Tworzenie stron internetowych

Tęgoborze
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Łososina Dolna
Liczba ludności (2013)	1559
Strefa numeracyjna	(+48) 18
Kod pocztowy	33-312
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0448404
Położenie wsi
Położenie na mapie województwa małopolskiego Tęgoborze
Położenie na mapie Polski Tęgoborze
49°42′28″N 20°38′29″E/49,707778 20,641389
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół na Juście

Murowany dwór

Kościół

Kościół na Juście – panorama otoczenia

Tęgoborze – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Łososina Dolna. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Wieś liczy 1100 mieszkańców (2003). Wieś składa się z przysiółka Stara Wieś i Just.

Nazwa wsi pochodzi od potężnych lasów – tęgich borów – które około tysiąca lat temu pokrywały tutejszą kotlinę.

Położenie[edytuj]

Wieś usytuowana jest na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Rożnowskiego, przy drodze krajowej nr 75, w kotlinie otoczonej górami Beskidu Wyspowego, nad którą górują Chełm (790 m), Białowodzka Góra z ruinami "Zamczyska" (607 m) oraz Jodłowiec Wielki (482 m)^[1].

Historia[edytuj]

Ważnym wydarzeniem stało się przybycie zakonnika kameduły, znanego jako św. Just. Według dawnej legendy zamieszkał on jako pustelnik na jednym z tęgoborskich wzgórz, które do dziś nosi jego imię, a w miejscu pustelni wzniesiono kościół. Na Górze Św. Justa znajdował się też klasztor Ojców Marków. Kościół jak i klasztor w 1611 zostały zniszczone przez ówczesnego dziedzica Tęgoborza – Cyryla Chrząstowskiego, który wraz z żoną – Anną Tęgoborską przeszli na arianizm (bracia polscy). Doszło do przejęcia budynków i gruntów klasztornych oraz wypędzenia zakonników. W końcu XVII wieku arianie utracili znaczenie i większość z nich wróciła na katolicyzm. Wieś rozrastała się i nabierała coraz większego znaczenia, dzięki przebiegającemu tędy ważnemu szlakowi handlowemu z Krakowa na Węgry.

Kościół[edytuj]

We wsi znajduje się kościół parafialny pw. Najdroższej Krwi Chrystusa Pana.

Kiedy kościół św. Mikołaja w Tęgoborzu znalazł się – po wybudowaniu zapory wodnej w Rożnowie – na skraju powstałego jeziora, zaszła potrzeba zbudowania kościoła nowego, a zarazem większego, w bezpiecznym miejscu. Ten nowy, z zastosowaniem nowszych technik budowlanych i stylowych, zbudowano do roku 1966.

Dotychczasowy XVIII-wieczny drewniany kościół parafialny pw. św. Mikołaja został przeniesiony w 1982 do tworzonej wówczas parafii Tabaszowa.

Drewniany kościół pod wezwaniem Narodzenia NMP na Górze św. Justa w Tęgoborzu został zbudowany w 2. połowie XVII w., po zniszczeniu przez arian, istniejącego tam dotąd klasztoru. Zapisana w 1728 tradycja głosi, o tym miejscu fakt, że tu miał stać pierwotny, "macierzysty" kościół parafialny w Tęgoborzu, zniszczony przez Tatarów w XIII w. Niektóre obiekty w obecnym kościółku zdają się być pozostałościami z poprzednich świątyń.

Otoczenie tej kaplicy zostało rozbudowane i dostosowane do większych uroczystości w 1995, za staraniem ks. dra Eugeniusza Krężla.

W ołtarzu głównym tej kaplicy znajduje się wykonana w 2. poł. XVII w. kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Z tego samego czasu pochodzi obraz świętego pustelnika Justa-Jodoka, zwieńczający ołtarz. U stóp świętego dostrzegamy wizerunki wdzięcznych św. Justowi fundatorów tego obrazu. W kościele znajduje się też gotycka rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem z XV w. oraz gotycka chrzcielnica kamienna z herbami z początku XVI w., oraz pozostałe sprzęty drewniane z XVIII lub XIX w.

W kaplicy na Górze św. Justa w Tęgoborzu czci się Narodzenie NMP, dlatego święto odpustowe na Juście obchodzone jest 8 września. Uroczystość odpustową parafia Tęgoborze obchodzi w niedzielę w oktawie Bożego Ciała.

Zabytki[edytuj]

• Kościół Najświętszej Panny Marii na Juście z II poł. XVII w.
• Klasycystyczny, murowany parterowy dwór z przełomu XVIII i XIX w. Posiada on czterospadowy dach, ozdobiony czterokolumnowym portykiem. Obok murowana oficyna z pocz. XIX w.^[2].
• Współczesny murowany kościół parafialny z 1969, zaprojektowany przez Tadeusza Brzozę.

Kultura[edytuj]

We wsi funkcjonuje Orkiestra Dęta OSP, Gminna Biblioteka Publiczna oraz Koło Gospodyń Wiejskich. Co roku 8 września na Górze św. Justa odbywają się tradycyjnie dożynki. W latach dwudziestolecia popularne było tzw. Proroctwo z Tęgoborza, datowane na 1893, zawierające przyszłe dzieje Polski "od morza do morza".

Gospodarka[edytuj]

Tęgoborze to wieś o charakterze rolniczo-sadowniczym. Swoją siedzibę ma tu duża firma transportowa oraz mniejsze firmy usługowe. Ponadto we wsi mieści się komisariat policji, Ochotnicza Straż Pożarna, ośrodek zdrowia, zespół szkół, filia Banku Spółdzielczego z Łososiny Dolnej i Centrala Telefoniczna TP.

Sport[edytuj]

We wsi od 1999 działa Sekcja Sportowa Piłki Nożnej "Hart" Tęgoborze przy Stowarzyszeniu Tęgoborzan. Zespół występuje w V lidze nowosądeckiej. Z racji położenia nad Jeziorem Rożnowskim Tęgoborze jest atrakcyjnym miejscem dla pragnących uprawiać sporty wodne, a z racji ukształtowania terenu – lotniarstwo.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Proroctwo z Tęgoborza
• Tęgoborze w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XII: Szlurpkiszki – Warłynka. Warszawa, 1892.

Przypisy

p • d • e Gmina Łososina Dolna Siedziba gminy: Łososina Dolna Sołectwa Białawoda • Bilsko • Łęki • Łososina Dolna • Łyczanka • Michalczowa • Rąbkowa • Skrzętla-Rojówka • Stańkowa • Świdnik • Tabaszowa • Tęgoborze • Witowice Dolne • Witowice Górne • Wronowice • Zawadka • Znamirowice • Żbikowice