Tworzenie stron internetowych

	Wołomin
	Wołomin
	; Widok na Wołomin i Warszawę
	Herb Wołomina
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	wołomiński
Gmina	Wołomin; gmina miejsko-wiejska
Burmistrz	Elżbieta Radwan
Powierzchnia	17,24 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 37 298; 2 163,5 os./km²
Strefa numeracyjna;	(+48) 22
Kod pocztowy	05-200
Tablice rejestracyjne	WWL, WV
	Położenie na mapie powiatu wołomińskiego Wołomin
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Wołomin
	Położenie na mapie Polski Wołomin
	52°20′48″N 21°14′31″E/52,346667 21,241944
TERC; (TERYT)	1434124
SIMC	0921792
	Urząd miejski ul. Ogrodowa 4; 05-200 Wołomin
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Wołomin (ujednoznacznienie).

Wołomin – miasto w województwie mazowieckim, siedziba powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej Wołomin. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. warszawskiego.

Według danych na 31 grudnia 2014 r. miasto miało 37 389 mieszkańców^[3].

Wołomin należy do aglomeracji warszawskiej. Położony jest 20 km od centrum Warszawy na linii kolejowej do Białegostoku (dwie stacje w Wołominie).

Wołomin jest członkiem Związku Miast Polskich.

Położenie[edytuj]

Położenie Wołomina względem Warszawy

Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej, która jest częścią Niziny Mazowieckiej. Przez miasto przepływa rzeka Czarna, która swój bieg kończy w Kanale Żerańskim (Królewskim). Gmina Wołomin graniczy z następującymi gminami: Kobyłka, Radzymin, Klembów, Poświętne oraz Zielonka. Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie nr 634 (Port Lotniczy im. F.Chopina-Ząbki-Zielonka-Wołomin-Wólka Kozłowska), nr 635 (Wołomin-Radzymin) oraz nr 628 (odcinek droga 634-stacja kolejowa). Przez miasto przebiega również międzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa-Sankt Petersburg (linia kolejowa nr 6 Zielonka-Kuźnica Białostocka) z dwiema stacjami w Wołominie: Wołomin i Wołomin Słoneczna.

Historia[edytuj]

Miejscowość letniskowa[edytuj]

Pierwsze wzmianki dotyczące Wołomina pochodzą z XV wieku. W latach 1428-1501 miejscowość była znana jako Zacięciwa. Nazwa Wołomin wywodzi się od XVI-wiecznego właściciela, Jana de Volumne (pol. Wołuński). Wieś szlachecka Wolunin położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[4]. Po wybudowaniu w roku 1862 linii kolejowej (pierwszy przystanek od Dworca Petersburskiego umieszczono w Wołominie) stał się on miejscowością letniskową dla Warszawy. W 1902 roku powstała kapliczka, następnie zaczęto budować kościół. Na początku XX wieku rozwinęło się tu osadnictwo typu miejskiego, któremu sprzyjało powstanie w czerwcu 1905 roku huty szkła.

Miasto – dwudziestolecie międzywojenne[edytuj]

Dom nad łąkami – muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich

Wołomin otrzymał prawa miejskie 4 lutego 1919 r., na mocy dekretu Naczelnika RP Marszałka Józefa Piłsudskiego. W roku 1920 w okolicach Wołomina na polach Ossowa doszło do kluczowych walk Bitwy Warszawskiej. Samo miasto stało się świadkiem nieudanej próby zdobycia go przez bolszewików 15 sierpnia 1920 roku. Po I wojnie światowej zakończono budowę kościoła w stylu neogotyckim, a w 1924 roku erygowano parafię pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.

Osobny artykuł: Bitwa Warszawska.

W okresie międzywojennym znaczną część ludności (ponad 3 tys. na 17 tys. mieszkańców w 1939 r.) Wołomina stanowili Żydzi. Mieszkali tu również Rosjanie, którzy uciekli przed rewolucją bolszewicką (w 1930 w mieście powstała parafia prawosławna). Istotne zmiany w funkcjonowaniu miasta nastąpiły po 1935, gdy burmistrzem został Józef Cichecki. Doprowadził do rozwoju oświaty oraz poprawy infrastruktury miejskiej, walcząc z powszechnym bezrobociem zainicjował powstanie betoniarni miejskiej, gdzie produkowano płyty chodnikowe i trylinkę, z których zbudowano nawierzchnię wielu wołomińskich ulic^[5].

