Tworzenie stron internetowych

	Wolsztyn
	Wolsztyn
	; Hotel „Wolsztyn”
Herb Wolsztyna	Flaga Wolsztyna
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wolsztyński
Gmina	Wolsztyn; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	przed 1424
Burmistrz	Wojciech Lis
Powierzchnia	4,78 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 13 335; 2 789,7 os./km²
Strefa numeracyjna;	+48 68
Kod pocztowy	64-200, 64-201
Tablice rejestracyjne	PWL
	Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego Wolsztyn
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Wolsztyn
	Położenie na mapie Polski Wolsztyn
	52°06′51″N 16°07′01″E/52,114167 16,116944
TERC; (TERYT)	3029034
SIMC	0988632
	Urząd miejski Rynek 1; 64-200 Wolsztyn
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Wolsztyn (niem. Wollstein) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wolsztyn, położony w zachodniej części województwa nad rzeką Dojcą, 72 km na południowy zachód od Poznania. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Według danych GUS z 30 czerwca 2014, miasto liczyło 13 544 mieszkańców^[3].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1458 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim^[4].

Sieć dróg miasta Wolsztyn

Spis treści

1 Historia
- 1.1 II wojna światowa
2 Osoby związane z Wolsztynem
3 Dostępność komunikacyjna
4 Ludność
5 Gospodarka
6 Turystyka
7 Sport
8 Zabytki
9 Parowozownia
10 Instytucje oświatowe
11 Religia
12 Miasta partnerskie
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Bibliografia
16 Linki zewnętrzne

Historia[edytuj kod]

Pierwsze ślady osadnictwa i działalności człowieka na terenie ziemi wolsztyńskiej pochodzą z okresu kultury wczesnołużyckiej, o czym świadczą znalezione tam naczynia gliniane. Przypuszcza się, że w rejonie ujścia Dojcy do Jeziora Berzyńskiego istniało w IX-X wieku obronne grodzisko^[1]. Pierwsze dokumenty mówiące o tym terenie pochodzą dopiero z połowy XII wieku. Około 1285 powstała osada, którą założyli cystersi z pobliskiego klasztoru w Obrze i która rozwinęła się lepiej niż Niałek Wielki i Komorowo (włączone do miasta)^[1].

Początki Wolsztyna związane są z handlem wełną, a także z produkcją sukna i sukiennictwem^[1]. W ciągu wieków nawiedzały miasto klęski żywiołowe – pożary i epidemie – z których najgroźniejsze wybuchły w latach: 1469, 1630, 1710 i 1810 r.

U schyłku XVIII wieku Wolsztyn liczył ponad półtora tysiąca mieszkańców. Wśród nich najwięcej było kupców, młynarzy, piwowarów i szewców. Pod koniec stulecia ten pomyślny dla miasta stan gospodarczy uległ zmianie. Rok 1793, a z nim II rozbiór Polski zmienił sytuację Wolsztyna. Miasto weszło w granice Królestwa Pruskiego pod nazwą Wollstein. Oznaczało to oderwanie go od dotychczasowego zaplecza, jakim były dlań ziemie Rzeczypospolitej.

W roku 1811 miasto liczyło 1810 mieszkańców (224 domy)^[5]. 26 lat później (1837) spis urzędowy wykazał 2587 osób (w tym 834 żydów)^[5]. Ludność niemiecka 3-krotnie przewyższała polską. Miasto należało do Apolinarego Gajewskiego i miało trzy szkoły, dwa szpitale, kościół katolicki, kościół ewangelicki (z superintendentem) oraz synagogę^[5]. Budowę kościoła ewangelickiego i synagogi współfinansował rząd pruski^[5]. W mieście urzędował sąd ziemsko-miejski oraz landrat powiatu Bomst^[5]. Zajęciem wolsztynian było tkactwo, garbarstwo i sukiennictwo^[5].

W II poł. XIX posiadające mieszany charakter etniczny miasto stało się areną nasilających się, urzędowych nacisków germanizacyjnych. Na skutek działalności Hakaty zmniejszył się stan posiadanej w rękach polskich ziemi.

W czasie powstania wielkopolskiego oddziały polskie w sile 800 powstańców przejęły kontrolę nad miastem 5 stycznia 1919^[1]. W tym samym roku powstał powiat wolsztyński^[1].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonował komisariat Straży Granicznej i placówka II linii SG „Wolsztyn”^[6].

