Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości noszące tę nazwę.

Węgorzewo
Centrum miasta, po lewej kościół Świętych Piotra i Pawła (wrzesień 2008)
Herb Węgorzewa
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Węgorzewo gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1571
Burmistrz	Krzysztof Piwowarczyk
Powierzchnia	11 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	11 504[1] 1 057,4 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-600, 11-601
Tablice rejestracyjne	NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Węgorzewo
Położenie na mapie Polski Węgorzewo
54°12′50″N 21°44′29″E/54,213889 21,741389
TERC (TERYT)	2819034
SIMC	0977947
Urząd miejski ul. Zamkowa 3 11-600 Węgorzewo
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Węgorzewo (dawniej Węgobork^[2], niem. Angerburg^[3], lit. Ungura) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, siedziba miejsko-wiejskiej gminy Węgorzewo. Od 1 stycznia 2002 miasto powiatowe.

Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto miało 11 661 mieszkańców^[4].

Położenie[edytuj]

Według danych z 22 lipca 2015 r. powierzchnia miasta wynosiła 11 km²^[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego, a w latach 1999–2001 do powiatu giżyckiego.

Podział administracyjny[edytuj]

Węgorzewo jest podzielone na:

• osiedle I − położone na prawym brzegu rzeki Węgorapy
• osiedle II – położone na lewym brzegu rzeki Węgorapy,

Istnieje też nieoficjalny podział miasta, w którym wyróżnia się:

• osiedle Kopernika − położone w sąsiedztwie kościoła Matki Bożej Fatimskiej

• osiedle Chrobrego − położone przy ulicach Bolesława Chrobrego i Jana Pawła II, przy Komendzie Powiatowej Policji,

• osiedle Południe - rejon domów jednorodzinnych położony przy drodze krajowej nr 63

Częściami miasta Węgorzewa są Sobin i Janówko^[6].

Historia[edytuj]

Zamek krzyżacki (sierpień 2012)

Widok miasta w 1684 roku

Panorama Węgorzewa na starej pocztówce

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Węgorzewa.

Krzyżacy w 1312 r. zbudowali w pobliżu miejsca wypływu Węgorapy z Mamr drewniany zamek, zwany Angerburg, przy którym w 1335 r. powstała osada przyzamkowa.^[7][8] Zamek został spalony w 1365 r. w czasie najazdu Litwinów. Nowy zamek usytuowano w tym samym miejscu. W XV wieku, niedaleko zamku, powstała nowa osada nazywana początkowo Gieratową Wolą, potem Nową Wolą. Próba lokacji miasta w 1412 r. nie powiodła się. W roku 1479 biskup warmiński Łukasz Watzenrode wydał pozwolenie na wybudowanie w osadzie kaplicy. W 1510 r. w dokumentach wymieniana jest osada Gerothwohl (Geratowa Wola), później zwana Nowa Wsią, której przywilej lokacyjny wydano w 1514. Nowa Wieś była zaczątkiem miasta, a 4 kwietnia 1571 miejscowość uzyskała prawa miejskie, nadane przez księcia Albrechta Fryderyka Hohenzollerna.

W 1656 miasto zostało doszczętnie zniszczone w czasie najazdu sprzymierzonych z Rzecząpospolitą Tatarów. Po tych zniszczeniach i wyludnieniach rozwijało się wskutek żywiołowej kolonizacji polskich osadników z Mazowsza. W tym czasie nosiło dwie nazwy: niemiecką Angerburg (od nazwy zamku) i polską Węgobork (przyswojenie nazwy niemieckiej). Kolejną klęskę miasto przeżyło w latach 1709–10 w czasie epidemii dżumy, w której wyniku zmarło niemal 13 tysięcy mieszkańców miasta i całego starostwa węgorzewskiego^[9]. W 1730 wprowadzono oświetlenie ulic latarniami. W 1734 r. na węgorzewskim zamku gościł król Stanisław Leszczyński – uciekał z kraju przed wojskami rosyjskimi, które wyniosły na tron polski Augusta III Sasa. Z Węgorzewa Stanisław Leszczyński udał się do Francji.