Na pograniczu Wołomina i Kobyłki geograf Wacław Nałkowski wybudował dom, który później jego córka Zofia Nałkowska opisała w 1925 roku w książce „Dom nad łąkami”. Obecnie w „Domu nad łąkami” mieści się muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich – miejsce imprez kulturalnych.

Holokaust i bitwa pancerna[edytuj]

Podczas II wojny światowej wołomińscy Żydzi zostali umieszczeni przez niemieckiego okupanta w getcie zlokalizowanym pomiędzy Wołominem i Kobyłką, a następnie poprzez getto warszawskie wywiezieni do Treblinki i tam zagazowani.

30 lipca 1944 roku rozpoczęła się pod Wołominem największa na ziemiach polskich bitwa wojsk pancernych, w której brały udział jednostki 3 Korpusu Pancernego, 8 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego i 16 Korpusu Pancernego 2 Armii Pancernej (ros. 2-й Танковой Армии) nacierającej od strony Lublina przez Dęblin oraz kilku dywizji pancernych wojsk niemieckich, a mianowicie: 1 Dywizji Spadochronowo-Pancernej „Hermann Göring”, 5 Dywizji Pancernej SS „Wiking”, 3 Dywizji Pancernej SS „Totenkopf” oraz 4 i 19 Dywizji Pancernych. W bitwie po obu stronach wzięło udział około 1000 czołgów – ponad połowa została zniszczona w walce. Tygodniowa bitwa pancerna, zakończona klęską wojsk radzieckich, przyniosła straty wśród mieszkańców Wołomina. Zginęło w niej trzynastu żołnierzy z wołomińskiej jednostki Armii Krajowej.

Osobny artykuł: Bitwa pod Warszawą 1944.

Walki rozgrywające się na przedpolach Warszawy były ostatnim impulsem do podjęcia decyzji o rozpoczęciu powstania warszawskiego.

Okres powojenny[edytuj]

Tereny dawnej huty szkła

1 października 1944 powstało liceum ogólnokształcące, które nosi dziś imię Wacława Nałkowskiego.

Po wojnie, w roku 1952, Wołomin stał się miastem powiatowym (przeniesiono starostwo z Radzymina), co przyspieszyło jego rozwój. Powstały zakłady stolarki budowlanej oraz Przedsiębiorstwo Poszukiwań Nafty i Gazu, a miasto stało się „sypialnią Warszawy” – znaczna część mieszkańców zaczęła pracować w stolicy. W latach 70. i 80. powstały liczne osiedla bloków z wielkiej płyty, m.in. Polna, Kobyłkowska, Lipińska oraz Hibnera (ob. Niepodległości), które przyczyniły się do wzrostu liczby ludności miasta. Pod koniec XX wieku wołomińska huta szkła ogłosiła upadłość, ale dzięki opanowanej technologii produkcji szkła żaroodpornego udało się utrzymać część produkcji i zatrudnienia w nowej firmie. Obecnie wołomińska huta jest jedną z ostatnich działających na terenie Polski. Część terenów huty położonych w centrum miasta została sprzedana prywatnemu inwestorowi, który wybudował w tym miejscu biurowiec oraz jeden ze sklepów marki Kaufland.

W 2016 roku na terenie dawnej Stolarki Wołomin otworzono pierwszy w tym mieście wielkopowierzchniowy hipermarket Galeria Wołomin.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Wołomina w 2014 roku ^[2].

Podział administracyjny[edytuj]

Urząd Miejski w Wołominie

Miasto Wołomin[edytuj]

Osiedla w Wołominie:

Osiedle Nafta
Osiedle Sławek
Osiedle Sławek-Nowa Wieś
Osiedle Sosnówka
Osiedle Partyzantów
Osiedle 1 Maja
Osiedle Lipińska
Osiedle Centrum
Osiedle Polna-Asnyka
Osiedle Wileńska
Osiedle Niepodległości
Osiedle Słoneczna-Kolonia Gródek
Osiedle Kobyłkowska
Osiedle Reja
Osiedle Wołominek

Transport[edytuj]

Stacja kolejowa w Wołominie; w tle biurowiec WTT w Warszawie

Osobne artykuły: Wołomin (stacja kolejowa) i Wołomin Słoneczna.

