870)
- Żuromin (1765-1870, 1925→)
- Żychlin (1397-1870, 1924→)
|
|
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (obecnie ponownie zdegradowane) oraz miasta obecnie niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) - miasto restytuowane połączone z innym miastem, (**) miasto restytuowane włączone do innego miasta, (***) miasto nierestytuowane włączone do innego miasta, (****) miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) znak (#) odnosi się do dwóch miast zdegradowanych w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888 r.); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych. Źródła: Zestawienie opiera się na oryginalnym ustawodawstwie opublikowanym w Dzienniku Praw. Obejmuje pełną listę miast (336) na obszarze Królestwa Polskiego zdegradowanych do rzędu wsi na mocy Ukazu do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszonego 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
|
|