Tworzenie stron internetowych

	Słomniki
	Słomniki
	; Kościół w Słomnikach
	Herb Słomnik
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Słomniki; gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja	krakowska
Prawa miejskie	1358, 1917
Burmistrz	Paweł Knafel
Powierzchnia	3,34 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 4 349; 1 267,9 os./km²
Strefa numeracyjna;	(+48) 12
Kod pocztowy	32-090
Tablice rejestracyjne	KRA
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Słomniki
	Położenie na mapie Polski Słomniki
	50°14′27″N 20°04′54″E/50,240833 20,081667
TERC; (TERYT)	1206124
SIMC	0952077
	Urząd miejski ul. Kościuszki 64; 32-090 Słomniki
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Słomniki (ujednoznacznienie).

Synagoga w Słomnikach

Słomniki – miasto w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, położone 24 km na północ od Krakowa, na Wyżynie Miechowskiej, nad rzeką Szreniawą; siedziba gminy miejsko-wiejskiej. Jest jednym z ośrodków miejskich aglomeracji krakowskiej.

Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2].

Miasto ma 4365 mieszkańców (31 grudnia 2010)^[3].

Ośrodek handlowo-usługowy regionu rolniczego; drobny przemysł spożywczy i metalowy.

Gmina Słomniki została laureatem Rankingu Samorządów „Rzeczpospolitej” 2007 w kategorii najlepsza gmina miejska/miejsko-wiejska^{[potrzebny przypis]}.

Historia[edytuj]

Nazwa Słomniki pochodzi najprawdopodobniej od szłomiarzy (zwanych w średniowieczu szłomnikami), którzy wyrabiali szłomy, czyli hełmy dla drużyny królewskiej.

Pierwsze wzmianki historyczne o Słomnikach jako osadzie myśliwskiej i stacji kupieckiej pochodzą z 1287. Miasto królewskie jako zostało założone za panowania Kazimierza III Wielkiego na prawie średzkim przed 1358 rokiem^[4]. Z tego okresu pochodzi, zachowany do tej pory, układ architektoniczny rynku na planie kwadratu o powierzchni 1,75 ha.

Położenie przy trakcie solnym z Wieliczki oraz Bochni do Wielkopolski stworzyło możliwość szybkiego rozwoju miasta, co było najbardziej zauważalne w XV i XVI wieku.

W 1554 r. powstał pierwszy formalny zbór kalwiński.

W swoich dziejach miasto było kilkakrotnie niszczone przez najazdy tatarskie, a potem szwedzkie (1655–1660). (Według przekazów ustnych pod słomnickim rynkiem znajdują się lochy, które służyły ochronie mieszkańców przed najazdami. Jest to jedna z teorii tłumacząca zapadanie się płyty rynku.)

Podczas insurekcji kościuszkowskiej miasto było świadkiem wielu ważnych wydarzeń. Po bitwie pod Racławicami Słomniki były miejscem zgrupowania wojsk polskich. Dnia 5 kwietnia 1794 r. Tadeusz Kościuszko zredagował w nich raport o bitwie pod Racławicami, wydał odezwę „Narodzie (...) chciej być wolnym i niepodległym”, oraz po raz pierwszy przywdział sukmanę, strój wyróżniającej się w bitwie formacji. 6 kwietnia na słomnickim rynku Józef Zajączek i Antoni Madaliński zostali awansowani do stopnia generała.

Po trzecim rozbiorze Polski Słomniki znalazły się w zaborze austriackim, później od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a następnie od 1815 r. w Królestwie Polskim.

Podczas powstania styczniowego okolice Słomnik były miejscem walk partyzanckich.

Słomniki utraciły prawa miejskie po upadku powstania w 1870; odzyskały je w 1917 r.

W latach 1975–1998 miasto należało do woj. krakowskiego.