Położone na terenie miasta dwie stacje kolejowe obsługiwane są przez Koleje Mazowieckie liniami R6 i R60. Stacje kolejowe na terenie miasta, są włączone w system taryfowy Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie. Oferta „Wspólny Bilet ZTM-KM-WKD” umożliwia podróżowanie na terenie aglomeracji warszawskiej wszystkimi środkami komunikacji publicznej na podstawie biletów ZTM.

Na terenie miasta funkcjonują linie lokalne organizowane przez ZTM Warszawa:

L27- Nadma - Turów

L35- PKP Wołomin - Stare Grabie

L36- Szpital Powiatowy - PKP Zagościniec

L37- PKP Wołomin - Turów

L38- Szpital Powiatowy - Graniczna

L40- PKP Wołomin - Marki

W godzinach nocnych kursuje linia N62 na trasie Dworzec Centralny - Wołomin.

Wołomin posiada autobusowe połączenia z centrum Warszawy obsługiwane przez prywatnych przewoźników.

Na początku XX w. na terenie dzisiejszego Wołomina istniały trzy linie tramwajów konnych.

Zabytki wpisane do rejestru zabytków województwa mazowieckiego[edytuj]

Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej

kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej z lat 1908-1927, zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1950-1953; nr rej.: 117/1107 z 16.05.1975
3 mogiły wojenne 1939-45, na cmentarzu par., nr rej.: 1378 z 26.07.1989
willa „Laurentium” z ogrodem, nr rej.: 1395-A z 19.10.1989
dom Nałkowskich z ogrodem, siedziba Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich, nr rej.: 1198 z 6.12.1982^[6]

Kultura[edytuj]

Miejski Dom Kultury w Wołominie

Miejski Dom Kultury przy ulicy Mariańskiej
Rock Piątek – cykl koncertów rockowych
Wirtualny Wołomin – portal traktujący o sprawach społecznych i kulturalnych
Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie

Edukacja[edytuj]

Przedszkola[edytuj]

Przedszkole Niepubliczne „Leśny Zakątek”
Przedszkole Niepubliczne „Artystyczno Językowe Pszczółka Maja”
Przedszkole Niepubliczne „Wesołe Nutki”
Przedszkole Niepubliczne „Tęczowa Kraina”
Przedszkole nr 2 im. Pyzy Wędrowniczki
Przedszkole nr 5 im. Kota w Butach
Przedszkole nr 6 „Bajka”
Przedszkole nr 8 im. Czerwonego Kapturka
Przedszkole nr 9 im. Jasia i Małgosi
Przedszkole nr 10 im. Misia Uszatka
Specjalistyczny Punkt Przedszkolny dla dzieci ze Spektrum Autyzmu „Vitautia”

Szkoły podstawowe[edytuj]

Szkoła Podstawowa Nr 2 w Wołominie

Szkoła Podstawowa Nr 2 w Wołominie
Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Wołominie
Szkoła Podstawowa Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marynarki Wojennej RP w Wołominie
Sportowa Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Cypriana Kamila Norwida w Wołominie
Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi im. Królowej Jadwigi w Wołominie
Szkoła Podstawowa Specjalna w Wołominie

Gimnazja[edytuj]

Gimnazjum Nr 1 im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie
Gimnazjum Nr 2 w Wołominie
Gimnazjum Nr 3 im. Jana Pawła II w Wołominie
Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marynarki Wojennej RP w Wołominie
Sportowe Gimnazjum Nr 5 im. Polskich Olimpijczyków w Wołominie
Gimnazjum Specjalne w Wołominie

Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]

I Liceum Ogólnokształcące w Wołominie
III Liceum Ogólnokształcące w Wołominie
Zespół Szkół Ekonomicznych im. Stanisława Staszica
Zespół Szkół w Wołominie

Uczelnie[edytuj]