II wojna światowa[edytuj kod]

Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

W czasie II wojny światowej z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich. Na terenie miasta (w dzielnicy Komorowo) znajdowały się obozy pracy i obozy jenieckie^[1]. Okupację niemiecką Wolsztyna zakończyło wkroczenie Armii Czerwonej w dniu 26 stycznia 1945.

Osoby związane z Wolsztynem[edytuj kod]

Z dziejami Wolsztyna związało swe życie m.in.:

Józef Hoene-Wroński – filozof i matematyk urodzony w Wolsztynie w 1776 r.^[1]
Robert Koch – uczony, lekarz, laureat Nagrody Nobla. W latach 1872-1880 jako skromny lekarz powiatowy w Wolsztynie dokonał swych pierwszych odkryć^[1], wykrył zarazek wąglika, który dziesiątkował wówczas bydło. Później, znany już w medycynie i świecie nauki, pracując w Berlinie odkrył prątki gruźlicy.
Marcin Rożek – rzeźbiarz i malarz lat międzywojennych, profesor Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych w Poznaniu, powstaniec wielkopolski. Jedną z jego prac jest pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. Znakomity artysta, którego większość dzieł zniszczyli hitlerowcy, został zamęczony w obozie w Oświęcimiu w 1944 r.
Maciej Chojnacki – sportowiec, koszykarz 1 ligowego Lecha Poznań i Wisły Kraków, wielokrotny reprezentant Polski na arenie międzynarodowej, brązowy medalista Mistrzostw Europy w koszykówce mężczyzn – Finlandia – Helsinki 1967. Powołany na Igrzyska Olimpijskie do Meksyku 1968.

W Wolsztynie urodzili się także:

Jerzy Antkowiak – projektant mody, artysta, malarz
Andrzej Brachmański – były wiceminister spraw wewnętrznych
Cezary Julski – polski aktor
Robert Kubaczyk – lekkoatleta, sprinter, reprezentant Polski
Stanisław Piosik – poseł na Sejm
Włodzimierz Wojciechowski – piłkarz Pogoni Szczecin i Lecha Poznań, reprezentant Polski w piłce nożnej

Dostępność komunikacyjna[edytuj kod]

Długość dróg powiatu wolsztyńskiego wynosi 650 km. Główną arterią komunikacyjną powiatu wolsztyńskiego jest droga krajowa nr 32 przechodząca przez Wolsztyn, łącząca Poznań z Zieloną Górą. Poza tym ważnymi szlakami łączącymi Wolsztyn głównie z zachodnim obszarem Wielkopolski są drogi wojewódzkie: 303 (Wolsztyn-Babimost), 305 (Wolsztyn-Nowy Tomyśl) oraz 315 (Wolsztyn-Nowa Sól. Należy nadmienić, że dość dobrze rozwinięta jest komunikacja autobusowa. Głównym węzłem jest przystanek autobusowy w Wolsztynie. Liczba połączeń ogółem z Wolsztyna wynosi 96. Na terenie powiatu wolsztyńskiego swoje usługi świadczą: PKS w Nowej Soli, Zielonej Górze, Poznaniu i Żarach. Linie kolejowe zapewniają dobry dostęp komunikacyjny w układzie regionalnym dla Wolsztyna. Przez Wolsztyn prowadzi linia kolejowa z Poznania oraz z Leszna do Zbąszynka. Jeszcze kilkanaście lat temu miasto było znaczącym węzłem komunikacyjnym, gdyż zbiegało się tu aż 5 linii. Z biegiem lat zaczęto wycofywać z użytku kolejne połączenia, czego przykładem było w 1994 r. zaprzestanie kursów do Nowej Soli i Sulechowa.

Około 6 km na zachód od miasta znajduje się lądowisko Powodowo.

Zasięg komunikacji samochodowej Wolsztyna

Ludność[edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Wolsztyna w 2014 roku^[2].

Gospodarka[edytuj kod]

W Wolsztynie funkcjonuje od 2006 roku fabryka światowego koncernu Firestone – produkuje głównie na eksport amortyzatory do autobusów i ciężarówek, duży zakład przetwórczy owoców i warzyw, fabryka mebli, fabryka akcesoriów metalowych z głównym nastawieniem na eksport bardzo szerokiego asortymentu okuć, zamków, profili metalowych wykorzystywanych w przemyśle meblarskim i metalowym. W okolicach Wolsztyna działają firmy z branży spożywczej.

