Tworzenie stron internetowych

Swarzędz
Ratusz w Swarzędzu
Herb Swarzędza Flaga Swarzędza
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Swarzędz gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja	poznańska
Data założenia	XIV wiek
Prawa miejskie	1638
Burmistrz	Marian Szkudlarek (od 2014)
Powierzchnia	9 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	30 950[1] 3 760,6 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-020
Tablice rejestracyjne	POZ, PZ
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Swarzędz
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Swarzędz
Położenie na mapie Polski Swarzędz
52°24′30″N 17°04′17″E/52,408333 17,071389
TERC (TERYT)	3021164
SIMC	0971502
Hasło promocyjne: Dobrze trafiłeś
Urząd miejski Rynek 1 62-020 Swarzędz
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Swarzędz (niem. Schwersenz) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie poznańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Swarzędz. Położone nad Jeziorem Swarzędzkim, ok. 10 km od centrum Poznania wchodzi w skład aglomeracji poznańskiej.

Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto miało 31 035 mieszkańców^[2]. Jest ósmym co do wielkości w woj. wielkopolskim i ma jedną z największych gęstości zaludnienia spośród polskich miast (3 779 osób/km² – 4.lokata w kraju, za Świętochłowicami oraz podwarszawskimi: Piastowem i Legionowem). Jest także szóstym co do wielkości miastem w Polsce niebędącym siedzibą powiatu.

Na terenie Swarzędza znajduje się największy w Europie skansen pszczelarski.

Dawniej jeden z ośrodków włókienniczych Wielkopolski, obecnie miejsce prosperowania bardzo wielu warsztatów stolarskich, tapicerskich i meblowych.

Położenie[edytuj]

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,24 km²^[3].

Historia[edytuj]

Wieża ciśnień i rzeźnia z początku XX wieku

Ślady osadnictwa człowieka w okolicach Swarzędza sięgają 8-3,5 tys. lat p.n.e. Potwierdzają to liczne stanowiska archeologiczne głównie z okresu kultury łużyckiej i przeworskiej, a także z mezolitu i wczesnego średniowiecza.

Pierwsze wzmianki pisane pojawiły się w 1366 r. o wsi Swarancz lub Swanrancz należącej do rodziny Górków herbu Łodzia. Byli oni w jej posiadaniu do 1592, kiedy to właścicielem został Mikołaj ze Srebrnej Góry koło Nakła. Następnie Swarzędz przeszedł w ręce rodziny Czarnkowskich herbu Nałęcz. Wieś liczyła wówczas 2,5 łana, 3 zagrodników, pasterza i 30 owiec.

Wieś szlachecka Swarządz położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[4].

W 1610 r. właścicielem Swarzędza został wojewoda inowrocławski i kaliski – Zygmunt Grudziński herbu Grzymała, by 28 sierpnia 1638 r. wystawić na zamku w Kórniku dokument lokacyjny na prawie magdeburskim, potwierdzony przez króla Władysława IV, nadając miastu nazwę Grzymałów. W kolejnych latach nazwę tę wyparła dawna nazwa wsi Swarzędz.

W 1910 r. Swarzędz liczył 3 459 mieszkańców, tym: 1 927 Polaków (55,7%), 1 371 Niemców (39,6%) i 161 Żydów (4,7%).

Z okazji 350-lecia nadania praw miejskich, przypadającego w 1988, społeczeństwo ufundowało dla miasta sztandar. Swarzędz został również odznaczony przez Radę Państwa Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Zabytki wpisane do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego[edytuj]

Dwór (obecnie przedszkole)

• historyczne założenie urbanistyczne, 1366 - XIX/XX w., nr rej.: 2255/A z 24.11.1992
• Kościół pw. św. Marcina z 1638, wielokrotnie przebudowany, nr rej.: 1189/A z 24.07.1970
• zespół pałacowy przy ulicy Poznańskiej, obejmujący: pałac z XIX/XX w., 1923, park z końca XIX w., XX w. i Skansen Pszczelarski w dzielnicy Nowa Wieś, nr rej.: 2115/A z 30.03.1987
• dom przy ulicy Piaski 3, szachulcowy, z XVIII/XIX w., nr rej.: 1157/A z 19.06.1970
• dom przy ulicy Piaski 8 z początku XIX w., nr rej.: 1191/A z 24.04.1970
• dom przy Rynku 23 z początku XIX w., nr rej.: 1190/A z 24.07.1970
• dom przy ulicy Warszawskiej 5 z XVIII/XIX w., nr rej.: 1192/A z 24.07.1970

^[6]

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Swarzędza w 2014 roku ^[1].

