Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy wsi w województwie lubuskim. Zobacz też: Inne znaczenie tej nazwy.

Słońsk
Herb Słońska
Kościół pw. MB Częstochowskiej
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	sulęciński
Gmina	Słońsk
Liczba ludności (2011)	3028[1]
Strefa numeracyjna	(+48) 95
Kod pocztowy	66-436
Tablice rejestracyjne	FSU
SIMC	0187062
Położenie na mapie gminy Słońsk Słońsk
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego Słońsk
Położenie na mapie województwa lubuskiego Słońsk
Położenie na mapie Polski Słońsk
52°33′46″N 14°48′22″E/52,562778 14,806111
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa miejscowości

Słońsk (niem. Sonnenburg) – wieś gminna o charakterze miejskim w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, siedziba gminy Słońsk.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Według danych z 2011 roku Słońsk liczył 3028 mieszkańców.

Historia[edytuj]

Zamek joannitów w Sonnenburgu (ob. Słońsku), sztych Meriana, XVII w

W okresie pozostawania miasta w granicach Niemiec nosiło ono nazwę Sonnenburg. Zmiana na Słońsk nastąpiła po II wojnie światowej, wraz z włączeniem tych ziem w obszar Polski.

Pierwsza wzmianka o Słońsku (opidium) pochodzi z 1295 roku^[2].

Pierwszym udokumentowanym właścicielem miejscowości była rodzina Wedlów (gałąź Uchtenhagen), która w 1341 roku na podstawie zgody margrabiego Ludwika rozpoczęła budowę zamku ^[2][3]. Od 1375 roku miejscowość w posiadaniu rodziny Vockenrode. W 1415 roku zamek został sprzedany Henrykowi Kinichowi; po jego śmierci został włączony do dóbr elektora brandenburskiego jako spadek.^[3]

20 marca 1426 miasto i zamek Słońsk („Schloss und Stadt Sonnenburg”) zostały nabyte i wyznaczone na siedzibę brandenburskich joannitów. W latach 1427-1429 zakon wybudował potężny zamek^[3].

W 1808 r. Słońsk, liczący 2000 mieszkańców, uzyskał pełne prawa miejskie^[2].

W 1933 roku utworzono tu pierwsze ciężkie hitlerowskie więzienie. W nocy z 30 na 31 I 1945 r. grupa SS-manów przybyła z pobliskiego Frankfurtu n. Odrą, przy pomocy załogi więzienia rozstrzelała na jego terenie 819 więźniów^[4]. Była to jedna z największych zbrodni dokonana na obszarze obecnej Polski, podczas przechodzenia przez niego wojsk radzieckich w kierunku na Berlin (największa w Łodzi, w więzieniu radogoskim, w nocy z 17 na 18 stycznia 1945; 1500 więźniów rozstrzelanych lub spalonych żywcem). W maju 1946 miejscowość otrzymała obecną nazwę^[5].

Po wojnie niezagospodarowany zamek niszczał i do lat 70. XX wieku zalegały tam na podłogach stosy papierów niemieckich i radzieckich. Zamek spłonął w 1975 roku. Obecnie są to tylko mury bez stropów.

Słońsk leży 12 km od granicy przy drodze nr 22 łączącej Berlin i Kostrzyn nad Odrą z Poznaniem i Gorzowem Wielkopolskim. Różnymi formami ochrony przyrody objęto ponad 80% powierzchni gminy, w tym 4,5 tys. ha znajduje się na terenie Parku Narodowego Ujście Warty.

W miejscowości działały dwa państwowe gospodarstwa rolne. Państwowe Gospodarstwo Rolne w Słońsku^[6][7] znajdujące się na Osiedlu PGR^[8], przy przystanku autobusowym „Słońsk PGR”^[9]. Później przekształcone w Zakład Rolny w Słońsku podległy pod Państwowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Ośnie Lubuskim. Drugie państwowe gospodarstwo, Zakład Produkcji Rolnej w Słońsku znajdował się na południu, w części miejscowości Łęczynek^[10]. W miejscowości działała też spółdzielnia produkcyjna w części miejscowości Beszewice^[11].

Zabytki[edytuj]

Ruiny zamku joannitów

Ulica Sikorskiego w Słońsku

Brama zakładu karnego w Słońsku

Nieistniejące już kino przy ulicy Zielonej

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[12]:

• kościół farny rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem MB Częstochowskiej, gotycki z lat 1475-1522, przebudowany w XIX wieku, z zabytkowym alabastrowym ołtarzem
• cmentarz ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, ul. Lipowa, z XIX wieku
• Zamek joannitów - zbudowany w latach 1427-1460, przebudowany w czasach renesansu, którego ówczesny wygląd przedstawił Matthäus Merian w 1652 roku ukazując wschodnią i północną elewację. Następnie około 1662 roku przebudowany na na barokowy pałac joannitów. Zamek został zniszczony przez pożar w 1975 roku.
• park pałacowy
• plebania protestancka, obecnie rzymskokatolicka, pl. Wolności 1, z początku XIX wieku
• cmentarz wojenny, z połowy XIX wieku
• poczta, obecnie Urząd Gminy, ul. Sikorskiego 15, z ok. 1900 roku
• kamienica, ul. WOP-u 1, z XIX wieku

inne obiekty:

• cmentarz żydowski
• cmentarz ofiar byłego obozu i więzienia z pomnikiem upamiętniającym miejsce zbrodni
• muzeum martyrologii ofiar faszyzmu - Muzeum Martyrologii Sonnenburg^[13]
• Park Narodowy „Ujście Warty”

Sport[edytuj]

W Słońsku funkcjonuje Klub Sportowy „Warta” Słońsk występujący w rozgrywkach gorzowskiej klasy okręgowej. Został założony w 1948 r. i aż do 2008 roku występował w rozgrywkach lubuskiej klasy okręgowej i niższych. Dopiero w 2008 r. odniósł swój pierwszy sukces – awans do IV ligi (V poziom rozgrywek). Stadion tego klubu mieści się przy ulicy 3-go Lutego^[14].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

• Kościół rzymskokatolicki
  • Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Słońsku
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa)^[15]

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Mnichowski Paweł, Obóz koncentracyjny w więzieniu w Sonneburgu (Słońsk), 1939–1945. W-wa 1982)

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Historia Słońska

p • d • e Gmina Słońsk Siedziba gminy: Słońsk Sołectwa Budzigniew • Chartów • Głuchowo • Grodzisk • Jamno • Lemierzyce • Lemierzycko • Ownice • Polne • Przyborów • Słońsk Pozostałe Czaplin • Podgórze