W roku 1740 arianin inżynier Jan Władysław Suchodolec (syn Samuela Suchodolskiego ze Starej Różanki) zbudował wodociąg. Woda doprowadzona była do studzien miejskich i do najwyższych pięter węgorzewskiego zamku. W 1829 r. otwarto pierwsze na Mazurach seminarium nauczycielskie, kształcące niemiecką kadrę nauczycielska. Ożywienie miasta spowodował rozwój żeglugi na jeziorach mazurskich i wybudowanie linii kolejowej. Do 1945 r. Węgorzewo było węzłem kolejowym, z którego rozchodziło się pięć linii (do dziś została tylko jedna do Kętrzyna, ale w 1992 zawieszono ruch osobowy). W czasie I wojny światowej toczyły się w okolicy walki między wojskami niemieckim a rosyjskimi. W latach międzywojennych Węgorzewo stało się popularnym letniskiem i ośrodkiem sportów wodnych. W 1945 r. zabudowa miasta zniszczona została w około 80% przez Armię Czerwoną.

W 1945 r. miasto włączone zostało do Polski pod nazwą Węgorzewo. Jego dotychczasowa, niemiecka ludność zastąpiona została polskimi przesiedleńcami. W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Węgorzewo^[10].

Od 2002 Węgorzewo pełni funkcje miasta powiatowego.

Zabytki i turystyka[edytuj]

Ratusz (sierpień 2012)

Przystań żeglarska nad Węgorapą (sierpień 2012)

• Zamek krzyżacki z 1398 r., przebudowany w pierwszej połowie XVIII w. w stylu barokowym. W połowie XIX w. zamek został zaadaptowany na sąd i więzienie. Po zniszczeniach w czasie II wojny światowej odbudowany i przeznaczony na cele kulturalne. Jest to budowla trójskrzydłowa, obejmująca nieregularny dziedziniec, otwarta w stronę rzeki Węgorapy. W skrzydle północnym znajduje się brama wjazdowa. Zachowała się także okrągła baszta;
• późnogotycki kościół św. Piotra i Pawła z lat 1605–11, powiększony o transept w 1729 r. i dobudowaną wieżę w połowie XVIII w., hełm z latarnią z 1826 r. Późnorenesansowe wyposażenie wnętrza, ołtarz główny i ambona z XVII w. Nad portalem wieży umieszczone są herby barona Fryderyka zu Dohna i Andrzeja von Kreutzena – fundatorów kościoła. Obok płyta nagrobna starosty Hansa von Auera, z 1659 r.;
• ratusz z XIX w. przy ul. Zamkowej, przed wojną budynek Urzędu Finansowego, obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy;
• kamieniczki z XIX w. przy ulicach Zamkowej, Teatralnej, Pionierów i placu Wolności;
• pałac i park z 1. połowy XIX w.;
• budynek Szkoły Podstawowej nr 1 (dawniej garnizon) z XIX w.;
• budynek dworca kolejowego z XIX w.;
• kompleks budynków Jednostki Wojskowej z XIX w.;
• kompleks budynków dawnego zakładu Betehsda z XIX w.;
• dawne cmentarze Betehsdy z XVIII w. przy ul. Teatralnej i Rolnej
• dwie kaplice cmentarne z przełomu XIX/XX w.;
• cerkiew prawosławna z początku XX wieku (parafialna) – dawna kaplica baptystów;
• kościół Dobrego Pasterza wybudowany w latach 1912–13;
• kościół bizantyjsko-ukraiński św. Krzyża z lat 1930–33;
• Muzeum Kultury Ludowej przy ul. Portowej;
• jezioro Mamry;
• Kanał Młyński;
• przystań rybacka i jachtowa, kursują tu statki pasażerskie.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Dawny kościół ewangelicki pw. św. Krzyża (wzn. w latach 1930–33), obecnie cerkiew greckokatolicka Świętego Krzyża (wrzesień 2012)

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą:

• Kościół Rzymskokatolicki (Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Węgorzewie^[11], wojskowa Parafia św. Barbary oraz prowadzone przez księży Salwatorian Parafia Dobrego Pasterza w Węgorzewie oraz Parafia Matki Bożej Fatimskiej w Węgorzewie)
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
• Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego (Cerkiew Świętego Krzyża w Węgorzewie)
• Kościół Chrześcijan Baptystów
• Kościół Ewangelicko-Augsburski
• Kościół Zielonoświątkowy
• Świadkowie Jehowy (zbór)^[12][13].