Gospodarka[edytuj]

W mieście i gminie istnieje kilka tysięcy podmiotów gospodarczych, w tym kilkadziesiąt z kapitałem zagranicznym. Funkcjonuje tu centrum handlowe Agrobex^[7], centrum handlowe ETC wraz z hipermarketem budowlanym Leroy Merlin. Swoje zakłady ulokowali tu tacy wytwórcy jak: Volkswagen, British Petroleum, CLIP Logistics, Mercedes-Benz, Deceuninck, EVER Power Systems, Vox, Poz-Bruk, Panopa Logistik, Blum, Arvin Meritor, Stena Złomet, jak również wiele średnich i małych przedsiębiorstw, głównie z branży handlowej oraz, tradycyjnej dla Swarzędza, stolarskiej i tapicerskiej. W południowej części Swarzędza, przy drodze nr 92 i linii kolejowej istnieje Specjalna Strefa Ekonomiczna o powierzchni 80ha, będąca podstrefą Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej^[8].

Transport[edytuj]

Dworzec kolejowy w Swarzędzu

Przez Swarzędz przebiega droga krajowa nr 92 oraz linia kolejowa nr 3 a także bierze początek linia kolejowa nr 352. Przewoźnikiem miejskim na terenie Swarzędza jest Zakład Gospodarki Komunalnej w Swarzędzu obsługujący 15 autobusowych linii dziennych i jedną autobusową linię nocną. Do Swarzędza dociera także linia 55 obsługiwana przez MPK Poznań.

Oświata[edytuj]

Do 31 sierpnia 2017 na terenie miasta Swarzędza funkcjonały trzy szkoły podstawowe, trzy gimnazja, jedno samodzielne liceum ogólnokształcące oraz dwa zespoły szkół ponadgimnazjalnych:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława Staszica w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Brzechwy w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu
• Gimnazjum nr 1 w Swarzędzu (niepubliczne, Fundacji „Ekos”)
• Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi w Swarzędzu
• Gimnazjum nr 3 im. Polskich Noblistów w Swarzędzu
• I Liceum Ogólnokształcące w Swarzędzu (niepubliczne, Fundacji „Ekos”)
• Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Swarzędzu:
  • Technikum w Swarzędzu
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Swarzędzu
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna w Swarzędzu
  • I Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Swarzędzu
  • Szkoła Policealna nr 1 w Swarzędzu
• Zespół Szkół nr 2 w Swarzędzu:
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu
  • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Swarzędzu
  • II Szkoła Policealna im. Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu

W wyniku reformy systemu oświaty z 2017 na terenie miasta Swarzędza funkcjonuje sześć szkół podstawowych, jedno samodzielne liceum oraz dwa zespoły szkół ponadpodstawowych^[9][10]:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława Staszica w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Królowej Jadwigi w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Polskich Noblistów w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Brzechwy w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa Fundacji „Ekos” w Swarzędzu (dotychczasowe Gimnazjum nr 1 w Swarzędzu – niepubliczne, Fundacji „Ekos”)
• I Liceum Ogólnokształcące w Swarzędzu (niepubliczne, Fundacji „Ekos”)
• Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Swarzędzu:
  • Technikum w Swarzędzu
  • Branżowa Szkoła I Stopnia w Swarzędzu
  • Branżowa Szkoła I Stopnia Specjalna w Swarzędzu
  • III Liceum Ogólnokształcące w Swarzędzu
  • I Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Swarzędzu
  • Szkoła Policealna nr 1 w Swarzędzu
• Zespół Szkół nr 2 w Swarzędzu:
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu
  • II Szkoła Policealna im. Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu

Sieć szkół gminy Swarzędz tworzą ponadto szkoły podstawowe w Kobylnicy, Paczkowie, Wierzonce oraz dwie w Zalasewie.

