Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł od 2012-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Szczaniec
Pałac Biały Dwór
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	świebodziński
Gmina	Szczaniec
Liczba ludności (2006)	1473
Strefa numeracyjna	(+48) 68
Kod pocztowy	66-225
Tablice rejestracyjne	FSW
SIMC	0914504
Położenie na mapie gminy Szczaniec Szczaniec
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego Szczaniec
Położenie na mapie województwa lubuskiego Szczaniec
Położenie na mapie Polski Szczaniec
52°16′05,2″N 15°40′56,5″E/52,268111 15,682361
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa miejscowości

Szczaniec (niem. Stentsch) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Szczaniec, nad rzeką Gniła Obra. Obszar o charakterze wybitnie rolniczym. W pobliżu wsi znajduje się rezerwat przyrody typu leśnego "Grodziszcze". Wieś jest siedzibą gminy.

Położenie[edytuj]

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. Przez teren wsi przebiega linia kolejowa o znaczeniu magistralnym Warszawa – Poznań – Rzepin – Frankfurt nad Odrą – Berlin (stacja kolejowa Szczaniec), jednak w odniesieniu do samej miejscowości linia ta ma charakter głównie tranzytowy. W odległości 3 km od wsi znajduje się droga krajowa nr 92.

Historia[edytuj]

Szczaniec pojawił się bardzo wcześnie w źródłach pisanych, pierwsza wzmianka pochodzi z 1236 roku (Stans, Stansi), zaś w dokumencie z 1291 pojawiła się informacja o szczanieckim kościele. W roku 1335 Szczaniec został włączony do Śląska i wyłączony z kasztelanii zbąszyńskiej. Miejscowość ta odgrywała rolę miejscowości granicznej z Królestwem Polskim, do końca istnienia I Rzeczypospolitej. Granica ta przebiegała Kanałem Gniłej Obry. W 1436 roku Rafał Szczaniecki wzniósł zamek tzw. "biały dwór", który odgrywał rolę twierdzy granicznej. Został zburzony przez Szwedów w czasie wojny trzynastoletniej w 1637 roku. W okresie reformacji Szczaniec stał się jednym z pierwszych ośrodków luteranizmu w okręgu świebodzińskim. W 1538 roku pierwszym protestanckim księdzem został Martin Fechner, który studiował pod kierunkiem Marcina Lutra. W roku tym parafia odłączyła się od Kościoła rzymskokatolickiego. W roku 1570 został wzniesiony obecny kościół późnogotycki.

Czasy nowożytne[edytuj]

Z chwilą zagarnięcia Śląska przez Prusy w 1770 roku Szczaniec dostał się we władanie tego państwa. Ważnym wydarzeniem w historii miejscowości było otwarcie linii kolejowej Poznań-Frankfurt oraz zbudowanie istniejącego współcześnie pałacu w roku 1853, który w roku 1920 został rozbudowany, a w latach siedemdziesiątych poddany gruntownemu remontowi. Ok. 1890 r. wieś liczyła 520 mieszkańców.

Czasy współczesne[edytuj]

W 1945 r. wieś została włączona do Polski. Jej dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Szczaniec nie został poważnie zniszczony podczas drugiej wojny światowej, dzięki temu zachował się do dziś, dawny układ przestrzenny wsi charakteryzujący się położonym w centrum trójkątnym placem oraz zwartą, kalenicowo-szczytową zabudową, z przełomu XIX/XX w.

Pochodzenie nazwy Szczaniec[edytuj]

Historycy poszukują powiązania ze staropolskim pojęciem "stan", czyli punktem daniny książęcej lub "stannica" czyli miejscem obozu wojskowego. Wraz ze zjawiskiem zniemczania terenów zachodnich doszło do kolejnych modyfikacji słowa Szczaniec na de Stencz i Szanzec pochodzących od niemieckiego słowa Schanze oznaczającego umocnienia obronne. Na przestrzeni lat można spotkać się z wieloma formami np.: Stans, Stensz, Stenz, Szanzec, Sczaniec, Sczanyecz i wreszcie z obecną nazwą Szczaniec.

Zabytki[edytuj]

Zespół Pałacowy – folwark dolny

Kościół pw. św. Anny

Gniła Obra w parku

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[1]:

• kościół św. Anny, wzniesiony w 1570 roku w stylu gotyckim, przebudowany w 1825 roku, z efektownymi witrażami zabytkowym dzwonem i organami. Obecnie budynek odnowiony

 Osobny artykuł: Kościół św. Anny w Szczańcu.