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Węgorzewa w 2014 roku ^[14].

Oświata[edytuj]

Szkoły Podstawowe[edytuj]

• Szkoła Podstawowa nr. 1 im. Mikołaja Kopernika w Węgorzewie

• Szkoła Podstawowa nr. 2 im. Janusza Korczaka w Węgorzewie

• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Węgorzewie

Gimnazja[edytuj]

• Gimnazjum im. Jerzego Andrzeja Helwinga w Węgorzewie

• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Węgorzewie

Szkoły Ponadgimnazjalne[edytuj]

• Liceum Ogólnokształcące im. Gen. Mariusza Zaruskiego w Węgorzewie

• Technikum w Węgorzewie

• Zespół Szkół Zawodowych w Węgorzewie

• Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna

Szkoły dla Dorosłych[edytuj]

• Liceum dla Dorosłych

• Szkoła Policealna

Kultura[edytuj]

W mieście swoją siedzibę ma Węgorzewskie Centrum Kultury organizujące imprezy miejskie. Najbardziej znane to:

-Dni Węgorzewa

-Kaziuki nad Węgorapą

-Międzynarodowy Festiwal Dziecięcych i Młodzieżowych Zespołów Folklorystycznych Mniejszości Narodowych

-Regionalny Festiwal Kultury Łowieckiej

-Naturalnie Mazury Festiwal Music & More

-Międzynarodowy Jarmark Folkloru

Media[edytuj]

• Węgorzewo.tv

• Gazeta Olsztyńska z dodatkiem Węgorzewski Tydzień

Sport[edytuj]

W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski „Vęgoria” Węgorzewo. W sezonie 2006/2007 grał w klasie okręgowej, w I grupie warmińsko-mazurskiej. Zajął w niej 2.miejsce i po barażach z Romintą Gołdap (3:0 w, 1:1 d) awansował do IV ligi warmińsko-mazurskiej. Po reformie rozgrywek, awansował do III ligi podlasko-warmińsko-mazurskiej, w której grał 3 sezony (2008/2009–2010/2011). W tym ostatnim sezonie „Vęgoria” spadła do IV ligi warmińsko-mazurskiej, w której grała w sezonach 2011/2012–2013/2014. Obecnie gra w klasie okręgowej.

Sportowcy[edytuj]

• Dorota Kozakiewicz (kajakarstwo)
• Katarzyna Kozakiewicz (kajakarstwo)
• Marcin Tokarz (lekkoatletyka)
• Izabela Mendyk (lekkoatletyka)
• Klaudia Nazarowicz (lekkoatletyka)
• Jakub Moskal (lekkoatletyka)
• Hubert Dunin Borkowski (lekkoatletyka)

E-sport[edytuj]

W Węgorzewie działa również uczniowski klub e-sportowy „Elovego”^[15], skupiający się na promocji e-sportu i ocieplaniu wizerunku gier komputerowych w Polsce. Klub ma na swoim koncie organizację turnieju e-sportowego „Elovego E-Sports Cup – Turniej Counter Strike GO”^[16], w którym wzięło udział 16 drużyn z całej Polski.

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej[edytuj]

Miasto Węgorzewo jest miastem garnizonowym. Rozmieszczony jest tutaj 11 Mazurski Pułk Artylerii im. gen. Józefa Bema.

