Tworzenie stron internetowych

	Skrzydlna
	Skrzydlna
	Herb Skrzydlnej
	; Skrzydlna na tle wzniesień Beskidu Wyspowego
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Dobra
Sołectwo	Skrzydlna
Wysokość	395 m n.p.m.
Liczba ludności (2006)	1100
Strefa numeracyjna	(+48) 18
Kod pocztowy	34-625
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0424639
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Skrzydlna
	Położenie na mapie Polski Skrzydlna
	49°45′16″N 20°10′43″E/49,754444 20,178611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zabytkowy kościół św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej

Kapliczka w Skrzydlnej

Skrzydlna – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Dobra.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Części wsi[edytuj]

Integralne części wsi Skrzydlna^[2]^[3]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0424645	Drągówka	część wsi
0424651	Dział	część wsi
0424668	Działy	część wsi
0424674	Góry	część wsi
0424680	Kliny	część wsi
0424697	Krzenowiska	część wsi
0424705	Ługowina	część wsi
0424711	Rynek	część wsi
0424728	Sermakówka	część wsi
0424734	Wilkówka	część wsi
0424740	Za Działem	część wsi

Historia[edytuj]

Istnieje legenda, że przez Skrzydlną uciekał przed prześladowaniem święty Wojciech, jednak nie ma żadnych źródeł (poza tradycją mówioną), które potwierdzałyby istnienie wsi w czasach mu współczesnych^[4].

Pierwsze pisemne wzmianki o Skrzydlnej pochodzą z 1296 roku^[5]. Wieś posiadała od 1424 prawa miejskie, nadane przez króla Władysława Jagiełłę^[4], które zostały jej odebrane w późniejszym okresie^[6]. Okoliczności tych wydarzeń nie są znane, jednak prawdopodobnie upadek miasta nastąpił jeszcze za czasów, gdy wieś była w rękach rodu Ratoldów^[5]. W swych Kronikach... Jan Długosz nazywał wieś Crzidlna lub Krzidlna^[7]. W późniejszym okresie wieś przechodziła w ręce kolejnych rodów, w tym Pieniążków i Wilkoszewskich.

W 1351 erygowano tu parafię przy istniejącym już wcześniej kościele pw. św. Mikołaja^[5]. Parafia ta do XIX w. nosiła wezwanie św. Mikołaja i św. Anny^[4].

W latach 1850–1862 Skrzydlna była siedzibą niewielkiego powiatu, zwanego bezirkiem.

W czasie okupacji hitlerowskiej w 1944 miała miejsce pacyfikacja, której ofiarą padli mieszkańcy Skrzydlnej mieszkający pod Śnieżnicą. Miał to być odwet za opór zbrojny, który stawili okupantom^[7].

Do 1954 wieś była siedzibą gminy Skrzydlna, a do 1972 – Gromadzkiej Rady Narodowej (obejmowała administracją wsie Skrzydlna, Wola Skrzydlańska, Przenosza i Stróża)^[7].

Geografia[edytuj]

Położenie

Miejscowość położona jest w większości na obszarze Beskidu Wyspowego, u źródeł i w kotlinie rzeki Stradomki. W bezpośrednim sąsiedztwie wsi znajdują się szczyty Beskidu Wyspowego: Ciecień, Wierzbanowska Góra, Dzielec i Śnieżnica. Ostatnimi na północ wzniesieniami Beskidu Wyspowego w rejonie Skrzydlnej są Pieninki Skrzydlańskie, na północ od nich znajduje się już Pogórze Wiśnickie, do którego należy północne obrzeże Skrzydlnej.

Warunki naturalne

Rzeźba terenu w Skrzydlnej ma charakter górzysty. Charakteryzuje się szerokimi garbami i łagodnymi stokami, które przecinają wąskie doliny. Północna i wschodnia część wsi, w dolinie Stradomki, położona jest na terenie równinnym^[7].

Turystyka[edytuj]

Turystyka aktywna

Położenie Skrzydlnej na terenie malowniczego Beskidu Wyspowego, czyni z niej atrakcyjny cel wyjazdów turystycznych. Stanowi doskonałą bazę wypadową wycieczek pieszych i rowerowych na okoliczne szczyty: Śnieżnicę, Ćwilin, Mogielicę i Ciecień.

Około 5 km od Skrzydlnej znajduje się wyciąg narciarski na Śnieżnicy. Okoliczne zbocza są na tyle łagodne, że stanowią dogodne miejsce do uprawiania trekkingu, narciarstwa biegowego, spacerów itp. W pobliżu znajduje się również rezerwat przyrody Śnieżnica, wyznaczony w celu ochrony buczyny karpackiej.

Zabytki[edytuj]

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8]

kościół św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej. Drewniany (choć z murowanym prezbiterium) jednonawowy kościół pw. św. Mikołaja, konstrukcji zrębowej pochodzi z XVI w. Został ufundowany przez Prokopa Pieniążka. W wystroju wnętrza dominuje barok. Najcenniejszymi elementami kościoła są: barokowy ołtarz główny z XVII/XVIII w., renesansowy nagrobek rycerski Prokopa Pieniążka (z 1587) oraz krucyfiks na belce tęczowej (z XIV w.). Pozostałe rzeźby i obrazy pochodzą głównie z XVI i XVII w. Są także feretrony z XVII-XVIII w. Część Szlaku Architektury Drewnianej na terenie woj. małopolskiego;

dwór obronny w Skrzydlnej. W parku krajobrazowym znajduje się murowany, piętrowy dwór szlachecki pochodzący z przełomu XVI/XVII w., przebudowany w XVIII w. W zachodniej części parteru, zachowały się sklepienia kolebkowe i krzyżowe. W parku podworskim zachowały się cenne okazy starodrzewia.

Inne zabytki[edytuj]

na cmentarzu parafialnym przy starym kościele - mogiły ofiar pacyfikacji pod Śnieżnicą, oraz groby wysiedleńców z Warszawy i Poznania;
kapliczka Chrystus przy słupie z XVIII wieku.

Religia[edytuj]

Na terenie Skrzydlnej od XIII w. istnieje parafia Mikołaja Biskupa, której siedziba mieści się w nowym kościele pw. św. Mikołaja. W bliskim sąsiedztwie stoi również zabytkowy kościół drewniano-murowany pod tym samym wezwaniem^[5].

Zobacz też[edytuj]

miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2014–03–09]. s. według wyboru.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].
↑ ^a^b^c P. Skoczek, s. 23.
↑ ^a^b^c^d P. Skoczek, s. 22.
↑ Brak jednak źródeł dotyczących daty ich odebrania.
↑ ^a^b^c^d Skrzydlna na stronie gminy Dobra (pol.). Gmina Dobra. [dostęp 2010-10-19].
↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 31 marca 2017; 7 miesięcy temu.

Bibliografia[edytuj]

Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 22-27. ISBN 978-83-88383-43-4.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Skrzydlna w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.

[poczta-1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2014–03–09]. s. według wyboru.

[Dz.U._29.2F2013-2] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-3] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].

[ps23-4] P. Skoczek, s. 23.

[ps22-5] P. Skoczek, s. 22.

[6] Brak jednak źródeł dotyczących daty ich odebrania.

[gd-7] Skrzydlna na stronie gminy Dobra (pol.). Gmina Dobra. [dostęp 2010-10-19].

[8] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 31 marca 2017; 7 miesięcy temu.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]