Turystyka[edytuj kod]

Wokół Wolsztyna znajdują się następujące obiekty krajobrazowe:

Jeziora Zbąszyńskie;
Pszczewski Park Krajobrazowy;
Przemęcki Park Krajobrazowy;
Pojezierze Sławskie;
Dolina Dojcy (Jezioro Wolsztyńskie i Berzyńskie);
Bagno Chorzemińskie.

Sport[edytuj kod]

Miejska Hala Sportowa "Świtezianka"

Hala Sportowa „Świtezianka” była miejscem spotkań o charakterze międzynarodowym (m.in. eliminacje grupowe w hokeju halowym kobiet do Mistrzostw Świata w 2007 roku, mecze juniorów reprezentacji Polski i Egiptu w 2004 roku). W mieście odbyły się finały Mistrzostw Świata Women´s U19 WFC 2008. W 2007 roku (wiosną) odbyły się w Wolsztynie rozgrywki o Mistrzostwo Polski Juniorów w piłce ręcznej, w których drugie miejsce zajął zespół KPR Wolsztyniak. Od 2007 roku na jeziorze wolsztyńskim odbywają się corocznie zawody kajakarskie. W grudniu 2008 roku została oddana do użytku Miejska Pływalnia, na której to od 16 marca 2010 roku rozpoczęły się treningi klubu pływackiego – UKS „3 WODNIK Wolsztyn”. Klub ten reprezentuje powiat wolsztyński m.in. na Grand Prix w Śremie, Mistrzostwach Wielkopolski LZS oraz w licznych zawodach rozgrywanych w Wielkopolsce i woj. lubuskim.

Klubami Wolsztyna są min.: Klub Sportowy „Grom” Wolsztyn założony w 1945 roku i występujący w IV lidze (do 1945 r. w Wolsztynie istniał założony 1 czerwca 1921 r. Klub Sportowy „Unitas”), KPR „Wolsztyniak” i UMKS Iskra Wolsztyn, Międzyszkolny UKS Kolejarz APR Wolsztyn, KR Lokomotywa Wolsztyn^[7] oraz UKS „3 Wodnik” Wolsztyn^{[potrzebny przypis]}.

Zabytki[edytuj kod]

Kościół farny pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej

Kościół parafialny pw. NMP (farny) Niepokalanie Poczętej, ul. Kościelna – najcenniejszy zabytek w mieście – późnobarokowy, powstał w II poł. XVIII w. Obecny kształt kościoła jest wynikiem remontów dokonanych w latach 1925 (zakrystia), 1987 (hełm wieży).
Poewangelicki kościół filialny Wniebowstąpienia Pańskiego.

Poewangelicki Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego

Klasztor pocysterski i opactwo oo. Cystersów w Obrze – założył je w 1231 r. Sędziwój – kantor katedry gnieźnieńskiej. Pierwsza świątynia przetrwała do XVI w. W 1596 r. poświęcenia nowego klasztoru i kościoła dokonał Jakub Brzeźnicki, biskup pomocniczy poznański. Obecny kościół pochodzi z XVII w. Jego gospodarzami od 1920 r. są Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.
Pałac i park, ul. M. Drzymały 12 – zabytkowy park nad Jeziorem Wolsztyńskim w stylu angielskim z rzadkimi gatunkami drzew (miłorząb dwuklapowy, dąb), w którym stoi pałac neoklasycystyczny z początku XX wieku. Obecnie znajduje się tu restauracja i hotel.
Izba pamięci Roberta Kocha, ul. Roberta Kocha 12 – budynek dawnego szpitala, w którym pracował Robert Koch, laureat Nagrody Nobla. Obecnie znajduje się tu muzeum dr Roberta Kocha.
Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski, ul. Bohaterów Bielnika 26 – znajduje się tu kilka typowych dla tego regionu wiejskich zagród wraz z wyposażeniem wnętrz, m.in. karczma z 1706 r., stodoła zrębowa, stajnia z wozownią, studnia zrębowa, chałupa parobka, zrębowa chata, obora z wozownią oraz wiatrak „Koźlak” z 1603 r.
Muzeum Regionalne im. Marcina Rożka, ul. 5 Stycznia 34 – mieszkał tu znany rzeźbiarz i malarz Marcin Rożek. Jest on autorem m.in. pomnika Bolesława Chrobrego w Gnieźnie i Siewcy w Luboniu. W muzeum prezentowane są pamiątki po artyście oraz materiały dotyczące historii Wolsztyna i okolic. W ogrodzie zachowało się kilka rzeźb artysty.
Synagoga z 1842 r., spłonęła 30 grudnia 2009 r.
Parowozownia Wolsztyn