Transport[edytuj]

Główne ciągi transportowe

• ul. S. Jaracza – ul. Zamkowa – ul. gen. J. Bema – ul. Łuczańska
• ul. Armii Krajowej
• pl. Grunwaldzki – ul. 11 Listopada

Główne skrzyżowania

• pl. Grunwaldzki
• ul. Zamkowa – ul. Armii Krajowej
• ul. Zamkowa – ul. 3 Maja

Trasy wylotowe

• ul. Łuczańska ⇒ droga krajowa nr 63 – Giżycko, Łomża, dalej droga krajowa nr 61 Warszawa
• ul. Stefana Jaracza ⇒ droga wojewódzka nr 650 – Kętrzyn, dalej Olsztyn
• ul. Armii Krajowej ⇒ droga krajowa nr 63 – Rudziszki
• ul. 11 Listopada ⇒ droga wojewódzka nr 650 – Gołdap, dalej Suwałki
• ul. Jasna ⇒ Kal
• al. Wojska Polskiego ⇒ Stręgiel

Drogi krajowe i wojewódzkie przebiegające przez miasto

• 63 – Sławatycze – Węgorzewo – Rudziszki; w mieście: ul. Armii Krajowej – ul. Zamkowa – ul. gen. J. Bema – ul. Łuczańska
• 650 – Stara Różanka – Węgorzewo – Gołdap; w mieście: ul. S. Jaracza – ul. Zamkowa – ul. Targowa – ul. 11 Listopada

Przejście graniczne Perły – Kryłowo w gminie Węgorzewo to planowane polsko-rosyjskie drogowe przejście graniczne dla małego ruchu graniczego.

Transport zbiorowy[edytuj]

Do Węgorzewa obecnie nie docierają pociągi pasażerskie PKP – ruch pasażerski został zawieszony w 1992 roku, a towarowy – w 2000 roku. Najbliższa stacja kolejowa z czynnym ruchem pasażerskim PKP znajduje się w pobliskim Giżycku. Jednak w latach 2008–09 w okresie wakacji i we wrześniu (w soboty i niedziele) odbywały się kursy pociągów turystycznych pod zarządem Stowarzyszenia Hobbystów Kolejowych, a od 2013 roku pod zarządem Stowarzyszenia Kolejowych Przewozów Lokalnych (2013 – w weekendy, 2014 i 2016 – codziennie). Lokalne i dalekobieżne połączenia autobusowe obsługiwane są przez Arriva – Oddział w Węgorzewie. Ważną rolę odgrywa również PPKS Suwałki. Węgorzewo posiada dalekobieżne połączenia autobusowe z Warszawą, Gdańskiem, Olsztynem, i Suwałkami. Lokalne autobusy kursują do Gołdapi, Giżycka, Kętrzyna i miejscowości powiatu węgorzewskiego.

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie^[17]:

• Leffrinckoucke (Francja) – od 1996
• Rottenburg (Niemcy) – od 1996
• Jaworów (Ukraina) – od 1996
• Czerniachowsk (Rosja) – od 1996
• Niemenczyn (Litwa) – od 2008

Zobacz też[edytuj]

• Cmentarz żydowski w Węgorzewie
• Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
• Prusy
• Seven Festival

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia, Mazury – przewodnik. Białystok: Agencja „TD” – Wydawnictwo Turystyczne, 1996, seria: „Seria z Żółwikiem”. ISBN 83-902165-3-1.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona Węgorzewa
• Węgobork w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa, 1893.

p • d • e Miasta województwa warmińsko-mazurskiego Miasta powiatowe Bartoszyce • Braniewo • Działdowo • Elbląg • Ełk • Giżycko • Gołdap • Iława • Kętrzyn • Lidzbark Warmiński • Mrągowo • Nidzica • Nowe Miasto Lubawskie • Olecko • Olsztyn • Ostróda • Pisz • Szczytno • Węgorzewo Miasta gminne Barczewo • Biała Piska • Biskupiec • Bisztynek • Dobre Miasto • Frombork • Górowo Iławeckie • Jeziorany • Kisielice • Korsze • Lidzbark • Lubawa • Mikołajki • Miłakowo • Miłomłyn • Młynary • Morąg • Olsztynek • Orneta • Orzysz • Pasłęk • Pasym • Pieniężno • Reszel • Ruciane-Nida • Ryn • Sępopol • Susz • Tolkmicko • Zalewo