Organizacje społeczne[edytuj]

• Harcerski Klub Turystyczny „Azymut” w Swarzędzu (Związek Harcerstwa Polskiego i Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze)
• 28 Swarzędza Drużyna Harcerska HKT „Azymut” „WIGRY” (Związek Harcerstwa Polskiego)
• 9 Swarzędzka Środowiskowa Drużyna Harcerska „Dąbrowa” im. Olgi i Andrzeja Małkowskich (Związek Harcerstwa Polskiego)
• Swarzędzki Szczep Harcerski „Dukt” (Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej)
• Oddział PTTK "Meblarz" w Swarzędzu (Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze)
• Koło PTTK Łaziki w Swarzędzu (Oddział Poznań – Nowe Miasto)
• Klub Żołnierzy Rezerwy „Commando” w Swarzędzu (Liga Obrony Kraju)
• Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci Specjalnej Troski im. Leszka Grajka w Swarzędzu
• Stowarzyszenie Kulturalne Orkiestra Dęta w Swarzędzu
• Stowarzyszenie "Bezpieczna Gmina Swarzędz"
• Polski Komitet Pomocy Społecznej Stowarzyszenie Charytatywne, Zarząd Miejsko-Gminny w Swarzędzu

Swarzędzkie Centrum Sportu i Rekreacji "Wodny Raj"

Sport i turystyka[edytuj]

W Swarzędzu działa kilka klubów sportowych m.in. działający od 1921 piłkarski Klub Sportowy Unia Swarzędz – obecnie w czwartej lidze, od 2013 piłkarskie Stowarzyszenie Sportowe Nad Cybiną Meblorz Swarzędz, I-ligowy koszykarski Klub Sportowy „Unia-Probasket” , Uczniowski Klub Sportowy „Lider” oraz klub hokeja na trawie UKS Swarek Swarzędz. W Swarzędzu znajduje się kilka boisk przeznaczonych do gry w piłkę nożną, koszykówkę, kryty basen i lodowisko.

Przy dworcu kolejowym początek ma szlak turystyczny do Kobylnicy, natomiast w Nowej Wsi szlak do Spławia.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół parafialny pw. Matki Bożej Miłosierdzia

Na terenie miasta Swarzędza znajduje się pięć parafii rzymskokatolickich, które wchodzą w skład dekanatu swarzędzkiego.

• parafia pw. Chrystusa Jedynego Zbawiciela (południowy Swarzędz)
• parafia pw. Matki Bożej Miłosierdzia (północny Swarzędz),
• parafia pw. Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych (środkowo-zachodni Swarzędz)
• parafia pw. św. Józefa Rzemieślnika (Swarzędz Nowa Wieś)
• parafia pw. św. Marcina (stary Swarzędz)

W Swarzędzu działa zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Jerusalem”^[11]. Znajduje się też Sala Królestwa Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy^[12]

Władze[edytuj]

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Burmistrzowie miasta[edytuj]

Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej[edytuj]

Naczelnicy Miasta i Gminy[edytuj]

Burmistrzowie Miasta i Gminy[edytuj]

Przewodniczący Rady Miejskiej od 1990[edytuj]

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:^[13]

• Ronnenberg – od 1991
• Fredersdorf-Vogelsdorf – od 2008

Zobacz też[edytuj]

• Cmentarz żydowski w Swarzędzu
• Dom Zdrojowy Marco w Swarzędzu
• Kościół Świętego Marcina w Swarzędzu
• Philipp Jaffé - historyk urodzony w Swarzędzu

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Marcin Libicki, Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. REBIS, 2003. ISBN 8373012435.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona miasta i gminy Swarzędz
• Strona poświęcona historii miasta Swarzędz
• Swarzędz (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa, 1890.
• Oficjalna strona SSNC Meblorz Swarzędz

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Gmina Swarzędz Siedziba gminy: Swarzędz Miasta Swarzędz Sołectwa Bogucin • Garby • Gortatowo • Gruszczyn • Janikowo • Jasin • Karłowice • Kobylnica • Kruszewnia • Łowęcin • Paczkowo • Puszczykowo-Zaborze • Rabowice • Sarbinowo • Sokolniki Gwiazdowskie • Uzarzewo • Wierzonka • Wierzenica • Zalasewo Pozostałe miejscowości Katarzynki • Ligowiec • Mechowo • Święcinek

p • d • e Powiat poznański Miasta Buk • Kostrzyn • Kórnik • Luboń • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Puszczykowo • Stęszew • Swarzędz Gminy miejskie Luboń • Puszczykowo Gminy miejsko-wiejskie Buk • Kostrzyn • Kórnik • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Stęszew • Swarzędz Gminy wiejskie Czerwonak • Dopiewo • Kleszczewo • Komorniki • Rokietnica • Suchy Las • Tarnowo Podgórne