Parowozownia[edytuj kod]

Parowozownia w Wolsztynie

Parowozownia Wolsztyn (ul. Fabryczna) – jedyny obiekt w Europie, gdzie parowozy normalnotorowe (przystosowane do jazdy po torze o standardowej szerokości 1435mm) obsługują planowy ruch pasażerski. Znajduje się tutaj ok. 30 sztuk tych pojazdów, m.in. unikalna lokomotywa Ok1, Ok22, oraz zabytkowe wagony. Najcenniejszym eksponatem jest parowóz Pm36, z 1937 r. wyprodukowany w fabryce w Chrzanowie, który potrafi osiągać szybkość do 130 km/h. Parowozy prawie codziennie prowadzą planowe pociągi osobowe. W dni robocze kursują na trasie do Leszna, w soboty do Poznania. Czasami organizowane są również przejazdy retro i specjalne pociągi okolicznościowe. Parowozownia jest dostępna dla turystów całorocznie i całodobowo. Co roku na przełomie kwietnia i maja ma miejsce „Parada Parowozów”. Jubileuszową paradę w 2007 roku obejrzało ponad 20 tysięcy turystów^[8].

Instytucje oświatowe[edytuj kod]

Szkoły:
- Szkoła Podstawowa nr 1
- Szkoła Podstawowa nr 3
- Szkoła Podstawowa nr 5
- Zespół Szkół Specjalnych w Wolsztynie
- Gimnazjum nr 1
- Gimnazjum nr 2, ul. Mickiewicza 4
- Zespół Szkół Zawodowych im. Marcina Rożka
- Zespół Szkół Ogólnokształcących i Profilowanych im. Marii Skłodowskiej-Curie*
Biblioteki:
- Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn
- Biblioteka Pedagogiczna Poznań – oddział Wolsztyn

Religia[edytuj kod]

Kościół Rzymskokatolicki
- Parafia św. Józefa Opiekuna Kościoła Świętego w Wolsztynie
- Parafia Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Wolsztynie
Kościół Zielonoświątkowy
- Zbór w Wolsztynie
Świadkowie Jehowy
- Zbór (w tym grupa ukraińskojęzyczna); Sala Królestwa^[9]

Miasta partnerskie[edytuj kod]

Zobacz też[edytuj kod]

Przypisy

↑ ^a^b^c^d^e^f^g^hⁱ Anders 1989 ↓, s. 109.
↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Wolsztyn, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan na 30 VI 2014 (s. 106) (pol.). GUS. [dostęp 2 listopada 2014].
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 177.
↑ ^a^b^c^d^e^f Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 178-179.
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.
↑ http://www.rugbywolsztyn.pl.
↑ Oficjalna strona PKP [1].
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 21 czerwca 2017.
↑ Umowa partnerska Wolsztyn – Mór (Węgry). Urząd Miejski w Wolsztynie, 3 października 2016. [dostęp 8 października 2016].

Bibliografia[edytuj kod]

Paweł Anders: Jeziora Wolsztyńsko-Zbąszyńskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989.

Linki zewnętrzne[edytuj kod]

Strona internetowa Wolsztyna
Wolsztyn w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa, 1893.

[CITEREFAnders1989109-1] ↑ ^a^b^c^d^e^f^g^hⁱ Anders 1989 ↓, s. 109.

[populacja2016-2] ttp://www.polskawliczbach.pl/Wolsztyn, w oparciu o dane GUS.

[statgov-3] Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan na 30 VI 2014 (s. 106) (pol.). GUS. [dostęp 2 listopada 2014].

[4] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 177.

[Bobrowicz-5] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 178-179.

[6] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.

[7] ttp://www.rugbywolsztyn.pl.

[8] Oficjalna strona PKP [1].

[9] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 21 czerwca 2017.

[wspolpracamor-10] Umowa partnerska Wolsztyn – Mór (Węgry). Urząd Miejski w Wolsztynie, 3 października 2016. [dostęp 8 października 2016].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]