Wyższa Szkoła Współpracy Międzynarodowej i Regionalnej im. Zygmunta Glogera

Media lokalne[edytuj]

Wieści Podwarszawskie
Radio FaMa Wołomin
Fakty.wwl
Życie Powiatu na Mazowszu
Echo Podwarszawskie
netKonkret – gazeta internetowa mieszkańców Wołomina
Integrator informacyjny My Wołomin – Moje Miasto
Moja Gazeta Regionalna
wolomin.dlawas.info

Religia[edytuj]

Parafie rzymskokatolickie[edytuj]

Kościół MB Królowej Polski

Pomnik papieża Jana Pawła II na rynku w Wołominie

Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Wołominie
Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie – siedziba dekanatu
Parafia św. Józefa Robotnika w Wołominie
Parafia św. Faustyny Kowalskiej w Helenowie
Parafia Matki Bożej Królowej Różańca w Majdanie
Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Duczkach
Parafia św. Klemensa Papieża i Męczennika w Klembowie
Parafia Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Ostrówku
Parafia św. Ojca Pio w Zagościńcu

Parafia prawosławna[edytuj]

Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Wołominie
- Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Inne związki wyznaniowe[edytuj]

Świadkowie Jehowy – 2 zbory: Wołomin-Centrum i Wołomin-Górki^[7].

Sport[edytuj]

BS Sure Shot Wołomin – żeński zespół koszykówki, grający w sezonie 2003/2004 w Sharp Torell Basket Liga
MKS ELITA OSiR Wołomin – wicemistrz Polski w koszykówce juniorek.
Ośrodek Sportu i Rekreacji w Wołominie
Huragan Wołomin – klub piłkarski założony w 1923 roku. Od sezonu 2013/2014 występuje w III lidze łódzko-mazowieckiej.
Strefa 7 – drugi oficjalny Dirtpark w Polsce (zdewastowany)
B.S SALWA – klub strzelecki www.salwa.pl
Stolarka Wołomin – klub siatkarski, który w 2002 zawiesił działalność. Jego tradycje kontynuował KPS Wołomin, a obecnie MUKS Huragan Wołomin.

Honorowi obywatele miasta[edytuj]

Józef Piłsudski – 1924 rok
Henryk Konstanty Wojciechowski – 1929 rok
Władysław Korsak – 1931 rok
Edward Śmigły-Rydz
Ks. Jan Sikora – 2005
Miron Cichecki – 2005
Ks. Abp Sławoj Leszek Głódź – 2007
Józef Kowalski (weteran) – 2012

Ludzie związani z Wołominem[edytuj]

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Salerno	Włochy	30.11.2004
Yeşilyurt	Turcja	10.08.2007

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009). [dostęp 13.7.2010].
↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Wolomin, w oparciu o dane GUS.
↑ l, Rocznik Demograficzny 2015 [dostęp 2016-09-07] (pol.).
↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 255.
↑ Miron Cichecki "Józef Cichecki (1888 – 1953), Burmistrz Pruszkowa i Wołomina", Dawny Wołomin - historia miasta w dokumentach i wspomnieniach. dawny.pl. [dostęp 2016-05-26].
↑ Rejestr i ewidencja zabytków, MWKZ, Warszawa 2014-10-09.
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 26 maja 2014.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Urząd Miejski w Wołominie – Gmina Wołomin
Historia miasta i jego mieszkańców
My Wołomin – Moje Miasto. Aktualne informacje o mieście i jego mieszkańcach
Wołumin al. Wołomin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa, 1893.

[gus-1] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009). [dostęp 13.7.2010].

[populacja2016-2] ttp://www.polskawliczbach.pl/Wolomin, w oparciu o dane GUS.

[3] , Rocznik Demograficzny 2015 [dostęp 2016-09-07] (pol.).

[4] Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 255.

[dawny-5] Miron Cichecki "Józef Cichecki (1888 – 1953), Burmistrz Pruszkowa i Wołomina", Dawny Wołomin - historia miasta w dokumentach i wspomnieniach. dawny.pl. [dostęp 2016-05-26].

[6] Rejestr i ewidencja zabytków, MWKZ, Warszawa 2014-10-09.

[7] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 26 maja 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]