Kalendarium[edytuj]

1287 – Pierwsza wzmianka o Słomnikach jako osadzie myśliwskiej i stacji kupieckiej
1241, 1259, 1287 – miasto było celem najazdów tatarskich
1358 – Słomniki otrzymały od króla Kazimierza Wielkiego prawa miejskie
1392 – Królowa Jadwiga gościła na dworze w Słomnikach
1420 – król Władysław Jagiełło odwiedził Słomniki
1447 – do miasta przybył król Kazimierz IV Jagiellończyk
1548 – w Słomnikach nocował król Zygmunt Stary
1554 – pierwszy formalny zbór kalwiński
1655–1660 – najazdy szwedzkie niszczą miasto
1794 – w Słomnikach przebywa Tadeusz Kościuszko
1870 – miasto straciło prawa miejskie
1917 – Słomniki odzyskują prawa miejskie
15 stycznia 1945 – wyzwolenie Słomnik

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Słomnik w 2014 roku^[1].

Zabytki[edytuj]

Neoromański kościół Bożego Ciała wzniesiony w latach 1888–1893. W świątyni znajduje się późnogotycki krucyfiks i obraz Świętej Rodziny z I poł. XVI wieku.
Synagoga z końca XIX wieku.

Transport[edytuj]

Stacja kolejowa Słomniki Miasto

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Droga krajowa nr 7: Chyżne – Kraków – Słomniki – Warszawa – Gdańsk
Droga wojewódzka nr 775: Słomniki – Proszowice – Nowe Brzesko

Przez miasto przebiega dwutorowa, zelektryfikowana linia kolejowa (Warszawa) – Tunel – Miechów – Kraków. Stacje kolejowe: Słomniki i Słomniki Miasto.

W mieście znajduje się również przystanek PKS oraz prywatnych linii mikrobusowych. Od 2011 dojeżdża autobus MPK Kraków linii 222 z pętli Czyżyny Dworzec.

Edukacja[edytuj]

W mieście znajduje się przedszkole oraz zespół szkół ogólnokształcących (szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące, liceum profilowane).

Od września 2013 roku w Słomnikach działa również Szkoła Muzyczna I stopnia.

Kultura i sport[edytuj]

Hala sportowa

W Słomnikach działa Miejsko-Gminne Centrum Kultury. Istnieje również kino „Czar”, biblioteka publiczna oraz Muzeum Ziemi Słomnickiej. Od ponad 100 lat funkcjonuje orkiestra dęta „Echo”. Od 2008 r. istnieje zespół tańca nowoczesnego Escape, od 2009 r. zespół pantomimy „Uporządkowany Nieład”.

Od 1923 r. w mieście działa KS Słomniczanka. Obecnie istnieją sekcje piłki nożnej oraz piłki siatkowej. W przeszłości klub miał sekcję łucznictwa.

W 2011 r. wybudowano halę sportową oraz boisko wielofunkcyjne. Budynek hali jest funkcjonalno-przestrzennie połączony z budynkiem Zespołu Szkół Ogólnokształcących. Budynek posiada jedną kondygnację nadziemną.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Osoby związane ze Słomnikami[edytuj]

Stanisław Brykalski (1912–1939) – uczestnik wojny obronnej we wrześniu 1939, bohaterski obrońca reduty Wizna
Czesław Marchaj (1918-2015) – specjalista z zakresu aero- i hydrodynamiki
Zygmunt Nowicki – sędzia, konsul RP w Chicago (1920–1922), senator II RP
Krzysztof Wieczorek (ur. 1961) – pilot i wielokrotny mistrz w zawodach lotniczych
Władysław Zieliński (1939–1987) – historyk, profesor Śląskiego Instytutu Naukowego, zastępca dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich
Łukasz Czapla (ur. 8 grudnia 1982) – 8-krotny Mistrz Świata w strzelectwie sportowym
Jan Biczysko - arysta, malarz^[5]

Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Słomnikach

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Slomniki, w oparciu o dane GUS.
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
↑ Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333-1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 1 po s. 617.
↑ Wernisaż wystawy Jana Biczysko, slomniki.pl [dostęp 2017-05-26] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj]

Miasto i gmina Słomniki
Słomniki w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Slomniki, w oparciu o dane GUS.

[2] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.

[Ludno.C5.9B.C4.872010-12-3] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.

[4] Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333-1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 1 po s. 617.

[5] Wernisaż wystawy Jana Biczysko, slomniki.pl [dostęp 2017-05-26] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]