• zespół pałacowy, z końca XVI wieku, XVIII wieku/XIX wieku:
  • folwark górny:
    • pałac, połowy XIX wieku; wzniesiony w 1496 roku za sprawą ówczesnego właściciela Rafała von Stentzsch średniowieczny zamek potocznie zwany Białym Dworem. Zabytek ten uległ zniszczeniu w wojnie trzydziestoletniej w 1637 roku, a na jego miejscu powstał w 1853 roku obecny pałac dalej rozbudowany w 1920 r. Tak powstała rezydencja neostylowa w kształcie litery L pokryta dachem dwuspadowym
    • park, przylegający do pałacu z licznymi okazami roślin i zabytkami przyrody
  • folwark średni - Mittel Stentsch^[2]:
    • pałac - dwór w ruinie, z XVI-XVIII wieku; wcześniej nazywany Dworem Klasztornym, później Czerwonym Dworem. Była to budowla o charakterze funkcjonalnymIstniejąca (choć zdewastowana) jeszcze w 1969 roku, składała się z trzech części. Najstarsza z drugiej połowy XVI wieku, w kształcie podkowy otwartej ku wschodowi, wniesiona została przez Eustachego von Stentz-Szczanieckiego. W XVIII wieku, od strony wschodniej dobudowano drugie skrzydło. Budynki utworzyły zamknięty wewnętrzny piętrowy dziedziniec, z drewnianą zadaszoną galerią obiegającą go z trzech stron. Ostatnia rozbudowa zabytku o nowe skrzydło i wielkie schody, miała miejsce w II dziesięcioleciu XX wieku dokonana przez ówczesnego właściciela F. W. von Klackreuth. Po roku 1945 pałac nie był używany ani restaurowany i pozostały po nim jedynie ruiny przypominające czasy jego świetności
    • spichlerz, zbudowany w 1794 roku, taka data wycięta jest na belce stropowej przy wejściu do budynku, murowany, dwukondygnacyjny z wysokim podpiwniczeniem założony na rzucie prostokąta

inne zabytki:

• świątynia muz, mieści się na tyłach pałacu na terenie parku. Powstała w drugiej połowie XIX wieku. Stanowiła element podlegający pałacowi w jasnym celu gdyż odbywały się tam cotygodniowe koncerty muzyczne. Zabytek ten był miejscem życia kulturalnego mieszkańców pałacu i ich gości
• młyn zbożowy, został wybudowany w II połowie XIX wieku, ale istniała tam już wcześniejsza budowla z czasów nowożytnych. Młyn ten obecnie zawiera pozostałości urządzeń po kole wodnym, które było używane w latach 60. naszego stulecia.

Imprezy[edytuj]

Najczęściej organizowane są przez Szczaniecki Ośrodek Kultury.

• Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – koncerty zespołów, występy uczniów, światełko do nieba, licytacje
• Uroczystość z okazji Rocznicy Uchwalenia Konstytucji 3 maja
• Majowy Festyn – plenerowe koncerty zespołów artystycznych oraz zabawa taneczna w parku
• Dni Ziemi Szczanieckiej – cykliczna impreza organizowana w Szczańcu. Koncerty zespołów, bieg uliczny, prezentacje mieszkańców, wsi, sołectw, itp. oraz Gala Piosenki Biesiadnej
• Dożynki Gminne – msza dziękczynna, korowód, koncert dożynkowy.

Edukacja[edytuj]

Zespół Szkół Samorządowych w Szczańcu

• Publiczne Gimnazjum w Szczańcu – do 6 oddziałów uczęszcza 140 uczniów
• Publiczna Szkoła Podstawowa w Szczańcu – poza miejscowymi dziećmi uczęszczają do niej uczniowie z innych miejscowości gminy Szczaniec Do 11 oddziałów uczęszcza 202 uczniów.
• Publiczne Przedszkole w Szczańcu

Szkoła podstawowa jak i gimnazjum znajdują się w jednym budynku tworząc razem Zespół Szkół Samorządowych w Szczańcu. Natomiast przedszkole publiczne mieści się w nowym budynku z lat 90., razem z Publicznym Zakładem Opieki Medycznej.

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Krzysztof Garbacz, Skarb groszy średniowiecznych ze Szczańca, pow. Świebodzin, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie 2006-2007, tom 4, Zielona Góra 2007

p • d • e Gmina Szczaniec Siedziba gminy: Szczaniec Sołectwa Brudzewo • Dąbrówka Mała • Kiełcze • Koźminek • Myszęcin • Ojerzyce • Opalewo • Smardzewo • Szczaniec • Wilenko • Wolimirzyce Miejscowość niesołecka Nowe Karcze